Jump to content

Ջոն Փոլ Ջոնս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ուշադրություն։
Այս էջը կամ բաժինը այլ լեզվով հոդվածի վատ թարգմանություն է։

Դուք կարող եք բարելավել թարգմանությունը։ Օրիգինալ տեքստը կարող եք գտնել ձախ կողմի «այլ լեզուներով» ենթաբաժնում։
Մեքենայական թարգմանությունը ենթակա է ջնջման առանց զգուշացման։

Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։
Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։
Ջոն Փոլ Ջոնս
անգլ.՝ John Paul Jones
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 6, 1747(1747-07-06)[1][2][3][…]
ԾննդավայրKirkcudbrightshire, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մահացել էհուլիսի 18, 1792(1792-07-18)[1][2][3][…] (45 տարեկան)
Մահվան վայրՓարիզ
ԳերեզմանQ2972461?, Naval Academy Chapel և ԱՄՆ-ի ռազմածովային ակադեմիա
ՔաղաքացիությունԱՄՆ և  Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մայրենի լեզուանգլերեն
Մասնագիտությունդիվանագետ և ռազմածովային սպա
Պարգևներ և
մրցանակներ
Ստորագրություն
Изображение автографа
 John Paul Jones Վիքիպահեստում

Ջոն Փոլ Ջոնս (ծննդյան անվանումը Ջոն Փոլ, հուլիսի 6, 1747(1747-07-06)[1][2][3][…], Kirkcudbrightshire, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն - հուլիսի 18, 1792(1792-07-18)[1][2][3][…], Փարիզ), շոտլանդական-ամերիկյան ռազմածովային կապիտան, ով Միացյալ Նահանգների առաջին հայտնի ռազմածովային հրամանատարն էր Ամերիկյան հեղափոխական պատերազմում։ Նա շատ ընկերներ ձեռք բերեց ԱՄՆ քաղաքական վերնախավերի շրջանում (ներառյալ Ջոն Հենքոկը[4] և Բենջամին Ֆրանկլինը[4]), ինչպես նաև թշնամիներ (որոնք մեղադրեցին նրան ծովահենության մեջ), և հեղափոխության ժամանակ բրիտանական ջրային հատվածներում նրա գործողությունների շնորհիվ նա միջազգային համբավ ձեռք բերեց,որը մինչ օրս պահպանվում է։ Որպես այդպիսին, նրան երբեմն անվանում են «Ամերիկյան նավատորմի հայր» (մականուն, որը նա կիսում է Ջոն Բարրիի և Ջոն Ադամսի հետ[5]):

Ջոնսը ծնվել և մեծացել է Շոտլանդիայում, դարձել է նավաստի և որպես հրամանատար ծառայել է մի քանի վաճառական նավերում։ Իր ապստամբ անձնակազմի անդամներից մեկին սրով սպանելուց հետո նա փախավ Վիրջինիայի գաղութ և մոտ 1775 թվականին միացավ նորաստեղծ մայրցամաքային նավատորմին՝ Միացյալ Նահանգների հեղափոխական պատերազմում Մեծ Բրիտանիայի Թագավորության դեմ պայքարում։ Նա ղեկավարում էր ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի նավերը, որոնք տեղակայված էին Ֆրանսիայում, գլխավորեց մեկ անհաջող հարձակում Բրիտանիայի վրա և մի քանի հարձակումներ բրիտանական առևտրային նավերի վրա։ 1787 թվականին մնալով առանց հրամանատարության՝ նա միացավ Կայսերական Ռուսական նավատորմին և ստացավ թիկունքի ծովակալի կոչում։

Վաղ կյանք և Ուսուցում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոն Փոլը (նա ավելի ուշ ավելացրել է «Ջոնս» անվանումը) ծնվել է Արբիգլենդի կալվածքում, Քիրքբիանի մոտակայքում, Շոտլանդիայի հարավ-արևմտյան ափին գտնվող Քիրքքադբրայթի Ստյուարտրիում։ Նրա ծնողներն ամուսնացել են 1733 թվականի նոյեմբերի 29-ին Նյու Աբբայում, Քիրքքադբրայթշիրում։

Ջոն Փոլն իր ծովային կարիերան սկսել է 13 տարեկանում՝ որպես սկսնակ նավարկելով Ուայթհեյվեն քաղաքից հյուսիսային անգլիական Քամբերլենդ կոմսությունում՝ «Friendship» նավի վրա՝ կապիտան Բենսոնի ղեկավարությամբ։ Փոլի ավագ եղբայրը՝ Ուիլյամ Փոլը, ամուսնացել և հաստատվել էր Վիրջինիա նահանգի Ֆրեդերիկսբուրգ քաղաքում։Կրտսեր Փոլի շատ ճամփորդությունների նպատակակետը Վիրջինիան էր։

Մի քանի տարի շարունակ Փոլը նավարկեց մի շարք առևտրական և ստրուկների համար նախատեսված նավերով, այդ թվում՝ «King George»-ը 1764 թվականին որպես երրորդ կարգի օգնական և «Two Friends»-ը որպես առաջին կարգի օգնական 1766 թվականին[6]։ 1768 թվականին նա լքեց իր հեղինակավոր պաշտոնը շահութաբեր «Two Friends» նավի վրա,մինչ Ջամայկա նավահանգստի վրա էր։ Նա գտավ իր սեփական ճանապարհը դեպի Շոտլանդիա և ի վերջո ստացավ մեկ այլ պաշտոն։

Ջոն Փոլի կարիերան արագ և անսպասելիորեն առաջադիմեց իր հաջորդ նավարկության ժամանակ Ջոն երկկայմնավի վրա, որը նավահանգստից դուրս եկավ 1768 թվականին, երբ և՛ նավապետը, և՛ վարկանիշային օգնականը հանկարծակի մահացան դեղին տենդից։ Փոլին հաջողվեց նավով նավարկել դեպի անվտանգ նավահանգիստ և, որպես վարձատրություն այս սխրանքի համար, նավի երախտապարտ շոտլանդացի տերերը նրան դարձրին նավի և նրա անձնակազմի տիրակալը՝ տալով նրան բեռի տասը տոկոսը[7]:Նա երկու ճանապարհորդություն է կատարել դեպի Արևմտյան Հնդկաստան, նախքան դժվարության հանդիպելը։

Ջոն Փոլ Ջոնսի ծննդավայրը և բնօրինակ տունը Արբիգլենդում, հարավային Շոտլանդիա

1770 թվականին իր երկրորդ նավարկության ժամանակ Ջոն Փոլը մտրակի ենթարկեց իր անձնակազմից մեկին այն բանից հետո, երբ փորձեց ապստամբություն սկսել աշխատավարձերի վաղաժամկետ վճարման հետ կապված, ինչի պատճառով նրա կարգապահությունը համարեցին «անտեղի դաժանություն»։ Այս պնդումները սկզբում մերժվեցին, բայց նրա բարեհաճ համբավը ոչնոացավ, երբ նավաստին մի քանի շաբատ անց մահացավ։ Ջոն Փոլը ձերբակալվեց տղամարդու մահվան մեջ մասնակցություն ունենալու մեղադրանքով և բանտարկվեց Քիրքքադբրայթ Թոլբութում, բայց հետագայում գրավի դիմաց ազատ արձակվեց[8]։ Այս դեպքի բացասական ազդեցությունը նրա հեղինակության վրա անվիճելի է[7]։ Տեղի նահանգապետը խրախուսեց Ջոն Փոլին լքել տարածքը և գրավի դիմաց փոխել իր անունը։ Տղամարդը, ով մահացել էր վնասվածքներից, սովորական նավաստի չէր, այլ արկածախնդիր՝ շոտլանդական շատ ազդեցիկ ընտանիքից։

