Ամաղուի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Վայոց ձորի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Վայոց ձորի մարզի Ամաղու գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2003 թվականին հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 77 հուշարձան (1 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Վանական համալիր «Նորավանք» (Ամաղուի Նորավանք)	12-17-րդ դդ.	3 կմ հվ-աե	39°41′05″ հս․. լ. 45°13′57″ ավ. ե.^HGЯOL	11.8.1/1	Հ	Գնիշիկ գետի աջ ափին	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Բուրթելաշեն)	1339 թ.		—	11.8.1/1.1	Հ	համալիրից հվ-աե	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.1.1	Հ	եկեղեցու 1-ին հարկում, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար` Թաղէնի, Սաղունի	14 դ.		—	11.8.1/1.1.2	Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Բուղտայի	1318 թ.		—	11.8.1/1.1.3	Հ	եկեղեցու ներսում, վերին աջ և ստորին մասերը կոտրված, պատվիրատու՝ Բուրթել Օրբելյան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մոմիկի	1333 թ.		—	11.8.1/1.1.4	Հ	եկեղեցու ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1432 թ.		—	11.8.1/1.1.5	Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցու 2-րդ հարկում, հենած ամ պատին, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Վրթանես քահանայի	1348 թ.		—	11.8.1/1.1.6	Հ	ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Կարապետ	1216-1223 թթ.		—	11.8.1/1.2	Հ	համալիրի հս-ամ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար տեր Գրիգորի	13 դ.		—	11.8.1/1.2.1	Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից ձախ, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.2.2	Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից վեր, արտաքուստ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Յուսուփի	13 դ.		—	11.8.1/1.2.3	Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից աջ, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ազիզի	1221 թ.		—	11.8.1/1.2.4	Հ	ագուցված հս-աե ավանդատան մուտքից վեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Հովհաննեսի	1277 թ.		—	11.8.1/1.2.5	Հ	հենած հս պատին, գլխիվայր, ներքուստ, ստորին աջ անկյունը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ. Սբ. Կարապետ եկեղեցու գավիթը	13 դ.		—	11.8.1/1.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	11.8.1/1.3.1	Հ	հենած հվ պատին, որմնասյանը, անկյունները ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.8.1/1.3.2	Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12 դ.		—	11.8.1/1.3.3	Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ, վերին աջ անկյունը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.4	Հ	ագուցված ամ պատին, ներքուստ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սարգսի	13 դ.		—	11.8.1/1.3.5	Հ	ագուցված գավթի հս որմնասյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.6	Հ	ագուցված հս պատին, ներքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.7	Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ, խիստ հողմահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.8	Հ	ագուցված ամ միջնորմին, դրված խարսխի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.9	Հ	ագուցված հս միջնորմին, դրված խարսխի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.10	Հ	հենած հվ պատին, երկատված, վերին աջ մասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.11	Հ	ագուցված ամ միջնորմին, դրված խարսխի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.3.12	Հ	ագուցված հվ միջնորմի սյուներից մեկին, վերին աջ անկյունը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Շարաբի	1233 թ.		—	11.8.1/1.3.13	Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, մուտքից աջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1240 թ.		—	11.8.1/1.3.14	Հ	ներսում, ամ պատի տակ, ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ Խաչքարերից աջակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Բալապանի	1258 թ.		—	11.8.1/1.3.15	Հ	ագուցված ամ պատին, պատուհանի կողին, ներքուստ, պատվիրատու՝ Փախրադոլա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Բուրթել իշխանի	1261 թ.		—	11.8.1/1.3.16	Հ	գավթի ներսում, աե պատի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Թամթայի	1261 թ.		—	11.8.1/1.3.17	Հ	ներսում, ամ պատի տակ, ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, պատվիրատու՝ Բուրթել իշխան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Դեղի	1269 թ.		—	11.8.1/1.3.18	Հ	ագուցված հս միջնորմին, դրված խարսխի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ափսի	1285 թ.		—	11.8.1/1.3.19	Հ	ներսում, ընկած, երկատված պատվիրատու՝ Կուկոր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Փալկայի	1285 թ.		—	11.8.1/1.3.20	Հ	ներսում, ընկած գետնին պատվիրատու՝ Կուկոր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սարգսի	1332 թ.		—	11.8.1/1.3.21	Հ	ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար տեր Ստեփանոսի զավակաց	14-15 դդ.		—	11.8.1/1.3.22	Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար տեր Ստեփանոսի	14-15 դդ.		—	11.8.1/1.3.23	Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ, վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Առաքել եպիսկոպոսի	1569 թ.		