Jump to content

Թրոլ (սլենգ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թրոլ
զբաղմունք Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիահամացանցային օգտատեր, կատակասեր Խմբագրել Wikidata
Կոչվել է ի պատիվթրոլ Խմբագրել Wikidata
Տվյալ գործունեության դաշտթրոլինգ Խմբագրել Wikidata

Թրոլ, հասկացություն, սլենգում վերագրում են այն մարդուն, որը հարապարակում է միտումնավոր վիրավորական կամ սադրիչ, ոչ անկեղծ, շեղող[1], կողմնակի կամ թեմայից դուրս հաղորդագրություններ առցանց (օրինակ՝ սոցիալական ցանցերում, լրատվական խմբում, ֆորումում, զրուցարանում, առցանց տեսախաղում) կամ իրական կյանքում՝ ուրիշներին դրդելու հուզական արձագանքներ դրսևորելու մտադրության[2], կամ շահարկելու ուրիշների ընկալումը, այդպիսով հանդես գալով որպես կռվարար կամ սադրիչ։ Թրոլների նմանատիպ վարքագիծը սովորաբար զվարճանքի կամ որոշակի արդյունքի հասնելու համար է, ինչպիսին է հակառակորդի առցանց գործունեությունը խաթարելը կամ այլ մարդկանց դիտավորյալ շփոթություն կամ վնաս պատճառելը[3]։

Այս համատեքստում «թրոլ»-ի և՛ գոյական, և՛ բայական ձևերը հաճախ ասոցացվում են համացանցային խոսույթի հետ։ Վերջին տարիներին ԶԼՄ-ների ուշադրության արդյունքում թրոլինգը հավասարեցվել է առցանց ոտնձգություններին։ Courier-Mail-ը և The Today Show-ն օգտագործում են «թրոլ» բառը որպես՝ «մարդ, որը խեղաթյուրում է ինտերնետային հարգանքի տուրքի կայքերը՝ նպատակ ունենալով վիշտ պատճառել ընտանիքներին»[4][5]։ Բացի այդ, թրոլինգի դրսևորումները ներառվել են հայտնի գեղարվեստական ստեղծագործություններում, ինչպիսին է HBO The Newsroom հեռուստատեսային ծրագիրը, որտեղ գլխավոր հերոսը առցանց հանդիպում է հալածող մարդկանց և փորձում է ներթափանցել նրանց շրջանակներ՝ հրապարակելով բացասական սեռական մեկնաբանություններ[6]։

Օգտագործում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թրոլ տերմինի կիրառումը սուբյեկտիվ է։ Որոշ ընթերցողներ կարող են գրառումը բնութագրել որպես թրոլինգ, մինչդեռ մյուսները, թեևր վիճահարույց, նույն գրառումը դիտարկում են որպես քննարկման իրական ներդրում[7]։ Թրոլինգի ավելի ուժեղ դրսևորումներն են բացահայտ ոտնձգությունները կամ թեմայից դուրս կատակները[8]։ Այնուամենայնիվ, ինտերնետային թրոլ տերմինը կիրառվել է նաև տեղեկատվական պատերազմի, ատելության խոսքի և նույնիսկ քաղաքական ակտիվության ժամանակ[9]։

«Trollface»-ը պատկեր է, որը երբեմն օգտագործվում է համացանցային մշակույթում թրոլինգը ցույց տալու համար[10][11][12]։

Երբեմն այս բառը սխալմամբ օգտագործվում են՝ նկարագրելու մարդու, որն ունի հակասական, տարբերվող կարծիք[13]։ Բառի նման կիրառումը մեծապես հակասում է թրոլի հիմնական իմաստին։  Թեև հոգեբանները պարզել են, որ հոգեախտաբանական սադիզմը, մութ եռյակը և անհատականության մութ եռյակային գծերը տարածված են համացանցային թրոլների մոտ[14][15][16][17][18], որոշ հետազոտողներ պնդում են, որ թրոլներն իրականում չեն հավատում իրենց հակասական տեսակետներին։ Ֆարհադ Մանջուն քննադատում է այս տեսակետը՝ նշելով, որ եթե մարդն իսկապես թրոլինգ է անում, նա առավել խելացի է, քան  քննադատները կարող են պատկերացնել[13]։

Պատասխաններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամենատարածված խորհուրդը՝ եթե գործ ունեք մեկի հետ, ով հաճույք է ստանում ուրիշներին սադրելուց, անտեսեք նրանց և զրկեք ձեր արձագանքը տեսնելու հաճույքից։ Սա սովորաբար ձևակերպվում է որպես «մի կերակրիր թրոլներին», սակայն ոմանք կարծում են, որ սա վատ կամ ոչ արդյունավետ խորհուրդ է թրոլների հետ գործ ունենալիս[19]։

Ծագում և ստուգաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մրցակցող տեսություններ կան այն մասին, թե որտեղ և երբ է «թրոլը» առաջին անգամ օգտագործվել ինտերնետ խոսույթում՝ հղում կատարելով BBS-ում և Usenet-ում 1980-ականների սկզբին կամ դրանից առաջ կիրառությանը[20]։

Անգլերեն «թրոլ» գոյականը տգեղ գաճաճ կամ հսկա ստանդարտ իմաստներով թվագրվում է 1610 թվականին և ծագում է հին սկանդինավյան «թրոլ» բառից, որը նշանակում է հսկա կամ դև[21]։ Բառը հիշեցնում է սկանդինավյան բանահյուսության և մանկական հեքիաթների թրոլներին. հակասոցիալական, կռվարար և դանդաղաշարժ արարածներ, որոնք դժվարացնում են ճանապարհորդների կյանքը[22][23]։ Թրոլները դարեր շարունակ գոյություն են ունեցել բանահյուսության և ֆանտաստիկ գրականության մեջ, իսկ առցանց թրոլինգը գոյություն ունի ինտերնետի հայտնաբերումից ի վեր[24]։

Ժամանակակից Անգլերենի կիրառման մեջ «թրոլինգը» կարող է նկարագրել շարժվող նավակից խայծը կուլ տված կարթը դանդաղ քարշ տալու ձկնորսական տեխնիկան[25], մինչդեռ  trawling թրոլինգը նկարագրում է ձկնորսական ցանցը քարշ տալու ընդհանուր առևտրային գործողությունը։ «Թրոլինգ» բառի վաղ ոչ ինտերնետային խոսակցական կիրառումը կարելի է գտնել բանակում. 1972 թվականին «Թրոլինգը MiG-երի համար» տերմինը փաստագրվեց Վիետնամում ԱՄՆ նավատորմի օդաչուների կողմից։ Այն վերաբերում էր՝ «խաբեբաներ՝ կրակը հեռացնելու առաքելությամբ» կիրառությանը[26]։ Տերմինի ժամանակակից կիրառումը հայտնվել է համացանցում 1980-ականների վերջին[27][28], սակայն ըստ Օքսֆորդի անգլերեն բառարանի այն ամրագրվել է 1992 թվականին[29][30][31]։

Օքսֆորդի անգլերեն բառարանում[30] բերված մեջբերումները հղվում են1990-ականների սկզբին Usenet-ի կիրառությանը, ինչպես «թրոլինգ նորեկների համար» արտահայտության մեջ, որը օգտագործվում է alt.folklore.urban (AFU)-ում[32][33]։ Սովորաբար, նկատի է առնվում հին օգտատերերի շրջանում արվող կատակը՝ հրահրելով հարցեր կամ թեմաներ, որոնք այնքան ծեծված էին, որ միայն նորեկը դրանցլրջորեն կպատասխաներ։ Օրինակ, խմբի հին օգտատերը կարող է գրառում անել տարածված թյուր կարծիքի մասին, որ «ապակին հոսում է ժամանակի ընթացքում»։ Փորձառու ընթերցողները կճանաչեն հրապարակողի անունը, ևկիմանան, որ թեման բազմիցս քննարկվել է, բայց խմբի նոր բաժանորդները չեն գիտակցի և այդպիսով կարձագանքեն։ Այս տեսակի թրոլները ծառայում էին որպես պրակտիկա՝ բացահայտելու խմբի ներքին մասնակիցներին։ Թրոլինգի այս սահմանումը, որը զգալիորեն ավելի նեղ է, քան տերմինի ժամանակակից ըմբռնումը, համարվում էր դրական ներդրում[32][34]։ AFU-ի ամենահայտնի թրոլերներից մեկը՝ Դեյվիդ Միկելսոնը[32], շարունակեց ստեղծել Snopes.com քաղաքային բանահյուսության կայքը։

1990-ականների վերջին alt.folklore.urban-ն կայքը ուներ այնքան շատ այցելություն և մասնակցություն, որ նման թրոլինգը մերժվեց։ Մյուսներն ընդլայնեցին տերմինը՝ ներառելով լրջորեն ապատեղեկացված օգտատեր խաղալու պրակտիկան, նույնիսկ այն լրատվական խմբերում, որտեղ օգտատերը մշտական այցելու չէր. դրանք հաճախ ոչ թե սադրանքի, այլ հումորի փորձեր էին։ Թրոլ գոյականը սովորաբար վերաբերում էր թրոլինգի ակտին, կամ դրա արդյունքում առաջացած քննարկմանը, այլ ոչ թե հեղինակին, թեև որոշ գրառումներում գրված էր թրոլի երկակի իմաստը[35]։

1997 թվականի օգոստոսի 26-ի «Քեվինը և Քելլը» վեբվկոմիքսում օգտագործվեց թրոլ բառը՝ նկարագրելու համացանցի այլ օգտատերերին միտումնավոր անհանգստացնողներին կամ հրահրողներին՝ ինչպես բառի ժամանակակից իմաստն է[36]։

Այլ լեզուներով

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չինարենում թրոլինգը կոչվում է bái mù (չինարեն՝ 白目; լիտ. «սպիտակ աչք»), որը կարելի է ուղղակիորեն բացատրել որպես «աչքեր առանց բիբերի», այն իմաստով, որ մինչ աչքի բիբը օգտագործվում է տեսողության համար, աչքի սպիտակ հատվածը չի կարող տեսնել, և թրոլինգը ներառում է ինտերնետում կուրորեն անհեթեթություն խոսելը, զգայունության բացարձակ անտեսումը կամ իրավիճակի անտեսումը, ինչը նման է առանց բիբերի աչքերի։ Այլընտրանքային տերմինը bái làn-ն է (չինարեն՝ 白爛; լիտ. «սպիտակ փտում»), որը նկարագրում է միանգամայն անհեթեթ և հիմարությամբ լի գրառում, որը արված է ուրիշներին վրդովեցնելու համար, և բխում է թայվանական ժարգոնից՝ արական սեռական օրգանների համար, որտեղ սեռական օրգանի գունատ սպիտակ գույնը ցույց է տալիս, որ ինչ-որ մեկը երիտասարդ է և, հետևաբար, հիմար։ Երկու տերմիններն էլ ծագում են Թայվանից և օգտագործվում են նաև Հոնկոնգում և մայրցամաքային Չինաստանում։ Մեկ այլ տերմին՝ xiǎo bái (չինարեն՝ 小白; լիտ. «փոքր սպիտակ»), նվաստացուցիչ տերմին է և՛ bái mù, և՛ bái làn-ի համար, որն օգտագործվում է անանուն հրապարակումների ինտերնետային ֆորումներում։ Մայրցամաքային Չինաստանում օգտագործվող թրոլի մեկ այլ տարածված տերմին է pēn zi (չինարեն՝ 噴子; լիտ. «սրսկիչ», «ժայթքող»)[37]։

