Դեղերի հասանելիություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

«Դեղերի հասանելիությունը» նշանակում է մարդկանց համար անհրաժեշտ դեղորայք ձեռք բերելու կարողության, որն անհրաժեշտ է առողջությունը պահպանելու համար[1]։ Այդ գործառույթը համարվում է առողջության իրավունքի մաս, որը հաստատվել է միջազգային իրավունքով 1946 թվականին[2]։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը ԱՀԿ նշում է, որ հիմնական դեղամիջոցները պետք է լինեն մատչելի, լավ որակի և հասանելի մարդկության համր[2]։ Դեղերի հասանելիությունը կարող է հակասության մեջ լինել մտավոր սեփականություն և ազատ շուկաների հետ[3]։ Զարգացող աշխարհում մարդիկ կարող են չբուժվել այնպիսի պատճառներով, ինչպիսիք են ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ը [4]։

Մուտքի խոչընդոտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շուկա մուտք գործելու խոչընդոտների մեծ մասը պայմանավորված է շուկայական մրցակցությամբ և դրա բացակայությամբ։

Արտոնագրային պաշտպանություն և բացառիկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտոնագիրը սեփականատիրոջը տրամադրում է բացառիկ իրավունք ապրանքի կամ գործընթացի նկատմամբ 20 տարի որոշակի տարածաշրջանում[5];ենթադրվում է, որ արտոնագրային պաշտպանությունը թույլ է տալիս դեղագործական ընկերություններին ունենլմենաշնորհ որոշակի դեղերի և գործընթացների վրա [6][7]։

Տվյալների բացառիկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տվյալների բացառիկությունը կարգավորող միջոց է, որը սահմանափակում է կլինիկական փորձարկումների տվյալների օգտագործումը և տրամադրում է փորձարկում իրականացնողին տվյալների նկատմամբ ժամանակավոր բացառիկ իրավունքներ [6]։ Շատերն կարծում են, որ բացառիկության ժամկետների երկարաձգումը կարող է հետևանքներ ունենալ դեղորայքների, հատկապես ընդհանուր ապրանքանիշները Զարգացող երկիր առաքելու հարցում։ Այնուամենայնիվ, արտոնագրային պայմանների երկարաձգումը կարող է համարվել ֆինանսավորման աղբյուր ցածր եկամուտ ունեցող երկրներ դեղերի նվիրատվությունների համար ֆինանսավորման աղբյուր[8]:։ Մյուսները ենթադրում են, որ տվյալների բացառիկությունը նվազեցնում է ընդհանուր դեղամիջոցների հասանելիությունը։ Շատերը պնդում են, որ դեղագործական ընկերությունները պահանջում են տվյալների բացառիկություն՝ ձգտելով ընդլայնել իրենց մենաշնորհները՝ պաշտպանելով արտոնագրերով և տվյալների բացառիկությամբ տրամադրվող շուկայական դեղամիջոցների պաշտպանությունը[6]։

Արժեքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ երկրներում դեղագործական ընկերությունները վերջնական վերահսկում են իրենց արտոնագրված արտադրանքի գնագոյացումը։ Հետևաբար, սեփականատերը վերահսկում է դեղերի գնագոյացումը՝ հիմնվելով գնի մակարդակը և շահույթի ցանկալի մակարդակը։ Գնորդները քիչ բան ունեն ասելու սահմանված գնի վերաբերյալ[9]։ Անհրաժեշտ է մրցակցություն դեղերի գների իջեցման և մատչելի դեղերի հասանելիությունը բարելավելու համար[10][11]։

