Rolls-Royce plc

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Rolls-Royce plc
Изображение логотипа
Տեսակբիզնես ձեռնարկություն և հանրային ընկերություն
Անվանված է ի պատիվՉարլզ Ռոլս և Հենրի Ռոյս
Հիմնադրված է1906 և 2011
ՀիմնադիրՉարլզ Ռոլս
ՎայրԼոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[1]
Երկիր Միացյալ Թագավորություն[1]
ՏնօրենTufan Erginbilgiç?[2]
Արդյունաբերությունինքնաթիռաշինական ընկերություն, ռազմական արտադրություն և էներգաարդյունաբերություն
Ընդհանուր ակտիվներ▲31,9 մլրդ £ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1]
Հասույթ▼4,71 մլրդ $ (2019)[3]
Աշխատողների թիվ▲54 500 մարդ (2018)[1]
Դուստր ընկերություններRolls-Royce Deutschland, Rolls-Royce Marine Power Operations?[1], Rolls-Royce (Canada)?, Rolls-Royce (Norway)?, Rolls-Royce (Sweden)?, Rolls-Royce Group?[1], Amalgamated Power Engineering?[1], Bergen Engines?[1], Bristol Siddeley?[1], ITP Aero?[1], Kamewa?[1], MTU Friedrichshafen?[1], Rolls-Royce Controls and Data Services?[1], Rolls-Royce North America?[1], Rolls-Royce Power Systems?[1] և Rolls-Royce?
ՆախկինRolls-Royce Limited?
ՍեփականատերValueAct Capital[1], The Capital Group Companies[1] և Credit Suisse?[1]
Կայքrolls-royce.com​(անգլ.)
ԲորսաLSE: RR[1]
 Rolls-Royce Group PLC Վիքիպահեստում

Rolls-Royce Holding, բրիտանական ընկերություն, որը մասնագիտացած է ավիացիայի, նավերի և էներգետիկ սարքավորումների արտադրության մեջ։ Ստեղծվել է 1987 թվականին Մարգարետ Թետչերի կառավարության կողմից «Rolls-Royce Limited» ընկերության սեփականաշնորհմամբ։

2022 թվականի «Forbes Global 2000» աշխարհի խոշորագույն հանրային ընկերությունների ցանկում «Rolls-Royce Holding»-ը զբաղեցրել է 1151-րդ տեղը[4]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Rolls-Royce»-ը հիմնադրվել է 1904 թվականի վերջին՝ ավտոմեքենաներ արտադրող «Royce Company»-ի և մեքենաներ վաճառող «C. S. Rolls and Co»-ի համագործակցությամբ։ Առաջին մոդելները պատճենվել են ֆրանսիական մեքենաներից, բայց արդեն 1905 թվականին մշակվել է սեփական 8 մխոցանի շարժիչը, իսկ հաջորդ տարի՝ սեփական «Silver Ghost» մոդելը։ 1906 թվականի մարտին գործընկերությունը անվանվել է որպես «Rolls-Royce Limited» ընկերություն։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկսվելուց հետո ընկերությունը սկսել է զրահապատ մեքենաների, իսկ 1915 թվականից՝ ավիացիոն շարժիչների արտադրությունը (մինչև պատերազմի ավարտը դրանք արտադրվել են 5 հազար հատ)[5][6]։

1920-ական թվականների վերջին ինքնաթիռների շարժիչների արտադրությունն ավելի մեծ եկամուտ է բերել, քան մեքենաներինը։ 1931 թվականին գնվել է «Bentley Motors» ընկերությունը։ 1933 թվականին՝ իր մահից անմիջապես առաջ, Ռոյսը մշակել է «PV12» օդային շարժիչը, որը հետագայում կոչվել է «Merlin»: Բրիտանական ռազմաօդային ուժերի համար դրա արտադրության պետական պատվերները թույլ են տվել զգալիորեն ընդլայնել արտադրությունը. բացվել է երկու նոր գործարան։ Մինչև 1945 թվականը ընկերությունն ունեցել է ավելի քան 50 հազար աշխատող։ Պատերազմի ժամանակ ընկերությունը յուրացրել է գազատուրբինային ավիաշարժիչների արտադրությունը։

1950-ական թվականներին «Rolls-Royce»-ը սկսել է քաղաքացիական ինքնաթիռների համար ավիաշարժիչներ արտադրել։ 1966 թվականին կլանվել է բրիտանական ավիաշարժիչների շուկայում հիմնական մրցակիցը՝ «BristolSiddley Engines»-ը։ 1968 թվականին պայմանագիր է կնքվել «Lockheed» ընկերության հետ «TriStar» ինքնաթիռի շարժիչի մշակման համար։ Զարգացումը զգալիորեն ավելի շատ ռեսուրսներ և ժամանակ է պահանջել, քան նախատեսված էր, և մինչև 1971 թվականը «Rolls-Royce»-ը եղել է սնանկացման եզրին։ Ընկերությունը ազգայնացվել է. նրա ավտոմոբիլային ստորաբաժանումը հատկացվել է «Rolls-Royce Motor Cars» ինքնուրույն ընկերությանը, որը 1980 թվականին դարձել է «Vickers plc»-ի դուստր կառույցը։

1972 թվականին վերջապես սկսվել է նոր շարժիչի՝ «RB211»-ի սերիական արտադրությունը։ Այն կիրառվել է ոչ միայն «TriStar»-ի, այլև «Boeing»-ի մի շարք այլ մոդելների վրա, ինչպես նաև իր կիրառությունն է գտել այլ ոլորտներում, մասնավորապես՝ նավթի և գազի արդյունահանման ոլորտում։ 1987 թվականի մայիսին ընկերությունը սեփականաշնորհվել է Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում իր բաժնետոմսերի տեղաբաշխման միջոցով։ 1989 թվականի մայիսին կլանվել է «Northern Engineering Industries» ընկերությունը, որն իրականացնում էր էլեկտրակայանների և արդյունաբերական ձեռնարկությունների կառուցում և դրանց համար սարքավորումների թողարկում։ 1990 թվականին Գերմանիայում «BMW»-ի հետ ձեռնարկություն է ստեղծվել ավիաշարժիչների արտադրության համար։ 10 տարի անց «BMW»-ի մասնաբաժինը գնվել է։ Նաև 1990 թվականին սկսվել է «Trent» շարքի շարժիչների արտադրությունը։ 1990-ական թվականների սկզբին սկսվել է «Rolls-Royce»-ի վերակազմավորումը։ Դրա առավել նկատելի դրսևորումը աշխատակիցների թվի կրճատումն էր՝ 1989 թվականի 65 հազարից մինչև 1996 թվականի 42,6 հազար։ Դա պայմանավորված էր ինչպես քաղաքացիական ավիացիայի, այնպես էլ ռազմական պատվերների քանակի նվազմամբ։

1995 թվականին ԱՄՆ-ում ներկայությունը մեծացել է ամերիկյան ավիաշարժիչների արտադրող «Allison Engine Company»-ի գնման միջոցով։ 1990-ական թվականների երկրորդ կեսին «Rolls-Royce»-ը համաշխարհային ավիաշարժիչների շուկայում իր մասնաբաժինը հասցրել է մինչև 25 %-ի։ Եկամուտի զգալի մասը սկսել է բերել ընկերության կողմից արտադրված այն 54 հազար շարժիչների սպասարկումն ու վերանորոգումը. բիզնեսի այս գիծն ընդլայնվել է 1999 թվականին Կալիֆորնիայում գործող «National Airmotive»-ի գնմամբ։ Նույն թվականին գնվել է «Vickers» ընկերությունը (մեկ տարի առաջ գերմանական «Volkswagen» կոնցերնին վաճառելով «Rolls-Royce Motor Cars» ավտոմոբիլային ստորաբաժանումը)։ «Vickers»-ի հիմնական արտադրանքն են եղել շարժիչներ և ծովային նավերի համար նախատեսված այլ սարքավորումներ, ինչպես նաև պաշտպանական համակարգեր։ 2000-ական թվականների սկզբին «Rolls-Royce»-ը ստացել է ավիաշարժիչների մի քանի խոշոր պատվերներ Ճապոնիայից և Չինաստանից, ինչի արտադրությունը թույլ է տվել դուրս գալ աշխարհում առաջին հորիզոնական։ 2005 թվականին Շանհայում բացվել է գործարան։

