Անտուան Վիտեզ
 ֆր.՝ Antoine Vitez | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 20, 1930[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Փարիզի 15-րդ շրջան, Փարիզ |
| Մահացել է | ապրիլի 30, 1990[1][3][4][…] (59 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Փարիզի 15-րդ շրջան, Փարիզ |
| Քաղաքացիություն |  Ֆրանսիա[5] |
| Մասնագիտացում | թատերական ռեժիսոր, բանաստեղծ, թարգմանիչ, բեմանկարիչ, դերասան, հեռուստատեսային դերասան և լուսանկարիչ |
| IMDb | ID ID 0900004 |
| amis-antoine-vitez.org/info/about/les-debuts-du-metteur-en-scene-1966-1971/ | |
Անտուան Վիտեզ (դեկտեմբերի 20, 1930[1][2][3][…], Փարիզի 15-րդ շրջան, Փարիզ - ապրիլի 30, 1990[1][3][4][…], Փարիզի 15-րդ շրջան, Փարիզ), ֆրանսիացի թատրոնի դերասան և ռեժիսոր, ուսուցիչ, թարգմանիչ, 60-80 ական թվականների ֆրանսիական բեմի ամենահռչակավոր գործիչներից մեկը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անտուան Վինտեզը լուսանկարչի որդի է, նրա բնակարանը և արվեստանոցը գտնվում էր Փարիզի XV շրջանում։ Ավարտել է Բուֆոնի ճեմարանը, անցել է ռուսաց լեզվի դասեր Լյուդովիկ Մեծի ճեմարանում։ 1948 թվականին ընդունվել է «Հին աղավնանոց թատրոնի» դպրոցը և արևելյան լեզուների դպրոցը։ 1949 թվականին սկսել է դերասանական կարիերան։ Չհաջողվեց ընդունվել դրամատիկական արվեստի բարձրագույն ազգային կոնսերվատորիա (1950)։ Խաղում էր թատրոններում, աշխատում ռադիոյում և ֆիլմերում կրկնօրինակում։ ՖԿՊ-ի անդամ (1979 թվականին դուսր է եկել նրանց շարքերից Խորհրդային Ռուսաստանի՝ Աֆղանստան ներխուժելուց հետո)[6]։ 1958 թվականին ծանոթացել է Լուի Արագանի հետ, 1960-1962 թվականներին եղել է նրա քարտուղարը[7]։ Ավարտել է Տանի Բալաշովայի թատերական դասընթացները։ Մոտիկ է եղել Ժան Վիլարի հետ, տպագրվել է «Bref» ամսաթերթում։ 1957 թվականին Ալեն Ռեկուենի հետ նա բեմադրեց Ալեքսեյ Տոլստոյի «Ոսկե բանալի» հեքիաթի իր ադապտացիան «Հին աղավնանոց թատրոնում»։ 1966 թվականին դեբյուտել է որպես ռեժիսոր, բեմադրելով Սոֆոկլեսի «Էլեկտրա»-ն իր իսկ թարգմանությամբ Կանայի մշակույթի տան բեմում (1971-ին նա կրկին բեմադրեց այս պիեսը՝ Յանիս Ռիցոսի տեքստային ներդիրներով)։
Ծանոթ էր խորհրդային մշակույթի բազմաթիվ գործիչների։ Նա ընկերություն է պահպանել բանաստեղծ Գ.Ն.Այգիի հետ, ով 1980-ականների վերջից մի քանի անգամ այցելել է նրան։ 1989 թվականի ապրիլին Աիգայի հայրենիքում գտնվող Չուվաշի արվեստի պետական թանգարանում բացվեց ցուցահանդես՝ նվիրված Ա. Վիտեսի աշխատանքին։ Ցուցադրվել են թատերական հրատարակություններ, բանաստեղծական գրականություն, Վիտեսի լուսանկարներ և ինքնատիպ գրաֆիկական գծանկարներ, ինչպես նաև Չուվաշիայի ժամանակակից նկարիչների գործեր։ Լույս է տեսել «Երիտասարդ կոմունիստ» հանրապետական թերթի հատուկ գրքույկը, որը պատրաստել են Գ. Ն. Աիգին և Ա. Պ. Խուզանգայը։
Թարգմանել է Էսքիլեսը, Սոֆոկլեսը, Յակոբ Լենցը, Ա.Պ. Չեխովը, Վ.Մայակովսկին, Յանիս Ռիցոսը և ուրիշներ[8]։