Գների բարձրացումը սահմանվում է որպես հիմնական ապրանքներ վաճառողների կողմից գների չափից ավելի բարձրացում մինչև այն մակարդակը, որը համարվում է ավելի բարձր, քան ողջամիտ կամ արդարացի գինը։ Գների այս կտրուկ աճը կարող է վնասել գնորդին։ Այն նաև հանգեցնում է տարբեր սոցիալ-տնտեսական խմբերի հիմնական ապրանքների անհավասար հասանելիությանը[12]։ Պնդվում է, որ դեղագործական ընկերությունները կտրուկ բարձրացրել են դեղերի գները, որոնք էական նշանակություն ունեն այնպիսի հիվանդությունների բուժման համար, ինչպիսիք են ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ը, հեպատիտ C և քաղցկեղը[13]։

Ջեներիկ ապրանքանիշերի բացակայություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շատերը պնդում են, որ զարգացող երկրներում ջեներիկ ապրանքանիշերի արտադրությունը մեծացնում է մրցակցությունը և, հետևաբար, կարևոր է դեղորայքի համաշխարհային բացը լրացնել[9][11]։ Տարբեր աղբյուրների համաձայն ինչպիսիք են շուկայական քաղաքականության և տվյալների բացակայությունը, խոչընդոտում է ցածր եկամուտ ունեցող երկրների՝ ջեներիկ դեղամիջոցներ արտադրելոււ կարողությանը[6]։ Այնուամենայնիվ, ցածր եկամուտ ունեցող երկրներին հաճախ բացակայում են էական նախադրյալները ընդհանուր ապրանքանիշի արտադրությունը թույլ տալու համար[8][9]։ Որպեսզի դեղամիջոցի օգտագործումը արդյունավետ լինի, այն պետք է արտադրվի օպտիմալ լաբորատոր պայմաններում։ Զարգացող երկրներում հաճախ բացակայում են օդորակիչները, կայուն էլեկտրական էներգիան կամ սառնարանները նմուշներ և քիմիական նյութեր պահելու համար[8]։ Բացի այդ, որակյալ ջեներիկ ապրանքանիշի արտադրությունը սահմանափակվում է շուկայական մրցակցությանը։ Պարզվել է, որ այս հնարավորությունը սահմանափակ է որոշ զարգացող երկրներում[9][14]։

Լեզվային և մշակութային խոչընդոտները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարածաշրջանում հիմնական լեզվով չխոսող բնակչության շրջանում բժշկության հասանելիությանը կարող են խոչընդոտ հանդիսանալ լեզվի չիմացությունը, ինչպես նաև այլ մշակութային խոչընդոտները։ Ապացույցներ կան, որ բուժ հասանելիությունը բարելավվում է՝ հիվանդների լեզվով խոսող բուժաշխատողներ միջոցով, այդ դեպքում հիվանդներն ավելի են ինֆորմացվում դեղերի ընդունման վերաբերյալ[15]։

Օրենսդրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պայմաննր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մտավոր սեփականության իրավունքների առևտրին առնչվող ասպեկտների մասին համաձայնագիր (TRIPS), բազմակողմ համաձայնագիր է [[Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության] (ԱՀԿ) բոլոր անդամ երկրների միջև, որը ուժի մեջ է մտնում 1995 թվականի հունվարից[16]։ Այս համաձայնագիրը ներմուծեց մտավոր սեփականության իրավունքներ (ՄՍԻ) գրեթե բոլոր ձևերի կիրառման և պաշտպանության համաշխարհային չափանիշները, ներառյալ արտոնագրերի և տվյալների պաշտպանությանը։ Համաձայն TRIPS համաձայնագրի, ԱՀԿ անդամ երկրները, մի քանի բացառություններով, պարտավոր են իրենց օրենքները հարմարեցնել ՄՍ իրավունքների պաշտպանության նվազագույն չափանիշներին։ Անդամ երկրները նաև պարտավոր են հետևել հատուկ կիրարկման ուղեցույցներին, իրավական միջոցներին և վեճերի լուծման ընթացակարգերին։ Մինչ TRIPS-ը, այլ միջազգային կոնվենցիաներն ու օրենքները չէին սահմանում ինտելեկտուալ սեփականության մասին օրենքների նվազագույն չափորոշիչները միջազգային առևտրային համակարգի համար։ Ենթադրվում է, որ TRIPS համաձայնագիրը ամենամեծ ազդեցությունն ունի դեղագործական արդյունաբերության և դեղերի հասանելիության վրա[17]։ Ենթադրվում է, որ TRIPS համաձայնագիրը բացասաբար է ազդել Հնդկաստանի նման երկրներում դեղագործական արդյունաբերության վրա։ Այնուամենայնիվ, մյուսները պնդում են, որ համաձայնագիրը բաց է մեկնաբանությունների համար։ TRIPS համաձայնագրի կետը թույլ է տալիս պարտադիր լիցենզավորում, որը թույլ է տալիս արտադրել արտոնագրված դեղերի գեներիկ ապրանքանիշեր՝ ազգային արտակարգ իրավիճակների դեպքում մրցակցային շուկայում սահմանված գներով [9]։ Օրինակ, շատերը կարծում են, որ ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի ճգնաժամը Աֆրիկայում և Հարավ-Արևելյան Ասիայում և ՁԻԱՀ-ի հիմնական դեղերի անբավարար հասանելիությունը համարվում է ճգնաժամային է։ Հետևաբար, TRIPS համաձայնագիրը կարող է մեկնաբանվել այնպես, որ թույլ տա ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի դեմ արտոնագրված դեղերի ընդհանուր ապրանքանիշերի արտադրությունը[9]։

Դոհայի հռչակագիրը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետագա օրենսդրությունը, ինչպիսին է 2001 թվականի Դոհայի հռչակագիրը աշխատեց շտկելու TRIPS համաձայնագրի բացասական կողմերը[18]։ The Doha Հռչակագիրը TRIPS համաձայնագրի և հանրային առողջության մասին, որն ուժի մեջ է մտել 2001 թվականի նոյեմբերին, ընդունվել է ԱՀԿ նախարարական համաժողովի 2001 թ. կողմից։ Շատերը պնդում էին, որ TRIPS համաձայնագիրը խանգարում է զարգացող երկրներին միջոցներ ձեռնարկել մատչելի դեղամիջոցների հասանելիությունը բարելավելու համար, հատկապես հանրային առողջությանը վերաբերող հիվանդությունների համար, ինչպիսիք են ՄԻԱՎ, տուբերկուլյոզը և [[մալարիան]։ ]։ Դոհայի հռչակագիրն արձանագրում է զարգացող երկրների մտահոգություններին, որ արտոնագրային պաշտպանության կանոնները և այլ ՄՍԻ-ները խոչընդոտում են այդ երկրների բնակչության համար մատչելի դեղամիջոցների հասանելիությանը[19]։ Դոհայի հռչակագիրը շեշտում է TRIPS համաձայնագրի ճկունությունը և ընդգծում է համապատասխան կառավարությունների իրավունքները մեկնաբանելու TRIPS համաձայնագիրը հանրային առողջության տեսանկյունից։ Այն վերաբերում է TRIPS-ի որոշակի մասերին, օրինակ՝ [[դեղագործական դեղերի] համար պարտադիր լիցենզավորման օգտագործումը միայն ազգային արտակարգ իրավիճակների և ծայրահեղ հրատապ իրավիճակների դեպքում, և իրավունքը՝ որոշելու, թե ինչ է դա նշանակում, օրինակ՝ հասցեագրելու [[[հանրային առողջապահություն]] խնդիրներ[19]։

Պարագրաֆ 6 Համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հռչակագիրը նաև թույլ է տալիս արտադրական հնարավորություններ չունեցող երկրներին դիմել այլ երկիր՝ արտոնագրված դեղամիջոցների ընդհանուր ապրանքանիշերի արտահանման համար[18][20]։ Սա հայտնի է որպես պարագրաֆ 6 համակարգ[21]։2010թ.-ի դրությամբ այդ համակարգը մեկ անգամ է դիմում ստացել Կանադայից Ռուանդա դեղերի արտահանման վերաբերյալ հարցում կատարելով դրա արդյունքների և ներուժի վերաբերյալ տարբեր կարծիքներ կան[21][22][23]։

