Բասբի Բերկլի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բասբի Բերկլի
անգլ.՝ Busby Berkeley
Դիմանկար
Ծնվել էնոյեմբերի 29, 1895(1895-11-29)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԼոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]
Մահացել էմարտի 14, 1976(1976-03-14)[1][2][3][…] (80 տարեկան)
Մահվան վայրՓալմ Սպրինգս, Ռիվերսայդ շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]
ԳերեզմանDesert Memorial Park
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մայրենի լեզուանգլերեն
Մասնագիտությունկինոռեժիսոր, պարուսույց, դերասան, թատերական ռեժիսոր և ռեժիսոր
ԱմուսինԷսթեր Մյուիր և Միրնա Քենեդի
 Busby Berkeley Վիքիպահեստում

Բասբի Բերկլի, իրական անունը և ազգանունը Վիլյամ Բերկլի Ինոս[5] (անգլ.՝ Busby Berkeley William Enos, նոյեմբերի 29, 1895(1895-11-29)[1][2][3][…], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4] - մարտի 14, 1976(1976-03-14)[1][2][3][…], Փալմ Սպրինգս, Ռիվերսայդ շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]), ամերիկացի կինոռեժիսոր և պարուսույց։ Հայտնի է մեծ թվով մասնակիցների և նրանց անսպասելի վերադասավորումներով հանդերձված պարային համարների բեմադրությամբ՝ կալեյդոսկոպի սկզբունքով։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է դերասանուհի Գերտրուդա Բերքլիի ընտանիքում։ Այն բանից հետո, երբ դերասաններ Ամի Բասբիի և Ուիլյամ Ժիլետտի ընտանիքի ընկերը համաձայնել է լինել տղայի կնքահայրը, տղայի ամբողջական անունը դարձել է Բասբի Բերկլի Ուիլյամ Էնոս։ Գերտրուդա Բերկլին ակտիվորեն աշխատել է որպես համր կինոյի դերասանուհի և արդեն հինգ տարեկանում փոքրիկ Բասբին մասնակցել է ֆիլմերից մեկի մի քանի տեսարանների նկարահանումներին։ 12 տարեկանում ընդուվել է քոլեջ, որը կենտրոնացած է ապագա սպաների պատրաստման վրա։ 1914 թվականինին նա ավարտել է քոլեջը՝ լեյտենանտի պաշտոնով։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկզբից Բերկլին զորակոչվել է հրետանու, սակայն ծառայել է զորահանդեսներ և բանակային հանդիսավոր միջոցառումներ կազմակերպող ստորաբաժանումում[6]։ Զորացրվելով՝ 1910-ական թվականների վերջից մինչև 1920-ական թվականների սկիզբ նա աշխատել է պարուսույց Բրոդվեյի թատրոններում և մասնակցել այնպիսի հայտնի մյուզիքլի ստեղծմանը, ինչպիսին է «Կոնեկտիկուտի յանկին» (անգլ.՝ «A Connecticut Yankee», 1927 թվական), որը ստեղծվել է Մարկ Տվենի «Կոնեկտիկուտի յանկիները Արթուր թագավորի բակում» վեպի հիման վրա, և որը դիմագրավել է ավելի քան 400 ներկայացումների[7]։ Արդեն այդ ժամանակ սկսել է ձևավորել Բերկլիի ոճը, որպես բարդ, երկրաչափական ճշգրիտ վերակառուցումներ ունեցող տպավորիչ պարային համարներ բեմադրող։

ԱՄՆ-ում մեծ ճգնաժամը զգալիորեն մեծացրել է մատչելի զվարճանքի պահանջարկը, այդ թվում՝ թեթև ժամանցային կինեմատոգրաֆը։ 1933 թվականին Բասբի Բերկլին որպես պարի բեմադրիչ մասնակցել է «42-րդ փողոց» մյուզիքլում (անգլ.՝ «42nd Street»), որը հետագայում ներառվել է ԱՄՆ-ի ֆիլմերի ազգային ցուցակում։ Նույն տարում նա որպես պարուսույց բեմադրել է ևս չորս մյուզիքլ «Warner Bros.»-ի համար։ Համոզված լինելով Բերկլիի անընդհատ աճող հմտության վրա՝ ընկերությունը նրան հրավիրել է արդեն որպես ռեժիսոր «Տիկնայք» (անգլ.՝ «Dames»), «Ոսկեխույզներ-1935» (անգլ.՝ «Gold Diggers of 1935»), «Հոլիվուդի հյուրանոցը» (անգլ.՝ «Hollywood Hotel») ֆիլմերի նկարահանումների համար։ Բերկլիի բեմադրության եռանդուն պարերը, որոնք լիցքավորված են բացահայտ սեքսուալությամբ, հանդիսատեսի մոտ արտակարգ հաջողություն են վայելել, բայց քննադատություն են առաջացրել էսթետների կողմից։ Նրանց վերագրում են ավելորդ կոլեկտիվիզմը (ի տարբերություն նախկինում Ամերիկայում մոլեգնող ինդիվիդուալիզմի)՝ ի շահ Ռուզվելտի նոր կուրսի։ Բասբին ծիծաղով մերժել է իր համարների ցանկացած վերաբերմունքը քաղաքականության նկատմամբ։