Ճապոներեն tsuri (釣り) նշանակում է «ձկնորսություն» և վերաբերում է միտումնավոր ապակողմնորոշող գրառումներին, որոնց միակ նպատակն է ստիպել ընթերցողներին արձագանքել, այսինքն՝ թրոլի ենթարկվել։ Arashi (荒らし) նշանակում է «թափոններ դնել» և կարող է օգտագործվել նաև պարզ սպամի համար։

Իսլանդերենում þurs (a thurs) կամ tröll (թրոլ) կարող են վերաբերել թրոլներին, կարող են օգտագործվել þursa (թրոլել) կամ þursast (թրոլինգ անել, շուրջը թրոլել) բայերը[38]։

Կորեերենում nak-si (낚시) նշանակում է «ձկնորսություն» և վերաբերում է ինտերնետում թրոլինգի փորձերին, ինչպես նաև դիտավորյալ ապակողմնորոշող գրառումների վերնագրերին։ Այն անձը, ով ճանաչում է թրոլին պատասխանելուց հետո (կամ, գրառման վերնագրի դեպքում՝ nak-si, կարդալով իրական գրառումը), հաճախ իրեն անվանում են բռնած ձուկ[39]։

Պորտուգալերենում, ավելի հաճախ իր բրազիլական տարբերակում, troll (արտասանվում է [ˈtɾɔw] Բրազիլիայի մեծ մասում որպես ուղղագրական արտասանություն) սովորական տերմին է, որը նշանակում է ինտերնետային թրոլներ (սովորական ածանցյալ տերմինների օրինակներն են՝ trollismo կամ trollagem, «trolling» և բայը՝ trollar, «թրոլել», որը մտել է ժողովրդական կիրառություն), բայց ավելի հին արտահայտություն, որն օգտագործվում է նրանց կողմից, ովքեր ցանկանում են խուսափել անգլիականությունից կամ ժարգոնից, complexo do pombo enxadrista է՝ թրոլինգի վարքագիծը նշելու համար, և pombos enxadristas (բառացի՝ «շախմատիստ աղավնիներ») կամ պարզապես pomboները այն տերմիններն են, որոնք օգտագործվում են թրոլներին անվանելու համար։ Տերմինները բացատրվում են առածով կամ ժողովրդական ասացվածքով. «Ֆուլանոյի (այսինքն՝ Ջոն Դոյի) հետ վիճելը նույնն է, ինչ աղավնու հետ շախմատ խաղալը․ այն կեղտոտում է սեղանը, գցում է խաղաքարերը և պարզապես թռչում՝ հաղթանակի հասնելով»։

Թաիլանդերենում krian (เกรียน) տերմինն ընդունվել է համացանցային թրոլներին հասցեագրելու համար։ Ըստ Թաիլանդի թագավորական ինստիտուտի, տերմինը, որը բառացիորեն վերաբերում է Թաիլանդում դպրոցական տղաների սանրվածքին, որոնք սովորաբար հավաքվում է առցանց խաղեր խաղալու, և որի ընթացքում անում են նյարդայնացնող, խանգարող, անբարեխիղճ կամ անհիմն արտահայտություններ[40]։

Թրոլինգ, ինքնություն և անանունություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թրոլինգի վաղ կիրառությունը[41] վերաբերում էր բռնկմանը, սակայն դրա իմաստը փոխվել է լրատվամիջոցների ժամանակակից կիրառմամբ՝ հղում կատարելով որևէ բովանդակության ստեղծմանը, որն ուղղված է մեկ այլ անձի։ Ինտերնետային բառարանը՝ NetLingo, առաջարկում է թրոլինգի չորս աստիճան՝ խաղաժամանակի թրոլինգ, տակտիկական թրոլինգ, ռազմավարական թրոլինգ և գերիշխանության թրոլինգ։

Թրոլինգի և բռնկման միջև կապը դիտվել է Կալիֆորնիայի բաց հասանելիության ֆորումներում, մոդեմի հետ կապված մի շարք համակարգիչների վրա։ CommuniTree-ն սկսվել է 1978 թվականին, բայց փակվել է 1982 թվականին, երբ մուտք գործեցին ավագ դպրոցի դեռահասները՝ դառնալով աղբարկղերի և չարաշահումների հիմք[42]։

Որոշ հոգեբաններ ենթադրում են, որ բռնկումը կարող է առաջանալ անհատից հրաժարվելու կամ ինքնագնահատման նվազման հետևանքով. առցանց գրառումների անանունությունը կհանգեցնի անհատների միջև արգելքների[43]։ Մյուսները ենթադրում են, որ թեև բռնկումը և թրոլինգը հաճախ տհաճ են, դա կարող է լինել նորմատիվ վարքագծի ձև, որն արտահայտում է օգտվողների որոշակի խմբի սոցիալական ինքնությունը[44][45]։

Ըստ Թոմ Փոստմսի՝ Անգլիայի Էքսեթերի և Նիդեռլանդների Գրոնինգենի համալսարանների սոցիալական և կազմակերպչական հոգեբանության պրոֆեսորի «Անհատականություն և խումբ» գրքի հեղինակի, որը 20 տարի շարունակ ուսումնասիրել է առցանց վարքագիծը, «Թրոլները ձգտում են բռնության. Նրանք ցանկանում են, որ այն սկսվի միջավայրում։ Նրանք ցանկանում են առաջացնել զզվանքի և վրդովմունքի անտիպաթիկ էմոցիաներ, որոնք հիվանդագին կերպով հաճույքի զգացում են հաղորդում նրանց»։ Այդ մարդուն խելագարեցնելու համար բավական է թրոլինգի մասին խոսակցություն սկսել[46]։

Թրոլինգի պրակտիկան փաստագրվել է մի շարք ակադեմիկոսների կողմից 1990-ականներից սկսած։ Սա ներառում է 1997 թվականին Սթիվեն Ջոնսոնի Interface Culture գրքը և 1999 թվականին Ջուդիթ Դոնաթի աշխատությունը։ Դոնաթի աշխատությունը ուրվագծում է ինքնության երկիմաստությունը անմարմին «վիրտուալ համայնքում», ինչպիսին է Usenet-ը.

Ֆիզիկական աշխարհում գոյություն ունի «ես»-ի բնորոշ միասնություն, քանի որ մարմինը տալիս է ինքնության համոզիչ և հարմար սահմանում։ Նորմն է՝ մեկ մարմին, մեկ ինքնություն... Վիրտուալ աշխարհն այլ է։ Այն կազմված է ոչ թե նյութից, այլ տեղեկատվությունից[47]։

Դոնաթը ներկայացնում է ինքնության խաբեության խաղերի հակիրճ ակնարկ, որը հիմնված է ֆիզիկական և իմացական համայնքի միջև շփոթության վրա։

Տրոլինգը ինքնության խաբեության խաղ է, թեև այն խաղում են առանց խաղացողների մեծ մասի համաձայնությամբ։ Տրոլը փորձում է անցնել որպես օրինական մասնակից՝ կիսելով խմբի ընդհանուր շահերն ու մտահոգությունները։ Լրատվական խմբի կամ ֆորումի անդամները, եթե տեղյակ են տրոլներից և ինքնության այլ խաբեություններից, փորձում են և՛ իրականը տարբերել տրոլինգային գրառումներից, և՛ հասկանալով, որ գրառում անողը տրոլ է՝ ստիպում են վիրավորող գրառողին հեռանալ խմբից։ Նախկինում նրանց հաջողությունը կախված է նրանից, թե որքան լավ են նրանք, և տրոլը, հասկանում ինքնության նշանները. վերջիններիս հաջողությունը կախված է նրանից, թե արդյոք տրոլի հաճույքը բավականաչափ կրճատված է կամ գերակշռում է խմբի կողմից պարտադրված ծախսերով։

Ուիթնի Ֆիլիպսը նկատում է, թե ինչու մենք չենք կարող լավ բաներ ունենալ. առցանց թրոլինգի և հիմնական մշակույթի միջև հարաբերությունների քարտեզագրում, որ որոշ վարքագծեր համահունչ են թրոլների տարբեր տեսակների միջև։ Նախ, ենթամշակութային բազմազանության թրոլները ինքնորոշվում են որպես թրոլներ[48] Թրոլների համար նաև խաթան է հանդիսանում այն, ինչը հայտնի է որպես լուլզ՝ անհամակ, երկիմաստ ծիծաղի տեսակ։ Վերջնական վարքագիծը անանունության համառ անհրաժեշտությունն է։ Ըստ Ֆիլիպսի՝ անանունությունը թույլ է տալիս թրոլներին ցուցաբերել այնպիսի վարքագիծ, որը նրանք չէին կրկնի մասնագիտական կամ հանրային միջավայրում, ընդ որում թրոլինգի արդյունավետությունը հաճախ կախված է թիրախի անանունության բացակայությունից։ Սա կարող է ներառել թիրախի իրական կցորդների, հետաքրքրությունների և խոցելիության բացահայտումը։

Թրոլը կարող է խաթարել նորությունների խմբի կամ առցանց ֆորումի քննարկումները, վատ խորհուրդներ տարածել և խարխլել վստահության զգացումը առցանց համայնքում։ Մի խմբում, որը զգայուն է դարձել թրոլինգի նկատմամբ, որտեղ խաբեության մակարդակը բարձր է, շատ անկեղծ միամիտ հարցեր կարող են արագ մերժվել որպես թրոլինգ։ Սա կարող է բավականին տհաճ լինել նոր օգտատիրոջ համար, որը առաջին հրապարակումից հետո անմիջապես ռմբակոծվում է զայրացած մեղադրանքներով։ Նույնիսկ եթե մեղադրանքներն անհիմն են, թրոլ անվանվելը կարող է վնասել մեկի առցանց հեղինակությանը[47]։