Տարբերություններ ըստ աշխարհագրության[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

HIV/AIDS prevalence world map in 2009 according to UNAIDS data

Աֆրիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ենթադրվում է, որ Հարավային Աֆրիկայում ՄԻԱՎ-ով վարակված ավելի քան 4 միլիոն մարդ կա։ Դրանցից միայն 10,000 մարդ կարող է թույլ տալ օգտվել հիմնական ՁԻԱՀ-ի դեղամիջոցներրց իրենց վաճաքային գներով։ Մալավի մեկ միլիոն վարակված անհատներից 30-ին է հասանելի ՁԻԱՀ-ի համար անհրաժեշտ կենսական դեղամիջոցները[9]։ Ուգանդայում մոտ 820,000 վարակված անձանցից միայն մոտ 1,2%-ն է կարող իրեն թույլ տալ ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի հիմնական դեղամիջոցներ[24]։

Լատինական Ամերիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ենթադրվում է, որ Լատինական Ամերիկա տարածաշրջանում կա 1,8 միլիոն ՄԻԱՎ վարակակիր անհատներ։ Բրազիլիան համարվում է ՁԻԱՀ-ի համաճարակից ամենաշատ տուժածներից մեկը։ ՄԻԱՎ-ի բարձր տարածվածություն կա նաև փոքր երկրներում, ինչպիսիք են Գվատեմալան, Հոնդուրասը և Բելիզը[25]։ Այնուամենայնիվ, Բրազիլիան պնդում է, որ չունի սահմանափակող արտոնագրային օրենքներ։ 1990-ականների կեսերին Բրազիլիան սկսեց արտադրել ՁԻԱՀ-ի համար կենսական նշանակություն ունեցող դեղամիջոցների ընդհանուր տարբերակները։ Դրա շնորհիվ Բրազիլիայում ՁԻԱՀ-ից մահացության մակարդակը նվազել է գրեթե 50%-ով[9]։

Հնդկստան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շատ հնդիկ ընտանիքներ ապրում են ծայրահեղ աղքատության պայմաննրում՝այդ ատճառով առողջապահական ծախսերի համառ բավարառ գումար չի լինում։ 1972 թվականից մինչև 2005 թվականը, Հնդկաստանում դեղերի համար արտոնագրային օրենքների բացակայության պատճառով, հնդկական դեղագործական ընկերությունները կարողացան օգտագործել այլընտրանքային, իրավական գործընթացներ դեղերի արտադրության համար։ Ընդհանուր դեղամիջոցների այս ընկերությունները կարողացան արտադրել ցածր գներով դեղեր, որոնք համարվում էին աշխարհում ամենամատչելինեիիրց։ Սա թույլ տվեց Հնդկաստանին անվճար հակառետրովիրուսային բուժում տրամադրել երկրում ՄԻԱՎ-ով վարակված 340,000 անձանց։ Զարգացող երկրներում դոնորների կողմից ֆինանսավորվող ծրագրերի համար գնված մեծահասակների հակառետրովիրուսային դեղամիջոցների մեծ մասը մատակարարվել է հնդկական ջեներիկ դեղերի ընկերությունների կողմից։ Համաձայն TRIPS Համաձայնագրի, Հնդկաստանը 2015 թվականին կրկին ներմուծեց դեղերի արտոնագրային օրենքները[10]։

Տարբերություններ ըստ ոլորտների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատվաստանյութեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

