Յուրի Խրժանովսկի

Յուրի Խրժանովսկի
Ծնվել է	օգոստոսի 30, 1905
Ծննդավայր	Կազան, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 24, 1987 (82 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, Խորհրդային Ռուսաստան և ԽՍՀՄ
Կրթություն	Վխուտեին
Մասնագիտություն	դերասան, նկարիչ և performance artist

Յուրի Բորիսովիչ Խրժանովսկի (ռուս.՝ Юрий Борисович Хржановский, օգոստոսի 30, 1905(1905-08-30)^[1], Կազան, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 24, 1987(1987-09-24)^[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային նկարիչ, դերասան, էստրադայի արտիստ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուրի Խրժանովսկին ծնվել է 1905 թվականի օգոստոսի 30-ին Կազանում։ Ավարտել է գեղարվեստի դպրոց Իրկուտսկում (եղել է Իվան Լավրովիչ Կոպիլովի աշակերտը)։ 1922 թվականին տեղափոխվել է Պետրոգրադ, որտեղ ընդունվել է Գեղարվեստի ակադեմիայի նախապատրաստական դասարան՝ սովորելով Սերգեյ Պրիսելկովի մոտ։ 1923 թվականից սովորել է Ակադեմիայում՝ Կուզմա Պետրով-Վոդկինի, Կազիմիր Մալևիչի, Պավել Ֆիլոնովի արվեստանոցներում։ 1927-1929 թվականներին եղել է «Անալիտիկ արվեստի վարպետներ» (ռուս.՝ «Мастера Аналитического Искусства», МАИ, «Ֆիլոնովի դպրոց») խմբի անդամ։ 1927 թվականին մասնակցել է ֆիլոնովականների մեծ ցուցահանդեսին Մամուլի տանը։ Հենց դրա համար է նախատեսված եղել Խրժանովսկու «Սիբիրյան պարտիզաններ» (ռուս.՝ «Сибирские партизаны») կտավը, որը ներկայում պահվում է Ռուսական պետական թանգարանում։

1929 թվականին Յուրի Խրժանովսկին թողել է գեղանկարչությունն ու լիովին նվիրվել բեմին։ Ունեցել է բացարձակ երաժշտական լսողություն և դերասանական լավ ունակություններ։ Ելույթ է ունեցել ակումբներում և մշակույթի տներում ձայնային իմիտացիայի ժանրում, ինչի արդյունքում հետագայում սկսել է զբաղվել հնչյունավորմամբ։ Աշխատել է Լենինգրադի մանրապատումների թատրոնում։ 1939 թվականին Յուրի Խրժանովսկին դարձել է Էստրադայի արտիստների I համամիութենական մրցույթի դափնեկիր և նույն թվականին տեղափոխվել Մոսկվա, որտեղ աշխատել է Մյուզիք-հոլլում և Մանրապատումների թատրոնում։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ելույթ է ունեցել ռազմաճակատային բրիգադներում։

1950-ական թվականներից սկսած Յուրի Խրժանովսկին հնչյունավորել է ավելի քան 30 մուլտֆիլմ^[2] և կինոֆիլմ, այդ թվում՝ «Սպիտակ Բիմ Սև ականջ» (ռուս.՝ «Белый Бим черное ухо»), «Ո՞վ ասաց մյաու» (ռուս.՝ «Кто сказал мяу?»), «Մաուգլի)» (ռուս.՝ «Маугли»), «Կաշտանկա)» (ռուս.՝ «Каштанка»), «Ներկված աղվեսը» (ռուս.՝ «Крашеный лис») և այլն։ Նուրբ ձայնի և բարեհոգի առոգանության շնորհիվ նա մուլտֆիլմերում հնչյունավորել է գերազանցապես արջուկների։

Յուրի Խնժանովսկու որդին՝ Անդրեյ Խրժանովսկին, դարձել է հայտնի ռեժիսոր-մուլտիպլիկատոր։

1960-ական թվականների վերջին Յուրի Խրժանովսկին նորից սկսել է զբաղվել գեղանկարչությամբ՝ ստեղծելով աբստրակտ աշխատանքներ Պաուլ Կլեեի ազդեցությամբ։

