Գնդեվազի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Վայոց ձորի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Վայոց ձորի մարզի Գնդեվազ գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 72 հուշարձան (15 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Ամրոց «Բերդի գլուխ»	մ.թ.ա. 3 հզ - մջնդ	հս-ամ մասում	—	11.16/1	Հ	գյուղի եզրին, Արփայի կիրճին նայող բարձր հրվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ		—	11.16/1.1	Հ	ամրոցից 200-300 մ հս-աե, Սբ. Խաչ մատուռից հս պահպանվել է 3 կղզյակներով	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-17 դդ.	կնտ	—	11.16/2	Տ	Սբ. Աստվածածին եկեղեցուց 250 մ աե	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	11.16/2.1	Հ	ընկած գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Դավթի	14 դ.		—	11.16/2.2	Հ	կանգնեցված պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	19-20 դդ.	հվ-աե մասում	—	11.16/3	Տ	Ջերմուկ տանող ավտոխճուղու ձախ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Մամարզա»	13-19 դդ.	5 կմ հվ-աե	—	11.16/4	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Արծաթավան» («Գյումաշխանե»)	9-14 դդ., 19-20 դդ.	4 կմ հվ-աե	—	11.16/5	Տ	տարածվում է 2 բլրալանջերին	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-14 դդ.		—	11.16/5.1	Տ	գյուղատեղիի աե եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.16/5.1.1	Հ	ընկած գետնին, վերին կեսը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.16/5.1.2	Հ	խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.16/5.1.3	Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.16/5.1.4	Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Թավրեզի	12-13 դդ.		—	11.16/5.1.5	Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Գոհարի և Բեկի	1309 թ.		—	11.16/5.1.6	Հ	ընկած գետնին պատվիրատու՝ Գրիգոր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Վիրապշատի	1320 թ.		—	11.16/5.1.7	Հ	կանգնեցված պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1446 թ.		—	11.16/5.1.8	Հ	ընկած գետնին, ձախ եզրը ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ուսաթի, Թաղումի, Էլիճանի	16-17-րդ դդ.		—	11.16/5.1.9		ագուցված թիվ 2 հանքամիջանցքին	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ	2,5 կմ հվ	—	11.16/6	Հ	Վայք - Գնդեվազ ավտոխճուղու ոլորանի շրջակայքում պահպանվել է 3 կղզյակներով	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	17-18 դդ.	ամ մասում	—	11.16/7	Տ	Սբ. Աստվածածին տանող գյուղամիջյան ճանապարհի ձախ կողմում, ավերակ	Լուսանկար վերբեռնել
Ձիթհան	19 դ.		—	11.16/7.1	Տ	կցվել է եկեղեցու ամ պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	1686 թ.	հս-ամ մասում	—	11.16/8	Տ	«Բերդի գլուխ» ամրոցից 150 մ աե պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.16/8.1	Հ	հենած հվ պատին, եզրերը ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.	գ. մ.	—	11.16/9	Հ	Երազիկ Հակոբյանի տան մոտ, կանգնեցված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.	գ. մ.	—	11.16/10	Հ	խանութի մոտ, կանգնեցված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Կարապետ երեցի	1322 թ.	գ. մ.	—	11.16/11	Հ	խանութի մոտ, կանգնեցված	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1960 թ.	գ. մ.	—	11.16/12	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Ձիթհան	18-19 դդ.	գ. մ.	—	11.16/13	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.16/13.1	Հ	կանգնեցված, քիվը ջարդոտված	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ Սբ. Խաչ	14-15 դդ., 20 դ.	հս մասում	—	11.16/14	Տ	հս եզրին, բարձունքին	Լուսանկար վերբեռնել