պատվաստումներով կանխարգելվող հիվանդություններից մահացությունների մեծ մասը տեղի է ունենում ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում։ Ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում մահացությունների ավելի քան 90%-ը պնևմակոկային հիվանդություն-ից է, 95%-ը Hib-ից, իսկ 80%-ը՝ հեպատիտ B-ից։ Թեև լայնորեն օգտագործվում են զարգացած երկրներում, 2006 թվականին Աֆրիկայում Hib պատվաստանյութի օգտագործումը կազմում էր մոտ 24% Ամերիկաներում, Հեպատիտ B պատվաստանյութի օգտագործումը կազմում էր 90%։ Հարավարևելյան Ասիայում, որտեղ կա հեպատիտ B-ի համաճարակ, Hib պատվաստանյութցուցանիշը կազմել է ընդամենը 28%։ մարդու պապիլոմավիրուսի (HPV) պատվաստանյութը համարվում է պատմության մեջ ամենաթանկ պատվաստանյութը։ Այնուամենայնիվ, զարգացած երկրներում կանանց մեծ մասը, ունեն արգանդի վզիկի քաղցկեղ[11]։

Համաճարակներ և հասանելիությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջեներիկ արտադրողների հայտնվելը ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում, ինչպիսիք են Հնդկաստան և Բրազիլիան, առանցքային նշանակություն ունեցավ ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում (LMICs) ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի բուժուման հասանելիությունը մեծացնելու համար։ Ջեներիկ ապրանքանիշի մրցակցության ներդրման շնորհիվ առաջին շարքի հակավիրուսային դեղերի գներն իջել են ավելի քան 99%-ով՝ 10000 դոլար/տարեկան մեկ հիվանդի համար 2000 թվականին հասնելով 70 դոլարից պակաս՝ 2014 թվականին[11]։

Դարապրիմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[Պատկեր:5-(4-քլորոֆենիլ)-6-էթիլպիրիմիդին-2,4-դիամին 200.svg|alt=5-(4-քլորոֆենիլ)-6-էթիլպիրիմիդին-2,4-դիամինի կառուցվածքը | pyrimethamine-ի քիմիական կառուցվածքը, որը սովորաբար հայտնի է որպես Daraprim]] 2015 թվականի օգոստոսի 10-ին Turing Pharmaceuticals դեղագործական ընկերությունը, որը պատկանում է Martin Shkreli-ին, ձեռք է բերել Daraprim-ի իրավունքները[26]։Daraprim, հակամակաբուծական և հակամալարիային դեղամիջոց, համարվում է ՄԻԱՎ-ի բուժման համար անհրաժեշտ դեղամիջոց։ Այն լայնորեն օգտագործվում է ՁԻԱՀ-ի հետ կապված և ՁԻԱՀ-ի հետ կապված տոքսոպլազմոզ ունեցող հիվանդների բուժման համար[27]:Այն ժամանակ դեղամիջոցի այլ ընդհանուր տարբերակներ չկաին։ Թյուրինգը կտրուկ բարձրացրել է դեղամիջոցի գինը մեկ դեղահատի համար $13,50-ից մինչև $750, ինչը 5000% աճել է[28]։

Արշավներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մի շարք երկրներ և կազմակերպություններ ջանքեր են գործադրում բարելավելու դեղերի հասանելիությունը աշխարհի որոշակի տարածաշրջաններում; Կանադայի դեղերի հասանելիության ռեժիմը թույլ է տալիս զարգացող երկրներին դեղեր ներմուծել ցածր գներով[29]։ It specifically allows companies in Այն մասնավորապես թույլ է տալիս Կանադայի այն ընկերություններին, ովքեր կարող են չունենալ դեղ պատրաստելու իրավունք, դա անել զարգացող աշխարհի որոշ երկրներ արտահանելու համար[30]։

Բժիշկներ առանց սահմանների 1999 թվականից ի վեր նման արշավ է կազմակերպվել, որը հայտնի է որպես Անհրաժեշտ դեղամիջոցների հասանելիության արշավ[31]