Սյուզան Հերրինգը և նրա գործընկերները «Որոնելով առցանց անվտանգություն. կառավարելով «թրոլինգը» ֆեմինիստական ֆորումում» աշխատության մեջ մատնանշում են առցանց համայնքներում թրոլինգի մշտադիտարկման և խոսքի ազատության պահպանման դժվարությունը. «զրպարտության բացակայություն և փորձարարական բնույթ»[49]։ Ազատ խոսքը կարող է հանգեցնել թրոլինգի վարքագծի հանդուրժողականության, ինչը բարդացնում է անդամների ջանքերը՝ բաց, բայց աջակցող քննարկման տարածք պահպանելու համար, հատկապես այնպիսի զգայուն թեմաների համար, ինչպիսիք են ռասաները, սեռը և սեռականությունը[49]։

Կիբերհարձակման մասին օրենքները տարբեր են՝ կախված նահանգներից, քանի որ թրոլինգը հանցագործություն չէ ԱՄՆ դաշնային օրենքով[50]։ Փորձելով նվազեցնել անքաղաքացիական վարքագիծը՝ մեծացնելով հաշվետվողականությունը, շատ վեբ կայքեր (օրինակ՝ Reuters, Facebook և Gizmodo) այժմ մեկնաբանողներից պահանջում են գրանցել իրենց անունները և էլ. փոստի հասցեները[51]։

Թրոլինգն ինքնին դարձել է ինտերնետային ենթամշակույթի սեփական ձևը և մշակել է ծեսերի, կանոնների, մասնագիտացված լեզվի և պրակտիկայի հատուկ տարածքներ[52]։ Թրոլինգի գրավչությունը հիմնականում ոգևորվածության մեջ, թե որքան ժամանակ կարելի է շարունակել խորամանկությունը մինչև բռնվելը և որպես թրոլ մերկացվելը։ Երբ հասկացվում է այսպես, համացանցային թրոլները նման չեն գռեհիկ, անխտիր կռվարարների և ավելի մոտ են հակամշակութային պատասխանողներին (այսպես կոչված) չափազանց զգայուն հասարակությանը։

Հիմնական տարրերը, թե ինչու են մարդիկ թրոլում, փոխազդեցություններն են. թրոլինգը գոյություն ունի ինտերնետի օգտատերերի միջև ինտերակտիվ հաղորդակցության մեջ՝ ազդելով մարդկանց հայացքների վրա թե՛ օբյեկտիվ, թե՛ էմոցիոնալ տեսանկյունից։ Ավելին, թրոլինգը ուղղված չէ մեկ անհատի, այլ ավելի շուտ թիրախավորում է քննարկման մեջ գտնվող մի քանի անդամների։ Թրոլինգը հեշտությամբ կարելի է ճանաչել իր վիրավորական բովանդակությամբ, որը նախատեսված է մարդկանց մեջ հուզական արձագանք առաջացնելու համար[52]։

Կորպորատիվ, քաղաքական և հատուկ շահերով հովանավորվող թրոլներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կազմակերպությունները և երկրները կարող են օգտագործել թրոլներ՝ մանիպուլյացիայի ենթարկելու հասարակական կարծիքը որպես հովանավորներին թաքցնելու նախաձեռնության մի մաս։ Երբ թրոլինգը հովանավորվում է կառավարության կողմից, այն հաճախ անվանում են պետական հովանավորվող ինտերնետ քարոզչություն կամ պետականորեն հովանավորվող թրոլինգ։ Հովանավորվող թրոլների թիմերը երբեմն կոչվում են տիկնիկային բանակներ[53]։

Հարվարդի քաղաքագետ Գարի Քինգի 2016 թվականի ուսումնասիրությունը հայտնում է, որ Չինաստանի կառավարության 50 Cent կուսակցությունը տարեկան ստեղծում է 440 միլիոն կառավարամետ գրառումներ սոցիալական ցանցերում[54][55]։ Զեկույցում ասվում է, որ պետական աշխատողները վճարվել են պետական տոների ժամանակ կառավարամետ գրառումենր անելու համար՝ խուսափելու զանգվածային քաղաքական բողոքներից։ Չինաստանի կառավարությունը խմբագրական հոդված է հրապարակել պետական ֆինանսավորմամբ Global Times-ում՝ պաշտպանելով գրաքննությունը և 50 Cent կուսակցության թրոլներին[54]։

Հիբրիդային պատերազմի վերաբերյալ ՆԱՏՕ-ի Ռազմավարական հաղորդակցության գերազանցության կենտրոնի 2016 թվականի հետազոտությունը նշում է, որ ռուս-ուկրաինական պատերազմը «ցուցադրեց, թե ինչպես են կեղծ ինքնություններն ու հաշիվները օգտագործվում սոցիալական լրատվամիջոցների, բլոգերի և վեբ մեկնաբանությունների միջոցով պատմություններ տարածելու համար՝ հակառակորդներին շահարկելու, հալածելու, անհանգստացնելու, խաբելու նպատակով»[56]։ ՆԱՏՕ-ի զեկույցը նկարագրում է, որ «Վիքիպեդիայի թրոլը» օգտագործում է հաղորդագրության ձևավորման մի տեսակ, որտեղ թրոլը չի ավելացնում «էմոցիոնալ արժեք» հավաստի «հիմնականում ճշմարիտ» տեղեկատվությանը վերահրապարակումներում, այլ ներկայացնում է այն «սխալ համատեքստում՝ հանդիսատեսին կեղծ եզրակացություններ անելու մտադրությամբ»։ Օրինակ՝ Վիքիպեդիայից ԱՄՆ-ի ռազմական պատմության մասին առանց ենթատեքստի տեղեկատվությունը «արժեքային է դառնում, եթե այն տեղադրվում է հոդվածի մեկնաբանությունների բաժնում, որտեղ քննադատում են Ռուսաստանին Ուկրաինայում իր ռազմական գործողությունների և շահերի համար։ Վիքիպեդիայի թրոլը «խաբուսիկ» է, քանի որ իրական տեքստի առումով տեղեկատվությունը ճշմարիտ է, բայց դրա արտահայտման ձևը բոլորովին այլ նշանակություն է տալիս իր ընթերցողներին»[56]։

Ի տարբերություն «դասական թրոլների», Վիքիպեդիայի թրոլները «զգացմունքային ներդրում չունեն, նրանք պարզապես ապատեղեկատվություն են տալիս» և հանդիսանում են «ամենավտանգավորներից», ինչպես նաև «թրոլինգի հաղորդագրությունների ամենաարդյունավետ ձևավորումներից»[56]։ Նույնիսկ «Ագրեսիվ հաղորդագրություններից էմոցիոնալ անձեռնմխելի» և ապաքաղաքական մարդկանց շրջանում, ըստ ՆԱՏՕ-ի զեկույցի, անհրաժեշտ է «քննադատական մտածողության ուսուցում», քանի որ «նրանք համեմատաբար կույր վստահություն ունեն Վիքիպեդիայի աղբյուրներին և չեն կարողանում զտել այն հարթակներից ստացված տեղեկատվությունը, որանք նրանք հեղինակավոր են համարում»[56]։ Մինչ ռուսալեզու հիբրիդային թրոլները օգտագործում են Վիքիպեդիայի թրոլների հաղորդագրությունների ձևավորումը՝ մեկնաբանություններում հակաարևմտյան տրամադրություններ խթանելու համար, նրանք «հիմնականում ագրեսիվ պահվածք են ցուցաբերում հոդվածներում ընդգրկված հարցերի շուրջ զգացմունքային կապվածություն պահպանելու համար»[56]։ Ուկրաինական ճգնաժամի ընթացքում միջազգային պատժամիջոցներից բացի այլ թեմաների շուրջ քննարկումները «առաջացրել են շատ ագրեսիվ թրոլինգ» և դարձել բևեռացված, ասվում է ՆԱՏՕ-ի զեկույցում, որը «առաջարկում է, որ այն թեմաներում, որտեղ լսարանին վերակրթելու քիչ ներուժ կա, զգացմունքային վնաս է հասցնելը համարվում է ավելի արդյունավետ» ռուսամետ լատվիալեզու թրոլների համար[56]։

2016-ին Իսրայելում ֆտորացման վերաբերյալ որոշումների կայացման վերաբերյալ ուսումնասիրությունը ստեղծեց «Անորոշության կողմնակալություն» տերմինը՝ նկարագրելու կառավարության, հանրային առողջապահության և լրատվամիջոցների իշխանության ջանքերը՝ ագրեսիվորեն առաջ մղելու օրակարգերը՝ պատմական և գիտական փաստերի խեղաթյուրման միջոցով։ Հեղինակները նշեցին, որ իշխանությունները հակված էին անտեսելու կամ հերքելու իրավիճակները, որոնք ներառում են անորոշություն՝ հակագիտական փաստարկներ ներկայացնելով և արհամարհական մեկնաբանություններ անելով, որպեսզի խաթարեն հակառակ դիրքորոշումները[57]։

The New York Times-ը 2018 թվականի հոկտեմբերի վերջին հայտնել է, որ Սաուդյան Արաբիան օգտագործել է Twitter-ի թրոլների առցանց բանակը՝ ոտնձգության ենթարկելու սաուդցի այլախոհ լրագրող Ջամալ Խաշոգջիին և Սաուդյան կառավարության այլ քննադատներին[58]։

2018 թվականի հոկտեմբերին The Daily Telegraph-ը հայտնեց, որ Facebook-ն «արգելել է հարյուրավոր էջեր և հաշիվներ, որոնք, ըստ նրա, խաբեությամբ հեղեղում էին կայքը կուսակցական քաղաքական բովանդակությամբ, թեև դրանք ԱՄՆ-ից էին, և ոչ մի կապ չունեին Ռուսաստանի հետ»[59]։

Թեև կորպորատիվ ցանցային կայքը LinkedIn-ը համարվում է լավ ճաշակի և պրոֆեսիոնալիզմի հարթակ, ընկերությունները` ոչ իրական աշխատատեղերը առաջ տանելով, ստանում են անձնական տեղեկատվություն և կեղծ հաշիվներից քաղաքական հաղորդագրություններ են հրապարակվում․ այս ամենից ընկերությունը շոկի էր ենթարկվել[60]։

Հոգեբանական բնութագրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրիտանական Ռիվիերի սրացում (1896): Ռեդֆորդը ենթադրում է, որ շատ թրոլներ իրենց ընկալում են որպես կատակասեր կերպարներ՝ տանջելով իրենց թիրախները հարաբերական անվտանգության դիրքից:[61]

