Արկղ-ուղեծիր - Վիքիպեդիա

Արկղ-ուղեծիր, աստղադինամիկայի մեջ ուղեծրի որոշակի տեսակին, որը կարելի է տեսնել եռաչափ համակարգում, այսինքն՝ այնպիսի համակարգերում, որոնք սիմետրիա չունեն առանցքներից որևէ մեկի շուրջ։ Նրանք հակադրվում են օղակաձև ուղեծրերի հետ, որոնք դիտվում են գնդաձև սիմետրիկ կամ առանցքի սիմետրիկ համակարգերում։

Արկղ-ուղեծրում մարմինը համակարգով շարժվելիս տատանվում է երեք տարբեր առանցքների երկայնքով։ Այս շարժման արդյունքում նրա հետագիծը լրացնում է (մոտավորապես) արկղաձև տարածք։ Ի տարբերություն օղակաձև ուղեծրերի, արկղ-ուղեծրերով մարմինները կարող են կամայականորեն մոտենալ համակարգի կենտրոնին։ Որպես հատուկ դեպք, եթե տարբեր ուղղություններով տատանումների հաճախականությունները համաչափ են, ուղեծիրը կգտնվի մեկ կամ երկչափ հարթության վրա և կարող է խուսափել կենտրոնին մոտենալուց^[1]։ Նման ուղեծրերը երբեմն կոչվում են «արկղեր»։

**Արկղ-ուղեծրի օրինակներ** (2 հարթություններում)

Արկղ-ուղեծրի սկիզբ	Արկղ-ուղեծրի բազմաթիվ պարբերություններ	Փակ արկղ-ուղեծրի

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Merritt, D.; Valluri, M. (September 1999), «Resonant Orbits in Triaxial Galaxies», The Astronomical Journal, 118 (3): 1177–1189, arXiv:astro-ph/9903452, Bibcode:1999AJ....118.1177M, doi:10.1086/301012, S2CID 14621588

Ուղեծրեր

Տեսակներ

Հիմնական	Արկղ-ուղեծիր * Շրջանաձև ուղեծիր * Էլիպտիկ ուղեծիր / Բարձր էլիպտիկ ուղեծիր * Թաղման ուղեծիր * Հիպերբոլիկ հետագիծ * Թեքված ուղեծիր / Չթեքված ուղեծիր * Օսկուլացնող ուղեծիր * Պարաբոլիկ հետագիծ * Հիմնական ուղեծիր (Ցածր) * Սինքրոն ուղեծիր * (Կիսասինքրոն * Ենթասինքրոն) * Հաստատուն ուղեծիր
Գեոկենտրոն	* Գեոսինքրոն ուղեծիր * Գեոհաստատուն ուղեծիր * Արևասինքրոն ուղեծիր * Ցածր մերձերկրյա ուղեծիր * Միջին մերձերկրյա ուղեծիր * Բարձր մերձերկրյա ուղեծիր * Մոլնիյա-ուղեծիր * Հասարակածամերձ ուղեծիր * Լուսնի ուղեծիր * Բևեռային ուղեծիր * Տունդրա-ուղեծիր * TLE
Այլ Երկնային մորմինների և կետերի շուրջ	Ասինքրոն ուղեծիր * Արեոհաստատուն ուղեծիր * Հալո-ուղեծիր * Լասաժուի ուղեծիր * Մերձլուսնյա ուղեծիր * Հելիոկենտրոն ուղեծիր * Արևասինքրոն ուղեծիր

Պարամետրներ

Դասական	$i\,\!$ թեքում * $\Omega \,\!$ ծագման հանգույցի երկայնություն * $e\,\!$ էքսցենտրիսիտետ * $\omega \,\!$ պերիկենտրոնի արգումենտ * $a\,\!$ մեծ կիսաառանցք * $M_{o}\,\!$ միջին անոմալիա Էպոխայի համար
Այլ	$\nu \,\!$ Իրական անոմալիա * $b\,\!$ Փոքր կիսաառանցք * $E\,\!$ Էքսցենտրիկ անոմալիա * $L\,\!$ Միջին լայնություն * $l\,\!$ Իրական երկայնություն * $T\,\!$ Պտույտի պարբերություն

