Մարտ

Մարտ, տարվա երրորդ ամիսն է, ունի 31 օր: Անունն ստացել է հռոմեացիների պատերազմի Մարս աստվածի անունից: Հյուսիսային կիսագնդում գարնան առաջին ամիսն է։
Մինչև Գրիգորյան տոմարի գործածությունը մարտը եղել է հռոմեական օրացույցի առաջին ամիսը։

Հայկական տոմարում մարտը համընկնում է արեգ ամսվա հետ։

Անունն այլ լեզուներով

Եւրոպական լեզուներում մարտ անունը հիմնականում ունի նույն` լատինական ծագումը, բացառությամբ մի քանիսի: Մասնավորապես, ֆիններեն ասում են maaliskuu` հողի ամիս, նկատի ունենալով այն, որ այդ ամսում հողը երեւում է ձյան տակից, ուկրաիներեն` березень« (береза «կեչի» բառից), լիտվաներեն` kovas, որը նշանակում է սերմնագռավ:

Նշանավոր օրերը

• Մաթեմատիկայի համաշխարհային օրը մարտի առաջին չորեքշաբթին;
• Կանանց միջազգային օրը` մարտի 8-ին;
• Պի թվի օրը` մարտի 14-ին;
• 1848թ. հունգարական հեղափոխության օրը` մարտի 15-ին;
• Սուրբ Պատրիկի օրը` մարտի 17-ին;
• Գիշերահավասարի օրը` մարտի 19-ից 21-ը;
• Նավրուզի օրը, Նոր տարին Իրանում եւ մի շարք այլ երկրներում` մարտի 21-ին;
• Ֆրանկաֆոնիայի միջազգային օրը` մարտի 22-ին;
• Պակիստանի օրը` մարտի 23-ին;
• Լեհ-հունգարական բարեկամության օրը` մարտի 23-ին;
• 1821թ. Հունաստանի ազատագրական պատերազմի տոնակատարությունը` մարտի 25-ին;
• 1971թ. Բանգլադեշի անկախության օրը` մարտի 26-ին;
• Ամառվա օրը Ալբանիայում մարտի 14-ին:

Հայաստանում նշվող օրերը

Մարտի 8-ը Հայաստանի Հանրապետությունում նշվում է որպես Կանանց միջազգային օր:
Հայ առաքելական եկեղեցին մարտ ամսին նշում է Սուրբ Զատիկը, նրա հաջորդող մեռելոցը եւ նախորդող Ավագ Ուրբաթը:

Բառաստեղծում

• Մարտյան նապաստակ

Բանահյուսություն

Ժողովրդի մեջ մարտ ամիսն ունի փոփոխական բնավորություն ունեցողի համբավ: Ըստ ավանդույթի, դա գալիս է նրանից, որ սկզբում այդ ամիսը չի եղել եւ հետո, երբ որոշվեց ստեղծել մարտ ամիսը, դա արվեց մյուս ամիսներից յուրաքանչյուրից մի քանի օր վերցնելով եւ հավաքելով մի տեղ: Եւ, քանի որ, տարբեր ամիսներն ունեին տարբեր բնավորություններ, ապա ստացվեց, որ մարտ ամիսը արդյունքում իր մեջ հավաքեց այդ բնավորությունները:
Բանաստեղծ Հովհ.Թումանյանի բնորոշմամբ, «մարտը մի գիժ ամիս է, որ մարդու հանգիստ չի տալիս, մի օր արեւ օր կանի, մյուս օրն` անձրեւ ու քամի»:

Կենդանաշրջանի նշանները

Մարտ ամսում ծնվածների կենդանաշրջանի նշաններն են`

• Ձկները` մինչեւ մարտի 20-ը ծնվածների համար;
• Խոյը` մարտի 21-ից հետո ծնվածների համար:

Մարտ ըստ Les Très Riches Heures du duc de Berry