Հետազոտող Բեն Ռեդֆորդը գրել է պատմության և մեր օրերի ծաղրածուների ֆենոմենի մասին իր «Վատ ծաղրածուներ» գրքում և պարզել, որ «վատ ծաղրածուները» վերածվել են համացանցային թրոլների[61]։ Նրանք չեն հագնվում որպես ավանդական ծաղրածուներ, այլ իրենց հաճույքի համար ծաղրում և շահագործում են «մարդկային թերացումները»՝ «ճշմարտությունը» խոսելու և արձագանք ստանալու համար[61]։ Ինչպես դիմահարդարված ծաղրածուները, համացանցային թրոլները թաքնվում են «անանուն հաշիվների և կեղծ օգտանունների» հետևում[61]։ Նրանց աչքում նրանք խաբեբա են և ինտերնետի միջոցով ելույթ են ունենում անանուն հանդիսատեսի համար[61]։ Այլ հետազոտողների կողմից մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության և կիբերհոգեբանության ոլորտներում իրականացված ուսումնասիրությունները հաստատել են Ռադֆորդի վերլուծությունը ինտերնետ թրոլինգի ֆենոմենի վերաբերյալ՝ որպես խաբեության ծառայող զվարճանքի ձև և դրա հարաբերակցությունը ագրեսիվ վարքագծի, կատագլաստիկության, սև հումորի և Dark tetrad-ի հետ[14][15][16]։

Թրոլինգը դրական կերպով փոխկապակցված է սադիզմի[15][16][17][18], հատկանշական հոգեբուժության[15][16][17][18], և մաքիավելիզմի[62] հետ (տես Մութ եռյակ)։ Թրոլները հաճույք են ստանում ցավ և զգացմունքային տառապանք պատճառելուց[15][17][18]։ Անհանգստացնելու կամ վնասելու նրանց կարողությունը նրանց ուժի զգացում է տալիս[62][63]։ Անհատականության հոգեբանության և կիբերհոգեբանության ոլորտներում իրականացված հոգեբանական հետազոտությունները հայտնում են, որ թրոլինգի վարքագիծը որակվում է որպես հակասոցիալական վարք և խիստ փոխկապակցված է սադիստական անհատականության խանգարման (SPD) հետ[15][17][18]։ Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ տղամարդիկ, համեմատած կանանց հետ, ավելի հաճախ են թրոլինգի վարքագիծ դրսևորում. այս գենդերային տարբերությունները առցանց հակասոցիալական վարքագծի մեջ կարող են լինել գենդերային կարծրատիպերի արտացոլում, որտեղ տղամարդկանց մոտ խրախուսվում են սինդիկացիոն բնութագրերը, ինչպիսիք են մրցունակությունը և գերակայությունը[18][64]։ Արդյունքները հաստատեցին, որ սեռը (արական) հանդիսանում է թրոլինգի վարքագծի զգալի կանխատեսում, ինչպես նաև հատկանշական հոգեբուժության և սադիզմի հատկանիշը՝ նշանակալից դրական կանխատեսողներ[18]։ Ավելին, այս ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այն մարդիկ, որոնք հաճույք են ստանում առցանց թրոլինգից, հակված են նաև առօրյա կյանքում վիրավորել այլ մարդկանց, հետևաբար հաստատելով հոգեախտաբանական սադիզմի երկարատև և մշտական օրինաչափությունը[17]։

Համացանցային թրոլինգի ֆենոմենի վերաբերյալ հոգեվերլուծական և սեքսոլոգիական ուսումնասիրությունը հաստատում է, որ անանունությունը մեծացնում է թրոլինգի վարքագծի հաճախականությունը, և որ «համացանցը դառնում է միջոց մեր անհանգստությունները ներդնելու և չմտածելու թրոլինգի հետևանքների և զոհերի վրա հոգեպես ազդելու և նրանց մեջ մեղքի և ամոթի զգացում հրահրելու համար»[65]։

Մտահոգված թրոլ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մտահոգված թրոլները ձևացնում են, թե հակված են որոշակի տեսակետի, որը նրանք իրականում քննադատում են։ Մտահոգված թրոլը հաճախ հայտարարում է, որ ցանկանում է միանալ կամ դաշնակցել ինչ-որ գործի, մինչդեռ աննկատ ծաղրում է այն[66]։ Մտահոգված թրոլը հրապարակումներ է անում վեբ-ֆորումներում, որոնք նվիրված են իրենց հայտարարած տեսակետին և փորձում է շեղել խմբի գործողությունները կամ կարծիքները, մինչդեռ պնդում է, որ կիսում է իրենց նպատակները, բայց ձևական «մտահոգություններով»։ Նպատակը խմբում վախ, անորոշություն և կասկած սերմանելն է՝ երբեմն դիմելով զայրույթի մշակույթին[67]։

Օրինակ, այն մարդը, որը ցանկանում է ամաչեցնել գեր մարդկանց, բայց քողարկում է այդ ազդակը որպես ավելորդ քաշ ունեցող մարդկանց առողջության մասին մտահոգություն, կարող է մտահոգված թրոլ համարվել[68]։

Քաղաքականության ներսում թրոլինգի մտահոգության ստուգելի օրինակ եղավ 2006 թվականին, երբ այն ժամանակ դեռ կոնգրեսական Չարլզ Բասի (R-N.H.) աշխատակազմի անդամ Թադ Ֆուրտադոն բռնվեց՝ Նյու Հեմփշիրի մի քանի ազատական բլոգներում՝ օգտագործելով «IndieNH» կամ «IndyNH» կեղծանունները ներկայանալով որպես Բասի հակառակորդ դեմոկրատ Փոլ Հոդսի «անհանգստացած» կողմնակից։ «IndyNH»-ը մտահոգություն հայտնեց, որ դեմոկրատները պարզապես վատնում են իրենց ժամանակը կամ գումարը Hodes-ի վրա, քանի որ Բասը անգերազանցելի էր[69][70]։ Հոդսն ի վերջո հաղթեց ընտրություններում[71]։

Չնայած «մտահոգված թրոլ» տերմինը առաջացել է առցանց վարքագծի քննարկումներից, այն այժմ ավելի ու ավելի է կիրառում նմանատիպ անցանց վարքագիծը նկարագրելու համար։ Օրինակ, Vanity Fair-ից Ջեյմս Ուոլկոտը, Մարկ Ֆոլիի սկանդալը նսեմացնելու իր ջանքերում մեղադրեց պահպանողական New York Daily News-ի սյունակագրին «մտահոգված թրոլի» պահվածքի մեջ։ Վոլկոտը, այն, ինչ նա անվանում է մտահոգված թրոլներ,կապում է Սաուլ Ալինսկին «ոչինչ չանել»-ու հետ, տալով Ալինսկու երկար մեջբերումը «Ոչինչ չանել» մեթոդի և ազդեցությունների մասին։

Այս «Ոչինչ չանելը» սովորեցնում է արդարության, հավասարության և հնարավորությունների իդեալների համար սոցիալական փոփոխության հանձնառություն, այնուհետև ձեռնպահ է մնում և խրախուսում փոփոխությունների համար բոլոր արդյունավետ գործողությունները։ Նրանք հայտնի են իրենց ապրանքանիշով. «Ես համաձայն եմ ձեր նպատակներին, բայց ոչ ձեր միջոցներին»[72]։

The Hill-ը հրապարակել է Մարկոս Մուլիցասի «Daily Kos» լիբերալ բլոգի հեղինակային հոդվածը՝ «Դեմ. անտեսիր «մտահոգված թրոլներին» վերնագիրը։ Քննարկվող մտահոգված թրոլները ոչ թե ինտերնետի մասնակիցներն էին, այլ հանրապետականները, որոնք դեմոկրատներին հանրային խորհուրդներ և զգուշացումներ էին առաջարկում, որոնք կարող էին խաբուսիկ համարվել[73]։

Թրոլ կայքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

TOTSE առցանց ֆորումը, որը ստեղծվել է 1997 թվականին, համարվում է թրոլինգի ամենավաղ համայնքներից մեկը, որը 4chan-ից մի քանի տարի ավելի վաղ է գոյություն ունեցել[74]։ Նյու Յորք Թայմսի հոդվածում քննարկվում էր թրոլների գործունեությունը 4chan-ում և Encyclopedia Dramatica-ում, որը նկարագրվում էր որպես «թրոլային հումորի և թրոլների մասին առցանց ամփոփագիր»[27]։ 4chan-ի /b/ տախտակը ճանաչվել է որպես «համացանցի ամենահայտնի և ակտիվ թրոլինգի թեժ կետերից մեկը»[75]։ Այս կայքը և մյուսները հաճախ օգտագործվում են որպես հիմք թրոլելու այն կայքերին, որոնցում իրենց անդամները սովորաբար չեն կարող հրապարակել։ Այս թրոլները սնվում են իրենց զոհերի արձագանքներով, քանի որ «նրանց օրակարգը անախորժություններ պատճառելուց հաճույք ստանալն է»[76]։ Այն վայրերը, ինչպիսիք են Reddit-ը, 4chan-ը և այլ անանուն հաղորդագրությունների տախտակները, առցանց թրոլների հիմնական անշարժ գույքն են։ Քանի որ որևէ մեկի ով լինելը պարզելու հեշտ ճանապարհ չկա, թրոլները կարող են առանց հետևանքների հրապարակել շատ հակասական բովանդակություն պարունակող գրառումներ[24]։

Ֆրանսիական առցանց Ligue du LOL խումբը մեղադրվել է կազմակերպված ոտնձգություն Լրատվամիջոցների լուսաբանում և հակասություններ ների մեջ և նկարագրվել որպես թրոլների խումբ[77]։

Լրատվամիջոցների լուսաբանում և հակասություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական լրատվամիջոցներն իրենց ուշադրությունը կենտրոնացրել են համացանցի որոշ օգտատերերի պատրաստակամության վրա՝ ծայրահեղ քայլերի դիմելու կազմակերպված հոգեբանական ոտնձգություններին մասնակցելու համար։

Ավստրալիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականի փետրվարին Ավստրալիայի կառավարությունը ներգրավվեց այն բանից հետո, երբ օգտատերերը խեղաթյուրեցին սպանված երեխաների՝ Թրինիթի Բեյթսի և Էլիոթ Ֆլետչերի ֆեյսբուքյան հարգանքի էջերը։ Ավստրալիայի կապի նախարար Սթիվեն Քոնրոյը քննադատել է հարձակումները, որոնք իրականացվել են հիմնականում 4chan-ի օգտատերերի կողմից, որպես ինտերնետի ավելի մեծ կարգավորման անհրաժեշտության վկայություն՝ հայտարարելով․ «Այս փաստարկը, որ ինտերնետը միստիկական ստեղծագործություն է, որի վրա չպետք է կիրառվեն օրենքներ, դա անարխիայի և վայրի արևմուտքի միջոց է»[78]։ Facebook-ը պատասխանեց՝ խստորեն կոչ անելով ադմինիստրատորներին տեղյակ լինել օգտատերերին արգելելու և Facebook-ի էջերից անպատշաճ բովանդակությունը հեռացնելու ուղիների մասին[79]։ 2012 թվականին Daily Telegraph-ը արշավ է սկսել՝ ուղղված «Թվիթերի թրոլների» դեմ, որոնք չարաշահում և սպառնում են օգտատերերին։ Մի քանի բարձրաստիճան ավստրալացիներ, այդ թվում՝ Շառլոտա Դոուսոնը, Ռոբի Ֆարահը, Լաուրա Դունդովիչը և Ռեյ Հեդլին, դարձել են այս երևույթի զոհերը[80][81][82]։

Հնդկաստան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ լրագրող Սվաթի Չատուրվեդիի և այլոց, իշխող Բհարաթիա Ջանատա կուսակցությունը (BJP) ղեկավարում է սոցիալական լրատվամիջոցների թրոլների ցանցեր, որոնց խնդիրն է վախեցնել քաղաքական հակառակորդներին[83]։

Բոլիվուդի հայտնի մարդիկ կարող են բախվել սոցիալական մեդիայի ուժեղ արձագանքի իրենց քաղաքական մեկնաբանությունների համար[84]։ Երբ դերասան Շահ Ռուխ Խանը քննադատեց երկրի անհանդուրժողականությունը և աշխարհիկության կոչ արեց, շատերը բոյկոտեցին նրա գալիք ֆիլմը, այդ թվում՝ մի քանի աջաթևյան քաղաքական գործիչներ, որոնցից մեկը Խանին համեմատեց ահաբեկչի հետ[84][85]։ 2015 թվականին, երբ Մահարաշտրա նահանգի կառավարությունն արգելեց խոշոր եղջերավոր անասունների մսի վաճառքն ու օգտագործումը (արտացոլելով հինդուական հավատալիքները), առցանց թրոլները հարձակվեցին այն աստղերի վրա, ովքեր քննադատում էին օրենքը. դերասան Ռիշի Կապուրը ստացավ մի շարք վիրավորանքներ և կասկածի տակ դրվեց իր հինդու հավատքը[84]։ Թեև դատապարտված ահաբեկիչ Յակուբ Մեմոնի մահապատիժը քննադատվեց «շատերի» կողմից, այդ թվում՝ իրավապաշտպանների և Գերագույն դատարանի նախկին գլխավոր դատավորի կողմից, Բոլիվուդի աստղ Սալման Խանը «ճնշող» զայրույթ ստացավ առցանց՝ նույն տեսակետներն արտահայտելու համար. թրոլինգը տարածվեց իրական կյանք, որոշ ցուցարարներ այրեցին նրա պատկերը[84][86][87]։

Newslaundry-ն իր «Քննադատություններում»[88], լուսաբանել է «Twitter trolling» ֆենոմենը, որը նաև բնութագրում է Twitter-ի թրոլլին իր շաբաթական փոդքասերում[89]։

Կերալայի թրոլների համայնքը Կերալայում հիմնել է մալայալամ թրոլների նոր ժարգոններ, որոշ թրոլների իրադարձություններ վիրուսային են դարձել, իսկ հետո նոր բառերի օգտագործումը նոր բառեր է առաջացրել։ Հիմնական բառերն են՝ Kummanadi, OMKV և Kiduve (Kidu)[90][91]։

Ճապոնիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի հուլիսին ճապոնական օրենսդրությամբ արգելվել է «առցանց վիրավորանքը», որը պատժվում է մինչև մեկ տարի ազատազրկմամբ։ Սույն օրենքի համաձայն՝ «վիրավորանքը» սահմանվում է որպես «ինչ-որ մեկի սոցիալական դիրքը հրապարակայնորեն նվաստացնելը՝ առանց նրա մասին կոնկրետ փաստերի կամ կոնկրետ գործողության վկայակոչելու»[92][93]։

Միացյալ թագավորություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Թագավորությունում համացանցում կատարվող ներդրումները ծածկված են 1988 թվականի Վնասակար հաղորդակցության մասին ակտով, ինչպես նաև 2003 թվականի Հաղորդակցության մասին օրենքի 127-րդ հոդվածով, որի համաձայն ազատազրկման պատիժները մինչև 2015 թվականը սահմանափակվում էին առավելագույնը վեց ամսով[94]։ 2014 թվականի հոկտեմբերին Միացյալ Թագավորության արդարադատության նախարար Քրիս Գրեյլինգն ասաց, որ «Ինտերնետային թրոլներին» կսպառնա մինչև երկու տարվա ազատազրկում՝ Քրեական արդարադատության և դատարանների օրինագծով նախատեսված միջոցների համաձայն, որոնք երկարաձգում են քրեական հետապնդում հարուցելու առավելագույն պատժաչափը և ժամկետները[94][95]։ Լորդերի պալատի Հաղորդակցության գծով ընտրված հանձնաժողովն ավելի վաղ խորհուրդ էր տվել չստեղծել թրոլինգի կոնկրետ հանցագործություն։ «Խիստ վիրավորական կամ անպարկեշտ, անպարկեշտ կամ սպառնալից բնույթի» հաղորդագրություններ ուղարկելը վիրավորանք է՝ անկախ նրանից դրանք ստացվել են նախատեսված ստացողի կողմից, թե ոչ։ Մի քանի մարդ կալանավորվել է Մեծ Բրիտանիայում առցանց ոտնձգությունների համար[96]։

Ջորջիա Վարլիի վկայական էջի թրոլները քրեական հետապնդման չեն ենթարկվել իրավական համակարգի թյուրիմացությունների պատճառով՝ թրոլինգ տերմինի հանրաճանաչության հետևանքով[97]։ 2012 թվականի հոկտեմբերին քսանամյա մի տղամարդ տասներկու շաբաթով բանտարկվեց Էյպրիլ Ջոնսի ընկերների և ընտանիքի անդամներին աջակցող խմբի հասցեին վիրավորական կատակներ տեղադրելու համար[98]։

Միացյալ Նահանգներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականի մարտի 31-ին NBC's Today-ը թողարկեց մի հատված, որտեղ մանրամասն ներկայացվում էր երեք առանձին դեռահաս աղջիկների մահը և թրոլների հետագա արձագանքները նրանց մահվան վերաբերյալ։ Ավագ դպրոցի աշակերտ Ալեքսիս Փիլքինգթոնի ինքնասպանությունից անմիջապես հետո անանուն պաստառները սկսեցին կազմակերպված հոգեբանական ոտնձգություններ կատարել տարբեր հաղորդագրությունների հարթակներում՝ Պիլկինգթոնին որպես «ինքնասպան պոռնիկ» անվանելով և գրաֆիկական պատկերներ տեղադրել նրա ֆեյսբուքյան հուշի էջում։ Հատվածը ներառում էր նաև 2006 թվականի վթարի բացահայտումը, որի ժամանակ տասնութամյա մի տղա իր հոր մեքենայով մահացու բախվեց մայրուղու սյունին. թրոլները էլեկտրոնային փոստով տղայի վշտացած ընտանիքին ուղարկեցին նրա անդամահատված դիակի արտահոսած նկարները (տես Նիկի Կացուրասի լուսանկարների հակասությունները)[5]։

2007 թվականին լրատվամիջոցները խաբվեցին թրոլերների կողմից՝ ենթադրելով, որ ուսանողները օգտագործում են Jenkem կոչվող թմրանյութը, որը ենթադրաբար պատրաստված է մարդկային թափոններից։ Փիքվիք անունով օգտատերը TOTSE-ում տեղադրել է նկարներ՝ ակնարկելով, որ նա ներշնչում է այս դեղը։ Խոշոր լրատվական կորպորացիաները, ինչպիսիք են Fox News Channel-ը, հայտնել են պատմությունը և հորդորել ծնողներին զգուշացնել իրենց երեխաներին այս դեղամիջոցի մասին։ Փիքվիքի Ջենկեմի նկարները կեղծ էին, և նկարներում իրականում մարդկային թափոններ չէին պատկերված[99]։

2012 թվականի օգոստոսին թրոլինգի թեման ցուցադրվեց HBO հեռուստատեսային The Newsroom հեռուստասերիալում։ Նիլ Սամպատը առցանց բախվում է ոտնձգությունների ենթարկող անձանց, հատկապես նայում է 4chan-ին, և նա ինքն է ընտրում բացասական մեկնաբանություններ հրապարակել տնտեսագիտության հետ կապված ֆորումում։ Թրոլների ներքին շրջանակներ ներթափանցելու հերոսի փորձը բանավեճ առաջացրեց լրատվամիջոցների գրախոսների կողմից, ովքեր քննադատում էին հեռուստասերիալը[100][101]։

2019 թվականին ենթադրվում էր, որ առաջադեմ դեմոկրատները ստեղծել են կեղծ ֆեյսբուքյան էջ, որը սխալ է ներկայացնում հանրապետական թեկնածու Ռոյ Մուրի քաղաքական դիրքորոշումը՝ փորձելով նրան հեռացնել բիզնեսի կողմնակից հանրապետականներից։ Ենթադրվում էր նաև, որ «կեղծ դրոշի» փորձը փորձել է կապել Մուրին ռուսական Twitter-ի բոտերի օգտագործման հետ[102]։ The New York Times-ը, բացահայտելով խարդախությունը, մեջբերեց New Knowledge-ի զեկույցը, որը պարծենում էր իր կեղծիքներով. «Մենք կազմակերպել ենք մշակված «կեղծ դրոշի» գործողություն, որը հիմնավորեց այն միտքը, որ Ռոյ Մուրի քարոզարշավը սոցիալական ցանցերում ուժեղացվել է ռուս բոտնեթի կողմից»[103]։

2020 թվականի նախագահի դեմոկրատ թեկնածու Բեռնի Սանդերսը քննադատության է ենթարկվել իր որոշ կողմնակիցների առցանց պահվածքի համար, սակայն շեղել է նման քննադատությունը՝ ենթադրելով, որ «ռուսները» ներկայացնում էին մարդկանց, ովքեր պնդում էին, թե «Բերնի Բրո»-ի կողմնակիցներ են[104]։ Twitter-ը մերժել է Սանդերսի այն առաջարկը, որ Ռուսաստանը կարող է պատասխանատվություն կրել իր կողմնակիցների վատ համբավի համար։ Twitter-ի խոսնակը CNBC-ին ասել է. «Օգտագործելով տեխնոլոգիան և մարդկային վերանայումը, մենք ակտիվորեն վերահսկում ենք Twitter-ը՝ պլատֆորմի մանիպուլյացիայի փորձերը հայտնաբերելու և դրանք մեղմելու համար։ Որպես ստանդարտ, եթե մենք ունենք պետության կողմից աջակցվող տեղեկատվական գործողությունների ողջամիտ ապացույցներ, մենք դրանք կբացահայտենք։ Հետևելով մեր հանրային արխիվի մանրակրկիտ ուսումնասիրությանը, որն իր տեսակի մեջ ամենամեծն է արդյունաբերության մեջ»[105]։ Twitter-ը կասեցրել էր 70 թրոլների հաշիվներ, որոնք անում էին հրապարակումներ՝ ի աջակցություն Մայքլ Բլումբերգի նախագահական արշավին[106]։

