Խոշաբի գավառակ

Գավառակ
	Խոշաբ
Վարչական տարածք	Արևմտյան Հայաստան
Վիլայեթ	Վանի վիլայեթ
Գավառ	Հեքյարիի գավառ
Այլ անվանումներ	Խոշաբ, Խոշապ, Մահմուդի, Մահմուդիե, Մահմուդի
Բնակչություն	31680 մարդ (1891)
Ազգային կազմ	հայեր, այլք
Տեղաբնականուն	գավառցի
Ժամային գոտի	UTC+3

Խոշաբ, գավառակ Արևմտյան Հայաստանում, Վանի վիլայեթի Հեքյարիի գավառում կամ Վանի գավառում։ Գտնվում է Վանի նահանգի հարավ-արևելյան մասում և ընդգրկում էր Խոշաբ գետից մինչև Բաշկալա (Աղբակ) ընկած տարածքը։ 1897 թվականի դրությամբ հանդիսացել է Վանի վիլայեթի 14 գավառակներից մեկը։

Հաճախ համարվել է գավառ, օկրուգ, իշխանություն և շրջան։ Կենտրոնը Խոշաբ բերդաքաղաքն էր, որը XX դարում արդեն ավերակ էր և ուներ սակավաթիվ բնակչություն։

Անվան ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գավառակը կոչվում է ի պատիվ Չուխի լեռների ստորոտներից բխող սառնորակ աղբյուրներից գոյացած Խոշաբ գետի։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խոշաբը սահմանակից էր Վանի և Հայոց ձորի գավառակներին։ Տարածքի մի մասը լեռնային էր, իսկ մյուսը՝ դաշտային։ Հարավ-արևելքից գավառակի երկայնքով ձգվում են Չուխի լեռները։ Այդ լեռների ստորոտներից բխող բազմաթիվ սառնորակ աղբյուրներից սկիզբ է առնում Խոշաբ գետը, որն իր երկու ճյուղերով ոռոգում է գավառակի իրարից անջատված ընդարձակ հովիտները։

Ունի բերրի հողեր և ընդարձակ արոտավայրեր։

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիման բարեխառն է։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գավառակը սահմանակից էր Մակվի խանությանը և հեռու էր հայաբնակ շրջաններից։ Դրա համար գավառակի հայ բնակչությունը քրդերի հարձակումներից անընդհատ նոսրացել է։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1877-1878 թվականներին ուներ 50184 բնակիչ, որից 25934 քուրդ և 24250 հայ։ Ըստ Վ. Քինեի 1891 թվականին ուներ 31680 բանկիչ, որից 25680՝ մուսուլմաններ, 2500՝ հայեր և 3500՝ այլք։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչության հիմնական զբաղմունքը երկրագործություն, անասնապահություն և շալագործությունն ու գորգագործությունն էր։

Պատմամշակութային կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խոշաբն ուներ 2 եկեղեցի։

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գավառակում գործում էր 2 հայկական վարժարան։

Վարչական բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաժանվում էր Վերին և Ներքին Խոշաբների։ 1877-1878 թվականներին ուներ 426 գյուղ։ 1909 թվականին գավառակն ուներ 83 գյուղ, որից 11-ն էր միայն հայկական՝ 1253 բնակչով^[1]