Ռաֆայել Իշխանյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
(Վերահղված է Իշխանյան Ռաֆայելից)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Իշխանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Ռաֆայել Իշխանյան
Ծնվել էմարտի 9, 1922(1922-03-09)[1][2]
Երևան, Հայկական ԽՍՀ[1][2]
Մահացել էփետրվարի 6, 1995(1995-02-06)[2] (72 տարեկան)
Երևան, Հայաստան[2]
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մասնագիտությունբանասեր, գրականագետ, գրքագետ, լեզվաբան, գրադարանագետ, աղբյուրագետ և մատենագետ
Հաստատություն(ներ)Երևանի պետական համալսարան[1] և Հայաստանի Ազգային Գրադարան
Պաշտոն(ներ)տնօրեն և պառլամենտի անդամ
Ալմա մատերՆիկոլ Աղբալյանի անվան թիվ 19 հիմնական դպրոց (1939), ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1949)[1] և Մոսկվայի մշակույթի պետական ինստիտուտ (1954)
Կոչումպրոֆեսոր[1]
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր[1] (1976)
Տիրապետում է լեզուներինհայերեն[3]
Պարգևներ
Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան

Ռաֆայել Ավետիսի Իշխանյան (մարտի 9, 1922(1922-03-09)[1][2], Երևան, Հայկական ԽՍՀ[1][2] - փետրվարի 6, 1995(1995-02-06)[2], Երևան, Հայաստան[2]), լեզվաբան, գրականագետ, մատենագետ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1973), պրոֆեսոր (1978), Հայաստանի գերագույն խորհրդի պատգամավոր 1991-1995 թվականներին, Հայաստանի Ազգային գրադարանի տնօրեն 1991-1995 թվականներին։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է հեղափոխականներ Ավետիս Մելքոնի Կիրակոսյանի (1896-1937), գնդակահարվել է ստալինյան բռնաճնշումներին) և Հայկանուշ Արսենի Իշխանյանի (1900-1930) ընտանիքում։ 1939 թվականին ավարտել է Կրուպսկայայի անվան (այժմ՝ Նիկոլ Աղբալյան) դպրոցը և ընդունվել Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ։ 1940 թվականին զորակոչվում է Կարմիր բանակ, մասնակցում Հայրենական մեծ պատերազմի գործողություններին, վիրավորվում և գերի է ընկնում, գերությունից ազատվելուց հետո կրկին մասնակցում է ռազմական գործողություններին։ Պատերազմի ավարտից հետո զորացրվում է։ 1949 թվականին ավարտում է Երևանի պետական համալսարանը։ 1954 թվականին ավարտում է Մոսկվայի գրադարանային ինստիտուտը։ 1962 թ. պաշտպանում է թեկնածուական ատենախոսություն՝ «Ակսել Բակունց» թեմայով, իսկ 1973 թվականին դոկտորական ատենախոսություն՝ «Հայ նոր գրականության լեզվի պատմություն» թեմայով։ 1955-1963 թվականներին աշխատել է Հանրային գրադարանում (այժմ` Ազգային)` որպես ավագ գրադարանավար, ենթաբաժնի վարիչ, ապա բաժնի վարիչ, Մաշտոցի անվան մատենադարանում գիտական գրադարանի տնօրեն։ Դասավանդել է Հայաստանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտում։ 1963-1992 թվականներին աշխատել է համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի հայոց լեզվի և հայոց լեզվի պատմության ամբիոններում, դասավանդել է ժամանակակից հայոց լեզու, բարբառագիտություն, հայ գրականության լեզվի պատմություն։ 1991 թվականից մինչև կյանքի վերջը Հայաստանի Ազգային գրադարանի տնօրենն էր և Հայաստանի գերագույն խորհրդի պատգամավոր։