Ռեպերտուար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավելի ուշ բեմդարել է Ֆերնանդո դե Ռոխասայի, Ռոբերա Գարնիեի, Շեքսպիրի, Ռասինայի, Մոլիերի, Անտոնիու Ժոզե դե Սիլվայի, Բոմարշեի, Մարիվոյի, Գյոթեի, Յակոբա Լենցայի, Գյուգոյի, Ժարրիի, Բրեխտայի, Կլոդելյայի և Կոկտոյի դրամաները։ Մեկ անգամ չէ, որ անդրադարձել է ռուսական և սովետական դրամատուրգիային, բեմադրելով՝ Վ. Մայակովսկու «Բաղնիք»-ը (1967), Ե. Շվարցայի «Վիշապը» (1968), Ա. Չեխովի «Ճայը» (1970), Ն. Գոգոլի «Տեսուչը» (1980), Վ. Ակսյոնովայի «Հերոն» (1984): Բեմադրել է պիեսներ՝ հիմնված Հովհաննեսի Ավետարանի, Կ.Պերոյի հեքիաթների, Գ.Ֆլոբերի, Լ.Արագոնի, Մ.Տուրնիեի, Պ.Գայոյի արձակի վրա։ Եղել է մի քանի օպերային ներկայացումների ռեժիսոր («Օրփեոս», «Ֆիգարոյի ամուսնությունը», «Մակբեթ», «Օթելլո», «Պելեաս և Մելիսանդե»՝ Դեբյուսի, «Կարմիր խումբ»՝ Ապերգիսի.): Աշխատել է Իտալիայի, Կանադայի թատրոններում։ Նա ձգտում էր ստեղծել, իր իսկ խոսքով, «էլիտար թատրոն բոլորի համար»։
Խաղացել է Սոֆոկլեսի, Շեքսպիրի, Կորնելյայի, ՏՌասինայի, Մոլիերի, Գյոթեի, Գյուգոյի, Պիրանդելլոյի, Կլոդելյայի, Օսկարա Միլոշայի, Մ. Բուլգակովայի, Վս. Վիշնևսկու պիեսների հիման վրա բեմադրված ներկայացումներում, Ի. Գոնչարովայի, Արագոնի վեպերի հիման վրա արված բեմադրություններում։ Խաղացել է դերեր կինոյում (Ալյոնա Ռենեի «Պատերազմն ավարտված է», Էրիկա Ռոմերայի «Իմ գիշերը Մոդում», Կոստա-Գավրասայի «խոստովանություն», Ֆրանսուա Տրյուֆֆոյի «Կանաչ սենյակ», Ուգո Սանտյագոյի «Écoute voir») և հեռուստատեսությունում։
Ուսուցչական և վարչական գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1968 թվականին դասավանդել է դրամատիկական արվեստի բարձրագույն ազգային կոնսերվատորիայում։ 1972-ին նա բացեց իր Թատրոնը Իվրի-սյուր-Սենում՝ Փարիզի հարավային արվարձանում, և ղեկավարեց այն մինչև 1981 թվականը։ Այնուհետև նա ղեկավարեց Փարիզի Chaillot ազգային թատրոնը (մինչև 1988 թվականը)։ 1988 թվականի հունիսից մինչև իր վաղաժամ մահը եղել է Comédie Française-ի գլխավոր ադմինիստրատորը և Odeon թատրոնի տնօրենը։
Խոստովանություն և ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իվրի թատրոնը կչրում է իր անունը։ 1995 թվականից Մոնպելյեի Անտուան Վիտեսի տունը հրատարակում է Անտուան Վիտեսի նոթատետրերը։ Տնօրենի դասախոսությունները («12 դաս») տարածվում են տեսաերիզով։
2010 թվականին Վիտեզի աշակերտը՝ ռեժիսոր Ռոբեր Կանտարելլան բեմադարել է Վիտեզը ձայնով ներկայացումը, վերարտադրելով ուսուցչի երեք ներկայացումների միզանսցենը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Antoine Vitez (նիդերլ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Discogs — 2000.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ RKDartists (նիդերլ.)
- ↑ Театр. — Искусство, 1991. — 620 с.
- ↑ Алла Демидова Ностальгия – это память. — Litres, 2017-09-05. — 442 с. — ISBN 9785040400485
- ↑ Искусство кино. — Изд. Союза работников кинематографии СССР, 1999. — 728 с.