Տաջիկերեն

Տաջիկերեն забо́ни тоҷикӣ́ [za’bɔːni tɔːd͡ʒi’ki]
Ինքնանվանում
Տեսակ	լեզու, կենդանի լեզու, Persian dialect? և պաշտոնական լեզու
Ենթադաս	պարսկերեն և languages of Tajikistan?
Երկրներ	Տաջիկստան  Աֆղանստան  Ուզբեկստան  Ղրղզստան Սփյուռք՝  Ղազախստան  Ռուսաստան
Պաշտոնական կարգավիճակ	Տաջիկստան
Խոսողների քանակ	14 000 000 մարդ (2018)
Լեզվակիրների թիվը	6 մլն․
Դասակարգում	Հնդեվրոպական ընտանիք Հնդիրանական ճյուղ Իրանական խումբ Արևմտաիրանական ենթախումբ
Գրերի համակարգ	կիրիլիցա
IETF	tg
ԳՕՍՏ 7.75–97	տաջ 640
ISO 639-1	tg
ISO 639-2	tgk
ISO 639-3	tgk
Տաջիկերենի տարածվածությունը
Tajik language Վիքիպահեստում

Տաջիկերեն (забони Тоҷикӣ, երբեմն անվանվում է պարսկերենի տաջիկական դիալեկտ, պարս.՝ فارسی تاجیکی - ֆարսի-տոջիկի), տաջիկների լեզու, Տաջիկիստանի պետական լեզուն, Աֆղանստանի տարածաշրջանային լեզուներից մեկը, տարածված է նաև Ուզբեկիստանի որոշ շրջաններում և հյուսիսային Աֆղանստանում։ Տաջիկերենը պատկանում է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հնդիրանական ճյուղավորման իրանական խմբին։

Դասական պարսկերենից առանձնացումը տեղի է ունեցել մոտավորապես XV դարում։ Ներկայումս տաջիկերենը զգալիորեն տարբերվում է պարսկերենից, իսկ 1940 թ. կիրիլիկ գրերի հիման վրա այբուբենի ընդունումն էլ ավելի է ամրապնդել այդ տարբերությունը։ Բացի դրանից տաջիկերենի բառապաշարը պարսկերենի համեմատությամբ ավելի արխաիկ է, նրանում նաև մեծ է ռուսերենից փոխառված բառերի թիվը։

Գրերը

Մինչև 1928 թ. տաջիկերենի գրերի հիմքում դրված էին արաբական գրերը։

Տաջիկերենի այբուբենը արաբերեն գրերի հիմքի վրա

ر	ذ	د	خ	ح	چ	ج	ث	ت	پ	ب	ا
/ɾ/	/z/	/d/	/χ/	/h/	/ʧ/	/ʤ/	/s/	/t/	/p/	/b/	/o/
ق	ف	غ	ع	ظ	ط	ض	ص	ش	س	ژ	ز
/q/	/f/	/ɣ/	/ʔ/	/z/	/t/	/z/	/s/	/ʃ/	/s/	/ʒ/	/z/
ی	ه	و	ن	م	ل	گ	ک
/j/	/h/	/v/	/n/	/m/	/l/	/ɡ/	/k/

1930 - 1940 թթ. օգտագործվում էր լատինատառ այբուբեն

A a	B b	C c	Ç ç	D d	E e	F f	G g
Ƣ ƣ	H h	I i	Ī ī	J j	K k	L l	M m
N n	O o	P p	Q q	R r	S s	Ş ş	T t
U u	Ū ū	V v	X x	Z z	Ƶ ƶ	'

Կիրիլիկ գրերի հիման վրա ժամանակակից այբուբենը

А а	Б б	В в	Г г	Ғ ғ	Д д	Е е	Ё ё
Ж ж	З з	И и	Й й	Ӣ ӣ	К к	Қ қ	Л л
М м	Н н	О о	П п	Р р	С с	Т т	У у
Ӯ ӯ	Ф ф	Х х	Ҳ ҳ	Ч ч	Ҷ ҷ	Ш ш	Ъ ъ
Э э	Ю ю	Я я

Տես նաև

• Տաջիկերեն Վիքիպեդիա
• Տաջիկերեն գրականություն

Հղումներ

• Տաջիկերենի հետ կապված տարբեր հղումներ
• Ռուս-տաջիկերեն բառարան