Սպոնդուլիքս
Spondulix, 19-րդ դարի ժարգոն է փողի կամ կանխիկի համար, ավելի կոնկրետ՝ խելամիտ գումար ծախսելու համար։ Spondulicks, spondoolicks, spondulacks, spondulics եւ spondoolics-ը այլընտրանքային ուղղագրություններ են, իսկ spondoolies-ը ժամանակակից տարբերակ է։
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բառի ծագման վերաբերյալ երկու տեսակետ կա։ Ամենահավանականը հունական spondulox-ից է, որը վերաբերում է Spondylus սեռի երկփեղկանի ծովախեցգետնի տեսակին։ Spondylus-ի կեղևը օգտագործվել է որպես նեոլիթյան զարդեր և նաև որպես արժույթի վաղ ձև[1]։
Գոյություն ունեն գլոբալ ապացույցներ սպոնդիլուսի կեղևի կարևորության մասին։ Հնագիտական ապացույցները[2] ցույց են տալիս, որ Եվրոպայում մարդիկ դեռ 5000 տարի առաջ վաճառում էին խեցիները՝ որպես ոսկերչական իրեր։ Էգեյան ծովից հավաքվել են սպոնդիլուսի խեցիները, այնուհետև մշակվել որպես ապարանջաններ և զարդեր և տեղափոխվել ամբողջ մայրցամաքում։ Ենթադրվում է, որ խեցիները նույնպես վաճառվում էին որպես արժույթի վաղ ձևեր՝ իրենց մարգարիտի տեսքի պատճառով։
Կարող է նաև կապ լինել spondylo—ի հետ, նախածանց, որը նշանակում է ողնաշար, որը հիմնված է մետաղադրամների կույտի և ողնաշարի նմանության վրա։ Այս մասին հիշատակվում է Ջոն Միտչել Բոնելի 1867 թվականի գրքում[3] և մեջբերում է ստուգաբան Մայքլ Քվինիոնի նամակագրությունը Դագ Ուիլսոնի հետ, որը կապում է ողնաշարը կուտակված մետաղադրամների հետ. այսպիսով «Spondulics - կուտակված մետաղադրամ՝ հաշվելու համար...»:
Որպես այլընտրանք՝ այն կարող է առաջանալ լատիներեն spondēre բայից, որը նշանակում է «խոստանալ»։ 19-րդ դարում Անգլիայում և այլուր թղթադրամներում գրված էր․ «Ես խոստանում եմ վճարել կրողին…» (թղթադրամի արժեքի համարժեքը)։ Բանկային թղթադրամներն այսօր շարունակվում են այս խոստումով։
Վաղ գրավոր օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որպես փողի ժարգոն՝ բառի ամենավաղ գրանցված հայտնությունը, ըստ երևույթին, եղել է 19-րդ դարի վերջին Միացյալ Նահանգներում։ Անգլերենի նոր Օքսֆորդի բառարանը նշում է ծագումը՝ որպես ԱՄՆ ժարգոն։ Այնուամենայնիվ, ըստ Cassell Dictionary of Slang-ի[4], տերմինը կարելի է գտնել Անգլիայում 19-րդ դարի կեսերից։
Այլ աղբյուրներ նույնպես ենթադրում են 19-րդ դարի կեսերի ծագում։ «Water-Cure Journal»-ի 1852 թվականի հուլիսի հրատարակությունը ներառում է «Բամբասանք Ինդիանայից» «a Hoosier»-ի կողմից, որը դժգոհում է «մեր սպոնդուլիքսը ծախսելուց»[5]։ Meister Karl's Sketch-Book-ում (1855 թվական) Չարլզ Գոդֆրի Լելանդն այն ներառում է փողի հոմանիշների երկար ցանկում․․․պատրաստի կախարդական կախարդանքը, այլ պես հայտնի է որպես փող, կանխիկ, անագ, իրեր, չարի արմատ, կանխիկ փող, դրամական, խաղանիշեր, կոշտ, շագանակագույներ, ծանր, մոպուսներ, սլագներ, փայլեր, շահույթ կամ «կեղտոտ» փոշի, ժելտ, չիպսեր, կույտեր, շինկեր, անանուխի կաթիլներ, պյութեր, արույր, ձիաձիու եղունգներ, քարեր, բրադներ, սպոնդուլիքս, կարիքավոր, գդալներ, կոճակներ, դրամներ կամ անսխալական»[6]։ «Spondulicks» ուղղագրությունը հայտնվել է Hutchings' Illustrated California ամսագրում 1858 թվականին[7]։ «Սթիվ, եթե դատարանը հիշում է իրեն, ուրեմն դու կհայնտվես սպոնդուլիկների հետ, իսկ Բիլ Բրեսը խցկում է Լեմի կույտը»։
«Սպոնդուլիքս»-ն օգտագործվում է 19-րդ դարի ամերիկացի գրող Բրեթ Հարթի կողմից 1891 թվականի «A Sappho of Green Springs» պատմվածքում »[8]․ «ՊԱՐՈՆ ԽՄԲԱԳՐԻՉ, - Ես տեսնում եմ, որ դուք իմ պոեզիան ներս եք մտցրել։ Բայց ես չեմ տեսնում այն սպոնդուլիքսը, որին պետք է հետևեն»։ «Հեքլբերի Ֆիննի արկածները» գրքի XIII գլխում գետի նավակի նավապետն ասում է Հեքին, որ նա չի թողնի նավաստիի կյանքը «բոլոր (ծեր Ջիմ Հորնբեքի) սպոնդուլիկների համար և շատ ավելին...»: Հիշատակվում է նաև իռլանդացի վիպասան Ջեյմս Ջոյսի «Դուբլինցիներ» (1914 թվական) ժողովածուի «Ivy Day in the Committee Room» պատմվածքում։ 1916 թվականին Չարլի Չապլինի «Հատակի զբոսնողը» համր ֆիլմում վերնագրի բացիկը հռչակում է «Սպոնդուլիկները ընդմիշտ» այն բանից հետո, երբ Չապլինը կարծես թե ուրախանում է կանաչ դրամներով լի ճամպրուկը վերականգնելով[9]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ The United States Service Magazine, vol 3. June, 1865. p. 539. "A Word About Slang." "'Spondulix' is suggestive. It recalls the wampum of the poor Indian, the cowrie of the Ethiopian, and resuscitates the ancient blackmail man, who, as his kinsman, the dun, does today, called upon his victim to 'shell out.' For 'Spondulix' is conchological. The spondylus (from Greek spondulos,) is a shell inequivalve ..."
- ↑ for example, see Archaeology in Bulgaria, 2007-2009 by Ivo D. Cholakov & Krastyu Chulakev, published in the American Journal of Archaeology (2011)
- ↑ John Mutchell Bonnell, A Manual of the Art of Prose Composition: for the Use of Colleges and Schools, J.P. Morton and Co. (1867)
- ↑ Cassell Dictionary of Slang, Weidenfeld & Nicolson (2000)
- ↑ Water-Cure Journal vol. 14, July 1852, Fowlers & Wells
- ↑ Meister Karl's Sketch-book p. 166, Charles Godfrey Leland, 1855.
- ↑ Hutchings' Illustrated California Magazine, volume 3
- ↑ Harte, Bret, "ARGONAUT EDITION" OF THE WORKS OF BRET HARTE: "A Sappho of Green Springs, The Four Guardians of Lagrange, Peter Schroeder" (New York: P. F. Collier & Son, 1903) 14.
- ↑ onefilm (2017-06-16), The Floorwalker (1916) Charles Chaplin, Eric Campbell, Edna Purviance, Lloyd Bacon, Վերցված է 2018-09-27-ին