2016 թվականն ընկերությունն ավարտել է իր համար ռեկորդային՝ 4,6 միլիարդ ֆունտ ստերլինգ վնասով։ Կորուստների պատճառը եղել է դոլարի նկատմամբ ֆունտ ստերլինգի արժեզրկումը (4,4 միլիարդ) և կոռուպցիոն գործի հետաքննության արդյունքներով տուգանքը (671 միլիոն), գործունեությունից ստացված շահույթը կազմել է 813 միլիոն ֆունտ ստերլինգ։ Ընկերության դեմ հետաքննությունները, որոնք իրականացվել են Մեծ Բրիտանիայի խոշոր ֆինանսական խախտումների դեպարտամենտի (Serious Fraud Office), ԱՄՆ արդարադատության նախարարության և Բրազիլիայի իշխանությունների կողմից, հայտնաբերել են 1989 թվականից սկսած պայմանագրեր ստանալու համար կաշառք տալու զանգվածային դեպքեր[7]։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորաբաժանումները 2021 թվականի դրությամբ.

  • Քաղաքացիական ավիաշինություն - առևտրային և մասնավոր ինքնաթիռների շարժիչների մշակում, արտադրություն և սպասարկում. եկամուտների 41 %-ը։
  • Պաշտպանական արդյունաբերություն - ռազմական ինքնաթիռների և նավերի շարժիչների, միջուկային սուզանավերի ռեակտորների արտադրություն. եկամուտների 31 %-ը։
  • Էներգետիկ համակարգեր - էլեկտրակայանների համար սարքավորումների արտադրություն. եկամուտների 25 %-ը։
  • Նոր շուկաներ և այլ գործունեություն՝ փոքր մոդուլային ռեակտորների մշակում և արտադրություն, հետազոտություններ այլընտրանքային էներգետիկայի բնագավառում. եկամուտների 3 %-ը։

2021 թվականի եկամուտը կազմել է 11,22 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ, դրա աշխարհագրական բաշխումը.

  • Եվրոպա — 3,95 միլիարդ (Մեծ բրիտանիա - 1,50 միլիարդ, Գերմանիա - 737 միլիոն, Ֆրանսիա - 332 միլիոն, Իտալիա - 187 միլիոն, Ռուսաստան - 170 միլիոն, Շվեյցարիա - 164 միլիոն, Նորվեգիա - 146 միլիոն, Իսպանիա - 106 միլիոն)
  • Հյուսիսային Ամերիկա — 3,76 միլիարդ (ԱՄՆ — 3,53 միլիարդ, Կանադա — 235 միլիոն)
  • Հարավային և Կենտրոնական Ամերիկա — 246 միլիոն
  • Ասիա — 2,22 միլիարդ (Չինաստան - 1,25 միլիարդ, Ճապոնիա - 233 միլիոն, Հնդկաստան - 140 միլիոն, Հարավային Կորեա - 137 միլիոն, Սինգապուր - 105 միլիոն)
  • Մերձավոր Արևելք — 635 միլիոն (Սաուդյան Արաբիա — 271 միլիոն)
  • Աֆրիկա — 213 միլիոն
  • Ավստրալիա — 196 միլիոն
Ֆինանսական ցուցանիշները միլիարդ ֆունտ ստեռլինգով[8][9][10][11][12]
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Շրջանառություն 10,41 11,09 11,12 12,16 14,64 13,74 13,73 14,96 14,75 15,73 16,59 11,49 11,22
Զուտ շահույթ 2,217 0,543 0,848 2,295 1,379 0,058 0,084 -4,032 3,383 -2,393 -1,315 -3,170 0,120
Ակտիվներ 15,42 16,23 16,42 18,12 23,06 22,22 22,32 25,54 27,93 31,86 32,27 29,52 28,67
Սեփական կապիտալ 3,782 3,969 4,519 6,105 6,303 6,387 5,016 1,864 0,933 -1,052 -3,376 -4,897 -4,662

Ընկերությունը արտադրում է.

