Jump to content

Գրգա Նովակ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գրգա Նովակ
խորվ.՝ Grga Novak
Ծնվել էապրիլի 2, 1888(1888-04-02)[1][2]
Խվար, Սպլիտսկո Դալմատինսկա, Խորվաթիա
Մահացել էսեպտեմբերի 7, 1978(1978-09-07)[2] (90 տարեկան)
Զագրեբ, Խորվաթիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ
Մասնագիտությունպատմաբան և հնագետ
Հաստատություն(ներ)Բելգրադի համալսարան
Գործունեության ոլորտպատմություն
ԱնդամակցությունՀունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Հայդելբերգի գիտությունների ակադեմիա, Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Սլովենական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա և Սերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա
Տիրապետում է լեզուներինխորվաթերեն[3][4]
Պարգևներ
Ստորագրություն
Изображение автографа

Գրգա Նովակ (խորվաթերեն՝ Grga Novak, ապրիլի 2, 1888(1888-04-02)[1][2], Խվար, Սպլիտսկո Դալմատինսկա, Խորվաթիա - սեպտեմբերի 7, 1978(1978-09-07)[2], Զագրեբ, Խորվաթիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ), խորվաթ նշանավոր պատմաբան, հնագետ, աշխարհագրագետ, մանկավարժ։ 1958-1978 թթ. եղել է Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիայի նախագահը, 1946-1947 թթ.՝ Զագրեբի համալսարանի ռեկտորը։ Որպես գիտնական՝ լայն ճանաչման է արժանացել հատկապես Խորվաթիայում հնագիտության հիմնադիրներից մեկը լինելու, Դալմաթիայի, Սպլիտի, Դուբրովնիկի, Խվարի և Ադրիատիկ ծովի կղզիների պատմության ասպարեզում ուսումնասիրություններ կատարելու և դրանց վերաբերյալ արժեքավոր աշխատություններ հրատարակելու շնորհիվ[6]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրգա Նովակը պատմություն, հնագիտություն և աշխարհագրություն է ուսանել Զագրեբում, Պրահայում և Վիեննայում, 1913 թվականին ստացել է գիտությունների դոկտորի աստիճան։ 1920 թվականից դասախոսել է Սկոպյեի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետում[7], որն այդ ժամանակ Բելգրադի համալսարանի մասնաճյուղն էր[8]), ապա տեղափոխվել է Զագրեբ և Խորվաթիայի մայրաքաղաքի համալսարանում 1924-ից մինևչ 1959 թվականը դասավանդել է հին ու հնագույն պատմություն[7]։ 1939 թվականին ընտրվել է գիտությունների և արվեստների՝ Զագրեբում գործող հարավսլավական ակադեմիայի անդամ, 1958-1978 թվականներին աշխատել է որպես ակադեմիայի նախագահ[7]։

Գրգա Նովակը եղել է իր սերնդի կարևորագույն գիտնականներից մեկը պատմության ու հնագիտության ասպարեզում։ Նրա ուսումնասիրությունների շրջանակն ընդգրկում էր հին աշխարհը՝ Հին Հունաստանը, Հին Հռոմը, Հին Եգիպտոսը։ Ի հավելումն դրա՝ նա խոր գիտելիքներ ուներ Խորվաթիայի և հատկապես՝ Դալմաթիայի և Ադրիատիկ ծովի ու նրա կղզիների պատմությունից։ Շատ էր աշխատում. ճամփորդում էր, հնագիտական պեղումներ կատարում, դասախոսում, գրում[9]։

Խորվաթ անվանի գիտնականի մեծարժեք աշխատություններից են Սպլիտ քաղաքի եռահատոր պատմությունը, Դալմաթիայի պատմության հնագույն շրջանին, Խվարի, Դուբրովնիկի պատմական անցյալին նվիրված երկերը։ Բարձր են գնահատվում նաև Դալմաթիայի կառավարիչների զեկույցների՝ վենետիկյան արխիվների հիման վրա նրա նախապատրաստած հինգհատորյա ժողովածուն, Խվար քաղաքի և կղզու հնագույն շրջանի պատմությունն ամփոփող աշխատությունը՝ գիտական ծանոթագրություններով ու մեկնաբանություններով, որոնցում ամփոփված են նաև իր հնագիտական հետազոտությունների արդյունքները (դրանք հիմք են դարձել Adriatic Islands Project-ի ծրագրով հետագա պեղումներ ու հետազոտություններ իրականացնելու համար )[10][11]։

1998 թվականին մի խումբ գիտնականների ու գրողների նախաձեռնությամբ Խվարում բացվել է Գրգա Նովակի անվան Միջերկրածովյան ուսումնասիրությունների ինստիտուտ, որը հետապնդում է Դալմաթիայում գիտությունը, արվեստը, հասարակական գործունեությունը խթանելու նպատակ։ Այդ ինստիտուտի հիմնադիր անդամների թվում է Գրգա Նովակի զարմիկը՝ Սլոբոդան Պրոսպերով Նովակը[6]։

Անվանի գիտնականի հնագիտական հավաքածուն և լապիդարիումը ներկայումս ցուցադրվում են Սուրբ Մարկոսին նվիրված նախկին դոմինիկյան եկեղեցում՝ մաս կազմելով խվարյան ժառանգության թանգարանի։ Դա միջերկրածովյան տարածաշրջանում նորքարեդարյան ժամանակների արտեֆակտների առավել հարուստ մասնավոր հավաքածուներից մեկն է, եթե ոչ ամենահարուստը[12]։

Աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • —— (1932) [1928]. Razvitak moći plovidbe na Jadranu (Our Sea. The Development of Navigation in the Adriatic) (Croatian) (2nd ed.). Zagreb: Mjesni odbor II. Jadranske straže. էջ 356.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1955). Prethistorijski Hvar. Grapčeva špilja (Prehistoric Hvar Grapčeva cave) (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 381.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1961). Jadransko more u sukobima i borbama kroz stoljeća (Adriatic Sea Conflicts and Battles Through the Centuries) (Croatian). Belgrade: Vojnoizdavački zavod JNA Vojno Delo. էջ 586.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1961). Vis. Od VI. st prije nove ere do 1941.godine (Vis From 4th Century A.D. to 1941) (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 281.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1964). Mletačka uputstva i izvještaji (English: Venetian Directives and Reports; Latin: Commissiones et relationes venetae) Part IV. From 1572-1590. Monumenta spectantia historiam Slavorum Meridionalium, vol. 47 (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 503.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1966). Mletačka uputstva i izvještaji (English: Venetian Directives and Reports; Latin: Commissiones et relationes venetae) Part V. From 1591-1600. Monumenta spectantia historiam Slavorum Meridionalium, vol. 48 (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 364.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1967). Egipat. Prethistorija-Faraoni-Osvajači-Kultura (Egypt: Prehistory-Pharaohs-Conquerors-Culture) (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 285.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1970). Mletačka uputstva i izvještaji (English: Venetian Directives and Reports; Latin: Commissiones et relationes venetae) Part VI. From 1588-1620. Monumenta spectantia historiam Slavorum Meridionalium, vol. 49 (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 345.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1972) [1924]. Hvar Kroz Stoljeća (Hvar Through the Centuries). Historijski Arhiv - Hvar (Historical Archives of Hvar) (Croatian). Vol. I (3rd ed.). Narodni Odbor Općine Hvar (National Council of Hvar Municipality).{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1972). Povijest Dubrovnika (History of Dubrovnik) (Croatian and French) (1 ed.). Zagreb: Historical Institute of the Yugoslav Academy of Sciences and Arts in Dubrovnik. էջ 57.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1972). Mletačka uputstva i izvještaji (English: Venetian Directives and Reports; Latin: Commissiones et relationes venetae) Part VII. From 1621-1671. Monumenta spectantia historiam Slavorum Meridionalium, vol. 50 (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 349.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1977). Mletačka uputstva i izvještaji (English: Venetian Directives and Reports; Latin: Commissiones et relationes venetae) Part VIII. From 1672-1680. Monumenta spectantia historiam Slavorum Meridionalium, vol. 51 (Croatian). Zagreb: Yugoslav Academy of Sciences and Arts. էջ 268.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1978) [1957]. Povijest Splita (History of Split) (Croatian). Vol. I. (2nd ed.). Split: Čakavski sabor. էջ 695.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1978) [1961]. Povijest Splita (History of Split) (Croatian). Vol. II. (2nd ed.). Split: Čakavski sabor. էջեր 721–1242.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (1978) [1965]. Povijest Splita (History of Split) (Croatian). Vol. III. (2nd ed.). Split: Čakavski sabor. էջեր 1269–1820.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (2004) [1944]. Slobodan Prosperov Novak (ed.). Prošlost Dalmacije (Ancient Dalmatia) Vol I. Od najstarijih vremena do Kandijskog rata (Croatian) (3rd ed.). Split: Slobodna Dalmacija i Marjan Tisak.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • —— (2004) [1944]. Slobodan Prosperov Novak (ed.). Prošlost Dalmacije (Ancient Dalmatia) Vol II. Od Kandijskog rata do Rapalskog ugovora (Croatian) (3rd ed.). Split: Slobodna Dalmacija i Marjan Tisak.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
  3. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ CONOR.Sl
  5. ↑ http://geschichte.univie.ac.at/en/persons/grga-novak-prof-dr
  6. ↑ 6,0 6,1 «Grga Novak Biography». Mediterranean Institute Grga Novak. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 18-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Novak, Grga». Hrvatski Leksikon (Croatian). Vol. II. Zagreb: Naklada Leksikon d.o.o. 1997. էջ 180. ISBN 953-96728-0-5. 953-96728-2-1.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. ↑ «The History of The University». University of Belgrade. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 22-ին. «In early 1920s The Faculty of Philosophy in Skoplje and the Faculty of Law in Subotica were founded – both being parts of the University of Belgrade»
  9. ↑ Tomorad, M. (2004), Egyptology in Croatia (PDF), Archaeology of Egypt, vol. 3, 1, Netherlands: PalArch Foundation: Netherlands Scientific Journals, ISSN 1567-214X, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ փետրվարի 1-ին, Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 18-ին, «Grga Novak was the most important scholar in this field from the twenties to the sixties of the 20th century.»
  10. ↑ Gaffney, Vincent, The Hvar Archaeological Database, UK: University of Birmingham Institute of Archaeology and Antiquity, Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ փետրվարի 10-ին, Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 20-ին, «Throughout most of the twentieth century, Hvar archaeology has been dominated by the work of one man - Grga Novak» {{citation}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  11. ↑ Gaffney, Vincent L. (2006), Adriatic Islands Project: Contact, Commerce and Colonialism, 6000 BC - AD 600, UK: Tempvs Reperatvm, ISBN 0-86054-851-1
  12. ↑ The Archaeological Collection and Lapidarium Dr Grga Novak, Hvar Heritage Museum, Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 21-ին, Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 20-ին

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գիտական ակադեմիական պաշտոններ
Նախորդող:
Andrija Štampar 		Rector of the University of Zagreb
1946 – 1947 		Հաջորդող:
Andro Mohorovičić
Նախորդող:
Andrija Štampar 		Chairman of the Yugoslav Academy of Sciences and Arts
1958 – 1978 		Հաջորդող:
Jakov Sirotković
 ⛭ 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գրգա_Նովակ&oldid=9806833» էջից