Յուրի Խրժանովսկին մահացել է 1987 թվականի սեպտեմբերի 24-ին։

Մուլտֆիլմերի հնչյունավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1946 – Ուրախության երգը (ռուս.՝ Песенка радости) – Արջուկ
1948 – Գորշ վզիկ (ռուս.՝ Серая шейка)
1950 – Պապն ու թոռը (ռուս.՝ Дедушка и внучек) – Արջուկ
1950 – Երբ վառվում են տոնածառի լույսերը (ռուս.՝ Когда зажигаются ёлки) – Արջուկ
1950 – Կրեպիշ (ռուս.՝ Крепыш) – Կրեպիշ
1951 – Անտառային ճանապարհորդներ (ռուս.՝ Лесные путешественники) – Գերմանամուկ
1952 – Կաշտանկա (ռուս.՝ Каштанка) – Կաշտանկա
1953 – Ներկված աղվեսը (ռուս.՝ Крашеный лис) – Ոզնի
1954 – Երաժիշտ այծը (ռուս.՝ Козёл-музыкант) – Ոզնի
1954 – Անտառային էստրադայում (ռուս.՝ На лесной эстраде) – Ոզնի
1954 – Նետը թռչում է դեպի հեքիաթ (ռուս.՝ Стрела улетает в сказку) – արջուկ Տոպտիգին
1954 – Մոյդոդիր (ռուս.՝ Мойдодыр) – Արջ / Գորշուկ
1954 – Անտառի թավուտում (ռուս.՝ В лесной чаще) – Բվեճ
1955 – Արտասովոր խաղ (ռուս.՝ Необыкновенный матч) – հաղորդավար Արջուկ / փայտե դարպասապահ
1955 – Փոստատար ձնեմարդը (ռուս.՝ Снеговик-почтовик) – Բվեճ / Դրուժոկի հաչոցը
1956 – Կարկանդակիկ (ռուս.՝ Пирожок) – Շարիկ
1956 – Փոքրիկ Շեգոն (ռուս.՝ Маленький Шего) – Սաբե
1956 – Նավակը (ռուս.՝ Кораблик) – որդ
1956 – Կախարդական ջրհորը (ռուս.՝ Чудесный колодец) – Արջուկ
1956 – Անտառային պատմություն (ռուս.՝ Лесная история) – խլուրդ
1956 – Հին ծանոթներ (ռուս.՝ Старые знакомые) – հաղորդավար Արջուկ / փայտե դարպասապահ
1957 – Հեքիաթ Ձյունանուշի մասին (ռուս.՝ Сказка о Снегурочке) – Արջուկ
1957 – Վերլիոկա (ռուս.՝ Верлиока) – Ոզնի
1958 – Չտեսնված գեղեցկություն (ռուս.՝ Краса ненаглядная) – Ագռավ / Արջուկ
1959 – Բուրատինոյի արկածները (ռուս.՝ Приключения Буратино) – գորտերից մեկը
1960 – Տարբեր անիվներ (ռուս.՝ Разные колёса) – Ոզնի
1960 – Մարդուկին ես եմ նկարել (ռուս.՝ Человечка нарисовал я) – ներկարար Պրոխոր / Ստի թագավորության բնակիչ
1960 – Չվերթ համար 13 (ռուս.՝ Тринадцатый рейс) – շուն
1961 – Չիպոլինա (ռուս.՝ Чиполлино) – շան հաչոց
1962 – Երկու հեքիաթ (ռուս.՝ Две сказки) – ոզնի Ծակող գլուխ / Ագռավ
1962 – Ո՞վ ասաց մյաու (ռուս.՝ Кто сказал «мяу»?) – Գորտ / շան ձագի հաչոց
1963 – Ահա թե վագր (ռուս.՝ Вот так тигр!) – շան ձագ
1963 – Լուսատտիկ № 4։ Մեր մատիտը (ռուս.՝ Светлячок № 4. Наш карандаш) – արջուկ / ծաղրածու (լուսագրերում նշված չէ)
1963 – Վազի՛ր, առվակ (ռուս.՝ Беги, ручеёк) – խլուրդ / գորտեր
1964 – Հետքեր ասֆալտի վրա (ռուս.՝ Следы на асфальте) – շան ձագի հաչոց
1966 – Տեսակի ծագումը (ռուս.՝ Происхождение вида)
1968 – Ուզում եմ պոզահարել (ռուս.՝ Хочу бодаться!) – շան ձագ
1968 – Հին պատգամներ (ռուս.՝ Старые заветы) – աղմուկներ
1968 – Մաուգլի։ Առևանգում (ռուս.՝ Маугли. Похищение) – բանդերլոգներից մեկը
1969 – Մաուգլի։ Ակելայի վերջին որսը (ռուս.՝ Маугли. Последняя охота Акелы) – սպիտակ կոբրա
1970 – Ուշադրություն, գայլեր (ռուս.՝ Внимание, волки!) – ձայնային ձևավորում
1970 – Քաղցր հեքիաթ (ռուս.՝ Сладкая сказка) – արջուկ Միշա
1970 – Անտառային ժամանակագրություն (ռուս.՝ Лесная хроника) – Գորշուկ / Ոզնի
1971 – Օտար հետքեր (ռուս.՝ Чужие следы) – շուն
1971 – Տուն անիվների վրա (ռուս.՝ Домик на колёсах) – շուն
1975 – Կախարդական պարկ (ռուս.՝ Волшебный мешочек) – նիհար արջ
1976 – Անգետիկն Արևային քաղաքում։ Հանդիպում կախարդի հետ (ռուս.՝ Незнайка в Солнечном городе. Встреча с волшебником) – Բուլկա
1976 – Նապաստակը հայթայթել է նվագարկիչ (ռուս.՝ Раздобыл заяц магнитофон) – Ոզնի
1978 – Զմեյ Գորինիչի վերջին հարսնացուն (ռուս.՝ Последняя невеста Змея Горыныча) – Ալեքսեյը շան ձագի կերպարանքով

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Капков С. Мастера дураковаляния. Фрагменты ненаписанной книги Киноведческие записки № 80, 2006

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[_0a92271fecdac7c2-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[2] Капков С. Мастера дураковаляния. Фрагменты ненаписанной книги Киноведческие записки № 80, 2006

[1]

[2]