Ամերիկայի 45-րդ նախագահ Դոնալդ Ջ. Թրամփը կիրառեց Twitter-ը՝ իր քաղաքական հակառակորդներին նսեմացնելու և ապատեղեկատվություն տարածելու համար, որի համար նա ստացավ «Գլխավոր թրոլ» անվանումը[107]։

Օրինակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այսպես կոչված Gold Membership trolling-ը ծագել է 2007 թվականին 4chan հարթակում, երբ օգտատերերը կեղծ պատկերներ են տեղադրել՝ պնդելով, որ առաջարկում են արդիականացված 4chan հաշվի արտոնություններ՝ առանց «Ոսկյա» հաշվի՝ հնարավոր չէր դիտել որոշակի հրապարակումներ։ Պարզվեց, որ սա խաբեություն էր, որը նախատեսված էր խորհրդի անդամներին, հատկապես նորեկներին հիմարեցնելու համար։ Այն պատճենվեց և դարձավ համացանցային մեմ։ Որոշ դեպքերում թրոլների այս տեսակը օգտագործվել է որպես խաբեություն, հատկապես Facebook-ում, որտեղ Facebook Gold-ի արդիականացման կեղծ գովազդները շատացել են՝ օգտատերերին կասկածելի կայքերի և այլ բովանդակության հետ կապելու նպատակով[108]։

Zeran v. America Online, Inc.-ի գործը հիմնականում թրոլինգի արդյունք է։ Օկլահոմա Սիթիի պայթյունից վեց օր անց անանուն օգտատերերը ռմբակոծությունը տոնող վերնաշապիկների գովազդները տեղադրեցին AOL հաղորդագրությունների վահանակների վրա՝ պնդելով, որ վերնաշապիկները կարելի է ձեռք բերել պարոն Քենեթ Զերանի հետ կապ հաստատելով։ Գրառումների մեջ նշված էր Զերանի հասցեն և տան հեռախոսահամարը։ Հետագայում Զերանը ենթարկվել է ոտնձգությունների[109]։

Անանունի հակասայենթոլոգիական բողոքները, որոնք սովորաբար հայտնի են որպես Project Chanology, երբեմն պիտակվում են որպես «թրոլինգ» լրատվամիջոցների կողմից, ինչպիսին է Wired-ը[110], իսկ մասնակիցները երբեմն բացահայտորեն ինքնորոշվում են որպես «թրոլներ»։

Նեոնացիստական The Daily Stormer կայքը կազմակերպում է այն, ինչ նա անվանում է «թրոլների բանակ» և խրախուսում է հրեա պատգամավոր Լուսիանա Բերգերի և մուսուլման ակտիվիստ Մարիամ Վեյսզադեի թրոլինգը[111]։

2012-ին, երբ ֆեմինիստ Անիտա Սարկիսյանը սկսեց Kickstarter-ի քարոզարշավը՝ ֆինանսավորելու YouTube-ում միսոգինիայի մասին տեսանյութերի շարքը տեսախաղերում, նա ելույթների ժամանակ ռումբի սպառնալիքներ ստացավ, անձնական տեղեկությունների բացահայտման սպառնալիքներ, բռնաբարության սպառնալիքներ և անցանկալի գլխավոր դեր` «Ծեծիր Անիտա Սարգսյանին» կոչվող տեսախաղում[112]։

2018 թվականին Ռուսաստանի կառավարությանը մեղադրեցին 2016 թվականի ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների արդյունքները փոխելու համար 13 ռուսներից և մոտ երեք ռուսական ընկերություններից, այդ թվում՝ Concord Management-ից, օգտագործվող տիկնիկային բանակներ օգտագործելու մեջ[113]։ Նպատակ ունենալով ապահովել, որ հանրապետական թեկնածու Դոնալդ Թրամփը հաղթական դուրս գա, տիկնիկները, իբր, հրահրել են տարբեր հանցավոր դավադրություններ, քաղաքական հանրահավաքներ և Թրամփի գլխավոր հակառակորդ Հիլարի Քլինթոնի մասին արհամարհական մեկնաբանություններ սոցիալական ցանցերում[113]։ Սկզբում միայն Twitter-ը և Facebook-ը հայտնաբերեցին քարոզարշավը, սակայն այլ զեկույցներ ենթադրում են, որ օգտագործվել են YouTube, Tumblr, Google+, PayPal և Instagram[114]։ Դոնալդ Թրամփը հերքեց դավադրությունը Ռուսաստանի կառավարության հետ՝ քարոզչությունը վարելու համար, իսկ Ռուսաստանի կառավարությունը կտրականապես հերքեց կապերը մեղադրվող ընկերությունների հետ։

2020 թվականին ԱՄՆ բանակի Esports թիմի պաշտոնական Discord սերվերը և Twitch ալիքը դարձան թրոլինգի թիրախ, քանի որ մարդիկ երկուսին էլ ուղարկում էին հակաամերիկյան բանակի հաղորդագրություններ, մեմեր և հղումներ Միացյալ Նահանգների կողմից կատարված ռազմական հանցագործությունների մասին[115]։ Երբ թիմը սկսեց արգելել օգտատերերին իրենց Twitch ալիքը՝ թրոլինգի համար, նրանց մեղադրեցին Միացյալ Նահանգների Սահմանադրության Առաջին ուղղումը խախտելու մեջ՝ ACLU-ի և Կոլումբիայի համալսարանի Knight First Amendment ինստիտուտի կողմից[116][117]։ Այդ ժամանակվանից թիմը հերքել է այս մեղադրանքները[118]։

