Ժան Անրի Ֆաբր

Ժան Անրի Ֆաբր; Jean Henri Fabre
Ծնվել է	դեկտեմբերի 21, 1823 կամ 1823; Սեն Լեոն
Մահացել է	հոկտեմբերի 11, 1915[…]; Սերնյան դյու Կոնտա
Գերեզման	Սերնյան դյու Կոնտա
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Մասնագիտություն	միջատաբան, գրող, համալսարանի դասախոս, բանաստեղծ, բուսաբան և բնագետ
Գործունեության ոլորտ	միջատաբանություն, Q113976585?, creative and professional writing? և պոեզիա
Պաշտոն(ներ)	majoral du Félibrige? և ուսուցիչ
Անդամակցություն	ֆելիբրներ և Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա
Տիրապետում է լեզուներին	ֆրանսերեն
Պարգևներ	Լինենի մեդալ Մոնտիոնի մրցանակ և Ալֆրեդ Նեի մրցանակ
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)	Fabre
Կայք	e-fabre.com(ֆր.)
	Jean-Henri Fabre Վիքիպահեստում

Ֆաբրի հուշարձանը Սերինյան դյու Կոնտա քաղաքում

Ժան Անրի Ֆաբր (ֆր.՝ Jean Henri Fabre, դեկտեմբերի 21, 1823(1823-12-21)^[1] կամ 1823^[2], Սեն Լեոն^[3] - հոկտեմբերի 11, 1915(1915-10-11)^[4]^[5]^[6]^[…], Սերնյան դյու Կոնտա^[3]), ֆրանսիացի գիտնական-միջատաբան, գրող, Պատվավոր Լեգեոնի շքանշանակիր։

Հիմնականում զբաղվել է միջատների, ինչպես նաև սարդերի ու կարիճների կենսակերպի, բնազդների ուսումնասիրությամբ։ Հատուկ ուշադրության է արժանի նրա «Միջատաբանական հուշեր» (1879 - 1907 թթ. տասհատորյակը, որտեղ ամփոփված են նրա երկարամյա դիտողությունների արդյունքները միջատների և այլ հոդվածոտանիների վերաբերյալ։

Լինելով էվոլյուցիոն տեսության հակառակորդ՝ Ֆաբրը գտնում էր, որ կենսաբանական տեսակներն իրենց բնազդներով ու սովորություններով անփոփոխ են ստեղծման պահից ի վեր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1823 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Ֆրանսիայի Սեն Լեոնե քաղաքում։

1842 թ․ ավարտել է մանկավարժական դպրոցը, աշխատել որպես դպրոցի ուսուցիչ։
1849 թ․ դասավանդել է Այաչչոյի ճեմարանում (Կորսիկա)։ Տեղափոխվելով Փարիզ՝ նա ստացել է դոկտորի գիտական աստիճան։
1852 թ․ աշխատել է որպես Ավինյոնի ճեմարանի ֆիզիկայի և քիմիայի ուսուցիչ։
1855 թ․ հրապարակել է առաջին գիտական հոդվածը։
1866—1873 թթ․ քաղաքապետարանը Ֆաբրին նշանակում է Ավինյոնի բնության պատմության թանգարանի կուրատոր, որը տեղակայված էր չգործող ռազմական եկեղեցում։ Այստեղ 1867 թվականին նրան անսպասելիորեն այցելում է ԿԳ նախարար Վիկտոր Դյուրուին (1811-1894)։ Բանվորի այս որդին, որը դարձավ մանկավարժական ֆակուլտետի ուսանող և կրթության տեսուչ, այնուհետև՝ ակադեմիկոս, ընկերացավ Ֆաբրի հետ և փորձեց իրականացնել հասարակության ստորին խավերի համար ուսումնական ծրագրեր պատրաստելու երազանքը։ 1865 թվականին դառնալով հանրային կրթության նախարար՝ Դյուրուին երկու տարի անց Ֆաբրին կանչում է Փարիզ՝ նրան արժանացնելու Պատվո Լեգեոնի շքանշանին և ծանոթացնելու կայսեր Նապոլեոն III- ի հետ։
1871թ․ նրան զրկել են դասավանդման իրավունքից կրթությունը բարեփոխելու իր գաղափարները բարձրաձայնելու համար, և Ֆաբրը բնակություն է հաստատել Օրանժի ծայրամասում գտնվող մի փոքրիկ տանը։