[Տանզանիայում]]-ում Առողջապահության նախարարությունը և Տանզանիայի Սննդամթերքի և դեղերի վարչությունը և դեղերի հասանելիության բարձրացման ռազմավարություն են ներդրել դեղերի տրամադրման համար։ Այն աշխատեց ստեղծել դիսպենսերների համազգային ցանց, որն իր քաղաքացիներին մատուցում է որակյալ դեղագործական դեղամիջոցներ և ծառայություններ[32]։

GAVI պատվաստումների դաշինքը միջազգային պետական-մասնավոր համագործակցություն է, որը ստեղծվել է 2000 թվականին, որը նվիրված է ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում պատվաստանյութերի հասանելիության բարձրացնելու համար[33]։ Կազմակերպությունը համագործակցում է մի քանի զարգացող երկրների, դոնոր կառավարությունների, հետազոտական գործակալությունների և պատվաստանյութ արտադրող ընկերությունների հետ ինչպես արդյունաբերական, այնպես էլ զարգացող երկրներում։ Այն նաև համագործակցում է այնպիսի կազմակերպությունների հետ, ինչպիսիք են Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը, UNICEF, Համաշխարհային բանկը, Բիլ և Մելինդա Գեյթս հիմնադրամը և այլ մասնավոր բարերարներ[34]։ GAVI-ն նշվում է որպես պատվաստանյութերի արտաքին ֆինանսավորման կարևոր աղբյուր ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում և վճռորոշ դեր է խաղացել HPV պատվաստանյութի և այլ նոր պատվաստանյութերի ստեղծման գործում զարգացող երկրներում[11]:։