2021 թվականին Salon-ի սյունակագիր Ամանդա Մարկոտը, «Troll Nation. How the Right Becaed Trump-Worshipping Monsters Set on Rat-F*cking Liberals, America and Truth Self» գրքի հեղինակ Ամանդա Մարկոտը (2018), նկարագրեց ամերիկյան ծայրահեղ աջակողմյան բացառապես արական Proud կազմակերպությունը։ Տղաները, պահպանողական փորձագետ Թակեր Կառլսոնը և փոդքասթի հաղորդավար Ջո Ռոգանը որպես քաղաքական մեկնաբաններ, ովքեր տիրապետել են «թրոլինգի արվեստին որպես ծայրահեղ աջ հավաքագրման ռազմավարության»՝ վիրավորելով ամերիկյան տղամարդկանց անապահովությունը, միջակությունը և փխրունությունը[119]։ Մասնավորապես, տրանսգենդերների վերաբերյալ նրանց համապատասխան խտրական մեկնաբանությունների վերաբերյալ նա նշում է, որ «որքան կարևոր է գենդերային անհանգստությունը ծայրահեղ աջերի հավաքագրման համար»[119]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «TROLL English Definition and Meaning | Lexico.com». 2022 թ․ օգոստոսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2024 թ․ մարտի 6-ին.
  2. ↑ «Definition of troll». Collins English Dictionary. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  3. ↑ Buckels, E.E.; Trapnell, P.D.; Paulhus, D.L. (2014). «Trolls Just Want to Have Fun: (520722015-006)». APA PsycNet (անգլերեն). doi:10.1037/e520722015-006.
  4. ↑ Orreal, Jorja (2010 թ․ հուլիսի 22). «Police charge alleged creator of Facebook hate page aimed at murder victim». Australia: The Courier Mail. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 27-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Toder, Matt (2010 թ․ մարտի 31). «Trolling: The Today Show Explores the Dark Side of the Internet». Gawker. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 4-ին.
  6. ↑ Beth Hanna (2012 թ․ օգոստոսի 20). «'The Newsroom' Episode 9 Review and Recap: 'The Blackout Part 2' — Whither the Mock Debate?». IndieWire. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  7. ↑ Leone, M. "The Art of Trolling". University of Turin.
  8. ↑ Baldwin, Z. (24 August 2018). "The distinction between 'trolling' and online harassment, and the law surrounding it". Griffin Law. Retrieved 17 February 2022.
  9. ↑ Birkbak, Andreas (2018 թ․ ապրիլի 30). «Into the wild online: Learning from Internet trolls». First Monday (անգլերեն). doi:10.5210/fm.v22i5.8297. ISSN 1396-0466. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
  10. ↑ Prahl, Kyle (2013 թ․ մայիսի 9). «Trollface hack strikes PlayStation 3? PSU community member reports XMB weirdness». PlayStation Universe. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  11. ↑ Valle, Mario. «"Pasta" y "MasterDog" ya son parte de la jerga universitaria». Publimetro. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  12. ↑ «"Forever Alone" y "Ay sí, ay sí", entre los más populares – el Diario…». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 17-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 Manjoo, Farhad (2012 թ․ դեկտեմբերի 5). «Stop Calling Me a Troll». Slate. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 6-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 Dynel, Marta (2016 թ․ սեպտեմբեր). Kecskés, István (ed.). «"Trolling is not stupid": Internet trolling as the art of deception serving entertainment». Intercultural Pragmatics. Berlin: De Gruyter. 13 (3): 353–381. doi:10.1515/ip-2016-0015. eISSN 1613-365X. ISSN 1612-295X. S2CID 151433921.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 Andjelovic, Tamara; Buckels, Erin E.; Paulhus, Delroy L.; Trapnell, Paul D. (2019 թ․ ապրիլ). «Internet trolling and everyday sadism: Parallel effects on pain perception and moral judgment». Journal of Personality. Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. 87 (2): 328–340. doi:10.1111/jopy.12393. PMID 29663396. S2CID 4955521.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Navarro-Carrillo, Ginés; Torres-Marín, Jorge; Carretero-Dios, Hugo (2021 թ․ հունվար). «Do trolls just want to have fun? Assessing the role of humor-related traits in online trolling behavior» (PDF). Computers in Human Behavior. Amsterdam: Elsevier. 114 (106551): 106551. doi:10.1016/j.chb.2020.106551. ISSN 0747-5632. S2CID 225027966.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 Buckels, Erin E. (2019 թ․ հունիսի 7). «Probing the Sadistic Minds of Internet Trolls». www.spsp.org. Washington, D.C.: Society for Personality and Social Psychology. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 31-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 18,6 March, Evita; Steele, Genevieve (2020 թ․ հուլիս). «High Esteem and Hurting Others Online: Trait Sadism Moderates the Relationship Between Self-Esteem and Internet Trolling». Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. Mary Ann Liebert, Inc. 23 (7): 441–446. doi:10.1089/cyber.2019.0652. PMID 32364769.
  19. ↑ Joel, William (2018 թ․ հուլիսի 12). «Don't feed the trolls, and other hideous lies». The Verge. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 18-ին.
  20. ↑ Van, Thomas. «Internet Slang: Where Did The Word Troll Come From?» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 13-ին.
  21. ↑ Harper, Douglas. «troll». Online Etymology Dictionary. Վերցված է 14 June 2013-ին.
  22. ↑ ln. «Trollmother». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-10-21-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
  23. ↑ «Trolls. Who are they?». unknown. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 3-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 Vicente, Vann (2020 թ․ հունվարի 21). «What Is an Internet Troll? (and How to Handle Trolls)». How-To Geek (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 20-ին.
  25. ↑ «troll». Merriam-Webster Online Dictionary. 2010. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 7-ին.
  26. ↑ John Saar (1972 թ․ փետրվարի 4). «Carrier War». Life.
  27. ↑ 27,0 27,1 Schwartz, Mattathias (2008 թ․ օգոստոսի 3). «The Trolls Among Us». The New York Times. էջեր MM24. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 24-ին.
  28. ↑ Miller, Mark S. (8 February 1990). «FOADTAD». Newsgroup: alt.flame. Usenet: 131460@sun.Eng.Sun.COM. Վերցված է 2 June 2009-ին. «Just go die in your sleep you mindless flatulent troll.»
  29. ↑ «troll, n.1». Oxford English Dictionary. Oxford University Press. 2006.
  30. ↑ 30,0 30,1 Chan, Terry (8 October 1992). «Post the FAQ». Newsgroup: alt.folklore.urban. Usenet: 26717@dog.ee.lbl.gov. Վերցված է 21 July 2016-ին. «Maybe after I post it, we could go trolling some more and see what happens.»
  31. ↑ Esan, David (2 October 1992). «Mixed up translations». Newsgroup: alt.folklore.urban. Usenet: 4322@moscom.com. Վերցված է 21 July 2016-ին. «It just amazes me that when someone goes newbie trolling how many people he catches.»
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Tepper, Michele (1997). «Usenet Communities and the Cultural Politics of Information». In Porter, David (ed.). Internet culture. New York, New York, United States: Routledge Inc. էջ 48. ISBN 978-0415916837. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 24-ին. «... the two most notorious trollers in AFU, Ted Frank and Snopes, are also two of the most consistent posters of serious research.»
  33. ↑ Cromar, Scott (9 October 1992). «Trolling for Newbies». Newsgroup: alt.folklore.urban. Usenet: Oct.9.10.26.26.1992.22869@math.rutgers.edu. Վերցված է 16 July 2016-ին. «Some people call this game trolling for newbies»
  34. ↑ Zotti, Ed; և այլք: (2000 թ․ ապրիլի 14). «What is a troll?». The Straight Dope. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 24-ին. «To be fair, not all trolls are slimeballs. On some message boards, veteran posters with a mischievous bent occasionally go 'newbie trolling.'»
  35. ↑ Wilbur, Tom (8 February 1993). «AFU REALLY REALLY WAY SOUTH». Newsgroup: alt.folklore.urban. Usenet: 1993Feb8.010006.1589@Csli.Stanford.EDU. Վերցված է 21 July 2016-ին. «Tom "nice troll, by the way" Wilbur»
  36. ↑ «Tuesday Aug, 26 1997». www.kevinandkell.com – Kevin & Kell. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 19-ին.
  37. ↑ «Language Log » The toll of the trolls». Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 14-ին.
  38. ↑ «Troll Politics». Georgetown Journal of International Affairs (ամերիկյան անգլերեն). 2020 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 17-ին.
  39. ↑ 관심을 바라는 사람, 영어로 뭐라고 해요? (կորեերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023-12-16-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 15-ին.
  40. ↑ Royal Institute of Thailand (2009). Photchananukrom Kham Mai Lem Song Chabap Ratchabandittayasathan พจนานุกรมคำใหม่ เล่ม ๒ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน [Royal Institute Dictionary of New Words, Volume 2] (թայերեն). Bangkok: Royal Institute of Thailand. էջ 11. ISBN 9786167073040.
  41. ↑ Stevan Harnad (1987/2011) "Sky-Writing, Or, When Man First Met Troll" The Atlantic
  42. ↑ Adams, Tim (2011 թ․ հուլիսի 24). «How the Internet created an age of rage». The Guardian (The Observer). London.
  43. ↑ S. Kiesler; J. Siegel; T.W. McGuire (1984). «Social psychological aspects of computer-mediated communication». American Psychologist. 39 (10): 1123–34. doi:10.1037/0003-066X.39.10.1123. S2CID 3896692.
  44. ↑ M. Lea; T. O'Shea; P. Fung; R. Spears (1992). «'Flaming' in Computer-Mediated Communication: observation, explanations, implications». Contexts of Computer-Mediated Communication: 89–112.
  45. ↑ Postmes, T.; Spears, R.; Lea, M. (1998). «Breaching or building social boundaries? SIDE-effects of computer-mediated communication». Communication Research. 25: 689–715. doi:10.1177/009365098025006006. S2CID 145640433.
  46. ↑ «Litigation or: In Defense of Patent Trolls», Selling Social Media : The Political Economy of Social Networking, Bloomsbury Publishing, 2017, doi:10.5040/9781501319723.ch-005, ISBN 978-1-5013-1969-3
  47. ↑ 47,0 47,1 Donath, Judith S. (1999). «Identity and deception in the virtual community». In Smith, Marc A.; Kollock, Peter (eds.). Communities in Cyberspace (illustrated, reprint ed.). Routledge. էջեր 29–59. ISBN 978-0415191401. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 24-ին.
  48. ↑ Phillips, Whitney (2016 թ․ սեպտեմբերի 2). This is why we can't have nice things : mapping the relationship between online trolling and mainstream culture. MIT Press. ISBN 978-0-262-52987-7. OCLC 946160335.
  49. ↑ 49,0 49,1 Herring, Susan; Job-Sluder, Kirk; Scheckler, Rebecca; Barab, Sasha (2002). «Searching for Safety Online: Managing "Trolling" in a Feminist Forum» (PDF). Center for Social Informatics – Indiana University. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 29-ին.
  50. ↑ «Trolled Online: What You Can Do When You're Bullied on Social Media». www.criminaldefenselawyer.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
  51. ↑ J. Zhao, "Where Anonymity Breeds Contempt", The New York Times, 29 November 2010.
  52. ↑ 52,0 52,1 Paavola, J; Helo, T; Jalonen, H; Sartonen, M; Huhtinen, A-M (2016). «Understanding the Trolling Phenomenon: The Automated Detection of Bots and Cyborgs in the Social Media». Journal of Information Warfare. 15 (4): 100–111. ISSN 1445-3312. JSTOR 26487554.
  53. ↑ «What's the difference between a troll and a sockpuppet?». The Guardian (անգլերեն). 2018 թ․ փետրվարի 23. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 25-ին.
  54. ↑ 54,0 54,1 Gary King; Jennifer Pan; Margaret E. Roberts (2016 թ․ հունիսի 1). «How the Chinese Government Fabricates Social Media Posts for Strategic Distraction, not Engaged Argument» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ հունիսի 2-ին.
  55. ↑ «Behind China's viral curtain». Harvard Gazette. 2016 թ․ հունիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 11.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  56. ↑ 56,0 56,1 56,2 56,3 56,4 56,5 Spruds, Andris; Rožukalne, Anda; և այլք: (n.d.). «Internet Trolling as a hybrid warfare tool: the case of Latvia». stratcomcoe.org. Riga, LV: NATO Strategic Communications Centre of Excellence (published 2016 թ․ հունվարի 28). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 28-ին.
  57. ↑ Gesser-Edelsburg, Anat; Shir-Raz, Yaffa (2016 թ․ օգոստոս). «Communicating risk for issues that involve 'uncertainty bias':what can the Israeli case of water fluoridation teach us?». Journal of Risk Research. 21 (4): 395–416. doi:10.1080/13669877.2016.1215343.
  58. ↑ «Saudis' Image Makers: A Troll Army and a Twitter Insider». The New York Times. 2018 թ․ հոկտեմբերի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 3-ին.