55 տարեկան հասակում Ֆաբրը մի կտոր հող գնեց Պրովանսի Սերինյան դյու Կոնտա գյուղում՝ ափից 80 կմ հեռավորության վրա։ Աստիճանաբար Ֆաբրը այս տարածքը դարձրեց իսկական լաբորատորիա միջատների կյանքի ուսումնասիրության համար և այն անվանեց «Ամայի երկիր»։
1913 թ. հոկտեմբերի 14-ին Ֆրանսիայի նախագահ Ռայմոն Պուանկարեն մեկնել է Ֆաբրի բնակավայր Սերինյան դյու Կոնտա քաղաք, անձամբ հանդիպել է նրան և ֆրանսիայի ժողովրդի անունից նրան շնորհակալություն է հայտնել^[10] (անգլ.)

Մահացել է 1915 թվականիի հոկտեմբերի 11-ին Սերինյան դյու Կոնտա քաղաքում։

Ֆաբրը նաև մի շարք դասագրքերի և գիտահանրամատչելի գրքերի հեղինակ էր։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Cerceris rybyensis», Ֆաբրի ուսումնասիրության օբյեկտներից մեկը
«Ammophila sabulosa», Ֆաբրը ուսումնասիրել է այս միջատի բնազդը

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Scène de la vie des insectes
Chimie agricole (1862)
La Terre (Jean Henri Fabre)|La Terre (1865)
Le Ciel (1867) - էլեկտրոնային տարբերակ
Catalogue des " Insectes Coléoptères observés aux environs d’Avignon " (1870)
Les Ravageurs (1870)
Les Auxiliaires (1873)
Aurore (1874) էլեկտրոնային տարբերակ
Botanique (1874)
L’Industrie (1875)
Les Serviteurs (1875)
Sphériacées du Vaucluse (1878)
Souvenirs entomologiques - 1st series (1891) - (1879) - էլեկտրոնային տարբերակ
Étude sur les mœurs des Halictes (1879)
Le Livre des Champs (1879)
Lectures sur la Botanique (1881)
Nouveaux souvenirs entomologiques - 2nd series (1882) - էլեկտրոնային տարբերակ
Lectures sur la Zoologie (1882)
Zoologie (Jean Henri Fabre)|Zoologie (1884)
Souvenirs entomologiques - 3rd series (1886) - էլեկտրոնային տարբերակ
Histoire naturelles (1889)
Souvenirs entomologiques - 4th series (1891) - էլեկտրոնային տարբերակ
La plante : leçons à mon fils sur la botanique (livre scolaire) (1892) - էլեկտրոնային տարբերակ
Souvenirs entomologiques - 5th series (1897) - էլեկտրոնային տարբերակ
Souvenirs entomologiques - 6th series (1900) - էլեկտրոնային տարբերակ
Souvenirs entomologiques - 7th series (1901) - էլեկտրոնային տարբերակ
Souvenirs entomologiques - 8th series (1903)
Souvenirs entomologiques - 9th series (1905)
Souvenirs entomologiques - 10th series (1909)
Fabre’s Book of Insects retold from Alexander Teixeira de Mattos' translation of Fabre’s Souvenirs entomologiques էլեկտրոնային տարբերակ
Oubreto Provençalo dou Felibre di Tavan (1909) էլեկտրոնային տարբերակ
La Vie des insectes (1910)
Mœurs des insectes (1911)
Les Merveilles de l’instinct chez les insectes (1913)
Le monde merveilleux des insectes (1921)
Poésie françaises et provençales (1925) (final edition)
La Vie des araignées (1928)
Bramble-Bees and Others էլեկտրոնային տարբերակ
The Life of the Grasshopper. Dodd, Mead, and company, 1917. ASIN B00085HYR4
Insect Adventures. Dodd, Mead, 1917. Selections from Alexander Teixeira de Mattos' translation of Fabre’s Souvenirs entomologiques, retold for young people.
The Life of the Caterpillar. Dodd, Mead, 1919. ASIN B00089FB2A
Field, Forest, and Farm: Things interesting to young nature lovers, including some matters of moment to gardeners and fruit-growers. The Century Company, 1919. ASIN B00085PDU4
This Earth is Ours: Talks about Mountains and Rivers, Volcanoes, Earthquakes, and Geysers & Other Things. Albert & Charles Boni, 1923. ASIN B000EHLE22
