«Արդվինի գավառ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Արդվինի գավառ; Артвинский округ
	Զինանշան
	; Բաթումի մարզի զինանշանը
Երկիր	Ռուսական կայսրություն
Կարգավիճակ	գավառ
Մտնում է	Բաթումի մարզ
Ներառում է	29 համայնք
Վարչկենտրոն	Արդվին
Հիմնական լեզու	թուրքերեն, ռուսերեն
Բնակչություն (1897)	56,140
Ազգային կազմ	Թուրքեր (մոտ 74 %)
Կրոնական կազմ
Տարածք	3,908
Հիմնադրված է	1878 թ.
Պատմական շրջան(ներ)	Ճակք

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

15:26, 22 Դեկտեմբերի 2019-ի տարբերակ

Արդվինի գավառ, վարչաքաղաքական միավոր Ռուսական կայսրության կազմում։ 1878-1918 թվականներին եղել է Բաթումի մարզի, ապա՝ Քութայիսի նահանգի կազմում։ Գավառի կենտրոնը Արդվին քաղաքն էր։

Արդվինի գավառը հյուսիսից սահմանակցում էր Բաթումի գավառին, արևելքում Կարսի մարզն էր, իսկ հարավում-արևմուտքում Օսմանյան կայսրության սահմանն էր:

Ներառում է հիմնականում ժամանակակից Թուրքիայի Արդվինի նահանգի մեծ մասը։

Պատմություն

Գավառն կազմվել է 1878 թվականին՝ ռուս-թուրքական պատերազմի (1877-1878) արդյունքում՝ ընդգրկելով Բաթումի մարզի հարավային՝ Ճորոխ գետի հովտի հատվածը: 1883 թվականին Բաթումի մարզը վերացել է, Բաթումի և Արդվինի գավառներն անցել են Քութայիսի նահանգի կազմ: Արդվինի գավառը համապատասխանել է պատմական Տայք աշխարհի Ճակք գավառին: Դեռ միջնադարում տեղի հայ բնակչության մեծ մասը ձուլվել է ուղղափառ հույներին և վրացիներին, արտագաղթել: Այստեղ բնակվելու են եկել մեծաքանակ այլազգիներ, որոնք օսմանյան տիրապետության շրջանում կրոնափոխ են եղել և կորցրել սեփական լեզուն: Ամբողջ գավառում առաքելական հայերի թիվը չէր անցնում 8 հազարից՝ գրեթե նույնքան, որքան վրացիները: Հայերի մեծ մասը բնակվում էր Արդվին բերդաքաղաքում (4646 մարդ) և Արտանուջ ավանում (960 մարդ), խոսում հիմնականում արևմտահայերեն: Արդվինում 20-րդ դարի սկզբներին կար 5 եկեղեցի՝ սուրբ Աստվածածին, Պողոս-Պետրոս, Գրիգոր Լուսավորիչ, սուրբ Խաչ և առաքելական սուրբ Աստվածածին։ Յուրաքանչյուր եկեղեցուն կից 19-րդ դարի վերջերին և 20-րդ դարի սկզբներին կար դպրոց^[2]։

1918-1920 թվականներին գավառն ամբողջությամբ մտել է Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետության կազմ: 1921 թվականի Կարսի պայմանագրից հետո՝ անցել է Թուրքիային, որում որպես վարչատարածքային միավոր մտել է Արդվինի նահանգ: Վերջինիս կազմ է մտել նաև պատմական Համամշեն գավառը, որը կիսվել է Ռիզե և Արդվին նահանգների միջև: Համամշենի միացումով նոր վարչական միավորում են հայտնվել հազարավոր համշենահայեր:

Բնակչություն

1897 թվականի մարդահամարի տվյալներով գավառի բնակչությունը 56,140 մարդ էր, որի ճնշող մեծամասնությունը թուրքեր էին (41468), 13.9 %-ը՝ հայեր (7819), 9.8%-ը՝ վրացիներ (5506) և այլ ազգեր^[3]: Արդվին քաղաքի բնակչությունը հաշվվում էր 7091 մարդ, այդ թվում՝ 4646 հայեր և 1491 ռուսներ^[4]։

Վարչական բաժանում

1913 թվականին գավառը բաժանված էր 29 գյուղական համայնքի^[5]՝

Անկլիայի
Անչայի
Արտանուջի
Բաթաուլի
Բաշ-Խադիլուի
Բերթայի
Բիջայի
Գարկիլոբի
Գուրջանի
Գյումուշխանեի
Դաբայի
Դիակուրմուջի
Դիբացվիրիլիի
Լոնգոթխենի
Խոդ-Ումիայի
Կարսիպիայի
Ձանսուլիի
Ճղալեթի
Չիխիսխևի
Սամսխարի
Սաթլելի
Վաարիայի
Տանձուտի
Ցկալցիմերի
Ցրիայի
Ունիսխևի
Քարթլայի
Քրաջանի
Օքրոբակերտի