Հրատարակված գրքերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

հայերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ակսել Բակունց. կենսագրություն և մատենագիտություն, «ՀՍՍՌ Ալ. Մյասնկիյանի անվ. պետական ռեսպուբլիական գրադարան»։ Երևան, 1960
  • Բակունցի լեզվական արվեստը։ «Միտք», Երևան 1965
  • Հայ հնատիպ գիրքը։ «Գիտելիք», Երևան, 1968
  • Արդի հայերենի հոլովումը և խոնարհումը։ «Երևանի համալսարան», Երևան, 1971
  • 500 բառ, որոնք ուղղագրության տեսակետից դժվարություններ ունեն։ «Լույս», Երևան, 1971
  • Տերյանի լեզվական արվեստը, Դասախոսություն, մաս 1։ «Երևանի համալսարան», Երևան, 1972
  • Բակունցի կյանքն ու արվեստը։ «Հայաստան», Երևան, 1974
  • Հայ գրքի պատմություն, հատոր 1. Հայ տպագիր գիրքը 16-17-րդ դարերում։ «Հայաստան», 1977
  • Արևելահայ բանաստեղծության լեզվի պատմություն (17-րդ դարից մինչև 1920 թ.)։ «Երևանի համալսարան», Երևան, 1978
  • Նոր գրական հայերենը 17-18-րդ դարերում։ «Երևանի համալսարան», Երևան, 1979
  • Ակնարկ հայերենի տերմինաշինության։ «Լույս», Երևան, 1981
  • Հայ գիրքը. 1512-1920։ ՀՍՍՀ ԳԱ, Երևան, 1981
  • Հակոբ Մեղապարտ։ «Հայաստան», Երևան, 1982
  • Մեր ուղղագրութեան հիմնահարցը։ Նոր Ջուղա, 1983
  • Հայերի ծագումն ու հնագոյն պատմութիւնը։ Պէյրութ, 1984
  • Արդի հայերենի շարահյուսություն. պարզ նախադասություն։ «Երևանի համալսարան», Երևան, 1986
  • Մայրենին։ «Լույս», Երևան, 1986
  • Հայ ժողովրդի ծագման ու հնագույն պատմության հարցեր։ «Հայաստան», Երևան, 1988
  • Պատկերազարդ պատմություն հայոց. գիրք առաջին։ «Արևիկ», Երևան, 1990 ISBN 5-8077-0478-9
  • Բնիկ հայերեն բառեր և հնագույն փոխառություններ։ «Երևանի համալսարան», Երևան, 1989
  • Տերյանն ինչպես որ կա։ «Գիտելիք», 1990
  • Երրորդ ուժի բացառման օրենքը (հոդվածներ)։ «Ազատ խոսք», Երևան, 1991 ISBN 5807902505
  • Դասական ուղղագրության կանոններ։ «Արևիկ», Երևան, 1991
  • Մեր ինքնության գլխավոր նշանը (գրականագիտական հետազոտություններ)։ «Նաիրի», Երևան, 1991 ISBN 5-550-00429-1
  • Պատկերազարդ պատմություն հայոց. գիրք երկրորդ։ «Արևիկ», Երևան, 1997 ISBN 5-8077-0174-7 գիրք երկրորդ)ISBN 5-8077-0246-8
  • Պատկերազարդ պատմություն հայոց. գիրք երրորդ։ «Հայաստան», Երևան, 2004 ISBN 5-540-01728-5
  • Իրական պատմություններ (պատմվածքներ)։ «Վան Արյան», Երևան, 2004, ISBN 99941-38-09X

ռուսերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Создание библиографии армянской печати. Советская библография, Москва, 1959
  • Аксел Бакунц։ Жизнь и вопросы творчества (Автореферат дисс. соиск. уч. ст. канд. филол. наук). Ереван, 1962, 19ст
  • Книгопечатание в Армении - В кн. 400 лет русского книгопечатания. Москва, исд. АН СССР, 1964, с. 125-129, 240-246, 328-331, 454-457, 585-587
  • Очерки по истории языка новой армянской литературы (Автореф. дисс. на соиск. уч. ст. докт. филол. наук). Ереван, 1972, 58с.
  • Армянская книга. Ереван, Советакан грох, 1978, 44с (соавтор Сен Аревшатян)
  • Вопросы происхождения и древнейшей истории армянского народа, издательство «Грааль», Москва, 2002 ISBN 5946880152

անգլերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • On the Origin and Earliest History of the Armenian People, trans. N. Ouzounian, Montreal, 1989

լեհերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հեղինակի կատարած թարգմանությունների ցանկը կարող եք որոնել «Թարգմանչաց արվեստ» շտեմարանի «Թարգմանիչներ» բաժնում
  • Բայրոն Ջորջ Գորդոն։ Երկերի ժողովածու.- Երևան։ Հայաստան, 1965.- 562 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
  3. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռաֆայել Իշխանյան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Ստեղծագործությունների տեքստ
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 376)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռաֆայել_Իշխանյան&oldid=9782380» էջից