Հեռանալով Շոտլանդիայից՝ Ջոն Փոլը ղեկավարեց Լոնդոնում գրանցված Betsy անունով նավը,22 ատրճանակ տեղակայող արևմտահնդկական նավ,որը 18 ամիս Տոբագոյում առևտրային շահարկումներով էր զբաղվում[9]։ Այնուամենայնիվ, դա ավարտվեց նրանով,որ Ջոնը սրով սպանեց անձնակազմի ապստամբ անդամին՝ Բլեքթոնին, աշխատավարձի շուրջ վեճի ժամանակ[10]։ Տարիներ անց, Բենջամին Ֆրանկլինին ուղղված նամակում, որը նկարագրում էր միջադեպը, Ջոն Փոլը պնդում էր, որ սպանությունը կատարվել է ինքնապաշտպանության նպատակով, բայց նա չէր ցանկանում դատվել Ծովակալների դատարանում, որտեղ իր առաջին զոհը ազդեցիկ ընտանիքից էր։

Ջոն Փոլ Ջոնսի տունը Ֆրեդերիկսբուրգում, Վիրջինիա, ժառանգել է նրա եղբայր Ուիլյամից

Նա ստիպված էր փախչել Ֆրեդերիկսբուրգ, Վիրջինիա՝ թողնելով իր կարողությունը։ նա նաև ձգտում էր կարգավորել իր եղբոր գործերը, ով մահացել էր այնտեղ՝ առանց ընտանիք ունենալու։ Մոտավորապես այս ժամանակ Ջոն Փոլը ստանձնեց Ջոնս ազգանունը (ի լրումն իր սկզբնական ազգանվան)։ Հյուսիսային Կարոլինա նահանգում վաղուց ավանդույթ կա, որ Ջոն Փոլն ընդունել է «Ջոնս» անունը՝ ի պատիվ Հյուսիսային Կարոլինա նահանգի Հալիֆաքս նահանգի Վիլի Ջոնսի[11][12]։

Այդ ժամանակաշրջանից Ամերիկան դարձավ «իր ընտրած սիրելի երկիրը», ինչպես հետագայում ասել էր Բարոն Ջոան Դերկ վան դեր Կապելեն տոտ դեն Պոլին[13]։ Շատ չանցած Ջոն Փոլ Ջոնսը միացավ ամերիկյան նավատորմին՝ պայքարելու Բրիտանիայի դեմ։

Ծովային կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկյան գաղութները

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբնաղբյուրները աշխատում են Ջոնսի կյանքի այս շրջանի վրա, հատկապես նրա ընտանեկան իրավիճակի առանձնահատկությունների, ինչը դժվարացնում է պատմականորեն նշել Ջոնսի՝ Ամերիկա արտագաղթելու ստույգ դրդապատճառները։ Հայտնի չէ՝ գաղութաբնակեցման հետ կապված նրա ծրագրերն չզարգացան այնպես,ինչպես ակնկալվում էր,թե՞ նա ներշնչված էր հեղափոխական ոգով։ Հայտնի է, որ 1774 թվականին նա ընտրվել է Ֆիլադելֆիայի Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության անդամ[14]։

Ջոնսը մոտ 1775 թվականին՝ Հյուսիսային Ամերիկայում հաստատվելուց կարճ ժամանակ անց, մեկնեց Ֆիլադելֆիա կամավոր աշխատանքի անցնելու նորաստեղծ մայրցամաքային նավատորմում՝ ԱՄՆ ռազմածովային նավատորմի նախորդողը։ Այդ ընթացքում ձևավորվում էին նավատորմը և ծովայինները, իսկ համապատասխան նավի սպաներն ու կապիտանները մեծ պահանջարկ էին վայելում։ Ջոնսի ներուժը, հավանաբար, կմնար չճանաչված, եթե չլիներ Ռիչարդ Հենրի Լիի հավանությունը, ով գիտեր նրա ընդունակություները։ Մայրցամաքային կոնգրեսի ազդեցիկ անդամների օգնությամբ 1775 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Ջոնսը նշանակվեց նոր փոխակերպված USS Alfred 24 հրացանանոց ֆրեգատի 1-ին լեյտենանտ՝ մայրցամաքային նավատորմի մեջ[15]։

Հեղափոխական պատերազմի հրամանատարություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ հրամանատարություն(երբ նա առաջին անգամ սկսեց)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոնսը 1776 թվականի փետրվարին՝ մայրցամաքային նավատորմի առաջին նավարկության ժամանակ, Ալֆրեդ նավով նավարկել է Դելավեր գետը։ Հենց այս նավի վրա Ջոնսը պատիվ ունեցավ բարձրացնել ԱՄՆ առաջին դրոշը՝ Grand Union Flag-ը, ծովային նավի վրա[16][17]։

Սպասվում էր, որ նավատորմը նավարկելու էր ափի երկայնքով, բայց փոխարենը կոմոդոր Էսեկ Հոփկինսը հրամայեց այն նավարկել դեպի Բահամյան կղզիներ, որտեղ Նասաույի վրա հարձակում էին իրականացրել ռազմական մատակարարումների պատճառով։ Վերադարձի ճանապարհին նավատորմը դժբախտ հանդիպում ունեցավ բրիտանական բեռնատար նավի հետ։ Այնուհետև Ջոնսին նշանակեցին USS Providence երկառագաստավոր միակայմ նավի հրամանատար։ Կոնգրեսը վերջերս հրամայել էր կառուցել տասներեք ֆրեգատ՝ ամերիկյան նավատորմի համար, որոնցից մեկը պետք է ղեկավարեր Ջոնսը։ Այս հեղինակավոր հրամանատարության փոխարեն Ջոնսն ընդունեց իր հանձնարարությունը ավելի փոքր Providence նավի վրա։ 1776 թվականի ամռանը, որպես Providence-ի հրամանատար, Ջոնսը տարբեր ծառայություններ իրականացրեց մայրցամաքային նավատորմի և Կոնգրեսի համար։ Այս ծառայությունները ներառում էին զորքերի փոխադրում, մատակարարումների տեղափոխում և ավտոշարասյունների ուղեկցում։ Այդ ժամանակ Ջոնսը կարողացավ օգնել Իսպանոլիայից եկող երկկայմնավին, որը հետապնդում էր HMS Cerberus-ին և բեռնված էր պատերազմի պարագաներով։ Այնուհետև երկկայմնավ գնվեց Կոնգրեսի կողմից և շահագործման հանձնվեց որպես USS Hampden՝ կապիտան Հոյսթեդ Հաքերի հրամանատարությամբ[18]։ Ավելի ուշ վեց շաբաթ տեւած ճանապարհորդության ժամանակ դեպի Նոր Շոտլանդիա, Ջոնսը տասնվեց մրցանակներ գրավեց և մեծ վնաս պատճառեց Կանսոյի վրա հարձակման ժամանակ[19]։

Ջոնսի հաջորդ հրամանատարությունը ստացվել է կոմոդոր Հոփքինսի հրամանի արդյունքում՝ ազատել հարյուրավոր ամերիկացի բանտարկյալներին, որոնք ստիպված են եղել աշխատել Նոր Շոտլանդիայի ածխահանքերում, ինչպես նաև խուզարկել բրիտանական նավերը։ 1776 թվականի նոյեմբերի 1-ին Ջոնսը նավարկեց Ալֆրեդի գլխավորությամբ՝ իրականացնելու այս առաքելությունը։ Ձմեռային պայմանները կանխեցին բանտարկյալների ազատ արձակումը, բայց առաքելությունը իրոք հանգեցրեց Մելլիշի գրավմանը, մի նավ, որը տեղափոխում էր ձմեռային հագուստի կենսական պաշար՝ նախատեսված Կանադայում գտնվող գեներալ Ջոն Բուրգոյնի զորքերի համար[20]։