  • օդային շարժիչներ քաղաքացիական ինքնաթիռների և ուղղաթիռների համար,
  • օդային շարժիչներ ռազմական ինքնաթիռների և ուղղաթիռների համար։
  • առևտրային նավերի, մոտորանավակների և զբոսանավերի, ռազմածովային նավերի էլեկտրակայաններ և շարժիչներ,
  • ավտոմատացման համակարգեր նավերի համար,
  • գազային տուրբիններ,
  • կենտրոնախույս պոմպեր և կոմպրեսորներ,
  • Վառելիքային էլեմենտներ։

Օդային շարժիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տուրբոռեակտիվ շարժիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Rolls-Royce Nene»
  • «Rolls-Royce Avon»
  • «Rolls-Royce Viper»
  • «Rolls-Royce/Snecma Olympus 593» (Կոնկորդի համար)

Տուրբոռեակտիվ երկկողմանի շարժիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Rolls-Royce AE 3007» («Cessna Citation X]» և ուրիշներ)
  • «Rolls-Royce BR700» («Gulfstream V» և ուրիշներ)
  • «Rolls-Royce Conway» («Boeing 707» և ուրիշներ)
  • «Rolls-Royce Spey» («Gulfstream II» և «Gulfstream III»)
  • «Rolls-Royce RB162» («Dassault Mirage III»)
  • «Rolls-Royce RB211» («Բոինգ 747», «Բոինգ 757», «Բոինգ 767», «Ту-204»)
  • «Rolls-Royce RB282»
  • «Rolls-Royce Turbomeca Adour» («SEPECAT Jaguar]» և ուրիշներ)
  • «Rolls-Royce Pegasus» («British Aerospace Sea Harrier»)
  • «Turbo-Union RB19» («Panavia Tornado»)
  • «Rolls-Royce RB.183 Tay» («Gulfstream IV» և ուրիշներ)
  • «Rolls-Royce Trent» («Airbus A330», «Airbus A340», «Airbus A350 XWB», «Airbus A380», «Բոինգ 777», «Բոինգ 787»։ RB211 զարգացում)
  • «Eurojet EJ200» («Eurofighter Typhoon»)
  • «General Electric/Rolls-Royce F136» (բացառիկ «F-35»)
  • «International Aero Engines V2500» («Airbus A320»)

Տուրբոպրոպ շարժիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Rolls-Royce AE 2100» («Lockheed C-130 Hercules» և ուրիշներ)
  • «Rolls-Royce Gem» (տուրբո, ուղղաթիռ «Westland Lynx»)
  • «Rolls-Royce Model 250» (տուրբո, ուղղաթիռ «Bell 206» և ուրիշներ)
  • «Rolls-Royce RR300» (Նոր «Robinson R66» ուղղաթիռը և, հնարավոր է, մյուսները)
  • «Rolls-Royce T406/AE 1107C-Liberty» («Bell V-22 Osprey»)
  • «Rolls-Royce T56» («C-130 Hercules» և ուրիշներ)
  • «Europrop TP400-D6» (որպես «Europrop International»-ի մաս, արտադրվում է «Airbus A400M»-ի համար)
  • «MTR390» («MTU»-ի և «Turbomeca»-ի հետ համատեղ, «Eurocopter Tiger»-ի համար)
  • «Rolls-Royce Turbomeca RTM322» («AgustaWestland Apache», «AgustaWestland AW101», «NHI NH90» ուղղաթիռների համար)
  • «LHTEC T800» («Honeywell»-ի հետ համատեղ, «RAH-66 Comanche»-ի և այլ ուղղաթիռների համար)

Ծովային շարժիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծովային գազատուրբինային կայաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Rolls-Royce AG9140»
  • «Rolls-Royce Marine Trent» («Queen Elizabeth» տիպի ավիակիրների համար)
  • «Rolls-Royce MT50»
  • «Rolls-Royce RR4500»
  • «Rolls-Royce Spey»
  • «Rolls-Royce Olympus»
  • «Rolls-Royce Tyne»
  • «Rolls-Royce WR-21»

Դիզելային շարժիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Bergen B շարք»
  • «Bergen C շարք»
  • «Bergen К շարք»

Ջրային շիթեր և այլ սարքավորումներ նավերի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Kamewa and Bird-Johnson» ջրցան շարժիչ
  • «Kamewa Tunnel thruster»
  • «MerMaid pod propulsion»
  • «Ulstein Aquamaster azimuth thruster»