—	11.8.1/1.3.24	Հ	ներսում, վերնամասը կոտրված, կազմող՝ Ակոբ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Թամթայի	13 դ.		—	11.8.1/1.3.25	Հ	ներսում, աե կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար իշխանաց իշխան Էլիկումի	1253 թ.		—	11.8.1/1.3.26	Հ	ներսում, աե կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Սյունյաց Ստեփանոս եպիսկոպոսի	1260 թ.		—	11.8.1/1.3.27	Հ	ներսում, աե կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Իվանեի	1260 թ.		—	11.8.1/1.3.28	Հ	ներսում, աե կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Փախրադոլայի	1260-1262 թթ.		—	11.8.1/1.3.29	Հ	ներսում, աե մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ասփայի	1263 թ.		—	11.8.1/1.3.30	Հ	ներսում, աե կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Նաթելի	1294 թ.		—	11.8.1/1.3.31	Հ	ներսում, կնտ-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Զուլուկի	1295 թ.		—	11.8.1/1.3.32	Հ	ներսում, կնտ-ում, ճեղքված	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Սյունյաց Սարգիս եպիսկոպոսի	1298 թ.		—	11.8.1/1.3.33	Հ	ներսում, հվ մուտքի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Իվանեի	14 դ.		—	11.8.1/1.3.34	Հ	ներսում, աե կողմում, Չեսար Օրբելյանի որդու տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ստեփանոս Օրբելյանի (Սյունյաց մետրապոլիտ Ստեփանոս)	1303 թ.		—	11.8.1/1.3.35	Հ	ներսում, ամ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Սյունյաց Գրիգոր եպիսկոպոսի	1305 թ.		—	11.8.1/1.3.36	Հ	հվ մուտքի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Եղիայի	1320 թ.		—	11.8.1/1.3.37	Հ	ամ մուտքի մոտ, դրսում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Օրբել Հովհաննեսի	1324 թ.		—	11.8.1/1.3.38	Հ	ներսում, ամ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար ոմն սարկավագի	1409 թ.		—	11.8.1/1.3.39	Հ	ներսում, ամ մուտքի դիմաց	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարան Սմբատ իշխանի (եկեղեցի Սբ. Գրիգոր)	1275 թ.		—	11.8.1/1.4	Հ	Սբ. Կարապետ եկեղեցու հս կողմում, ճարտ.՝ Սիրանես	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1271 թ.		—	11.8.1/1.4.1	Հ	ագուցված աե պատին, մուտքից վեր պատվիրատու՝ Ազատշահ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Սմբատ Օրբելյանի	1273 թ.		—	11.8.1/1.4.2	Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Տարսայիճ Օրբելյանի	1289 թ.		—	11.8.1/1.4.3	Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում, պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի հոր տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Փախրադոլայի	1296 թ.		—	11.8.1/1.4.4	Հ	հվ պատի տակ, տապանաքարերի 1-ին շարքում Տարսայիճ Օրբելյանի որդու, պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի կրտսեր եղբոր տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Մինա խաթունի	1298 թ.		—	11.8.1/1.4.5	Հ	տապանքարերի 2-րդ շարքում, Տարսայիճ Օրբելյանի կնոջ տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Էլիկումի	1300 թ.		—	11.8.1/1.4.6	Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում, Տարսայիճ Օրբելյանի ավագ որդու տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Թամթա խաթունի	1312 թ.		—	11.8.1/1.4.7	Հ	տապանքարերի 2-րդ շարքում, իշխանաց իշխան Բուրթելի մոր տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Պուղտայի	1318 թ.		—	11.8.1/1.4.8	Հ	տապանքարերի 2-րդ շարքում, իշխանաց իշխան Բուրթելի փոքր եղբոր տապանաքարն է	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-14 դդ.		—	11.8.1/1.5	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.8.1/1.5.1	Հ	Սբ. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ աե, ընկած գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.8.1/1.5.2	Հ	հենած Բուրթելաշեն եկեղեցու ամ պատին, եզրերը կոտրատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Գորգ Զաբլի	1114 թ.		—	11.8.1/1.5.3	Հ	Սբ. Կարապետ եկեղեցուց աե, ընկած քարաբեկորների մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.5.4	Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցուց 25 մ հս, ընկած գետնին, արձանագիր, վերնամասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.5.5	Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցուց 10 մ հս-աե, հենած պարսպին, վերնամասը ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի և տնտեսական շինություններ	11-14 դդ.		—	11.8.1/1.6	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	11-13 դդ.		—	11.8.1/1.7	Հ	Նորավանքից 0,3 կմ աե	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ Փոկաս Հայրապետի	11 դ.		—	11.8.1/1.8	Հ	պարսպից դուրս, համալիրի աե կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Իջևանատուն (հյուրատուն)	1273-1290 թթ.		—	11.8.1/1.9	Հ	համալիրի պարսպից դուրս, Փոկաս հայրապետի մատուռից հս-ամ պատվիրատու՝ Տարսայիճ Օրբելյան, Սարգիս եպիսկոպոս	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.8.1/1.9.1	Հ	ագուցված հս պատին, ներքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	11.8.1/1.9.2	Հ	ագուցված աե պատուհանի վերնամասում, ներքուստ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.8.1/1.9.3	Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ, կրում է հյուրատան կառուցման արձանագրությունը (28 տող)	Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	17-18 դդ.		—	11.8.1/1.10	Հ		Լուսանկար վերբեռնել