Ռեյնջերի հրամանատարություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոնսի ինքնահռչակ զինանշանը[21]

Չնայած ծովում ունեցած հաջողություններին, Ջոնսի անհամաձայնությունները իշխանության ներկայացուցիչների հետ նոր մակարդակի հասան 1776թ. դեկտեմբերի 16-ին Բոստոն ժամանելուն պես։ Նավահանգստում գտնվելու ժամանակ նա սկսեց վիճել կոմոդոր Հոփքինսի հետ, քանի որ Ջոնսը կարծում էր, որ Հոփքինսը խանգարում է իր առաջխաղացմանը,խոսելով իր նախընտրական ծրագրերի մասին։ Այս և այլ խափանումների արդյունքում,1777 թականի հունիսի 14-ին Ջոնսին ստանձնեց նորակառույց USS Ranger-ի ավելի փոքր հրամանատարությունը, նույն օրը, երբ ընդունվեց նոր Stars and Stripes դրոշը[22]։

Անհրաժեշտ նախապատրաստական աշխատանքներ կատարելուց հետո Ջոնսը նավարկեց Ֆրանսիա 1777 թվականի նոյեմբերի 1-ին՝ հնարավորինս աջակցելու ամերիկյան գործին։ Ֆրանսիայում ամերիկացի հանձնակատարներն էին Բենջամին Ֆրանկլինը, Սիլաս Դինը և Արթուր Լին, և նրանք լսեցին Ջոնսի ռազմավարական առաջարկությունները։ Նրան խոստացան Ամստերդամում Ամերիկայի համար կառուցվող նոր նավի՝ Indien-ի հրամանատարությունը։ Մեծ Բրիտանիան, այնուամենայնիվ, կարողացավ շեղել Լ'Ինդիենին ամերիկային հանձնելու մտքից՝ ճնշում գործադրելով և դրա փոխարեն Ֆրանսիային վաճառել(որը դեռ դաշնակից չէր Ամերիկայի հետ)[23]։ Ջոնսը կրկին մնաց առանց հրամանատարության, ինչը տհաճ հիշեցում էր նրա լճացման մասին, որը եղավ Բոստոնում 1776 թվականի վերջից մինչև 1777 թվականի սկիզբը։ Ենթադրվում է, որ այդ ընթացքում Ջոնսը զարգացրեց իր սերտ բարեկամությունը Բենջամին Ֆրանկլինի հետ, որով նա մեծապես հիանում էր։

1778 թվականի փետրվարի 6-ին Ֆրանսիան ստորագրեց Ամերիկայի հետ դաշինքի պայմանագիրը՝ պաշտոնապես ճանաչելով ամերիկյան նոր հանրապետության անկախությունը։ Ութ օր անց Captain Jones's Ranger-ը դարձավ առաջին ամերիկյան ռազմածովային նավը, որը պաշտոնապես ողջունեցին ֆրանսիացիները՝ հրացանի ինը կրակոց-ողջույնով, որը արձակվեց կապիտան Լամոտ-Պիկեի դրոշակակիր նավից։ Միջոցառման մասին Ջոնսը գրել է. «Ես առավել ևս ընդունեցի նրա առաջարկը, որովհետև դա մեր անկախության և ազգի ճանաչումն էր»։

1778 թվականի ապրիլի 10-ին Ջոնսը նավարկեց Ֆրանսիայի Բրեստ քաղաքից դեպի Մեծ Բրիտանիայի արևմտյան ափեր։

Ռեյնջերի հարձակումը բրիտանացիների վրա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոնսը որոշ վաղ հաջողություններ գրանցեց Իռլանդական ծովում՝ բրիտանական առևտրական նավատորմի դեմ։ 1778 թվականի ապրիլի 17-ին նա համոզեց իր անձնակազմին մասնակցել Ուայթհավենի գրոհին, այն քաղաքը, որտեղ սկսվել էր նրա ծովային կարիերան[24]։ Ավելի ուշ Ջոնսը գրել է իր ավագ սպաների վատ հրամանատարական որակների մասին (նրբանկատորեն խուսափելով նման հարցերից իր պաշտոնական զեկույցում). «Նրանք ասում էին, որ իրենց նպատակը շահույթն է, ոչ թե պատիվը։Նրանք աղքատ էին.Անձնակազմի բարոյահոգեբանական ոգին խրախուսելու փոխարեն՝ նրանք նրանց դրդեցին անհնազանդության. նրանք համոզեցին նրանց, որ իրենք իրավունք ունեն դատելու՝ իրենց առաջարկված միջոցը լավ է, թե վատ»[25]։ Այնպես եղավ, որ անբարենպաստ քամիները ստիպեցին նրանց հրաժարվել փորձից և Ռեյնջերին քշեցին դեպի Իռլանդիա՝ ճանապարհին էլ ավելի մեծ խնդիրներ ստեղծելով բրիտանական նավագնացության համար։

Անգլիայի հյուսիս-արևմտյան ափին գտնվող Ուայթհավենի նկարը, Քամբերլենդ, հեղինակ՝ Մաթիաս Ռիդ (1730-1735 թվականների միջև)

1778 թվականի ապրիլի 20-ին Ջոնսը տեղեկացավ գերի ընկած նավաստիներից, որ Թագավորական նավատորմի ռազմածովային նավատորմը HMS Drake-ը խարսխված է Իռլանդիայի Կարիկֆերգուսի մոտ։ Ըստ Ռեյնջերի վիրաբույժի օրագրի[26], Ջոնսի առաջին մտադրությունն էր օրը ցերեկով հարձակվել նավի վրա, սակայն նրա նավաստիները «չցանկացան դա ձեռնարկել» (մեկ այլ միջադեպ, որը բաց է թողնվել պաշտոնական զեկույցից)։ Հետևաբար, հարձակումը տեղի ունեցավ ուղիղ կեսգիշերից հետո, բայց օգնականը, ով պատասխանատու էր խարիսխը գցելու համար,որպեսզի Ռեյնջերին կանգնեցնի հենց Դրեյքի կողքին, մթության մեջ ժամանակի սխալ գնահատում էր կատարել (Ջոնսն իր հուշերում պնդում էր, որ տղամարդը հարբած էր), ուստի Ջոնսը ստիպված էր կտրել իր խարիսխը և փախնել։ Քամին բարձրացավ, և Ռեյնջերը նորից անցավ Իռլանդական ծով, որպեսզի ևս մեկ փորձ կատարի արշավելու Ուայթհեյվեն։

Կապիտան Մայքլ Գորդոնը, USN-ը 2005 թվականին ստանում է տեղական թերթի 1778 թվականի ապրիլի օրինակը Ուայթհավենի նավահանգիստների կոմիսարների նախագահ Գորդոն Թոմսոնից։

