Jump to content

Օմսկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաք
Օմսկ
Омск
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
ՀամայնքՕմսկի մարզ, ՌԽՖՍՀ, Օմսկի մարզ, West Siberian Krai?, Omsk Okrug?, Սիբիրի երկրամաս, Omsk Governorate? և Omsk Uyezd?
Ներքին բաժանումKirovsky Administrative Okrug?, Leninsky Administrative Okrug?, Oktyabrsky Administrative Okrug?, Sovetsky Administrative Okrug? և Tsentralny Administrative Okrug?
Հիմնադրված է1716 թ.
Առաջին հիշատակում1716
Մակերես572,9 կմ²
ԲԾՄ90 մետր
Պաշտոնական լեզուռուսերեն
Բնակչություն1 160 670 մարդ (2013)
Ազգային կազմռուսներ - 84,9%
կազախներ - 3,2%
ուկրաինացիներ — 1,9%
թաթարներ - 1,8%
գերմանացիներ - 1,2%
Ժամային գոտիUTC+6
Հեռախոսային կոդ+7 3812
Փոստային ինդեքս644xxx
Փոստային դասիչ644000–644960[1]
Ավտոմոբիլային կոդ55
Պաշտոնական կայքadmomsk.ru
Օմսկ (Ռուսաստան)##
Օմսկ (Ռուսաստան)

Օմսկ (ռուսերեն՝ Омск), Ռուսաստանի խոշորագույն քաղաքներց մեկը, Օմսկ մարզի և նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնը։ Գտնվում է Սիբիրի հարավարևմտյան մասում, Իրտիշին Օմ գետի միախառնվելու վայրի մերձակայքում։ Ռուսաստանի միլիոնանոց քաղաքներից է. բնակչության թվաքանակը 2021 թվականի հունվարի տվյալներով եղել է 1 139 897։ Այդ ցուցանիշով Սիբիրում զբաղեցնում է երկրորդ (Նովոսիբիրսկից հետո), ամբողջ Ռուսաստանում՝ իններորդ տեղը։ Արդյունաբերական, գիտա-կրթական, մշակութային, մարզական կենտրոն է[2], տրանսպորտային կարևոր հանգույց. կայարան ունի անդրսիբիրյան երկաթուղու վրա, գետային նավահանգիստ՝ նավարկելի Իրտիշի ափին։

Հիմնադրվել է 1716, քաղաքի կարգավիճակ ստացել 1781 թվականին։ Ցարական կայսրության ժամանակնեևրում եղել է Արևմտյան Սիբիրի, այնուհետև՝ Տափաստանային տարածաշրջանի գեներալ-նահանգապետի նստավայրը։ Ռուսաստանում քաղաքացիական պատերազմի ժամանակաշրջանում կարճ ժամանակով՝ 1918-1920 թվականներին եղել է հակաբոլշևիկյան ռուսական պետության մայրաքաղաքը, որտեղ նաև պահվել է ցարական ոսկու պաշաչրը։

Ներկայումս քաղաքը, մարզկենտրոն լինելու հետ մեկտեղ, Օմսկի ու տարայի թեմակալ եպիսկոպոսի և Սիբիրի իմամի նստավայրն է։

Օմսկը արժանացել է «Աշխատանքային փառքի քաղաք» կոչման։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի 2020 թվականի հուլիսի 2-ի հրամանագրով նրան շնորհվել է նաև «Աշխատանքային արիության քաղաք» («Город трудовой доблести“») կոչումը[3]

Քույր քաղաքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օմսկը բարեկամական սերտ հարաբերություններ ունի հետևյալ քաղաքների հետ[4].

Օմսկին բնորոշ է մայրցամաքային խոնավ կլիման, որը Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ կրում է Dfb նիշը։

Օմսկի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 4.2
(39.6)
8.0
(46.4)
14.1
(57.4)
31.3
(88.3)
35.5
(95.9)
40.1
(104.2)
40.4
(104.7)
38.0
(100.4)
32.9
(91.2)
27.4
(81.3)
16.1
(61)
4.5
(40.1)
40.4
(104.7)
Միջին բարձր °C (°F) −12
(10)
−10.3
(13.5)
−2.5
(27.5)
9.1
(48.4)
19.0
(66.2)
23.9
(75)
25.3
(77.5)
22.7
(72.9)
15.9
(60.6)
8.1
(46.6)
−3.7
(25.3)
−9.8
(14.4)
7.1
(44.8)
Միջին օրական °C (°F) −16.3
(2.7)
−15.0
(5)
−7.3
(18.9)
3.7
(38.7)
12.5
(54.5)
18.0
(64.4)
19.6
(67.3)
16.9
(62.4)
10.4
(50.7)
3.5
(38.3)
−7.3
(18.9)
−13.8
(7.2)
2.1
(35.8)
Միջին ցածր °C (°F) −20.5
(−4.9)
−19.4
(−2.9)
−12
(10)
−1.0
(30.2)
6.3
(43.3)
12.0
(53.6)
14.2
(57.6)
11.6
(52.9)
5.7
(42.3)
−0.3
(31.5)
−10.5
(13.1)
−17.9
(−0.2)
−2.7
(27.1)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) −45.1
(−49.2)
−45.5
(−49.9)
−41.1
(−42)
−26.4
(−15.5)
−12.9
(8.8)
−3.1
(26.4)
2.1
(35.8)
−1.7
(28.9)
−7.6
(18.3)
−28.1
(−18.6)
−41.2
(−42.2)
−44.7
(−48.5)
−45.5
(−49.9)
Տեղումներ մմ (դյույմ) 23
(0.91)
18
(0.71)
17
(0.67)
21
(0.83)
35
(1.38)
51
(2.01)
66
(2.6)
54
(2.13)
37
(1.46)
30
(1.18)
34
(1.34)
29
(1.14)
415
(16.34)
Միջ. անձրևոտ օրեր 1 0.4 3 10 17 17 18 19 18 13 5 1 122
Միջ. ձնառատ օրեր 28 25 18 9 2 0.2 0 0 1 11 22 28 144
% խոնավություն 80 78 76 64 54 60 68 70 70 74 81 81 71
Միջին ամսական արևային ժամ 68 125 184 235 284 319 321 248 180 105 71 61 2201
Աղբյուր #1: Pogoda.ru.net[5]
Աղբյուր #2: NOAA (sun, 1961–1990)[6]