1939 թվականին Բերկլին նկարահանել է իր ամենահայտնի ֆիլմերից մեկը՝ «Նրանք ինձ հանցագործ են դարձրել» քրեական դրաման, որտեղ գլխավոր դերում նկարահանվել է Ջոն Գարֆիլդը։ Նույն թվականին նա գրեթե ամբողջությամբ միացել է «Մետրո-Գոլդուին-Մայեր» ստուդիայի հետ համագործակցությանը, որի աշխատանքի արդյունքն են դարձել «Babes in Arms»[8] (1939 թվական), «Թող թրջի նվագախումբը» (անգլ.՝ «Strike Up the Band», 1940 թվական, Ջորջ Գերշվինի համանուն երաժշտական թեմայով), «Պատանիները Բրոդվեյում» (անգլ.՝ «Babes on Broadway», 1941 թվական) և այլ ֆիլմեր։ Այդ բոլոր կինոնկարներում նկարահանվել է Ջուդի Գառլենդը, որի հետ Բերկլիի հարաբերությունները չեն դասավորվել։ Չհասկացվածության արդյունք է դարձել «Խենթ աղջնակը» (անգլ.՝ «Girl Crazy», 1943 թվական) ֆիլմի նկարահանումների կոնֆլիկտը, որի ընթացքում ռեժիսորը հեռացվել է աշխատանքից։

Բերկլիին անմիջապես հրավիրել է «20th Century Fox» ընկերությունը՝ «Ամբողջ ավազակախումբը հավաքի մեջ» ֆիլմի նկարահանումների համար (անգլ.՝ «The Gang's All Here», 1943 թվական)[9]։ Շատ շուտով նա վերադարձել է «ՄԳՄ»-ի հետ համագործակցության, որտեղ որպես ռեժիսոր նկարահանել է իր վերջին ֆիլմը՝ «Վերցրու ինձ հետ բեյսբոլ»-ը (անգլ.՝ «Take Me Out to the Ball Game», 1949 թվական)՝ Ֆրենկ Սինատրայի, Ջին Քելլիի և Էսթեր Ուիլյամսի մասնակցությամբ։ Բասբի Բերկլիի հետագա գործունեությունը սահմանափակվել է պարային համարների (ավելի հաճախ դիտարժան պարային վերջույթների) բեմադրությամբ այլ հեղինակների ֆիլմերի և դասախոսական գործունեության նկատմամբ։ 1970 թվականին նկարահանվել է «Ֆինքս» կատակերգությունում։

Ռեժիսորը պաշտոնապես ամուսնացել է 6 անգամ։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1988 թվականին Բասբի Բերկլիի անունը ներառվել է ԱՄՆ-ի պարի ազգային թանգարանի Փառքի սրահում։
  • Բերկլին երեք անգամ առաջադրվել է «Օսկար» մրցանակի՝ որպես լավագույն պարուսույց 1935, 1936, 1937 թվականներին նվաճումների համար, սակայն մրցանակներ չի ստացել[10]։
  • «Ընկեր» ֆիլմում գեղարվեստական հնարքներով, դեկորացիաներով, պարուսույցներով ռեժիսոր Քեն Ռասելը ուղղակիորեն մեջբերում և հարգանքի տուրք է մատուցում Բասբի Բերկլիին[11]։
  • Կոեն եղբայրների «Մեծ Լեբովսկի» ֆիլմի հերոսի երաժշտական երազները կատարվել են Բասբի Բերկլիի բեմադրությունների ոճով[12]։

Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1935 թվականին, վերադառնալով «In Caliente» ֆիլմի թողարկման կապակցությամբ երեկույթից, Բասբի Բերկլին դարձել է ավտովթարի մեղավոր, որի հետևանքով զոհվել է երեք մարդ։ Ականատեսների վկայությամբ՝ կինեմատոգրաֆիստից շատ սպիրտի հոտ է եկել։ Բերկլիի չկանխամտածված եռակի սպանության համար բանտից փրկել են միայն փաստաբանները[13]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Barson M. Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Broadway Database — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #119152061 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ Ермолович Д. И. Англо-русский словарь персоналий. — М.: Рус. яз., 1993. — 336 с. — С. 52
  6. ↑ Биографическая справка на IMDb
  7. ↑ Информационная карточка мюзикла на IBDb
  8. ↑ Перевода названия фильма на русский язык нет, за исключением спорного «Дети в доспехах»
  9. ↑ Раздел «Режиссёры» справочной информации о кинематографе ресурса filmreference.com
  10. ↑ Лист наград и номинаций на IMDb
  11. ↑ «О фильме «The Boy Friend» в библиотеке Британского института кино». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 11-ին.
  12. ↑ Josh Levine. The Coen Brothers: The Story of Two American Filmmakers. — ECW Press, 2000.
  13. ↑ «Хроника журнала «Time» от 30 сентября 1935 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 18-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բասբի Բերկլի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բասբի_Բերկլի&oldid=9747549» էջից