Ջոնսը 1778 թվականի ապրիլի 23-ի կեսգիշերից անմիջապես հետո ղեկավարեց տասնհինգ հոգուց բաղկացած երկու նավակներով հարձակումը՝ հուսալով հրկիզել և խորտակել նավահանգստում խարսխված Ուայթհեյվենի բոլոր նավերը, որոնք թվով 200-ից 400 փայտե նավեր էին և բաղկացած էին մի ամբողջ առևտրական նավատորմից և մի շարք ածխի փոխադրիչնեից։ Նրանք նաև հույս ունեին ահաբեկել քաղաքի բնակիչներին՝ կրակ վառելով։ Այնպես եղավ,որ դեռևս տեղաշարժվող քամին, ինչպես նաև ուժեղ մակընթացությունը դանդաղեցրեցին ճանապարհորդությունը։ Նրանք հաջողությամբ խոցեցին քաղաքի մեծ պաշտպանական հրացանները՝ կանխելոով նրանց կրակելը, բայց կրակ վառելը դժվարացավ, քանի որ երկու նավակների լապտերների վառելիքը սպառվել էին։ Դա շտկելու համար կուսակցությունից ոմանց ուղարկեցին ներխուժելու ծովափին գտնվող հասարակական տունը, բայց կանգ առնելու և արագ մի բան խմելու գայթակղությունը հանգեցրեց հետագա հետաձգմանը:Արդեն լուսաբաց էր, երբ նրանք վերադարձան և սկսեցին հրկիզման հարձակումները, ուստի ջանքերը կենտրոնացվեցին ածուխով բեռնված Թոմփսոն նավի վրա՝ հուսալով, որ կրակը կտարածվի հարակից նավերի վրա, որոնք բոլորն էլ մնացել էին մակընթացության պատճառով։ Այնուամենայնիվ, մթնշաղին անձնակազմից մեկը սայթաքեց և ահազանգեց նավահանգստի փողոցի բնակիչներին։ Հրդեհի ահազանգը հնչեց, և մեծ թվով մարդիկ վազեցին դեպի նավամատույց՝ ստիպելով ամերիկացիներին նահանջել և քաղաքի երկու հրշեջ մեքենաներով հանգցնել կրակը։ Ջոնսի հույսերը,որ նավակները թնդանոթի կրակով կխորտակեն քաղաքաբնակներին փլուզվեցին՝ հաշվենկատ սայթաքման պատճառով[27]։

Ջոն Փոլ Ջոնսը խլում է լեդի Սելկիրքի արծաթյա իրերը

Այնուհետև Ջոնսը հատեց Սոլուեյ Ֆերթը՝ Ուայթհեյվենից Շոտլանդիա, հույս ունենալով փրկագնի դիմաց պահել Դանբար Դուգլասին, Սելկիրքի 4-րդ կոմսին, ով ապրում էր Սուրբ Մարիամ կղզում, Քիրքքադբրայթի մոտ։ Ջոնսը կարծում էր, որ կոմսը կարող էր փոխանակվել թագավորական նավատորմի մեջ հարկադրաբար ծառայության անցած ամերիկացի նավաստիների հետ։ Պարզվեց, որ կոմսը իր կալվածքում չէ, ուստի նրա կինը հյուրասիրեց սպաներին և բանակցություններ վարեց։ Կանադացի պատմաբան Փիթեր Ք. Նյումանը հարգում է կառավարչուհուն՝ Սելկիրքի կոմսի երիտասարդ ժառանգորդ Թոմաս Դուգլասին և սպասավորին պաշտպանելու համար և պարկի կեսը ածուխով և ընտանիքին պատկանող արծաթով լցնելու համար, որպեսզի դուրս բերի ամերիկացիներին[28] ։ Ջոնսը պնդում էր, որ ինքը մտադիր էր անմիջապես վերադառնալ իր նավ և շարունակել մրցանակներ փնտրել այլուր, բայց նրա անձնակազմը ցանկանում էր «թալանել, այրել և կողոպտել այն ամենը, ինչ կարող էր»։ Ի վերջո, Ջոնսը թույլ տվեց անձնակազմին խլել միայն արծաթե ափսե, որը զարդարված էր ընտանիքի զինանշանով, նրանց ցանկությունները մեղմելու համար։ Ջոնսը հետագայում գնել է այդ ափսեն, երբ այն վաճառվել է Ֆրանսիայում, և պատերազմից հետո այն վերադարձրել Սելկիրքի կոմսին։

Սենտ Մերի կղզու և Ուայթհեյվենի վրա հարձակումները չհանգեցրին ոչ մի մրցանակի կամ շահույթի, որը սովորական պայմաններում կկիսվեր անձնակազմի հետ[29]։ Ամբողջ առաքելության ընթացքում անձնակազմը վարվում էր այնպես, կարծես նրանք գտնվում էին ոչ թե ռազմանավում, այլ շարքային զինծառայող են, որը ղեկավարում էր լեյտենանտ Թոմաս Սիմփսոնը՝ Ջոնսի երկրորդ հրամանատարը։

Վերադարձ Իռլանդիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոնսը Մորո լե Ժյունի կողմից, 1780 թ

Ջոնսը Ռեյնջերին վերադարձրեց Իռլանդական ծովի միջով՝ հույս ունենալով ևս մեկ փորձ կատարել Դրեյքի վրա, որը դեռևս խարսխված էր Քարիկֆերգուսի մոտ։ Այս անգամ, 1778 թվականի ապրիլի 24-ի ուշ կեսօրին, նավերը, մոտավորապես հավասար կրակային հզորությամբ, ներքաշվեցին մարտական գործողությունների մեջ։ Նույն օրը ամերիկացիները գերի էին վերցրել հետախուզական նավի անձնակազմին և իմացել, որ Դրեյքը տասնյակ զինվորների է վերցրել՝ նպատակ ունենալով կռվել և պայքարել Ռեյնջերի դեմ, ուստի Ջոնսը համոզված լինելով, որ դա տեղի չունենա՝ մեկ ժամ անց գրավեց Դրեյքին- երկարատև հրազենային կռվի արդյունքում, որն արժեցել է բրիտանացի կապիտանի կյանքը։ Լեյտենանտ Սիմփսոնին տրվեց Դրեյքի հրամանատարությունը դեպի Բրեստ վերադարձի ճանապարհին:Վերադարձի ճանապարհին նավերը բաժանվեցին, քանի որ Ռեյնջերը հետապնդում էր մեկ այլ մրցանակ, ինչը հանգեցրեց Սիմփսոնի և Ջոնսի միջև կոնֆլիկտի։ Երկու նավերն էլ ապահով ժամանեցին նավահանգիստ, սակայն Ջոնսը Սիմփսոնի ռազմական դատարանի դիմում ներկայացրեց՝ նրան կալանավորված պահելով նավի վրա։

Մասամբ Ջոն Ադամսի ազդեցության շնորհիվ, որը դեռևս ծառայում էր որպես կոմիսար Ֆրանսիայում, Սիմփսոնն ազատվեց Ջոնսի կողմից առաջադրված մեղադրանքից։ Ադամսն իր հուշերում ակնարկում է, որ ապացույցների ճնշող մեծամասնությունը սատարում էր Սիմփսոնի պնդումներին։ Ադամսը, թվում էր թե հավատում էր, որ Ջոնսը հույս ուներ մենաշնորհել միսիայի փառքը, հատկապես՝ նավի վրա Սիմփսոնին կալանավորելով, մինչ նա նշում էր իր գերությունը բազմաթիվ նշանավոր եվրոպական բարձրաստիճան անձանց հետ[30]։

Նույնիսկ առատ հեռանկարների առկայությանը, ներառյալ հրամանատարի հեռանկարները[25], դժվար է, եթե ոչ անհնարին ճշգրիտ ասել, թե ինչ է տեղի ունեցել։ Հասկանալի է, սակայն, որ անձնակազմը օտարված էր զգում իրենց հրամանատարի կողմից, ինչը կարող էր բխել նրա հպարտությունից։ Ջոնսը կարծում էր, որ իր մտադրությունները պատվաբեր էին, և նրա գործողությունները ռազմավարական նշանակություն ունեն հեղափոխության համար։ Անկախ առաքելության հետ կապված որևէ հակասությունից, Ռեյնջերի կողմից Դրեյքի գրավումը Հեղափոխության ընթացքում մայրցամաքային նավատորմի սակավ նշանակալի ռազմական հաղթանակներից մեկն էր։ Ռեյնջերի հաղթանակը դարձավ ամերիկյան ոգու կարևոր խորհրդանիշ և ոգեշնչման աղբյուր դարձավ հեղափոխությունից հետո Միացյալ Նահանգների նավատորմի մշտական ստեղծման համար։

Բոնհոմ Ռիչարդ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռիչարդ Փաթոնի «Մարտ Սերապիսի և Բոնհոմ Ռիչարդի միջև» նկարը, որը հրատարակվել է 1780 թ.