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչության թվաքանակը
172518251856[7]18581897[8]19031905
992900016 40018 00037 40060 00075 000
1914[7]1917[7]1923[9]1926[8]1931[10]1933[11]1935
134 800113 100150 022162 000162 161227 000246 000
1939[12]1956[13]1959[14]1962[7]19641967[7]1970[15]
288 855505 000581 108650 000702 000774 000821 151
1973[7]1975[16]1976[17]1979[18]19811982[7]1985[19]
905 000971 000971 0001 014 2461 044 0001 061 0001 115 000
1986[17]1987[20]1989[21]1990[22]1991[19]1992[17]1993[17]
1 116 0001 134 0001 148 4181 159 0001 167 0001 169 0001 167 000
1994[17]1995[19]1996[19]1997[23]1998[19]1999[24]2000[25]
1 161 0001 163 0001 160 0001 158 0001 159 0001 157 6001 148 900
2001[19]2002[26]2003[27]20042005[28]2006[29]2007[30]
1 138 4001 134 0161 131 0001 132 0001 142 8001 138 8001 134 700
2008[31]2009[32]2010[33]2011[34]2012[35]2013[36]2014[37]
1 131 1001 129 1201 154 1161 154 1211 156 5831 160 6701 166 092
2015[38]2016[39]2017[40]2018[41]2019[42]
1 173 8541 178 0791 178 3911 172 0701 164 815

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. http://www.geopostcodes.com/Omsk_Omsk_oblast
  2. Горячко М.Д., Павлинов П.С. и др Омск / председ. Ю.С. Осипов и др., отв. ред. С.Л. Кравец. — Большая Российская Энциклопедия (в 35 т.). — М.: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2014. — Т. 24. Океанариум - Оясио. — С. 178. — 766 с. — 26 000 экз. — ISBN 978-5-85270-361-3
  3. Указ Президента Российской Федерации от 02.07.2020 № 444 «О присвоении почётного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“»
  4. «Зарубежные города-партнеры Омска». admomsk.ru (ռուսերեն). Omsk. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.
  5. «Weather and Climate - The Climate of Omsk» (ռուսերեն). Weather and Climate (Погода и климат). Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  6. «Omsk Climate Normals 1961–1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 «Народная энциклопедия «Мой город». Омск». Վերցված է 2018-04-16-ին.
  8. 8,0 8,1 «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-17-ին. Վերցված է 2013-08-17-ին.
  9. Вып. 2 : Краткая промышленная характеристика городов и поселений городского типа. - 1926. - (Труды Центрального Статистического управления; Т. 27, Вып.2).
  10. Административно-территориальное деление Союза ССР : [Районы и города СССР на 1931 год]. — Москва: Власть советов, 1931. — XXX, 311 с.
  11. Административно-территориальное деление Союза ССР. На 15 июля 1934 года.
  12. «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-24-ին. Վերցված է 2013-11-30-ին.
  13. «Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013-10-26-ին. Վերցված է 2013-10-26-ին.
  14. «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  15. «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  16. Российский статистический ежегодник, 1998 год
  17. 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 «Российский статистический ежегодник. 1994». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-18-ին. Վերցված է 2016-05-18-ին.
  18. «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  19. 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 «Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-05-12-ին. Վերցված է 2015-05-12-ին.
  20. Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : [арх. 28 Հունիսի 2016] / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
  21. «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.
  22. Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
  23. «Российский статистический ежегодник. 1997 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-22-ին. Վերցված է 2016-05-22-ին.
  24. «Российский статистический ежегодник. 1999 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-14-ին. Վերցված է 2016-06-14-ին.
  25. «Российский статистический ежегодник. 2000 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-13-ին. Վերցված է 2016-06-13-ին.
  26. «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.
  27. «Российский статистический ежегодник. 2010 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-03-ին. Վերցված է 2016-06-03-ին.
  28. «Российский статистический ежегодник, 2005 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-09-ին. Վերցված է 2016-05-09-ին.
  29. «Российский статистический ежегодник, 2006 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-10-ին.
  30. «Российский статистический ежегодник, 2007 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-11-ին. Վերցված է 2016-05-11-ին.
  31. «Российский статистический ежегодник, 2008 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-12-ին. Վերցված է 2016-05-12-ին.
  32. «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.
  33. «Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений» (ռուսերեն). Федеральная служба государственной статистики. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-06-ին. Վերցված է 2013-ին.
  34. Омская область. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2009-2016 годов
  35. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.
  36. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link)
  37. «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
  38. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.
  39. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
  40. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.
  41. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.
  42. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիճամփորդն ունի Omskին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օմսկ» հոդվածին։
Ռուսաստանի միլիոնանոց քաղաքներ

Մոսկվա | Սանկտ Պետերբուրգ  • Նովոսիբիրսկ  • Եկատերինբուրգ  • Նիժնի Նովգորոդ  • Սամարա  • Օմսկ
Կազան  • Չելյաբինսկ  • Դոնի Ռոստով