[Քենիայում]] Քենիայի կոալիցիան հիմնական դեղամիջոցների հասանելիության համար (KCAEM) ստեղծվել է ի պատասխան Քենիայի Արդյունաբերական սեփականության մասին 2001 թվականի օրենքի։ Ակտը նախանշում է արտոնագրատերերի իրավունքները։ Այս կոալիցիայի անդամներն են տեղական համայնքային և ազգային ՀԿ-ները, միջազգային ՀԿ-ները, առողջապահական ծառայություններ մատուցողները, լրագրողները, իրավաբանները և այլ անձինք։ Կոալիցիան հիմնականում աշխատում է ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող մարդկանց հետ և հասանելի է ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի հիմնական դեղամիջոցներին և բուժումներին[35]։ Այն հորդորում է ճկունություն ցուցաբերել TRIPS համաձայնագրի կատարման և տեղական արտադրողների կողմից ընդհանուր հակառետրովիրուսային դեղերի արտադրությունն իրականացնելու և էժան դեղեր ներմուծելու ջանքերի հարցում[36]:Այն նաև կոչ է անում դեղագործական ընկերություններին նվազեցնել իրենց դեղերի գինը[37]:Կոալիցիան աջակցություն է ստացել հիմնական պետական պաշտոնյաներից և կազմակերպություններից, ինչպիսիք են Kenyan Property Institute-ը, Քենիայի Առևտրի նախարարությունը և Առևտրի նախարար պարոն Նիկոլաս Բիվոտթ պատգամավորը[35]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «WHO Access to medicines»։ www.who.int։ Արխիվացված է օրիգինալից March 7, 2014-ին։ Վերցված է 2017-02-10 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Access to essential medicines as part of the right to health»։ World Health Organization։ Արխիվացված է օրիգինալից January 10, 2014-ին։ Վերցված է 10 February 2017 
  3. ↑ «Final Report High-Level Panel on Access to Medicines»։ Վերցված է 10 February 2017 
  4. ↑ Moon Suerie (9 February 2017)։ «Powerful Ideas for Global Access to Medicines»։ New England Journal of Medicine 376 (6): 505–507։ PMID 28099819։ doi:10.1056/NEJMp1613861 
  5. ↑ Leevy T. (2006-12-01)։ ։ Leevy, Tara։ «Intellectual Property and Access to Medicine for the Poor»։ Virtual Mentor 8 (12): 834–838։ PMID 23241543։ doi:10.1001/virtualmentor.2006.8.12.hlaw1-0612 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Diependaele Lisa, Cockbain Julian, Sterckx Sigrid (April 2017)։ «Raising the Barriers to Access to Medicines in the Developing World – The Relentless Push for Data Exclusivity»։ Developing World Bioethics 17 (1): 11–21։ PMC 5347964 ։ PMID 26818105։ doi:10.1111/dewb.12105 
  7. ↑ M.D. Robert Pearl։ «Why Patent Protection In The Drug Industry Is Out Of Control»։ Forbes (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-03-07 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Stevens Hilde, Huys Isabelle (2017)։ «Innovative Approaches to Increase Access to Medicines in Developing Countries»։ Frontiers in Medicine 4: 218։ PMC 5725781 ։ PMID 29270407։ doi:10.3389/fmed.2017.00218 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 Schüklenk Udo, Ashcroft Richard E. (April 2002)։ «Affordable Access to Essential Medication in Developing Countries: ConflictsBetween Ethical and Economic Imperatives»։ Journal of Medicine & Philosophy 27 (2): 179–95։ PMID 11961696։ doi:10.1076/jmep.27.2.179.2989 
  10. ↑ 10,0 10,1 Grover Anand, Citro Brian (2011)։ «India: access to affordable drugs and the right to health»։ The Lancet 377 (9770): 976–977։ PMID 21227487։ doi:10.1016/s0140-6736(10)62042-9 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Crager Sara Eve (2014)։ «Improving Global Access to New Vaccines: Intellectual Property, Technology Transfer, and Regulatory Pathways»։ American Journal of Public Health 104 (11): e85–e91։ PMC 4202949։ PMID 25211753։ doi:10.2105/ajph.2014.302236 
  12. ↑ Weiss Shira (2017-03-01)։ «The Ethics of Price Gouging»։ Journal of Religious Ethics (անգլերեն) 45 (1): 142–163։ ISSN 1467-9795։ doi:10.1111/jore.12171 
  13. ↑ «DELAURO HOLDS COMMITTEE HEARING ON PRESCRIPTION DRUGS UNCONSCIONABLE PRICE GOUGING IS IMPEDING CARE AND INCREASING OVERALL HEALTH CARE COSTS»։ States News Service։ 2 December 2015 
  14. ↑ Godoy Angelina Snodgrass (2015-06-01)։ «Market Myths and Assumptions: Examining the Transnational Politics of Access to Medicines Campaigning in Central America»։ Studies in Comparative International Development (անգլերեն) 50 (2): 187–202։ ISSN 0039-3606։ doi:10.1007/s12116-015-9184-4 