1779 թվականին կապիտան Ջոնսը ստանձնեց 42 հրացան ունեցող USS Bonhomme Richard[31] նավի հրամանատարությունը, որը վերակառուցվեց և Ամերիկային տրվեց ֆրանսիական նավագնացության մագնատ Ժակ-Դոնատյեն Լե Ռեյի կողմից։ Օգոստոսի 14-ին, երբ ֆրանսիական և իսպանական հսկայական ներխուժման նավատորմը մոտեցավ Անգլիային, նա կազմակերպեց դիվերսիա՝ շարժվելով դեպի Իռլանդիա, հինգ նավի ուղեկցությամբ,որը գլխավորում էր էսկադրիլիան, ներառյալ 36 հրացան ունեցող USS Alliance-ը, 32 հրացան ունեցող USS Pallas-ը, 12 հրացան ունեցող USS Vengeance-ը։ , և Լե Սերֆը՝ նույնպես երկու շարքայինների՝ պարոնի և Գրանվիլի ուղեկցությամբ։ Երբ ջոկատը ընդամենը մի քանի օր էր դուրս եկել Գրոյսից, պարոնը բաժանվեց նրա կապիտանի և Ջոնսի միջև անհամաձայնության պատճառով։ Թագավորական նավատորմի մի քանի ռազմանավ ուղարկվեցին Իռլանդիա՝ Ջոնսին հետապնդելու համար, բայց այս առիթով նա շարունակեց Շոտլանդիայի հյուսիսից մինչև Հյուսիսային ծով։ Ջոնսի հիմնական խնդիրները, ինչպես և նրա նախորդ ճանապարհորդության ժամանակ, առաջացել են Ալյանսի կապիտան Պիեռ Լանդեի անհնազանդությունից։ 1779 թվականի սեպտեմբերի 23-ին էսկադրոնը հանդիպեց մեծ առևտրական շարասյունին Արևելյան Յորքշիր նահանգի Ֆլամբորո Հեդ ափերի մոտ։ 50 հրացանով բրիտանական HMS Serapis ֆրեգատը և 22 հրացանով վարձված զինված Countess of Scarborough նավը տեղավորվեցին շարասյան և Ջոնսի ջոկատի միջև՝ թույլ տալով վաճառականներին փախչել։

«Ջոն Փոլ Ջոնսի դրոշը» մուտքագրվել է հոլանդական գրառումներում, որպեսզի օգնի Ջոնսին խուսափել ծովահենության մեղադրանքներից, երբ նա գրավել է Սերապիսներին «անհայտ դրոշի տակ»։

Ժամը 19:00-ից քիչ անց սկսվեց Ֆլամբորոյի գլխի ճակատամարտը։ Սերապիսը միացավ Բոնոմ Ռիչարդին, և շուտով Ալյանսը զգալի հեռավորությունից կրակեց կոմսուհու վրա։ Արագ հասկանալով, որ չի կարող հաղթել մեծ հրացանների ճակատամարտում, և քամու նվազման հետ մեկտեղ, Ջոնսն ամեն ջանք գործադրեց Ռիչարդին և Սերապիսին միասին փակելու համար (նրա հայտնի, թեև ապոկրիֆալ մեջբերումը «Ես դեռ չեմ սկսել կռվել» հնչել է ի պատասխան մարտի այս փուլում հանձնվելու պահանջի), և վերջապես հաջողության հասավ լ մոտ մեկ ժամ հետո, որից հետո նրա տախտակամածի հրացանավորները և նրա ծովային նավատորմի հրետակոծողները սկսեցին մաքրել բրիտանական տախտակամածները։ «Ալյանսը» նավարկեց ետ և կրակեց լայնամասշտաբ դիրքերից՝ առնվազն նույնքան վնաս հասցնելով Ռիչարդին, որքան Սերապիսին։ Միևնույն ժամանակ, Սկարբորո կոմսուհին հրապուրել էր Պալասին հիմնական ճակատամարտի ժամանակ՝ սկսելով առանձին կռիվ։ Երբ Դաշինքը մոտեցավ այդ կռվին, դրա սկսվելուց մոտ մեկ ժամ անց, վնասված կոմսուհին հանձնվեց։

«Պոլ Ջոնս ծովահենը», բրիտանական ծաղրանկար

Երբ Բոնհոմ Ռիչարդը այրվում և խորտակվում էր, թվում է, թե նրա դրոշակառուին գնդակահարել են. երբ սպաներից մեկը, ըստ երևույթին, հավատալով, որ իր կապիտանը մահացած է, բղավեց որ հանձնվի, բրիտանացի հրամանատարը այս անգամ լրջորեն հարցրեց, թե արդյոք նրանք իջեցրել են իրենց դրոշը։ Ավելի ուշ Ջոնսը հիշեց՝ ասելով «Ես վճռել եմ քեզ ստիպել հարվածել», բայց խոսքերը, որոնք, իբր, լսել են անձնակազմի անդամները և մի քանի օր անց հրապարակվել թերթերում, ավելի շատ նման էին. «Ես կարող եմ խորտակվել, բայց կանիծվեմ, եթե դա անեմ»։ Բոնհոմ Ռիչարդ բարձրանալու բրիտանացիների փորձը խափանվել է, և նռնակը մեծ քանակությամբ վառոդի պայթյուն է առաջացրել Սերապիսի ստորին ատրճանակի տախտակամածի վրա։ Դաշինքը վերադարձավ հիմնական ճակատամարտին՝ կրակելով երկու լայնակի վրա։ Կրկին, սրանք առնվազն նույնքան վնաս հասցրին Ռիչարդին, որքան Սերապիսին, բայց մարտավարությունն այնպես աշխատեց, որ Սերապիսի կապիտան Փիրսոնը չկարողանալով շարժվել, ընդունեց այդ երկարաձգումը, իսկ Ալյանսը հեռու էր մնում իր իսկ մեծ հրացանների շարքից:Ճակատամարտը ոչ մի բանի չէր կարող հասնել, ուստի նա հանձնվեց։ Բոնհոմ Ռիչարդի անձնակազմի մեծ մասն անմիջապես տեղափոխվեց այլ նավեր, և մեկուկես օր խելահեղ վերանորոգման ջանքերից հետո որոշվեց, որ նավը հնարավոր չէ փրկել, ուստի թույլ տվեցին խորտակվել, և Ջոնսը ուղևորության համար ստանձնեց Սերապիսի հրամանատարությունը դեպի Թեքսել կղզի՝ միջին (բայց ամերիկացիներին համակրող) Հոլանդիայում։