  59. ↑ «Facebook: Most political trolls are American, not Russian». The Daily Telegraph. 2018 թ․ հոկտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 11-ին.
  60. ↑ «Political trolls are invading LinkedIn». Business Insider. 2018 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2023-03-06-ին. Վերցված է 2024-05-22-ին.
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 61,3 61,4 Radford, Ben (2016). Bad Clowns. Albuquerque: University of New Mexico Press. ISBN 978-0826356666.
  62. ↑ 62,0 62,1 Glass, Rachel Lee; MA; read, CLC Last updated: 4 Feb 2020 ~ 2 min (2020 թ․ փետրվարի 4). «Coping with Internet Trolls». psychcentral.com (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 20-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  63. ↑ Cheng, J., Bernstein, M., Danescu-Niculescu-Mizil, C., & Leskovec, J. (2017). Anyone Can Become a Troll: Causes of Trolling Behavior in Online Discussions. CSCW: Conference on Computer-Supported Cooperative Work, 2017, 1217–1230. https://doi.org/10.1145/2998181.2998213
  64. ↑ Ferenczi, Nelli; Marshall, Tara C.; Bejanyan, Kathrine (2017 թ․ դեկտեմբերի 1). «Are sex differences in antisocial and prosocial Facebook use explained by narcissism and relational self-construal?». Computers in Human Behavior (անգլերեն). 77: 25–31. doi:10.1016/j.chb.2017.08.033. ISSN 0747-5632.
  65. ↑ Sinha, Krittika; Huma, Fatima; Baig, Mirza Sarwar (2020 թ․ հունիս). «Psychoanalytic review of the trolling culture regarding female body». Indian Journal of Health, Sexuality & Culture. Indian Institute of Sexology. 6 (1): 29–36. doi:10.5281/zenodo.3929149. ISSN 2581-575X. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 31-ին.
  66. ↑ Dewey, Susan; Crowhurst, Isabel; Izugbara, Chimaraoke (2018). Routledge International Handbook of Sex Industry Research (անգլերեն). Routledge. էջ 723. ISBN 978-1351133890. "The website Geek Feminism Wiki describes concern trolling as behavior conducted by: "a person who participates in a debate as an actual or potential ally who simply has some concerns they need answered before they will ally themselves with a cause. In reality they are a critic" (Geek Feminism, n.d.). I suggest that in the context of this behavior towards sex workers there is another element: feigned concern for the well-being of sex workers, as if sex workers are unable to look out for our own well-being.
  67. ↑ Cox, Ana Marie (2006 թ․ դեկտեմբերի 16). «Making Mischief on the Web». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 24-ին.
  68. ↑ Timpf, Katherine (2016 թ․ հունվարի 26). «Feminist Internet: Citing Studies Linking Obesity to Health Problems Is 'Oppressive'». National Review. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 23-ին.
  69. ↑ Saunders, Anne (2006 թ․ սեպտեմբերի 27). «Bass aide resigns for fake website postings». Concord Monitor. Newspapers of New England. Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 5-ին.
  70. ↑ «Bass Aide Resigns After Posing As Democrat On Blogs». WMUR. 2006 թ․ սեպտեմբերի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 5-ին.
  71. ↑ Lorraine, Miller (2007 թ․ սեպտեմբերի 21). «Statistics of the Congressional Election of November 7, 2006» (PDF). Office of the Clerk, U.S. House of Representatives.
  72. ↑ Wolcott, James (2006 թ․ հոկտեմբերի 6). «Political Pieties from a Post-Natal Drip». James Wolcott's Blog – Vanity Fair. Condé Nast. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 25-ին.
  73. ↑ Moulitsas, Markos (2008 թ․ հունվարի 9). «Dems: Ignore 'concern trolls'». The Hill. Capitol Hill Publishing Corp. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 25-ին.
  74. ↑ Phillips, Whitney (2015 թ․ մարտի 20). This Is Why We Can't Have Nice Things: Mapping the Relationship between Online Trolling and Mainstream Culture (անգլերեն). MIT Press. էջ 20. ISBN 978-0-262-32900-2.
  75. ↑ Phillips, Whitney. «Internet Troll Sub-Culture's Savage Spoofing of Mainstream Media [Excerpt]». Scientific American. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 24-ին.
  76. ↑ «How to be a Great Internet Troll». Fox Sports. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  77. ↑ Guerin, Cécile (2019 թ․ փետրվարի 12). «The #ligueduLOL cyberbullying case is the French media's day of reckoning | Cécile Guerin | Opinion | The Guardian». The Guardian.
  78. ↑ "Internet without laws a 'recipe for anarchy' Արխիվացված 4 Ապրիլ 2010 Wayback Machine, News.ninemsn.com.au, 1 April 2010. Retrieved 5 April 2010.
  79. ↑ "Facebook takes (small) step against tribute page trolls" Արխիվացված 2019-04-03 Wayback Machine, TG Daily, 30 March 2010. Retrieved 5 April 2010.
  80. ↑ Jones, Gemma (2012 թ․ սեպտեմբերի 11). «Time is up for Twitter trolls and bullies». News.com.au. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  81. ↑ «Twitter trolls attack radio host Ray Hadley, NRL star Robbie Farah». Herald Sun. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  82. ↑ «Twitter makes moves to prevent online trolls». Herald Sun. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  83. ↑ Kazmin, Amy (2017 թ․ փետրվարի 20). «'I Am a Troll' by Swati Chaturvedi». Financial Times. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
  84. ↑ 84,0 84,1 84,2 84,3 Mitra, Sreya (2020 թ․ սեպտեմբերի 15). «Discourses of Hindi film fandom and the confluence of the popular, the public, and the political». Transformative Works and Cultures (անգլերեն). 34. doi:10.3983/twc.2020.1775. ISSN 1941-2258. S2CID 224909712.
  85. ↑ «Yogi Adityanath slams SRK, compares him with Hafiz Saeed». The Hindu (Indian English). 2015 թ․ նոյեմբերի 4. ISSN 0971-751X. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
  86. ↑ «Salman defends Yakub, says hang Tiger Memon». The Hindu (Indian English). 2015 թ․ հուլիսի 26. ISSN 0971-751X. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
  87. ↑ Mathew, Suresh (2015 թ․ հուլիսի 27). «Why Exactly Are We Outraged By Salman Khan's Tweets on Memon?». TheQuint (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
  88. ↑ Ashoka Prasad (2013 թ․ փետրվարի 18). «Taking On The Trolls». Newslaundry.
  89. ↑ «NL Hafta – Episode 24». Newslaundry. 2015 թ․ հուլիսի 17.
  90. ↑ «What's my name, Kochi Metro Mascot asks public; Malayalees call it 'Kummanana'». The New Indian Express. 2017 թ․ դեկտեմբերի 1. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  91. ↑ «Malayalam Slang Words Every Indian Must Know».
  92. ↑ Jessie Yeung, Emiko Jozuka and Kathleen Benoza (2022 թ․ հունիսի 14). «Japan makes 'online insults' punishable by one year in prison». CNN. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  93. ↑ «Japan to start jailing people for online insults». The Verge (ամերիկյան անգլերեն). 2022 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  94. ↑ 94,0 94,1 «Internet trolls face up to two years in jail under new laws». BBC News. 2014 թ․ հոկտեմբերի 19. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.
  95. ↑ UK Ministry of Justice (2014 թ․ հոկտեմբերի 20). «Internet trolls to face 2 years in prison». Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 15-ին.
  96. ↑ Tom de Castella; Virginia Brown (2011 թ․ սեպտեմբերի 14). «Trolling: Who does it and why?». BBC News Magazine. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  97. ↑ «Georgia Varley-inspired trolling law is waste of time says internet campaigner». Liverpool Echo. 2012 թ․ հունվարի 14. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 2-ին.
  98. ↑ «Lancashire man JAILED over April Jones Facebook posts». The Register. 2012 թ․ հոկտեմբերի 8. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  99. ↑ Whitney Phillips (2015 թ․ մայիսի 15). «Internet Troll Sub-Culture's Savage Spoofing of Mainstream Media [Excerpt]». Scientific American.
  100. ↑ «Review: The Newsroom – The Blackout Part 2: Mock Debate: Help me, Rhonda». HitFix. 2023 թ․ հուլիսի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-27-ին. Վերցված է 2024-05-22-ին.
  101. ↑ Beth Hanna (2012 թ․ օգոստոսի 20). «'The Newsroom' Episode 9 Review and Recap: 'The Blackout – Thompson on Hollywood». Thompson on Hollywood. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 28-ին.
  102. ↑ «Editorial: Online disinformation isn't just for Russia anymore». Los Angeles Times. 2019 թ․ հունվարի 8. "The New York Times reported Monday that progressive Democrats opposed to Roy Moore, the odious Republican candidate in that race, created a Facebook page and Twitter feed purporting to represent Moore supporters opposed to the sale of alcoholic beverages...to associate Moore with calls for a statewide ban on the sale of liquor in order to alienate moderate, pro-business Republicans and help Democratic candidate Doug Jones..."Dry Alabama" was actually the second case of Russian-style disinformation in the Alabama campaign uncovered by the New York Times. In December it reported on an "experiment" in which a phony Facebook page was created to try to drain support for Moore from conservatives and a "false flag" operation was created to suggest that the Republican candidate was being followed on Twitter by Russian bots."
  103. ↑ «NBC News, to Claim Russia Supports Tulsi Gabbard, Relies on Firm Just Caught Fabricating Russia Data for the Democratic Party». The Intercept. 2019 թ․ փետրվարի 3.
  104. ↑ «Experts Say There's 'No Evidence' for Bernie's Russian Bot Claim». The Daily Beast. 2020 թ․ փետրվարի 21.
  105. ↑ «Twitter knocks down Bernie Sanders' suggestion that Russian trolls are behind online attacks from his supporters». CNBC. 2020 թ․ փետրվարի 20.
  106. ↑ «Twitter is suspending 70 pro-Bloomberg accounts, citing 'platform manipulation'». Los Angeles Times. 2020 թ․ փետրվարի 21.
  107. ↑ «Donald Trump will go down in history as the Troll-in-Chief». The New Yorker. 2021 թ․ հունվարի 29.
  108. ↑ "All that glisters is not (Facebook) gold", CounterMeasures: Security, Privacy & Trust (A TrendMicro Blog). Retrieved 6 April 2010.
  109. ↑ Bond, Robert (1999). «Links, Frames, Meta-tags and Trolls». International Review of Law, Computers & Technology 13. էջեր 317–23.
  110. ↑ Dibbell, Julian (2009 թ․ սեպտեմբերի 21). «The Assclown Offensive: How to Enrage the Church of Scientology». Wired. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  111. ↑ Whiteman, Hilary (2015 թ․ փետրվարի 28). «I will not be silenced: Australian Muslim fights Twitter 'troll army'». CNN. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին.
  112. ↑ «How Trolls Are Ruining the Internet». Time (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 20-ին.
  113. ↑ 113,0 113,1 «Russian company indicted by Mueller hires Washington lawyers». Reuters (անգլերեն). 2018 թ․ ապրիլի 11. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 25-ին.
  114. ↑ «The tactics of a Russian troll farm». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2018 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 25-ին.
  115. ↑ Hernandez, Patricia (2020 թ․ հուլիսի 1). «The US Army is losing the war in Discord». Polygon (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 25-ին.
  116. ↑ Gault, Matthew (2020 թ․ հուլիսի 16). «U.S. Army Esports Team May Have Violated the First Amendment on Twitch». Vice (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 25-ին.
  117. ↑ «U.S. Army and Navy Must Stop Banning Speech About War Crimes from Their Twitch Channels, Knight Institute Says in Demand Letter». Knight First Amendment Institute (անգլերեն). 2020 թ․ հուլիսի 22. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 25-ին.
  118. ↑ Venhuizen, Harm (2020 թ․ հուլիսի 20). «Army esports team denies accusations of violating First Amendment, offering fake giveaways». Army Times (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 25-ին.
  119. ↑ 119,0 119,1 Marcotte, Amanda (2021 թ․ հոկտեմբերի 18). «Tucker Carlson, Joe Rogan, and the Proud Boys: How the fragility of the male ego fuels the far-right». Salon.com. OCLC 43916723. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թրոլինգի պաշտպանություն և անվտանգություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • The Trolling Academy – թրոլինգի խորհուրդներ, մեկնաբանություններ և ուսուցում
  • Get Safe Online – անվճար փորձագիտական խորհրդատվություն առցանց անվտանգության վերաբերյալ

Նախապատմություն և սահմանումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիական և բանավեճ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թրոլ (սլենգ)» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թրոլ_(սլենգ)&oldid=10088999» էջից