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г., Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России, Артвинский округ
↑ Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն, Արդվինի միջնադարյան ամրոցը կբացվի զբոսաշրջիկների համար
↑ Артвинский округ
↑ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. город Артвин
↑ , Волостныя, станичныя, сельскія, гминныя правленія и управленія, а также полицейскіе станы всей Россіи съ обозначеніем мѣста ихъ нахожденія, Кіевъ, «Изд-во Т-ва Л. М. Фишъ», 113։

[1] Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г., Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России, Артвинский округ

[2] Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն, Արդվինի միջնադարյան ամրոցը կբացվի զբոսաշրջիկների համար

[3] Артвинский округ

[4] Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. город Артвин

[5] , Волостныя, станичныя, сельскія, гминныя правленія и управленія, а также полицейскіе станы всей Россіи съ обозначеніем мѣста ихъ нахожденія, Кіевъ, «Изд-во Т-ва Л. М. Фишъ», 113։

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Տող 66. / Տող 66. @@
 == Պատմություն ==
-Գավառն կազմվել է 1878 թվականին՝ ռուս-թուրքական պատերազմի (1877-1878) արդյունքում՝ ընդգրկելով [[Բաթումի մարզ]]ի հարավային՝ [[Ճորոխ]] գետի հովտի հատվածը: 1883 թվականին Բաթումի մարզը վերացել է, [[Բաթումի գավառ|Բաթումի]] և Արդվինի գավառներն անցել են Քութայիսի նահանգի կազմ: Արդվինի գավառը համապատասխանել է պատմական [[Տայք]] աշխարհի [[Ճակք]] գավառին: Դեռ միջնադարում տեղի հայ բնակչության մեծ մասը ձուլվել է ուղղափառ հույներին և վրացիներին, արտագաղթել: Այստեղ բնակվելու են եկել մեծաքանակ այլազգիներ, որոնք օսմանյան տիրապետության շրջանում կրոնափոխ են եղել և կորցրել սեփական լեզուն: Ամբողջ գավառում առաքելական հայերի թիվը չէր անցնում 8 հազարից՝ գրեթե նույնքան, որքան վրացիները: Հայերի մեծ մասը բնակվում էր [[Արդվին]] քաղաքում (4646 մարդ) և [[Արտանուջ]] ավանում (960 մարդ), խոսում հիմնականում [[արևմտահայերեն]]:
+Գավառն կազմվել է 1878 թվականին՝ ռուս-թուրքական պատերազմի (1877-1878) արդյունքում՝ ընդգրկելով [[Բաթումի մարզ]]ի հարավային՝ [[Ճորոխ]] գետի հովտի հատվածը: 1883 թվականին Բաթումի մարզը վերացել է, [[Բաթումի գավառ|Բաթումի]] և Արդվինի գավառներն անցել են Քութայիսի նահանգի կազմ: Արդվինի գավառը համապատասխանել է պատմական [[Տայք]] աշխարհի [[Ճակք]] գավառին: Դեռ միջնադարում տեղի հայ բնակչության մեծ մասը ձուլվել է ուղղափառ հույներին և վրացիներին, արտագաղթել: Այստեղ բնակվելու են եկել մեծաքանակ այլազգիներ, որոնք օսմանյան տիրապետության շրջանում կրոնափոխ են եղել և կորցրել սեփական լեզուն: Ամբողջ գավառում առաքելական հայերի թիվը չէր անցնում 8 հազարից՝ գրեթե նույնքան, որքան վրացիները: Հայերի մեծ մասը բնակվում էր [[Արդվին]] բերդաքաղաքում (4646 մարդ) և [[Արտանուջ]] ավանում (960 մարդ), խոսում հիմնականում [[արևմտահայերեն]]: Արդվինում 20-րդ դարի սկզբներին կար 5 եկեղեցի՝ սուրբ Աստվածածին, Պողոս-Պետրոս, Գրիգոր Լուսավորիչ, սուրբ Խաչ և առաքելական սուրբ Աստվածածին։ Յուրաքանչյուր եկեղեցուն կից 19-րդ դարի վերջերին և 20-րդ դարի սկզբներին կար դպրոց<ref>Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն, [https://akunq.net/am/?p=61459 Արդվինի միջնադարյան ամրոցը կբացվի զբոսաշրջիկների համար]</ref>։
--1920 թվականներին գավառն ամբողջությամբ մտել է [[Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետություն|Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետության]] կազմ: 1921 թվականի [[Կարսի պայմանագիր|Կարսի պայմանագր]]ից հետո՝ անցել է Թուրքիային, որում որպես վարչատարածքային միավոր մտել է [[Արդվինի նահանգ]]ի կազմ:
+-1920 թվականներին գավառն ամբողջությամբ մտել է [[Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետություն|Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետության]] կազմ: 1921 թվականի [[Կարսի պայմանագիր|Կարսի պայմանագր]]ից հետո՝ անցել է Թուրքիային, որում որպես վարչատարածքային միավոր մտել է [[Արդվինի նահանգ]]: Վերջինիս կազմ է մտել նաև պատմական [[Համամշեն]] գավառը, որը կիսվել է [[Ռիզեի նահանգ|Ռիզե]] և Արդվին նահանգների միջև: Համամշենի միացումով նոր վարչական միավորում են հայտնվել հազարավոր [[համշենահայեր]]:
 == Բնակչություն ==