Հաջորդ տարի Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XVI-ը նրան պարգևատրել է «Շևալիե» տիտղոսով։ Ջոնսն ընդունեց այդ պատիվը և ցանկացավ, որ կոչումը օգտագործվեր դրանից հետո. 1787 թվականին մայրցամաքային կոնգրեսը որոշեց ոսկե մեդալ շնորհել՝ ի հիշատակ իր «քաջարի և փայլուն ծառայությունների», որը պետք է հանձնվեր Chevalier John Paul Jones-ին։ Նա նաև Լյուդովիկոս XVI-ից ստացել է «L'Institution du Mérite Militaire» պարգևը և թուրը։ Ի հակադրություն, Բրիտանիայում այս ժամանակ նրա սովորաբար նսեմացնում էր որպես ծովահեն։

Ջոնսը նաև եղել է Ցինցինատիի հասարակության անդամ Փենսիլվանիա նահանգում, երբ այն ստեղծվել է 1783 թվականին[32]։

Ռուսական ծառայություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1782 թվականի հունիսին Ջոնսը նշանակվեց 74 հրացան ունեցող USS America-ի հրամանատար, բայց նրա հրամանատարությունը ձախողվեց, երբ Կոնգրեսը որոշեց Ամերիկան տալ ֆրանսիացիներին՝ որպես ավերված Le Magnifique-ի փոխարինում։ Արդյունքում, 1783 թվականին նրան հանձնարարություն տրվեց Եվրոպայում հավաքել մրցանակային գումար իր նախկին հանձնման շնորհիվ։ Ի վերջո, դա նույնպես սպառվեց, և Ջոնսը մնաց առանց ակտիվ աշխատանքի հեռանկարի, ինչը նրան ստիպեց 1787 թվականի ապրիլի 23-ին ծառայության անցնել Ռուսաստանի կայսրուհի Եկատերինա II-ի մոտ, որը մեծ պատասխանատվություն դրեց Ջոնսի վրա՝ ասելով. «Նա կստանա Կոստանդնուպոլիսը»։ Նա ստացել է ֆրանսիական հպատակ Պավել դե Ժոնես (Պավել դե Ժոնես, Պոլ դե Ջոնս) անվանումը[33]։

Ջոնսը խոստովանեց, որ, այնուամենայնիվ, մտադիր է պահպանել ամերիկյան քաղաքացու և սպայի կարգավիճակը։ Որպես թիկունքային ծովակալ նա Վլադիմիր 24 հրացան ունեցող ֆլագմանավում մասնակցել է Դնեպր-Բուգ Լիմանի (Սև ծովի մի բազուկ, որտեղ հոսում են Հարավային Բուգ և Դնեպր գետերը) ռազմածովային արշավին թուրքերի դեմ, Դնեպր նավատորմի հետ, որը ղեկավարում էր Նասաու-Զիգենի արքայազն Չարլզը։ Ջոնսը (և Նասաու-Զիգենը) ետ մղեցին օսմանյան ուժերին տարածքից, բայց Նասաու-Զիգենի նախանձախնդիր ինտրիգները (և, հավանաբար, Ջոնսի սեփական անընդունակությունը կայսերական քաղաքականության նկատմամբ) լարեցին ռուս հրամանատար արքայազն Գրիգորի Պոտյոմկինին Ջոնսի դեմ[34], և նրան ետ կանչեցին Սանկտ Պետերբուրգ՝ Հյուսիսային ծովում հրամանատարության հանձնվելու ենթադրյալ նպատակով։ Մեկ այլ գործոն կարող էր լինել բրիտանական ռազմածովային ուժերի մի քանի նախկին սպաների դժգոհությունը, որոնք նույնպես ծառայում էին ռուսաստանին, ովքեր Ջոնսին համարում էին ուրացող և հրաժարվում էին խոսել նրա հետ։ Ինչ էլ որ դրդած լիներ Արքայազնին, նա մի անգամ հիշատակել է, որ ստիպված էր մնալ պարապության մեջ, մինչդեռ հակառակորդ սպաները դավադրություն էին կազմակերպում նրա դեմ և նույնիսկ չարամտորեն հարձակվում էին նրա անձնական կերպարի վրա՝ մեղադրելով սեռական ոտնձգությունների մեջ։ 1789 թվականի ապրիլին Ջոնսը ձերբակալվեց և մեղադրվեց Կատերինա անունով 10-ամյա աղջկան բռնաբարելու մեջ, ով գերմանացի ներգաղթյալ Գոլցվարթ կամ Կոլցվարթեն անունով դուստրն էր, ով զբաղվում էր կաթնամթերքի բիզնեսով[35]։ Բայց կոմս դը Սեգուրը՝ Ռուսաստանի դատարանում Ֆրանսիայի ներկայացուցիչը (և նաև Ջոնսի վերջին ընկերը մայրաքաղաքում), իր անձնական հետաքննությունն անցկացրեց այս հարցի շուրջ և կարողացավ համոզել Պոտյոմկինին, որ աղջիկը չի բռնաբարվել, և որ Ջոնսը Արքայազն դե Նասաու-Զիգենի կողմից մեղադրվել է իր նպատակներից ելնելով[36] : Ջոնսը, սակայն, դատախազներին խոստովանել է, որ ինքը «հաճախ քմծիծաղել է տվել» աղջկան «փոքր կանխիկ վճարման դիմաց»՝ և միայն հերքել է, որ զրկել է նրան կուսությունից[37]։ Չնայած դրան, այդ ժամանակաշրջանում նա կարողացավ հեղինակել «Լիմանի քարոզարշավի պատմությունը»։

1788 թվականի հունիսի 8-ին Ջոնսը պարգևատրվեց Սուրբ Աննայի շքանշանով, բայց հաջորդ ամիս թողեց դառնացած մարդուն։

1789 թվականին Ջոնսը ժամանեց Վարշավա, Լեհաստան, որտեղ նա ընկերացավ Թադեուշ Կոշյուշկոյի հետ՝ ամերիկյան հեղափոխական պատերազմի մեկ այլ վետերան։ Կոչյուշկոն խորհուրդ տվեց նրան թողնել ինքնավար Ռուսաստանի ծառայությունը և ծառայել մեկ այլ ուժի՝ առաջարկելով Շվեդիային։ Չնայած Կոշյուշկոյի աջակցությանը, շվեդները, թեև որոշ չափով հետաքրքրված էին, ի վերջո որոշեցին չհավաքագրել Ջոնսին[38]։

Հետագա կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոն Փոլ Ջոնսի հուշահամալիրը Վաշինգտոնում, D.C.

1790 թվականի մայիսին Ջոնսը ժամանեց Փարիզ։ Նա դեռևս պահպանեց ռուսական կոնտր-ծովակալի իր պաշտոնը՝ համապատասխան թոշակով, որը թույլ տվեց նրան թոշակի անցնել մինչև իր մահից երկու տարի անց, թեև նա մի շարք փորձեր արեց նորից ծառայության անցնելու ռուսական նավատորմում։ Այդ ժամանակ նրա հուշերը տպագրվել էին Էդինբուրգում։ Նրանցից ոգեշնչված՝ Ջեյմս Ֆենիմոր Կուպերը և Ալեքսանդր Դյուման հետագայում գրեցին իրենց արկածային վեպերը։ Ըստ Ուոլտեր Հերիքի.