  15. ↑ : Էթնիկ փոքրամասնությունների կողմից դեղերի վերաբերյալ տեղեկատվության հասանելիությոան. խոչընդոտներ և հնարավոր լուծումներ. Դեղագործական աշխարհ և գիտություն. PWS. 25. 185-90 թթ. 10.1023/A:1025812716177
  16. ↑ «WTO intellectual property - overview of TRIPS Agreement»։ www.wto.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-03-07 
  17. ↑ «WTO AND THE TRIPS AGREEMENT»։ World Health Organization (en-GB)։ Արխիվացված է օրիգինալից May 2, 2007-ին։ Վերցված է 2018-03-07 
  18. ↑ 18,0 18,1 Cohen-Kohler J C (2007-11-01)։ «The Morally Uncomfortable Global Drug Gap»։ Clinical Pharmacology & Therapeutics (անգլերեն) 82 (5): 610–614։ ISSN 1532-6535։ PMID 17898710։ doi:10.1038/sj.clpt.6100359 
  19. ↑ 19,0 19,1 «THE DOHA DECLARATION ON THE TRIPS AGREEMENT AND PUBLIC HEALTH»։ World Health Organization (en-GB)։ Արխիվացված է օրիգինալից February 20, 2008-ին։ Վերցված է 2018-03-07 
  20. ↑ «WTO | Glossary - Paragraph 6 system»։ www.wto.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-04-27 
  21. ↑ 21,0 21,1 Chung Laura (Fall 2010)։ «Use of Paragraph 6 System for Access to Medicine.»։ North Carolina Journal of International Law & Commercial Regulation 36: 137–186 
  22. ↑ Abbas Muhammad Z., Riaz Shamreeza (2017-11-24)։ «WTO "Paragraph 6" system for affordable access to medicines: Relief or regulatory ritualism?»։ The Journal of World Intellectual Property (անգլերեն) 21 (1–2): 32–51։ ISSN 1422-2213։ doi:10.1111/jwip.12083 
  23. ↑ Owoeye Olasupo (2015)։ «International Patents Law and Public Health: Revisiting the TRIPS Compulsory Licensing Regime and the Doha Paragraph 6 System.»։ European Intellectual Property Review 37: 782–795 
  24. ↑ AFP Report (March 23, 2001)։ «Price cuts have little impact on access to AIDS drugs in Uganda»։ Վերցված է 2018-02-28 
  25. ↑ Chequer, P., Sudo, E.C., & Vitfria, M.A.A. (2000): Բրազիլիայում հակառետրովիրուսային թերապիայի ազդեցությունը. Թուղթ ներկայացված Դուրբանում ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի միջազգային կոնֆերանսում, թուղթ No. MoPpE1066:
  26. ↑ Norviel Vern, Hoffmeister David M. (September 30, 2015)։ «A Look At The Legality Behind Daraprim's Price Spike -»։ www.law360.com։ Վերցված է 2018-03-07 
  27. ↑ Muoio Dave (September 17, 2015)։ «Daraprim price jump raises concerns among ID groups, providers»։ www.healio.com։ Վերցված է 2018-03-07 
  28. ↑ Schlanger Zoë (2015-09-21)։ «Martin Shkreli on Raising Price of AIDS Drug 5,000 Percent: 'I Think Profits Are a Great Thing'»։ Newsweek։ Վերցված է 2018-03-07 
  29. ↑ Directorate Government of Canada, Health Canada, Health Products and Food Branch, Therapeutic Products (2004-07-26)։ «Canada's Access to Medicines Regime»։ www.camr-rcam.gc.ca (անգլերեն)։ Վերցված է 10 February 2017 
  30. ↑ Directorate Government of Canada, Health Canada, Health Products and Food Branch, Therapeutic Products (2004-07-26)։ «Introduction - Canada's Access to Medicines Regime»։ www.camr-rcam.gc.ca (անգլերեն)։ Վերցված է 10 February 2017 
  31. ↑ «About Us»։ Վերցված է 10 February 2017 
  32. ↑ Mbwasi Romuald, Mlaki Wilson (2008)։ «Increasing access to medicines in Tanzania»։ The Lancet 372 (9634): 205–206։ PMID 18640453։ doi:10.1016/s0140-6736(08)61070-3 
  33. ↑ «Gavi's mission»։ www.gavi.org։ Վերցված է 2018-03-15 
  34. ↑ «Gavi's partnership model»։ www.gavi.org։ Վերցված է 2018-03-15 
  35. ↑ 35,0 35,1 Freeman Michael, Hawkes Sarah, Bennett Belinda (March 2014)։ Law and global health։ Freeman, Michael D. A.,, Hawkes, Sarah,, Bennett, Belinda։ Oxford։ ISBN 9780199688999։ OCLC 881325330 
  36. ↑ «WTO Managing the Challenges of WTO Participation: Case Study»։ www.wto.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-03-15 
  37. ↑ «Lobby Petitions Government, Pharmaceutical Companies»։ Africa News Service։ September 23, 2003 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դեղերի_հասանելիություն&oldid=8634769» էջից