Օմսկ
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Օմսկ | |||||
| Омск | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Համայնք | Օմսկի մարզ, ՌԽՖՍՀ, Օմսկի մարզ, West Siberian Krai?, Omsk Okrug?, Սիբիրի երկրամաս, Omsk Governorate? և Omsk Uyezd? | ||||
| Ներքին բաժանում | Kirovsky Administrative Okrug?, Leninsky Administrative Okrug?, Oktyabrsky Administrative Okrug?, Sovetsky Administrative Okrug? և Tsentralny Administrative Okrug? | ||||
| Հիմնադրված է | 1716 թ. | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1716 | ||||
| Մակերես | 572,9 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 90 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | ռուսերեն | ||||
| Բնակչություն | 1 160 670 մարդ (2013) | ||||
| Ազգային կազմ | ռուսներ - 84,9% կազախներ - 3,2% ուկրաինացիներ — 1,9% թաթարներ - 1,8% գերմանացիներ - 1,2% | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+6 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +7 3812 | ||||
| Փոստային ինդեքս | 644xxx | ||||
| Փոստային դասիչ | 644000–644960[1] | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | 55 | ||||
| Պաշտոնական կայք | admomsk.ru | ||||
| |||||
.png)
Օմսկ (ռուսերեն՝ Омск), Ռուսաստանի խոշորագույն քաղաքներց մեկը, Օմսկ մարզի և նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնը։ Գտնվում է Սիբիրի հարավարևմտյան մասում, Իրտիշին Օմ գետի միախառնվելու վայրի մերձակայքում։ Ռուսաստանի միլիոնանոց քաղաքներից է. բնակչության թվաքանակը 2021 թվականի հունվարի տվյալներով եղել է 1 139 897։ Այդ ցուցանիշով Սիբիրում զբաղեցնում է երկրորդ (Նովոսիբիրսկից հետո), ամբողջ Ռուսաստանում՝ իններորդ տեղը։ Արդյունաբերական, գիտա-կրթական, մշակութային, մարզական կենտրոն է[2], տրանսպորտային կարևոր հանգույց. կայարան ունի անդրսիբիրյան երկաթուղու վրա, գետային նավահանգիստ՝ նավարկելի Իրտիշի ափին։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հիմնադրվել է 1716, քաղաքի կարգավիճակ ստացել 1781 թվականին։ Ցարական կայսրության ժամանակնեևրում եղել է Արևմտյան Սիբիրի, այնուհետև՝ Տափաստանային տարածաշրջանի գեներալ-նահանգապետի նստավայրը։ Ռուսաստանում քաղաքացիական պատերազմի ժամանակաշրջանում կարճ ժամանակով՝ 1918-1920 թվականներին եղել է հակաբոլշևիկյան ռուսական պետության մայրաքաղաքը, որտեղ նաև պահվել է ցարական ոսկու պաշաչրը։
Ներկայումս քաղաքը, մարզկենտրոն լինելու հետ մեկտեղ, Օմսկի ու տարայի թեմակալ եպիսկոպոսի և Սիբիրի իմամի նստավայրն է։
Օմսկը արժանացել է «Աշխատանքային փառքի քաղաք» կոչման։ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի 2020 թվականի հուլիսի 2-ի հրամանագրով նրան շնորհվել է նաև «Աշխատանքային արիության քաղաք» («Город трудовой доблести“») կոչումը[3]
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
Քաղաքի տեսքը արբանյակից -
Լենինգրադյան կամուրջը -
Իրտիշի առափնյան -
Նավթավերամշակման գործարանում -
Գետային նավահանգիստը -
Պուշկինի անվան գրադարանը -
Վերափոխման տաճարը -
Թատերական հրապարակը -
Դրամատիկական թատրոնը -
Տիկնիկային թատրոնը -
Մարզապալատը
.JPG)
Քույր քաղաքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օմսկը բարեկամական սերտ հարաբերություններ ունի հետևյալ քաղաքների հետ[4].
Կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օմսկին բնորոշ է մայրցամաքային խոնավ կլիման, որը Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ կրում է Dfb նիշը։
| Օմսկի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 4.2 (39.6) |
8.0 (46.4) |
14.1 (57.4) |
31.3 (88.3) |
35.5 (95.9) |
40.1 (104.2) |
40.4 (104.7) |
38.0 (100.4) |
32.9 (91.2) |
27.4 (81.3) |
16.1 (61) |
4.5 (40.1) |
40.4 (104.7) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −12 (10) |
−10.3 (13.5) |
−2.5 (27.5) |
9.1 (48.4) |
19.0 (66.2) |
23.9 (75) |
25.3 (77.5) |
22.7 (72.9) |
15.9 (60.6) |
8.1 (46.6) |
−3.7 (25.3) |
−9.8 (14.4) |
7.1 (44.8) |
| Միջին օրական °C (°F) | −16.3 (2.7) |
−15.0 (5) |
−7.3 (18.9) |
3.7 (38.7) |
12.5 (54.5) |
18.0 (64.4) |
19.6 (67.3) |
16.9 (62.4) |
10.4 (50.7) |
3.5 (38.3) |
−7.3 (18.9) |
−13.8 (7.2) |
2.1 (35.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −20.5 (−4.9) |
−19.4 (−2.9) |
−12 (10) |
−1.0 (30.2) |
6.3 (43.3) |
12.0 (53.6) |
14.2 (57.6) |
11.6 (52.9) |
5.7 (42.3) |
−0.3 (31.5) |
−10.5 (13.1) |
−17.9 (−0.2) |
−2.7 (27.1) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −45.1 (−49.2) |
−45.5 (−49.9) |
−41.1 (−42) |
−26.4 (−15.5) |
−12.9 (8.8) |
−3.1 (26.4) |
2.1 (35.8) |
−1.7 (28.9) |
−7.6 (18.3) |
−28.1 (−18.6) |
−41.2 (−42.2) |
−44.7 (−48.5) |
−45.5 (−49.9) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 23 (0.91) |
18 (0.71) |
17 (0.67) |
21 (0.83) |
35 (1.38) |
51 (2.01) |
66 (2.6) |
54 (2.13) |
37 (1.46) |
30 (1.18) |
34 (1.34) |
29 (1.14) |
415 (16.34) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 1 | 0.4 | 3 | 10 | 17 | 17 | 18 | 19 | 18 | 13 | 5 | 1 | 122 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 28 | 25 | 18 | 9 | 2 | 0.2 | 0 | 0 | 1 | 11 | 22 | 28 | 144 |
| % խոնավություն | 80 | 78 | 76 | 64 | 54 | 60 | 68 | 70 | 70 | 74 | 81 | 81 | 71 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 68 | 125 | 184 | 235 | 284 | 319 | 321 | 248 | 180 | 105 | 71 | 61 | 2201 |
| Աղբյուր #1: Pogoda.ru.net[5] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: NOAA (sun, 1961–1990)[6] | |||||||||||||
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Բնակչության թվաքանակը | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1725 | 1825 | 1856[7] | 1858 | 1897[8] | 1903 | 1905 |
| 992 | ↗9000 | ↗16 400 | ↗18 000 | ↗37 400 | ↗60 000 | ↗75 000 |
| 1914[7] | 1917[7] | 1923[9] | 1926[8] | 1931[10] | 1933[11] | 1935 |
| ↗134 800 | ↘113 100 | ↗150 022 | ↗162 000 | ↗162 161 | ↗227 000 | ↗246 000 |
| 1939[12] | 1956[13] | 1959[14] | 1962[7] | 1964 | 1967[7] | 1970[15] |
| ↗288 855 | ↗505 000 | ↗581 108 | ↗650 000 | ↗702 000 | ↗774 000 | ↗821 151 |
| 1973[7] | 1975[16] | 1976[17] | 1979[18] | 1981 | 1982[7] | 1985[19] |
| ↗905 000 | ↗971 000 | →971 000 | ↗1 014 246 | ↗1 044 000 | ↗1 061 000 | ↗1 115 000 |
| 1986[17] | 1987[20] | 1989[21] | 1990[22] | 1991[19] | 1992[17] | 1993[17] |
| ↗1 116 000 | ↗1 134 000 | ↗1 148 418 | ↗1 159 000 | ↗1 167 000 | ↗1 169 000 | ↘1 167 000 |
| 1994[17] | 1995[19] | 1996[19] | 1997[23] | 1998[19] | 1999[24] | 2000[25] |
| ↘1 161 000 | ↗1 163 000 | ↘1 160 000 | ↘1 158 000 | ↗1 159 000 | ↘1 157 600 | ↘1 148 900 |
| 2001[19] | 2002[26] | 2003[27] | 2004 | 2005[28] | 2006[29] | 2007[30] |
| ↘1 138 400 | ↘1 134 016 | ↘1 131 000 | ↗1 132 000 | ↗1 142 800 | ↘1 138 800 | ↘1 134 700 |
| 2008[31] | 2009[32] | 2010[33] | 2011[34] | 2012[35] | 2013[36] | 2014[37] |
| ↘1 131 100 | ↘1 129 120 | ↗1 154 116 | ↗1 154 121 | ↗1 156 583 | ↗1 160 670 | ↗1 166 092 |
| 2015[38] | 2016[39] | 2017[40] | 2018[41] | 2019[42] | ||
| ↗1 173 854 | ↗1 178 079 | ↗1 178 391 | ↘1 172 070 | ↘1 164 815 | ||
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ http://www.geopostcodes.com/Omsk_Omsk_oblast
- ↑ Горячко М.Д., Павлинов П.С. и др Омск / председ. Ю.С. Осипов и др., отв. ред. С.Л. Кравец. — Большая Российская Энциклопедия (в 35 т.). — М.: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2014. — Т. 24. Океанариум - Оясио. — С. 178. — 766 с. — 26 000 экз. — ISBN 978-5-85270-361-3
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 02.07.2020 № 444 «О присвоении почётного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“»
- ↑ «Зарубежные города-партнеры Омска». admomsk.ru (ռուսերեն). Omsk. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «Weather and Climate - The Climate of Omsk» (ռուսերեն). Weather and Climate (Погода и климат). Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
- ↑ «Omsk Climate Normals 1961–1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 «Народная энциклопедия «Мой город». Омск». Վերցված է 2018-04-16-ին.
