Մասնակից:Armine Sarukhanyan/Ավազարկղ13
Չադի տնտեսություն, տուժում է դեպի ծով ելք չունեցող երկրի աշխարհագրական հեռավորությունից, երաշտից, ենթակառուցվածքների բացակայությունից և քաղաքական ցնցումներից։ Բնակչության մոտ 85%-ը կախված է գյուղատնտեսությունից, ներառյալ անասնապահությունը։ Աֆրիկայի ֆրանկոֆոն երկրներից Չադը ամենաքիչն է շահել 1994 թվականի հունվարին իրենց արժույթների 50% արժեզրկումից։ Համաշխարհային բանկի, Աֆրիկյան զարգացման բանկի և այլ աղբյուրների ֆինանսական օգնությունը հիմնականում ուղղված է գյուղատնտեսության, հատկապես անասնաբուծության բարելավմանը։ Ֆինանսավորման բացակայության պատճառով Դոբայի մերձակայքում գտնվող նավթահանքերի շահագործումը, որն ի սկզբանե պետք է ավարտվեր 2000 թվականին, հետաձգվեց մինչև 2003 թվականը։ Վերջապես այն մշակվել է և այժմ շահագործվում է ExxonMobil-ի կողմից։ Համախառն ներքին արդյունքի առումով Չադը 147-րդն է աշխարհում՝ 2018 թվականի դրությամբ՝ 11,051 միլիարդ դոլար։
Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չադում արտադրվել է 2018 թվականին
● 969 հազար տոննա սորգո
● 893 հազար տոննա գետնանուշի կարագ
● 756 հազար տոննա կորեկ
● 484 հազար տոննա յամ (աշխարհում 8-րդ ամենամեծ արտադրողը)
●475 հազար տոննա շաքարեղեգ
● 437 հազար տոննա եգիպտացորեն
● 284 հազար տոննա կասավա
● 259 հազար տոննա բրինձ
● 255 հազար տոննա բաթաթ
● 172 հազար տոննա քնջութի
● 151 հազար տոննա լոբի
● 120 հազար տոննա բամբակ
Բացի գյուղատնտեսական այլ ապրանքների ավելի փոքր արտադրություններից[1]։
Մակրոտնտեսական միտում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստորև բերված աղյուսակում ներկայացված են 1980–2017 թվականների տնտեսական առաջատար ցուցանիշները։
| Տարի | ՀՆԱ
(միլիարդ ԱՄՆ դոլար PPP-ով) |
մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ
(ԱՄՆ դոլար PPP-ով) |
ՀՆԱ
(անվանական միլիարդ ԱՄՆ դոլարով) |
ՀՆԱ-ի աճ
(իրական) |
Պետական պարտքը
(ՀՆԱ-ի տոկոսը) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1980 | 1.90 | 433 | 0.74 | −6.0% | ... |
| 1985 | 3.04 | 610 | 0.98 | 7.9% | ... |
| 1990 | 4.41 | 781 | 1.83 | 3.2% | ... |
| 1995 | 5.77 | 874 | 1.64 | −0.8% | ... |
| 2000 | 7.12 | 952 | 1.57 | −0.9% | 68% |
| 2005 | 16.09 | 1,781 | 6.68 | 28.5% | 28% |
| 2006 | 16.69 | 1,802 | 7.45 | 0.6% | 26% |
| 2007 | 17.70 | 1,864 | 8.69 | 3.3% | 22% |
| 2008 | 18.60 | 1,911 | 10.43 | 3.1% | 20% |
| 2009 | 19.51 | 1,956 | 9.32 | 4.1% | 32% |
| 2010 | 22.44 | 2,195 | 10.70 | 13.6% | 30% |
| 2011 | 22.93 | 2,188 | 12.18 | 0.1% | 31% |
| 2012 | 25.41 | 2,366 | 12.41 | 8.8% | 29% |
| 2013 | 27.30 | 2,480 | 12.99 | 5.8% | 31% |
| 2014 | 29.71 | 2,633 | 14.00 | 6.9% | 42% |
| 2015 | 30.56 | 2,642 | 10.95 | 1.8% | 44% |
| 2016 | 28.96 | 2,443 | 10.20 | −6.4% | 52% |
| 2017 | 28.55 | 2,344 | 10.08 | −3.1% | 53% |
Այլ վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՀՆԱ գնողունակության համարժեքություն — 28,62 միլիարդ դոլար (2017 թվական)
ՀՆԱ – իրական աճի տեմպ՝ 3.1% (2017 թվական)
ՀՆԱ – մեկ շնչի հաշվով՝ $2,300 (2017 թվական)
Համախառն ազգային խնայողություն՝ ՀՆԱ-ի 15,5%-ը (2017 թվական)
ՀՆԱ – կազմը՝ ըստ ոլորտների.
