Յուրի Վերխովսկի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յուրի Վերխովսկի
Ծնվել էմայիսի 23 (հունիսի 4), 1878[1][2][3][…]
ԾննդավայրԴուխովիշչինսկի ուեզդ, Սմոլենսկի գավառ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել էսեպտեմբերի 23, 1956(1956-09-23)[1][2][4][…] (78 տարեկան)
Վախճանի վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ[1]
ԳերեզմանՎագանկովյան գերեզմանատուն
Մասնագիտությունբանաստեղծ
Լեզուռուսերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
ԿրթությունԼարինյան գիմնազիա
ԱշխատավայրՊերմի պետական համալսարան և Ռուսաստանի ազգային գրադարան[5]

Յուրի Նիկանդրովիչ Վերխովսկի (ռուս.՝ Юрий Никандрович Верховский, մայիսի 23 (հունիսի 4), 1878[1][2][3][…], Դուխովիշչինսկի ուեզդ, Սմոլենսկի գավառ, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 23, 1956(1956-09-23)[1][2][4][…], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), ռուս և խորհրդային բանաստեղծ, թարգմանիչ, գրականության պատմաբան։ Նկարչուհի Լիդյա Վերխովսկայայի և քիմիկոս Վադիմ Վերխովսկու եղբայրը՝ թատերական քննադատ Նիկիտա Վերխովսկու հայրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուրի Վերխովսկին ծնվել է 1878 թվականի մայիսի 23-ին (հունիսի 4) Սմոլենսկի գավառի Դուխովշչինսկի գավառի Գրիշնևո գյուղում[6]երդվյալ հավատարմատարի ազնվական ընտանիքում։ Մանկությունն ու պատանեկությունն անցկացրել է Սմոլենսկում, որտեղ նախնական կրթություն է ստացել տանը, իսկ հետո սովորել դասական գիմնազիայում։

1898 թվականին ավարտել է Սանկտ Պետերբուրգի IV Լարինյան գիմնազիան, 1902 թվականին՝ Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետի ռոմանագերմանական բաժինը։ Իր թեկնածուական թեզը՝ գռեհիկ լատինական պոեզիայի վերաբերյալ գրել է Ալեքսանդր Վեսելովսկու ղեկավարությամբ։ Մնացել է համալսարանում, տարբեր ուսումնական հաստատություններում դասախոսել է ընդհանուր և ռուս գրականություն։ Վեսելովսկու մահից հետո նա իր գիտական ​​հետաքրքրությունները հիմնականում կենտրոնացրել է պուշկինյան դարաշրջանի ռուս գրականության վրա[7]։

Որպես բանաստեղծ նրա ստեղծագործությունները սկսել են հրատարակվել 1899 թվականից։ Վերխովսկիների ընտանիքին է պատկանել Շչելկանովո կալվածքը, որը գտնվել է Մոնաստիրշչինայից 20 կմ հեռավորության վրա, որտեղ Յուրին և նրա եղբայր Վադիմը ամռան ամիսներին հրավիրել են մայրաքաղաքի իրենց գրական ծանոթներին։ Հենց այնտեղ է 1905 թվականի ամռանը Միխայիլ Կուզմինը գրել իր հայտնի «Թևեր» վիպակը։ Վերխովսկին, Կուզմինը և նրա եղբորորդի Աուսլենդերը պատկանել են «ոսկե դարի» ռուսական բանահյուսության ոճաբանների խմբակին։ Որոշ հրապարակումներում նրանք խմբավորված են «դասական սիմվոլիստներ» անվան տակ։

Ըստ Ալեքսանդր Լավրովի, «հնամյա» բառը Վերխովսկու համար պարունակում էր բանաստեղծական ներշնչանքի ողջ սպեկտրը»[8]։ Թեև նրա ժամանակակիցները Վերխովսկուն գնահատել են որպես «Պուշկինի դարաշրջանի մեծագույն գիտակ և այդ ժամանակվա բանաստեղծների հմուտ ընդօրինակող»[9], նրա՝ հարյուրամյա հնության չափածոյի վերականգնման վարժությունները արագ ձանձրալի են դարձել ինչպես հրատարակիչների, այնպես էլ ընթերցողների համար։ 1907 թվականի հունվարին Կուզմինն իր օրագրում[10]գրել է․

Բրյուսովը և մյուսները ասում են, որ չգիտեն, թե ինչ անեն Վերխովսկու հետ. ո՛չ «Կշեռքներ»-ը, ո՛չ «Ռունոն» այլևս չեն ցանկանում հրատարակել նրա ստեղծագործությունները, բայց նրան շատ են գնահատում որպես տեխնիկ, որպես թարգմանիչ, որպես էսսեիստ, որպես գրող և մարդ։ Իսկ բանաստեղծ նա երբեք չի դառնա։