The Life of The Scorpion. University Press of the Pacific, 2002 (reprinted from the 1923 edition). ISBN 0-89875-842-4
The Glow-Worm and Other Beetles. Dodd, Mead, 1919. ASIN B000882F2K
The Mason Bees (Translated) Garden City, 1925. ASIN B00086XXU0; Reprinted in 2004 by Kessinger Publishing; ISBN 1-417-91676-1; ISBN 978-1417916764 էլեկտրոնային տարբերակ,
Curiosities of Science. The Century Company, 1927. ASIN B00086KVBE
The Insect World of J. Henri Fabre. Introduction and Interpretive Comments by Edwin Way Teale; Foreword to 1991 edition by Gerald Durrell. Published by Dodd, Mead in 1949; Reprinted by Beacon Press in 1991; ISBN 0-8070-8513-8
The Life of the Spider (Translated) Preface by Maurice Maeterlinck; Introduction by John K. Terres. Published by Horizon Press, 1971; ISBN 0-8180-1705-8 (First published by Dodd, Mead, and company in 1913, ASIN B00085D6P8) էլեկտրոնային տարբերակ
The Life of the Fly. (Translated) Fredonia Books, 2001. ISBN 1-589-63026-2; ISBN 978-1589630260 էլեկտրոնային տարբերակ
The Hunting Wasps. University Press of the Pacific, 2002. ISBN 1-410-20007-8; ISBN 978-1410200075
More Hunting Wasps էլեկտրոնային տարբերակ
The Wonders of Instinct: Chapters in the Psychology of Insects. University Press of the Pacific, 2002. ISBN 0-89-875768-1; ISBN 978-0898757682 էլեկտրոնային տարբերակ,
Social Life in the Insect World էլեկտրոնային տարբերակ,
Insect life էլեկտրոնային տարբերակ

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Васильева Е. Н., Халифман И. А. «Фабр», - М., 1966.
Гиляров М. С., «Жан Анри Фабр. К 150-летию со дня рождения». - «Энтомологическое обозрение», 1974, т. 53, № 1.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 https://www.e-fabre.com/biographie/genealogie/Jean_Henri_naissance.htm
↑ ^2,0 ^2,1 Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Фабр Жан Анри // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Encyclopædia Britannica
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 RKDartists (նիդերլ.)
↑ http://landrucimetieres.fr/spip/IMG/jpg/Photo_012ti.jpg
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 Czech National Authority Database
↑ ^9,0 ^9,1 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
↑ «Jean-Henri Fabre»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ մայիսի 12-ին։ Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[_e728130ae6553a0b-1] 1,0 ^1,1 https://www.e-fabre.com/biographie/genealogie/Jean_Henri_naissance.htm

[_eb15af50ecf677b9-2] 2,0 ^2,1 Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.

[_48dee5a617b0e333-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Фабр Жан Анри // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_75a63a05ddf8c1d3-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_b8990fe9803efc61-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Encyclopædia Britannica

[_5db201a8217efe21-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 RKDartists (նիդերլ.)

[_de4ac5f1959942ef-7] ttp://landrucimetieres.fr/spip/IMG/jpg/Photo_012ti.jpg

[_991c31683bb6def4-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 Czech National Authority Database

[_c626cb41b2b5dc20-9] 9,0 ^9,1 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.

[10] «Jean-Henri Fabre»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ մայիսի 12-ին։ Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]