Դիմիտրի Ալեքսիձե

Դիմիտրի Ալեքսիձե; վրաց.՝ დიმიტრი ალექსანდრეს ძე ალექსიძე
Ծնվել է	փետրվարի 23 (մարտի 8), 1910
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	դեկտեմբերի 4, 1984 (74 տարեկան)
Մահվան վայր	Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Կրթություն	Ռուսաստանի թատերական արվեստի համալսարան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ
Մասնագիտացում	դրամատուրգ և թատերական ռեժիսոր
Պարգևներ	; Վրացական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ Շոթա Ռուսթավելու անվան պետական մրցանակ և National artist of the Abkhaz ASSR?

Դիմիտրի Ալեքսանդրի Ալեքսիձե (վրաց.՝ დიმიტრი ალექსანდრეს ძე ალექსიძე, փետրվարի 23 (մարտի 8), 1910, Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 4, 1984(1984-12-04), Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), թատրոնի վրացի ռեժիսոր, մանկավարժ։ ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1976)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիմիտրի Ալեքսիձեն ծնվել է 1910 թվականի փետրվարի 23-ին (մարտի 8-ին) Թիֆլիսում, բժշկի ընտանիքում։ Հայրենի քաղաքում ավարտել է դպրոցն ու պարարվեստի ուսումնարանը։ 1934 թվականին Մոսկվայում ավարտել է Թատերական արվեստի ռուսական համալսարանի ռեժիսուրայի ֆակուլտետը։

1935 թվականից եղել է Թբիլիսիի Շոթա Ռուսթավելու անվան պետական ակադեմիական թատրոնի ռեժիսոր, իսկ 1959-1964 թվականներին՝ նույն թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր։

1964-1970 թվականներին Դիմիտրի Ալեքսիձեն աշխատել է Ուկրաինայում՝ Կիևի Իվան Ֆրանկոյի անվան դրամատիկական թատրոնում (1964-1970 թվականներին եղել է ռեժիսոր, 1968 թվականից՝ գլխավոր ռեժիսոր)։ Ներկայացումներ է բեմադրել նաև Լ. Ուկրաինկայի անվան ռուսական դրամայի թատրոնում (1967-1968 թվականներին եղել է գլխավոր ռեժիսոր), Տարաս Շևչենկոյի անվան օպերայի և բալետի թատրոնում (Կիև)։

Վրաստան վերադառնալուց հետո՝ 1970 թվականին, աշխատել է որպես Թբիլիսիի Կ. Մարջանիշվիլու անվան թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր (1970-1984)։

1939-1964 թվականներին, ինչպես նաև 1970 թվականից մինչև կյանքի վերջը դասավանդել է Թբիլիսիի Շոթա Ռուսթավելու անվան թատերական ինստիտուտում (դերասանական վարպետության ամբիոնի վարիչ, 1950-1951 թվականներին՝ ինստիտուտի ռեկտոր)։ Թբիլիսիի համալսարանի պրոֆեսոր է։

1966-1970 թվականներին դասավանդել է Կիևի թատերական արվեստի ինստիտուտում (պրոֆեսոր և թատրոն-ստուդիայի ղեկավար)։

Դիմիտրի Ալեքսիձեն եղել է Վրաստանի թատերական միության նախագահ (1974-1984)։ Կոմունիստական կուսակցության անդամ է 1943 թվականից։

Դիմիտրի Ալեքսիձեն մահացել է 1984 թվականի դեկտեմբերի 4-ին Թբիլիսիում։ Թաղված է Դիդուբեի պանթեոնում։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որդի՝ Գեորգի Ալեքսիձե (1941-2008), պարուսույց, բալետմեյստեր, Վրաստանի ժողովրդական արտիստ,
Թոռնուհի՝ Աննա Գրիգոլ-Ալեքսիձե (ծնվել է 1975 թվականին), բալետմեյստեր-բեմադրիչ, Չուվաշիայի օպերայի և բալետի պետական թատրոնի գլխավոր բալետմեյստեր։

Մրցանակներ և կոչումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վրացական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1955)
Ուկրաինական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1969)^[2]
Աբխազիայի ԻԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1975)
ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1976)
Ուկրաինական ԽՍՀ Տարաս Շևչենկոյի անվան պետական մրցանակ (1971) - Ալեքսանդր Կորնեյչուկի «Սրտի հիշողություն» ստեղծագործության բեմադրության համար
Վրացական ԽՍՀ Կ. Մարջանիշվիլու անվան պետական մրցանակ (1976)
Վրացական ԽՍՀ Շոթա Ռուսթավելու անվան պետական մրցանակ (1985)
Լենինի շքանշան
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
2 շքանշան

Բեմադրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թբիլիսիի Շոթա Ռուսթավելու անվան թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1936 - «Հյուրանոցի տիրուհին», Կառլո Գոլդոնի
1937 - «Ալկասար», Գեորգի Մդիվանի
1937 - «Կույրը», Գեորգի Մդիվանի
1938 - «Հայրենիք», Գեորգի Մդիվանի
1939 - «Լեռնանցքում», Ս. Մտվարաձե
1940 - «Կոմսի այրին», Սերգո Կլդիաշվիլի
1941 - «Ջրի բաժակը», Էժեն Սկրիբ
1941 - «Պրոֆեսոր Մամլոկը», Ֆրիդրիխ Վոլֆ
1942 - «Գումարտակը գնում է Արևմուտք», Գ. Մդիվանի (Ակակի Վասաձեի հետ համատեղ)
1942 - «Այլոց համար հիմար, իրեն համար խելոք», Լոպե դե Վեգա
1942 - «Բռնի ամուսնություն», Կառլո Գոլդոնի
1943 - «Կրցանիսի հերոսները», Սանդրո Շանշիաշվիլի
1944 - «Ամեն իմաստունի մեջ պարզություն կա», Ալեքսանդր Օստրովսկի
1945 - «Մի գիշերվա կատակերգություն», Կառլո Կալաձե
1946 - «Երկու տիրոջ ծառա», Կառլո Գոլդոնի
1946 - «Նրանց համար, ովքեր ծովում են», Բորիս Լավրենյով
1947 - «Խոր արմատներ», Ջ. Գոու և Ա. դ’Յուսո
1948 - «Գավառի նահանգապետ», Տուր եղբայրներ և Լև Շեյնին
1948 - «Առաջին քայլը», ըստ Գեորգի Ծերեթելու
1949 - «Նիկոլոզ Բարաթաշվիլի», Միխեիլ Մրևլիշվիլի
1949 - «Ուրիշի ստվերը», Կոնստանտին Սիմոնով
1950 - «Ամերիկայի ձայնը», Բորիս Լավրենյով
1950 - «Նրա աստղը», Իլյա Մոսաշվիլի
1950 - «Ընտանիք», Իվան Պոպով
1951 - «Պեպո», Գաբրիել Սունդուկյան
1952 - «Ամուսնություն», Նիկոլայ Գոգոլ
1953 - «Դոն Սեզար դե Բազան», Ադոլֆ Դեների և Ֆիլիպ Դյումանուար
1954 - «Վասա Ժելեզնովա», Մաքսիմ Գորկի
1955 - «Աղքատի պատմությունը», Իլյա Ճավճավաձե
1956 - «Էդիպ արքա», Սոֆոկլես
1956 - «Առաջին ծիծեռնակները», Օ. Չիջավաձե
1957 - «Բորիս Գոդունով», Ալեքսանդր Պուշկին
1959 - «Կվարկվարե Տուտաբերի», Պոլիկարպ Կակաբաձե
1960 - «Համլետ», Շեքսպիր
1960 - «Բախտրիոնի», Դ. Գաչեչիլաձե, ըստ Վաժա Փշավելայի
1961 - «Փիրոսմանի», Գեորգի Նախուցրիշվիլի
1962 - «Թերեզայի ծննդյան օրը», Գ. Մդիվանի

Կիևի Ի. Ֆրանկոյի անվան դրամատիկական թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1965 - «Անտիգոնա», Սոֆոկլես
1966 - «Պաթետիկ սոնատ», Նիկոլայ Կուլիշ
1969 - «Սրտի հիշողություն», Ալեքսանդր Կորնեյչուկ
1970 - «Ճշմարտություն», Ալեքսանդր Կորնեյչուկ

Լ. Ուկրաինկայի անվան ռուսական դրամայի թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1967 - «Բռնի ամուսնություն», Կառլո Գոլդինի
1967 - «Ջարդվածք», Բորիս Լավրենյով

Տարաս Շևչենկոյի անվան օպերայի և բալետի թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1968 - «Օթելլո», Ջուզեպպե Վերդի

Թբիլիսիի Կ. Մարջանիշվիլու անվան թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970 - «Դոն Կառլոս», Ֆրիդրիխ Շիլլեր
1971 - «Սրտի հիշողություն», Ալեքսանդր Կորնեյչուկ
1972 - «Անտիգոնա», Սոֆոկլես
1972 - «Ամուսնություն», Նիկոլայ Գոգոլ
1973 - «Տաղանդներ և երկրպագուներ», Ալեքսանդր Օստրովսկի

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դերասանի դաստիարակության հարցեր, Թբիլիսի, 1956։ – (վրաց.)
Ռեժիսորի աշխատանքը ներկայացման մեջ, 1961։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Шевченківські лауреати. 1962—2001: Енциклопедичний довідник. — К., 2001. — С. 16—17.

[_f907ec6a62ffa949-1] ttps://web.archive.org/web/20210303112318/http://knpu.gov.ua/content/aleksidze-dmitro-oleksandrovich (укр.)

[2] Чтение книги: БСЭ — Большая Советская Энциклопедия (ГР): Самая полная электронная библиотека(չաշխատող հղում)

[1]

[2]