Ջոնսը աննկուն քաջության, ուժեղ կամքի և իր ընտրած կարիերայի մեծ կարողությունների նավաստի էր... Նա նաև կեղծավոր էր, կռվարար, ստահակ.և պրոֆեսիոնալ և ազնվակիրթ լեռնագնաց[39]։

Մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1792 թվականի հունիսին Ջոնսը նշանակվեց ԱՄՆ հյուպատոս՝ բանակցելու Ալժիրի իշխանության հետ՝ ամերիկացի գերիներին ազատելու համար։ Մինչ Ջոնսը կկատարեր իր հանձնարարությունը, 1792 թվականի հուլիսի 18-ին, նրան գտան մահացած՝ երեսնիվայր պառկած իր մահճակալին, Փարիզի իր բնակարանում,որը գտնվում էր Թուրնոն 19 փողոցի երրորդ հարկում։ Նա 45 տարեկան էր։ Մահվան պատճառը եղել է ինտերստիցիալ նեֆրիտը[40]։ Ծառաներից, ընկերներից և հավատարիմ ընտանիքից կազմված մի փոքրիկ շքախմբով նրա մարմինը քայլելով չորս մղոն տարան (6,4 կմ) հուղարկավորության համար։ Նրան թաղեցին Փարիզում՝ Սեն Լուի գերեզմանատանը, որը պատկանում էր Ֆրանսիայի թագավորական ընտանիքին։ Չորս տարի անց Ֆրանսիայի հեղափոխական կառավարությունը վաճառեց ունեցվածքը, և գերեզմանոցը մոռացվեց։

Նրան հանում են գերեզմանից և նորից թաղում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջոնսի մարմարե և բրոնզե սարկոֆագը Միացյալ Նահանգների ռազմածովային ակադեմիայում
Ջոնսը և Ջոն Բարրին, որոնք պարգևատրվել են ԱՄՆ փոստային առաքմամբ, 1937 թվականի նավատորմի թողարկումով

1905 թվականին Ջոնսի աճյունը ճանաչվեց Ֆրանսիայում ԱՄՆ դեսպան գեներալ Հորաս Փորթերի կողմից, ով վեց տարի որոնում էր մարմինը՝ օգտագործելով Ջոնսի թաղման արձանագրության սխալ պատճենները։

Ջոնսի մահից հետո ֆրանսիացի Պիերո Ֆրանսուա Սիմոնոն ավելի քան 460 ֆրանկ նվիրաբերեց դիակի մումիֆիկացման համար։ Նրան պահել են ալկոհոլի մեջ և թաղել կապարե դագաղում, «այն դեպքում, եթե Միացյալ Նահանգները որոշի վերցնել նրա աճյունը, դրանք ավելի հեշտ կլինի ճանաչել»։ Փորթերը գիտեր, թե ինչ պետք է փնտրել իր որոնման մեջ։ Օգտագործելով Փարիզի հին քարտեզը, Փորթերի խումբը, որը ներառում էր մարդաբան Լուի Կապիտանին, գտավ նախկին Սենթ Լուիսի գերեզմանատունը՝ այլմոլորակային բողոքականների համար։ Ձայնային զոնդերը օգտագործվեցին կապարե դագաղներ որոնելու համար, իսկ հինգ դագաղները ի վերջո դուրս հանվեցին։ Երրորդը, որը հայտնաբերվել է 1905 թվականի ապրիլի 7-ին, հետագայում բժիշկ Կապիտանի և Ժորժ Պապիլոյի կողմից դիահերձման արդյունքում ճանաչվել է որպես Ջոնսին պատկանող դագաղ։ Դիահերձումը հաստատել է մահվան պատճառների սկզբնական ցուցակը։ Ավելի ուշ Ժան-Անտուան Հուդոնն այս դեմքը համեմատել է կիսանդրիի հետ[41]։

Ջոնսի դին ԱՄՆ են հասցվել USS Brooklyn (CA-3) նավի վրա՝ երեք այլ հածանավերի ուղեկցությամբ։ Մոտենալով ամերիկյան ափին, ԱՄՆ նավատորմի յոթ մարտանավ միացան երթին, որը ուղեկցեց Ջոնսի մարմինը դեպի Ամերիկա։ 1906 թվականի ապրիլի 24-ին Ջոնսի դագաղը դրվեց Միացյալ Նահանգների ռազմածովային ակադեմիայի Բանկրոֆթ սրահում Աննապոլիսում, Մերիլենդ, Դալգրեն սրահում տեղի ունեցած արարողությունից հետո, որը նախագահում էր Նախագահ Թեոդոր Ռուզվելտը, ով ելույթ ունեցավ՝ հարգանքի տուրք մատուցելով Ջոնսին և խրախուսեց նրան որպես Նավատորմի սպայի օրինակ[42]։ 1913 թվականի հունվարի 26-ին կապիտանի աճյունը վերջապես վերաթաղվեց Աննապոլիսի Ռազմածովային ակադեմիայի մատուռում գտնվող բրոնզե և մարմարե հիասքանչ սարկոֆագում[43][44]։

1999 թվականին Ուայթհավենի քաղաքը և նավահանգիստը ներում են շնորհում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1999 թվականին Ջոնսին պատվավոր ներում շնորհվեց Ուայթհեյվեն նավահանգստի կողմից՝ լեյտենանտի ներկայությամբ քաղաքի վրա կատարած արշավանքի համար։ Սթիվ Լայոնը ներկայացնում է Միացյալ Նահանգների ռազմածովային կցորդը Միացյալ Թագավորությունում և Յուրի Ֆոքինը՝ Միացյալ Թագավորությունում Ռուսաստանի դեսպանը։ ԱՄՆ նավատորմը նաև պարգևատրվել է Ուայթհեյվեն նավահանգստի ազատության շքանշանով, որը միակ դեպքն է, իր 400-ամյա պատմության ընթացքում[45]։

Ներում և ազատություն կազմակերպել է Ջերարդ Ռիչարդսոնը ծովային փառատոնի շարքի մեկնարկի շրջանակներում։ Richardson's of Whitehaven-ը, որը քաղաքում գինու և սուրճի առևտրական է, այժմ հանդիսանում է ԱՄՆ ռազմածովային նավատորմի պատվավոր հյուպատոսությունը Ուայթհեյվեն քաղաքի և նավահանգստի համար։ Հյուպատոսն է ԱՄՆ նավատորմի թիկունքային ծովակալ (թոշակի անցած) Սթիվ Մորգանը, իսկ փոխհյուպատոսը՝ Ռոբ Ռոմանոն[46]։