Վանական համալիր «Գնդեվանք»	10-17 դդ.	1 կմ ամ	39°45′32″ հս․. լ. 45°36′38″ ավ. ե.^HGЯOL	11.16/15	Հ	Արփա գետի կիրճում, գետի ձախ ափին, Վայք - Ջերմուկ հին ճանապարհի աջ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	936 թ.		—	11.16/15.1	Հ	պատվիրատու՝ իշխանուհի Սոփի վրկնգ.՝ 1309 թ., 1691 թ., 1965-1970 թթ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.16/15.1.1	Հ	ագուցված հվ մուտքից ձախ, վերին և ստորին ձախ անկյունները կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.16/15.1.2	Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1035 թ.		—	11.16/15.1.3	Հ	խորանում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	11.16/15.1.4	Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14 դ.		—	11.16/15.1.5	Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ներսեսի	16 դ.		—	11.16/15.1.6	Հ	ներսում, հվ խորշի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1573 թ.		—	11.16/15.1.7	Հ	ագուցված ամ մուտքից վեր, կազմող՝ Ղարտաշ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1573 թ.		—	11.16/15.1.8	Հ	ագուցված ամ մուտքից վեր կազմող՝ Ղարտաշ	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ	999 թ.		—	11.16/15.2	Հ	պատվիրատու՝ Քրիստափոր վանահայր վրկնգ.՝ 1309 թ., 1691 թ., 1965-1970 թթ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.16/15.2.1	Հ	ներսում, խորշի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.16/15.2.2	Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.16/15.2.3	Հ	հենած հվ պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.16/15.2.4	Հ	հենած հվ պատին, ստորին աջ անկյունը կոտրված արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	11.16/15.2.5	Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից աջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար` Ավագի, ծնողաց և Խոցադեղի	1437 թ.		—	11.16/15.2.6	Հ	հենած հվ պատին, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15 դ.		—	11.16/15.2.7	Հ	ագուցված ամ պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1551 թ.		—	11.16/15.2.8	Հ	գավթի ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Սեղանատուն	1691 թ.		—	11.16/15.3	Հ	կից վանքի հվ պարսպին պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ	Լուսանկար վերբեռնել
Տնտեսական շինություններ	17 դ.		—	11.16/15.4	Հ	կից վանքի հվ և ամ պարիսպներին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.16/15.4.1	Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.16/15.4.2	Հ	ագուցված պատին, արտաքուստ, ստորին մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.16/15.4.3	Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ուբախի	11-12 դդ.		—	11.16/15.4.4	Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Թավրիզի	16 դ.		—	11.16/15.4.5	Հ	ագուցված աե պատին, ներքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մեսրոպի	1573 թ.		—	11.16/15.4.6	Հ	ագուցված պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1573 թ.		—	11.16/15.4.7	Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ պատվիրատու՝ Մալի	Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	1691 թ.		—	11.16/15.5	Հ	պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9 դ.		—	11.16/15.6	Հ	բակում, կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	11.16/15.7	Հ	բակում, եկեղեցուց ամ, ստորին մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	11.16/15.8	Հ	հենած եկեղեցու հվ պատին, արտաքուստ, վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սարգս և Գրիգոր քահանաների	10 դ.		—	11.16/15.9	Հ	հենած եկեղեցու հվ պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար հայր Սուփանի	937 թ.		—	11.16/15.10	Հ	բակում, եռատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Փաշի	10-11 դդ.		—	11.16/15.11	Հ	բակում, եկեղեցուց աե, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.16/15.12	Հ	բակում, եկեղեցուց 20 մ աե, ընկած գետնին, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.16/15.13	Հ	բակում, հենած եկեղեցու հվ պատին, վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	11.16/15.14	Հ	բակում, հենած եկեղեցու ամ պատին, մուտքից աջ, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1551 թ.		—	11.16/15.15	Հ	բակում, եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից ձախ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Խանի	1611 թթ.		—	11.16/15.16	Հ	բակում, կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	15-16 դդ.		—	11.16/15.17	Հ	բակի ամ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1567 թ.		—	11.16/15.18	Հ	բակում, գավթի հվ ճակատի հանդիպակաց հատվածում	Լուսանկար վերբեռնել