1907-1908 թվականներին Վերխովսկին ընկերական բանաստեղծական նամակագրություններ է փոխանակել Վյաչեսլավ Իվանովի հետ («Ասկետ և ակրոբատ ոտանավորը / Կուլ էր տալիս սուր և սառը դանակներ / Եվ անմիջապես թռչում պարանի վրա / Տաղտկալի ալիտերացիա»)[11]։ 1908 թվականին «Կարիճ» հրատարակչության կողմից հրատարակվել է նրա բանաստեղծությունների առաջին գիրքը՝ «Տարբեր բանաստեղծություններ»։ 1910 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում լույս է տեսել երկրորդ գիրքը՝ «Հովվերգություններ և եղերերգություններ», որը համակրանքով է ընդունվել Բլոկի կողմից («Եվ աշնան մռայլ աղմուկի մեջ / Ես քեզ հիշեցի, ես արդեն սիրում եմ քեզ / Նոր բանի ձեր յուրաքանչյուր ակնարկի համար / հնամյա տխուր գծանկար»)։

1911-1915 թվականներին Վերխովսկին դասավանդել է Թիֆլիսի կանանց բարձրագույն դասընթացների արևմտաեվրոպական գրականության ամբիոնում, հոդվածներ հրապարակել ռուս գրականության վերաբերյալ «Կովկասյան խոսք» թերթում։

1918-1921 թվականներին եղել է Պերմի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետի ռուս գրականության պատմության[12] ամբիոնի պրոֆեսոր։ Այդ ժամանակ նա հրատարակության է պատրաստել դեկաբրիստ բանաստեղծների և պուշկինյան դարաշրջանի բանաստեղծների անթոլոգիան, որոնց բաժանել է «երգիչ բանաստեղծների, Պատկերավոր բանաստեղծների և խոսքի մտքի բանաստեղծների»։ Ղեկավարել է գրականության մեթոդաբանության և մեթոդիկայի առարկայական հանձնաժողովը[13]։

Երկար տարիներ հավաքել է Անտոն Դելվիգի կենսագրության և ստեղծագործական ժառանգության հետ կապված նյութեր և այցելել դելվիգյան վայրեր։ Այդ ուսումնասիրությունների արդյունքում գրել է Դելվիգի կենսագրությունը, որը հրատարակվել է 1922 թվականին։

1921 թվականին տեղափոխվել է Պետրոգրադ և բնակվել քրոջ՝ Օլգայի և նրա ամուսնու՝ Վյաչեսլավ Կարատիգինի հետ։ 1924 թվականից բնակվել է Մոսկվայում։ 1930-ական թվականներին դասավանդել է Մոսկվայի մասնագիտական ​​ուսումնական հաստատության գրական դասընթացներում, եղել է Գեղարվեստական գիտությունների պետական ​​ակադեմիայի թղթակից անդամ (1925-1930)։

1930-ական թվականներին ապրուստի միջոցներ է վաստակել թարգմանելով Բոկաչիոյին, Վերածննդի դարաշրջանի բանաստեղծներին, Միցկևիչին և վրացի քնարերգուներին։ 1940-ական թվականներին Բորիս Պաստեռնակը տպագրության է պատրաստել Վերխովսկու պոեզիայի վերջնական ժողովածուն, սակայն հրատարակությունը չի կայացել․

Ինձ համար շատ հաճելի էր շնչել այդ լիակատար մաքրության ու անկեղծության մթնոլորտը։ Միայն Յուրի Նիկանդրովիչի համար ընտրված սկզբնական տողերը գրելը ինձ բանաստեղծական հաճույք էին պատճառում, թե ինչպես էին այդ տողերն ինքնաբերաբար հայտնվում և այդքան բնական ձևով շարադրվում[14]։

Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ, տարհանվելով Սվերդլովսկ, նա իր հետ տարել է իր ողջ կյանքի աշխատանքը՝ Բարատինսկու մասին նյութերը, սակայն այդ ճամպրուկը ճանապարհին անհետացել է։ Այդ տարիներին Վերխովսկին հրատարակել է «հակաֆաշիստական ​​սոնետներ» «Ուրալը խոսում է», «Ուրալյան ժամանակակից», «Ուրալի բանվոր», «Գրական ուրալ», «Տագիլի բանվոր» հրատարակություններում։