Հայտնի մշակույթում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1824 թվականին Ջեյմս Ֆենիմոր Կուպերի «Օդաչուն» վեպը ներառում է Ջոնսի ծովային գործունեության գեղարվեստական պատմությունները[47]։ Ալեքսանդր Դյումայի «Կապիտան Փոլը», «Օդաչու»-ի հաջորդ վեպը, լույս է տեսել 1846 թվականին[48]։
  • 1923 թվականին Ֆրանկլին Դելանո Ռուզվելտը սցենար գրեց Ջոնսի մասին և այն ուղարկեց Paramount Pictures-ի հիմնադիր Ադոլֆ Զուկորին, ով քաղաքավարի կերպով մերժեց այն[49]։
  • Ռոբերտ Սթաքը մարմնավորել է Ջոնսին 1959 թվականի Ջոն Փոլ Ջոնս ֆիլմում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 Morison, 1959
  5. ↑ «John Adams I (Frigate) 1799–1867». USA.gov. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  6. ↑ «Jones Jp Chron». www.history.navy.mil. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 John Paul Jones Timeline, SeacoastNH.com
  8. ↑ «1770 Extract of Warrant for the arrest of John Paul (Jones)», Virtual Vault - Court Records, Scottish Archive Network (SCAN), Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 22-ին
  9. ↑ Brady, 1906 pp.10, 164
  10. ↑ «Biography - Captain John Paul Jones». History.navy.mil. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
  11. ↑ Cotten, Elizabeth. The John Paul Jones-Willie Jones Tradition Charlotte: Heritage Printers, 1966
  12. ↑ Old Halifax, Ambistead C. Gordon
  13. ↑ Sherburne, John H. (1851). The Life and Character of John Paula Jones. New York: Adriance, Sherman & Co. Publishers. էջ 10.
  14. ↑ «APS Member History». search.amphilsoc.org. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 29-ին.
  15. ↑ {(1999) John Paul Jones: A Sailor's Biography. Naval Institute Press, 1-55750-410-5, p. 52
  16. ↑ Balderston, Marion (1969). «The Flag John Paul Jones Really Fought Under». Huntington Library Quarterly. 33 (1): 77–83. doi:10.2307/3817016. ISSN 0018-7895. JSTOR 3817016.
  17. ↑ Wharton, Francis. «Chapter XIX John Paul Jones-Sayre ~ John Paul Jones Public Services & Effect of his Cruises» [The Revolutionary Diplomatic Correspondence of the United States]. Journals of the Continental Congress, 1774-1789. 1 (August 13, 1888): 611–614. {{cite journal}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն)
  18. ↑ Naval Documents of the American Revolution, vol 6, p. 210
  19. ↑ United States Naval Chronicles, Vol. 1, p. 48
  20. ↑ Morison, Samuel Eliot (1959). John Paul Jones: A Sailor's Biography (1964 ed.). New York: Time. էջ 78.
  21. ↑ Thomas, Evan (2010 թ․ հունիսի 15). John Paul Jones: Sailor, Hero, Father of the American Navy. Simon and Schuster. ISBN 9781451603996. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  22. ↑ Morison, Samuel Eliot (1959). John Paul Jones: A Sailor's Biography (1964 ed.). New York: Time. էջ 101.
  23. ↑ Feld, Jonathan (2017). John Paul Jones's Locker (1st ed.). Washington, DC: Naval History and Heritage Command. էջ 23.
  24. ↑ Paullin, 1906 p.293
  25. ↑ 25,0 25,1 Jones, John Paul (1785), Extracts from the Journals of my Campaigns, Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին
  26. ↑ Green, Ezra (1875), Diary of Ezra Green M.D., Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 18-ին, Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին
  27. ↑ «news report from Whitehaven», Cumberland Chronicle, 1778 թ․ ապրիլի 25
  28. ↑ Newman, Peter C. (2000). The Empire of the Bay: The Company of Adventurers that Seized a Continent. Penguin. էջ 383. ISBN 978-0-14029-987-8.
  29. ↑ Seitz, Don (1917), Paul Jones: His Exploits in English Seas during 1778–80, Վերցված է 2009 թ․ մարտի 6-ին
  30. ↑ Adams, John (1778), autobiography part 2, 'Travels, and Negotiations', Massachusetts Historical Society, Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 6-ին, Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին {{citation}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  31. ↑ Log of the 'Bon Homme Richard', 1779 (PDF), John Paul Jones Cottage Museum, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ սեպտեմբերի 19-ին, Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 27-ին {{citation}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  32. ↑ Metcalf, Bryce (1938). Original Members and Other Officers Eligible to the Society of the Cincinnati, 1783-1938: With the Institution, Rules of Admission, and Lists of the Officers of the General and State Societies. Strasburg, VA: Shenandoah Publishing House, Inc., p. 181.
  33. ↑ Kravtsevych-Rozhnetsky, V. Сидір Білий і Чорний Корсар. Як козаки із засновником ВМФ США воювали (Sydir Bilyi and the Black Corsair. How Cossacks with the founder of USN battled). Ukrayinska Pravda. March 30, 2011.
  34. ↑ Martelle, Scott (2014). The Admiral and the Ambassador: One Man's Obsessive Search for the Body of John Paul Jones. Chicago Review Press. էջեր 102–106. ISBN 978-1613747308. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  35. ↑ Morison, Samuel Eliot (1999). John Paul Jones: A Sailor's Biography - Samuel Eliot Morison. ISBN 9781557504104. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
  36. ↑ Jaroslav Poleschuk (2014 թ․ ապրիլի 16). «J. Paul Jones». For.lib.kherson.ua. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
  37. ↑ Charles King, Odessa: Genius and Death in a City of Dreams (W. W. Norton & Company, 2011; 0-393-07084-0), p. 47.
  38. ↑ Alex Storozynski (2011 թ․ հունվար). Kosciuszko Ksiaze chlopow. W.A.B. էջեր 189–191. ISBN 978-83-7414-930-3. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 2-ին.
  39. ↑ Walter R Herrick, jr. "Jones, John Paul " in John A. Garraty, Encyclopedia of American Biography (1974) pp 598-599.
  40. ↑ John Paul Jones House at uswarmemorials.org
  41. ↑ «Captain John Paul Jones». American Revolutionary War. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 30-ին.
  42. ↑ Roosevelt, Theodore Dedication speech, Annapolis (24 April 1906)
  43. ↑ USNA Traditions Արխիվացված 2008-11-20 Wayback Machine U.S. Naval Academy Alumni Association
  44. ↑ «The Final Resting Place of John Paul Jones». 2012 թ․ հունվարի 26.
  45. ↑ «Evening News and Star».
  46. ↑ «Cn Media». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 24-ին.
  47. ↑ «James Fenimore Cooper: Sea Tales». The Library of America. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  48. ↑ «Paul Jones, or, The son of the sea [electronic resource]». Stanford University Libraries. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  49. ↑ «Recipe for Success, by Jane West Walton». The Coronet, February 1947. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  •  This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Jones, John Paul». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 15 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 499–500.
  • Boudriot, Jean (1987), John Paul Jones and the Bonhomme Richard (technical study of the ship), Collection archeologie navale française, ISBN 2-903178-20-8.
  • Bradford, James C, ed. (1986), The papers of John Paul Jones (10 microfilm reels), Cambridge, UK; Alexandria, VA: Chadwyck-Healey {{citation}}: More than one of |editor= and |editor-last= specified (օգնություն).
  • ——— (1986), Guide to the microfilm edition of the papers of John Paul Jones, 1747–1792, Alexandria, VA: Chadwyck-Healey.
  • Brady, Cyrus Townsend (1906). Commodore Paul Jones. New York: D. Appleton & Co. {{cite book}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն), 482 pp; original from Univ. California.
  • Cotten, Elizabeth H (1966), The John Paul Jones-Willie Jones Tradition, Charlotte: Heritage Printers, ASIN B0007F8TO2.
  • de Koven, Reginald (Mrs) (1913), The Life and Letters of John Paul Jones, London: Werner Laurie, 2 vols.
  • Feld, Jonathan (2017), John Paul Jones's Locker: The Mutinous Men of the Continental Ship Ranger and the Confinement of Lieutenant Thomas Simpson, Washington, DC: Naval History and Heritage Command, Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 8-ին, Վերցված է 2022 թ․ մարտի 24-ին.
  • Frost, John (1845), The Pictorial Book of The Commodores; Comprising Lives of Distinguished Commanders In The Navy of The United States, New York: Nafis & Cornish.

Gilkerson, William (1987), The Ships of John Paul Jones (technical study), Annapolis, MD: Naval Institute Press, ISBN 0-87021-619-8.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 Ջոն Փոլ Ջոնս
էջը Վիքիպահեստում
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Ջոն Փոլ Ջոնս հոդվածին
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջոն_Փոլ_Ջոնս&oldid=9955832» էջից