Էլեկտրակայաններ սուզանավերի համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «NATO Submarine Rescue System»
  • «PWR1 Reactor»
  • «PWR2 Reactor»
  • «Տաք մարտկոցներ»

Հիդրոդինամիկ առանցքակալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Michell» կրող

Ջրի կայունացուցիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Brown Brothers Legacy Stabilizers»
  • «Brown Brothers Neptune or VM Stabilizers»
  • «Brown Brothers Aquarius Stabilizers»

Արդյունաբերական տուրբիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գազային տուրբիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Rolls-Royce 501-K»
  • Արդյունաբերական «Avon»
  • «Rolls-Royce RB211»
  • «Rolls-Royce Trent»

Տուրբո լիցքավորիչներ և գերլիցքավորիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Barrel» տուրբո լիցքավորիչ
  • Տուրբո լիցքավորիչ խողովակաշարերի համար

Էլեկտրական գեներատորներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գազատուրբինային գեներատորներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Rolls-Royce 501»
  • Գազի տուրբինային կայան՝ հիմնված «Rolls-Royce RB211» տուրբոռեակտիվ շարժիչի վրա
  • Գազի տուրբինային կայան՝ հիմնված «Rolls-Royce Trent» տուրբոռեակտիվ շարժիչի վրա

Գեներատորներ, գազի և հեղուկ վառելիքի մխոց շարժիչների հիման վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օգտագործելով բազային ծովային շարժիչներ՝ 1991 թվականին ընկերությունը սկսել է արտադրել վերգետնյա գեներատորային կայանքներ։ Ներկայումս ընկերությունն արտադրում է միջին արագության դիզելային գեներատորների ապարատներ 1,5-ից 7,0 ՄՎտ հզորությամբ՝ որպես վառելիք օգտագործելով հում նավթը, մազութը և թեթև դիզելային վառելիքը։ Նույն 1991 թվականին, հետևելով շուկայի պահանջներին, ընկերությունը սկսել է արտադրել գազի մխոցային շարժիչներ՝ այդ ժամանակ վառելիքի արդյունավետության ռեկորդային ցուցանիշներով։ Ներկայումս արտադրված գազամխոցային գեներատորների գեներատորների շարքը վերգետնյա օգտագործման համար կազմում է 5…9,3 ՄՎտ, արդյունավետ արդյունավետության գործակիցով (գեներատորի տերմինալներում), իսկ պարզ ցիկլով ավելի քան 48%։

  • «Bergen B» շարքը
  • «Bergen K» շարքը

Բաշխված գեներատորներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Field Electrical Power Source» (FEPS)
  • «APU 2000» (հավանաբար մեքենաների համար)
  • Նավերի էլեկտրական գեներատորներ
  • Պինդ օքսիդային վառելիքի բջիջներ

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 տարեկան հաշվետվություն — 2019.
  2. ↑ Katz B. Rolls-Royce CEO Embarks on ‘Last Chance’ Overhaul at Jet-Engine Maker(անգլերեն) // Wall St. J., East. Ed. — New York, N.Y.: Dow Jones & Co., 2023. — ISSN 0099-9660; 2574-9579
  3. ↑ SIPRI Arms Industry Database — SIPRI.
  4. ↑ «Rolls-Royce Holding» (անգլերեն). Forbes. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  5. ↑ «Rolls-Royce Group PLC -- Company History» (անգլերեն). International Directory of Company Histories, Vol.67. St. James Press, 2005. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  6. ↑ «Rolls-Royce PLC» (անգլերեն). Britannica. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  7. ↑ «Rolls-Royce posts biggest loss in its history» (անգլերեն). The Guardian. 2017 թ․ փետրվարի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  8. ↑ «Annual Report 2010» (PDF) (անգլերեն). Rolls-Royce Holding PLC. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  9. ↑ «Annual Report 2012» (PDF) (անգլերեն). Rolls-Royce Holding PLC. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  10. ↑ «Annual Report 2014» (PDF) (անգլերեն). Rolls-Royce Holding PLC. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  11. ↑ «Annual Report 2016» (PDF) (անգլերեն). Rolls-Royce Holding PLC. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  12. ↑ «Annual Report 2018» (PDF) (անգլերեն). Rolls-Royce Holding PLC. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Rolls-Royce_plc&oldid=9365062» էջից