Նրա բանաստեղծությունների վերջին, կյանքի հինգերորդ ժողովածուն լույս է տեսել Սվերդլովսկում, 1943 թվականին։ Վերխովսկու բանաստեղծությունների ձեռագրերը, որոնք պահվել են նրա քրոջ՝ Օլգա Նիկանդրովնա Կարատիգինայի մոտ, Լենինգրադում, կորել են նրա մահից հետո՝ պաշարման ժամանակ։

Մոսկվա վերադառնալուց հետո թարգմանել է վրացի բանաստեղծներ Ալեքսանդր Քութաթելիին և Վիկտոր Գաբեսկիրիային, համագործակցել է Պետական ​​հրատարակչության հետ։

Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Стихотворения:
    • Разные стихотворения. — М.: Скорпион, 1908. — 116 с.
    • Идиллии и элегии. — СПб.: Оры, 1910. — 80 с.
    • Стихотворения. Т. 1: Сельские эпиграммы. Идилии. Элегии. — М.: Мусагет, 1917. — 246 с.
    • Солнце в заточении: Стихотворения. — Пг.: Мысль, 1922. — 96 с.
    • Будет так. — Свердловск: Свердлгиз, 1943. — 32 с. — 5 000 экз.
    • Струны: Собрание сочинений / Сост., подгот. текста, статья и коммент. В. Калмыковой. — М.: Водолей Publishers, 2008. — 928 с. — 2 000 экз. — (Серебряный век. Паралипоменон). — ISBN 978-5-9796-0111-3.
Թարգմանություններ
    • Боккаччо Дж. Фьезоланские нимфы / Перевод Ю. Н. Верховского; ред. и статья А. К. Дживелегова. — М.: Academia, 1934.
    • Бальзак Оноре де. Евгения Гранде / Перевод Ю. Верховского; прим. Е. Ф. Корша. — М.: Гослитиздат, 1935.
    • Поэты Возрождения. — 2-е изд. / Перевод Ю. Н. Верховского. — М.: ГИХЛ, 1948.  — 1955.
Գրական քննադատություն
    • Е. А. Боратынский: Материалы к его биографии. Из Татевского архива Рачинских / С введением и примеч. Ю. Н. Верховского. — Пг.: Тип. Имп. акад. наук, 1916. — IV + XXXIII + [1] + 152 с.
    • Поэты пушкинской поры / Редакция и вступит. ст. Ю. Н. Верховского. — М.: Изд. М. и С. Сабашниковых, 1919. — 364 с.
    • Барон Дельвиг. Материалы биографические и литературные. — Пг.: Изд. А. С. Кагана, 1922.
    • Поэты-декабристы: Сб. / Под ред., со вступит. ст. и примеч. Ю. Н. Верховского. — М.; Л.: Гос. изд-во, 1926.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Наркевич А. Ю. Верховский // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (ռուս.) / под ред. О. В. Богданова
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (ռուս.) / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 372—374. — ISBN 5-94848-245-6
  5. ↑ Сотрудники Российской национальной библиотеки (ռուս.)
  6. ↑ Село Гришнево не сохранилось; территория (55°9′14″N 32°25′19″E) ныне относится к Духовщинский район Смоленской области (см.: ЭтоМесто Արխիվացված 2016-10-29 Wayback Machine).
  7. ↑ Звонова С. А. Творчество Ю. Н. Верховского в историко-культурном контексте первой трети XX века. Автореферат диссертации на соискание степени канд. филол. наук. — Пермь, 2006.
  8. ↑ «Символисты и другие: Статьи. Разыскания. Публикации - Александр Лавров - Google Книги». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  9. ↑ Дмитрий Петрович Святополк-Мирский․ История русской литературы с древнейших времен до 1925 года / Пер. с англ. Р. Зерновой. — London: Overseas Publications Interchange Ltd, 1992. — С. 731—733.
  10. ↑ Кузмин Михаил: Кузмин. Дневник 1905-1907 гг. 1907. Январь
  11. ↑ «Символисты и другие: Статьи. Разыскания. Публикации - Александр Лавров - Google Книги». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  12. ↑ Ю. Н. Верховский — профессор Пермского университета / подг. текста и коммент. С. А. Звоновой, Т. Н. Фоминых // Русская литература : Историко-литературный журнал. — 2005. — № 2. — С. 208.
  13. ↑ Игорь Севастьянович Капцугович У истоков. Историко-публицистический очерк высшего педагогического собрания на Урале. Редактор Надежда Николаевна Гашева. — Пермь: Книжный мир, 2014. — С. 216.
  14. ↑ Б. Пастернак. Полное собрание сочинений с приложениями. Т. 11: Письма 1935-1953. — М.: Слово, 2005. — ISBN 9785850506803. — С. 453.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յուրի_Վերխովսկի&oldid=9750581» էջից