Գյուղատնտեսություն — 52.3% (2017 թվական)
Արդյունաբերություն — 14.7% (2017 թվական)
Ծառայություններ — 33.1% (2017 թվական)
Աղքատության շեմից ցածր բնակչություն — 46,7% (2011 թվական)
Ընտանեկան եկամուտների բաշխում — Ջինի ինդեքս՝ 43.3 (2011 թվական)
Գնաճի մակարդակը (սպառողական գներ) — 0.9% (2017 թվական)
Աշխատուժ — 5,654 միլիոն (2017 թվական)
Աշխատուժ ըստ մասնագիտության — գյուղատնտեսություն 80%, արդյունաբերություն և ծառայություններ 20% (2006 թվական)
եկամուտներ՝ 1,337 միլիարդ (2017 թվական)
ծախսեր՝ 1,481 մլրդ (2017 թվական)
Բյուջեի հավելուրդ (+) կամ դեֆիցիտ (-).
Պետական պարտքը — ՀՆԱ-ի 52,5%-ը (2017թվական)
Արդյունաբերություն — ձեթ, բամբակյա տեքստիլ, գարեջրագործություն, նատրոն (նատրիումի կարբոնատ), օճառ, ծխախոտ, շինանյութ
Արդյունաբերական արտադրության աճի տեմպը — 4% (2017 թվական)
էլեկտրաֆիկացում. ընդհանուր բնակչությունը — 4% (2013թվական)
էլեկտրիֆիկացիա՝ քաղաքային բնակավայրեր — 14% (2013 թվական)
էլեկտրիֆիկացիա՝ գյուղական բնակավայրեր — 1% (2013 թվական)
Էլեկտրաէներգիա — արտադրություն՝ 224,3 մլն կՎտժ (2016 թվական)
Էլեկտրաէներգիա — արտադրություն ըստ աղբյուրի.
Հանածո վառելիք — ~ 98%
Հիդրո — 0%
Միջուկային — 0%
այլ վերականգնվող աղբյուրներ՝ ~3% (2017)
Էլեկտրաէներգիա – սպառում` 208,6 մլն կՎտժ (2016 թվական)
Էլեկտրաէներգիա – արտահանում` 0 կՎտժ (2016 թվական)
Էլեկտրաէներգիա – ներմուծում` 0 կՎտժ (2016 թվական)
Գյուղատնտեսություն – ապրանքներ՝ բամբակ, սորգո, կորեկ, գետնանուշ, քունջութ, եգիպտացորեն, բրինձ, կարտոֆիլ, սոխ, կասավա (մանիոկ, տապիոկա), խոշոր եղջերավոր անասուններ, ոչխարներ, այծեր, ուղտեր
Արտահանում — 2,464 միլիարդ դոլար (2017 թվական)
Արտահանում — ապրանքներ՝ ձեթ, անասուն, բամբակ, քունջութ, արաբական մաստակ, շի յուղ
Արտահանում — գործընկերներ՝ ԱՄՆ 38.7%, Չինաստան 16.6%, Նիդերլանդներ 15.7%, ԱՄԷ 12.2%, Հնդկաստան 6.3% (2017 թվական)
Ներմուծում — 2,16 միլիարդ դոլար (2017 թվական)
Ներմուծում — ապրանքներ՝ մեքենաներ և տրանսպորտային սարքավորումներ, արդյունաբերական ապրանքներ, սննդամթերք, տեքստիլ
Ներմուծում — գործընկերներ՝ Չինաստան 19.9%, Կամերուն 17.2%, Ֆրանսիա 17%, ԱՄՆ 5.4%, Հնդկաստան 4.9%, Սենեգալ 4.5% (2017 թվական)
Պարտք — արտաքին՝ 1,724 միլիարդ դոլար (31 դեկտեմբերի 2017 թվական)
Արտարժույթի և ոսկու պահուստները՝ — 22,9 մլն դոլար (31 դեկտեմբերի 2017 թվական)