Ուղեծրային մանևր

Բիէլիպտիկ անցումային ուղեծիր * Գեոանցումային ուղեծիր * Ձգողական մանևր * Ձգողական շրջադարձ * Հոմանի անցումային ուղեծիր * Ցածր ծախսով անցումային ուղեծիր * Օբերտի էֆեկտ * Ուղեծրի թեքման փոփոխություն * Ուղեծրի ֆազավորում * Կցում * Հեռացման մանևր

Աստղադինամիկայի այլ թեմաներ

Երկնային կոորդինատների համակարգ * Էպոխա * Էֆեմերիդներ * Կեպլերի օրենքներ * N մարմինների ձգողականության խնդիր * Լագրանժի կետ * Պերտուրբացիա * Ուղեծրի հավասարում * Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն * Ուղեծրային արագություն * Իրավիճակի ուղեծրային վեկտորներ * Հատուկ ուղեծրային էներգիա * Ուղիղ շարժում * Հակադարձ շարժում

դ ք խ Երկնային մեխանիկա

Օրենքներ և խնդիրներ	Նյուտոնի օրենքներ \| Ձգողության օրենք \| Կեպլերի օրենքներ \| Երկու մարմինների խնդիր \| Երեք մարմինների խնդիր \| N մարմինների ձգողականության խնդիր \| Բերտրանի խնդիր \| Կեպլերի հավասարում

Երկնոլորտ	Երկնային կոորդինատային համակարգեր` գալակտիկական • հորիզոնական • առաջին հասարակածային • երկրորդ հասարակածային • խավարածրային \| Միջազգային երկնային կոորդինատային համակարգ \| Սֆերիկ կոորդինատային համակարգ \| Աշխարհի առանցք \| Երկնային հասարակած \| Ուղիղ ծագում \| Թեքում \| Խավարածիր \| Գիշերահավասար \| Հիմնական հարթություն

Ուղեծրերի ցուցանիշներ	Կեպլերի ուղեծրի տարրեր` էքսցենտրիսիտետ • մեծ կիսաառանցք • միջին անոմալիա • ծագման հանգույցի երկայնություն • պերիկենտրոնի արգումենտ \| Իրական ուղեծրի տարրեր \| Ապոկենտրոն և պերիկենտրոն \| Ուղեծրային արագություն \| Ուղեծրի հանգույց \| Էպոխա

Երկնային մարմինների շարժում	Արեգակի և մոլորակների շարժումը երկնոլորտում \| Էֆեմերիդներ \| Մոլորակների դասավորվածություն` առճակատում • մոլորակների շքերթ \| Գագաթնակետ \| Սիդերիկ պարբերություն \| Ուղեծրային ռեզոնանս \| Պտույտի պարբերություն \| Սինոդիկ պարբերություն \| Խավարում` արեգակի խավարում • լուսնի խավարում • սարոս • Մետոնի ցիկլ \| Ծածկում \| Անցում \| Լիբերացիա \| Էլոնգացիա \| Կոզաիի էֆեկտ \| Յարկովսկու էֆեկտ \| Ջանիբեկովի Էֆեկտ

Տիեզերական թռիչք	Տիեզերական արագություն: առաջին (շրջանային) • երկրորդ (պարաբոլիկ) • երրորդ • չորրորդ \| Ցիոլկովսկու հավասարում \| Ձգողական մանևր \| Հոմանյան հետագիծ \| Մակընթացային արագացում \| Ուղեծրի թեքման փոփոխություն \| Կցում \| Լագրանժի կետ \| «Պիոների» էֆեկտ

ՏՍ-երի ուղեծրեր	Գեոհաստատուն ուղեծիր \| Հելիոկենտրոն ուղեծիր \| Գեոսինքրոն ուղեծիր \| Գեոկենտրոն ուղեծիր \| Գեոանցումային ուղեծիր \| Ցածր հիմնական ուղեծիր \| Բևեռային ուղեծիր \| Տունդրա-ուղեծիր \| Արևասինքրոն ուղեծիր \| Մոլնիյա-ուղեծիր \| Օսկուլացնող ուղեծիր

Տես նաև` Աստղադինամիկա