- ↑ 8,0 8,1 «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-17-ին. Վերցված է 2013-08-17-ին.
- ↑ Вып. 2 : Краткая промышленная характеристика городов и поселений городского типа. - 1926. - (Труды Центрального Статистического управления; Т. 27, Вып.2).
- ↑ Административно-территориальное деление Союза ССР : [Районы и города СССР на 1931 год]. — Москва: Власть советов, 1931. — XXX, 311 с.
- ↑ Административно-территориальное деление Союза ССР. На 15 июля 1934 года.
- ↑ «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-24-ին. Վերցված է 2013-11-30-ին.
- ↑ «Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013-10-26-ին. Վերցված է 2013-10-26-ին.
- ↑ «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
- ↑ «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
- ↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 «Российский статистический ежегодник. 1994». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-18-ին. Վերցված է 2016-05-18-ին.
- ↑ «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 «Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-05-12-ին. Վերցված է 2015-05-12-ին.
- ↑ Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : [арх. 28 Հունիսի 2016] / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
- ↑ «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.
- ↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
- ↑ «Российский статистический ежегодник. 1997 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-22-ին. Վերցված է 2016-05-22-ին.
- ↑ «Российский статистический ежегодник. 1999 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-14-ին. Վերցված է 2016-06-14-ին.
- ↑ «Российский статистический ежегодник. 2000 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-13-ին. Վերցված է 2016-06-13-ին.
- ↑ «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.
- ↑ «Российский статистический ежегодник. 2010 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-03-ին. Վերցված է 2016-06-03-ին.
- ↑ «Российский статистический ежегодник, 2005 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-09-ին. Վերցված է 2016-05-09-ին.
- ↑ «Российский статистический ежегодник, 2006 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-10-ին.
- ↑ «Российский статистический ежегодник, 2007 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-11-ին. Վերցված է 2016-05-11-ին.
- ↑ «Российский статистический ежегодник, 2008 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-12-ին. Վերցված է 2016-05-12-ին.
- ↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.
- ↑ «Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений» (ռուսերեն). Федеральная служба государственной статистики. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-06-ին. Վերցված է 2013-ին.
- ↑ Омская область. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2009-2016 годов
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link) - ↑ «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.
- ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Кочедамов В. И. Омск. Как рос и строился город. — Омск: Омское книжное издательство, 1960. — 112 с. Репринтное издание, 2013
- Сизов С. Г. Белая столица России: повседневная жизнь Омска (июнь 1918 − ноябрь 1919 гг.). — Омск: Изд-во СибАДИ, 2018. — 240 (15,5 п.л.) с. — ISBN 978-5-00113-102-1
- Сизов С. Г. Омск в годы «послевоенного сталинизма» (1946 — март 1953 гг.): монография. — Омск: СибАДИ, 2012. — 252 с., ил. (15,75 п.л.) с. — ISBN 978-5-93204-620-3
- Сизов С. Г. Омск в годы «оттепели»: Жизнь города в контексте эпохи (Март 1953—1964 гг.). — Омск: Изд-во СибАДИ, 2003. — 172 (10 п.л.) с. — ISBN 978-5-93204-126-9
- Поспелов Е. М. Географические названия мира. Топонимический словарь / отв. ред. Р. А. Агеева. — 2-е изд., стереотип. — М.: Русские словари, Астрель, АСТ, 2002. — 512 с. — 3000 экз. — ISBN 5-17-001389-2
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] |
Վիքիճամփորդն ունի Omskին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- Պաշտոնական կայք (ռուսերեն)
- . Encyclopædia Britannica (անգլերեն) (11th ed.). 1911.
- Официальный портал Администрации города Омска
- Официальный сайт Омского городского Совета Արխիվացված 2009-04-18 Wayback Machine
- Օմսկ հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի)
- Типичный Омск (2015 թ․ սեպտեմբերի 4). «Самый лучший док.фильм про Омск !!!». Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
- Б. А. Коников. ««Омская стоянка» – открытия, гипотезы, факты». Сибирский филиал Института наследия. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 6-ին.
- Игорь Фёдоров (2016 թ․ ապրիլի 22). «Игорь Фёдоров: Деньги на омские дороги есть. Мэрия не хочет их брать!». Новый Омск. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
- «Омские депутаты предложили объявить в городе чрезвычайную ситуацию из-за дорог». Om1.ru. 2016 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 1-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օմսկ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||
| Ռուսաստանի միլիոնանոց քաղաքներ | |
|---|---|
|
Մոսկվա | Սանկտ Պետերբուրգ • Նովոսիբիրսկ • Եկատերինբուրգ • Նիժնի Նովգորոդ • Սամարա • Օմսկ |