Բուլինգը ուսուցիչների շրջանում
Դպրոցական ուսուցիչները սովորաբար դպրոցական միջավայրում բուլինգ անելու հրահրողներ են և հաճախ իրենք են դառնում բուլինգի զոհ։
Դեպքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած ուսուցիչների բուլինգը ճանաչվում է որպես լուրջ և վնասակար, չկա որևէ վիճակագրություն այն մասին, որ ուսուցիչները բուլինգի են ենթարում, ոչ էլ այն մասին, որ ուսուցիչները բուլինգ են անում։ Սակայն, ըստ մի հոդվածի, ուսուցիչների բարձր տոկոսը խոստովանում է, որ բուլինգի է ենթարկում իր աշակերտներին[1]։
Մեծ Բրիտանիայում կատարված համապարփակ ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ դասավանդումը այն մասնագիտություններից մեկն է, որն առավել վտանգված է բուլինգի ենթարկվելու համար[2]՝
- Ուսուցիչների 15.5%-ը նշել է, որ ներկայումս բռնության են ենթարկվում
- Հարցվածների 35,4%-ը նշել է, որ վերջին հինգ տարիների ընթացքում ենթարկվել է բռնության։
Մեկ այլ հետազոտության ընթացքում տնտեսական և սոցիալական հետազոտությունների ինստիտուտը պարզել է, որ հետապնդումն ավելի տարածված է դպրոցներում (13,8%), քան մյուս աշխատատեղերում (7,9%)[3]։
Սովորելու դժվարություններ ունեցող ուսանողները ավելի մեծ վտանգի տակ են, որ կարող են ուսուցիչների կողմից բռնության ենթարկվելու[4]։
Թեև ուսուցիչների ահաբեկումը ճանաչվում է որպես լուրջ և վնասակար, չկա վիճակագրություն այն մասին, թե ինչպես են ուսուցիչները ահաբեկում ուրիշներին, կամ ուսուցիչները ենթարկվում են բռնության ։ Այնուամենայնիվ, ըստ մի հոդվածի, ուսուցիչների բարձր տոկոսն ընդունում է, որ իրենք բռնաբարում են իրենց աշակերտներին
Մեծ Բրիտանիայում իրականացված համապարփակ հետազոտությունը պարզել է, որ ուսուցումը հալածանքից ամենաբարձր ռիսկի զբաղմունքներից մեկն է.:
- 15,5%-ը նշել է, որ ներկայումս ենթարկվում է բռնության
- 35,4%-ը նշել է, որ վերջին հինգ տարիների ընթացքում ենթարկվել է բռնության։
Մեկ այլ հարցման ժամանակ Տնտեսական և սոցիալական հետազոտությունների ինստիտուտը պարզել է, որ ահաբեկչությունն ավելի տարածված է դպրոցներում (13,8%), քան այլ աշխատավայրերում (7,9%)։
Ուսուցման հաշմանդամություն ունեցող աշակերտները կարող են հատկապես ուսուցչի ահաբեկման վտանգի տակ լինել։
Բարդ դինամիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսուցիչների կողմից բռնության մասին հաղորդելու բարդ խնդիրներ կան ոչ միայն երեխաների, այլև ծնողների համար։ Երեխայի նկատմամբ իրենց ուժային դիրքի շնորհիվ, ուժ, որը թույլ է տալիս նրանց ազդել երեխայի ներկայի և ապագայի վրա, երեխաներն ու ծնողները դժկամությամբ են հայտնում այդ մասին[5][6]։ Կան հատուկ նշաններ, որոնց ծնողները պետք է ուշադրություն դարձնեն, քանի որ իրենց երեխան դժվար թե նրանց տեղյակ պահի իր ուսուցչի կողմից բուլինգի ենթարկվելու մասին[7]։
Ավելին, ուսուցիչը, որը բուլինգի է ենթարկում, կարող է ներկայանալ որպես Ջեքիլի և Հայդի կերպար, նրանք հայտնի կերպարներ են, այնպես որ նրանց բռնությունը կարող է երկար ժամանակ շարունակվել մնալ չբացահայտված[8]։ Սպորտ դասավանդող մարզիչների համար կարելի է տեսնել, որ մեծահասակները հաճախ պարգևատրվում են ահաբեկչական պահվածքի համար, որը երբեք չի հանդուրժվի կամ ներում շնորհվի, եթե դա արվի երեխայի կողմից[9]։
Պարսոնսը նշում է, որ ուսուցչի ահաբեկումը հաճախ հանդիսանում է դպրոցի ներսում ահաբեկման ավելի լայն մշակույթի մաս, դինամիկայի բարդ ցանցով, ինչպիսիք են[10]՝
- Ուսուցիչները կարող են բռնության ենթարկվել՝ այլ ուսուցիչների, աշակերտների, գրասենյակի անձնակազմի, դպրոցների տնօրենների, դպրոցների ղեկավարների կամ ծնողների կողմից[11][12]
- Ուսուցիչները կարող են ահաբեկել՝ այլ ուսուցիչներ, ուսանողներ կամ ծնողներ[13]
- Բուլինգի ենթարկող ուսուցիչներն իրենց հերթին կարող են բռնության ենթարկվել ուրիշների կողմից
Բուլինգ ուսուցչանոցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսուցիչների նկատմամբ ոտնձգությունների ընդհանուր դրսևորումը ուսուցիչների նկատմամբ ոտնձգություն է, երբ ուսուցիչները ենթարկվում են բռնության այլ ուսուցիչների կամ դպրոցի ղեկավարների կողմից[3][14][15][16][17][18]։
Դրսևորումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսուցիչների կողմից բուլինգը հետաքննելիս կարևոր է տարբերակել պահանջկոտ ուսուցչին և նվաստացնողին։ Այսպիսով, օրինակ, «գոռալը» կարող է լինել շատ արդյունավետ և մոտիվացնող, բայց եթե այն ներառում է նսեմացում և ուղեկցվում է նվաստացումներով, անձնական հարձակումներով և վիրավորանքներով, այն դառնում է վիրավորական[19]։ Ուսուցիչների կողմից բուլինգը կարող է ունենալ բազմաթիվ ձևեր՝ հետապնդելու և վախեցնելու համար, այդ թվում[20][21][22]՝
- Հայհոյանք կամ բղավել, հատկապես երեխայի մոտ
- Օգտագործելով հոմոֆոբ, սեքսիստական, ռասայական հայհոյանքներ կամ ուղղակի անձնական հարձակումներ, մեկնաբանություններ՝ ուղղված երեխայի հաշմանդամությանը կամ տարբերությանը
- Ստորացում
- Նախատել
- Անտեսում կամ խուսափում
- Առարկաների նետում
- Կատաղություն
- Երեխայի հանդեպ զզվանք արտահայտելը ժեստերի կամ դեմքի արտահայտությունների միջոցով
- Անպարկեշտ խոսքերի մրմնջում, որպեսզի լսեն միայն թիրախավորված երեխան կամ երեխաները
- Կեղծավորություն (օրինակ՝ ուսանողին ասել, որ «լավ» բառը չօգտագործի, չնայած հաղորդակցության ընթացքում նույն բառն նա է օգտագործում)
Ուսուցիչների նկատմամբ հալածանքը կարող է ունենալ բազմաթիվ ձևեր՝ հետապնդելու և վախեցնելու նպատակով, այդ թվում
- Դեմ առ դեմ առճակատում
- Հուշագիր
- Կիբերհարձակում (ներառյալ տեքստային հաղորդագրությունների կամ սոցիալական ցանցերի օգտագործումը)
Բուլինգ անողները հաճախ օգտագործում են իրենց բարձր դիրքերը գործընկերների նկատմամբ, որոնց վախեցնում են (տես՝ ռանկիզմ)[22]։
- Քննադատելով նրանց աշխատանքը
- Աշխատանքի ծանրաբեռնվածության նկատմամբ անհիմն պահանջներ ներկայացնելը (տես «Կարգավորումը ձախողելու համար»)
- Սարկազմ և կատակներ՝ ուղղված զոհին
- Խաթարել նրանց՝ գերիշխելով նրանց որոշումներն ու տեսակետները
Որոշ դեպքերում ուսուցիչները անտեսվում և մեկուսացվում են անձնակազմի սենյակում գտնվող գործընկերների կողմից կամ մերժվում են առաջխաղացման կամ վերապատրաստման դասընթացների համար[22]։ Այլ ժամանակ ուսուցիչները օտարվում են որպես իրազեկիչներ, երբ նրանք զեկուցում են ադմինիստրատորներին իրենց գործընկերների կողմից իրականացված ահաբեկման մասին ուսանողների հաղորդումների մասին[23]։
Ազդեցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսուցչի և աշակերտի ուժերի անհավասարակշռությունը ավելի մեծ է, քան հասակակիցների միջև և կարող է ուժեղացնել ազդեցությունը։ Երեխայի վրա ուսուցիչների կողմից ահաբեկելու հնարավոր ազդեցությունները ներառում են՝
- Վիկտիմիզացիա և տուժողի պախարակում[10]
- Կեղծ մեղադրանքներ և շինծու պաշտոնական կարգապահական տույժեր[24]
- Սթրեսի ախտանիշներ, ինչպիսիք են անհանգստությունը, գլխացավը, սրտխառնոցը, սրտի բաբախումը և գերճնշումը[3]
- Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարման (PTSD) ախտանշանները, ինչպիսիք են թուլացած իմունային համակարգը, քնի խնդիրները, չափից ավելի մեղքի զգացումը, դյուրագրգռությունը, գերզգոնությունը, մշտական անհանգստություն, ռեակտիվ դեպրեսիա և ինքնասպանության մտքեր[14]
- Ցածր ինքնագնահատականը[14]
- Աշխատանքի կորուստ[10]
Ուշագրավ միջադեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2012 թվականի ապրիլին աուտիստ ունեցող մի տղայի հայր Ստյուարտ Չայֆեցը YouTube-ում տեղադրել է մի տեսանյութ, որում ապացույցներ էին բերվում այն մասին, որ իր որդին, հուզական բռնության է ենթարկվել իր ուսուցչի և օգնականի կողմից՝ Չերրի Հիլլ տարրական դպրոցում[25][26]։ Ապացույցները ձեռք են բերվել այն ժամանակ, երբ Չայֆեցը խոսափող է միացրել իր որդու մոտ՝ նախքան նրան դպրոց ուղարկելը։ Ըստ մի լրատվական հաղորդագրության, երբ նա լսել է ձայնագրությունը, պարզել է որ որդու ուսուցիչները բամբասում են, խոսում ալկոհոլի մասին և կատաղորեն բղավում աշակերտների վրա։ Ձյնագրությունը տարել է Չերրի Հիլլ դպրոցական շրջան, որտեղ պաշտոնյաները ձայնագրությունը լսելուց հետո աշխատանքից հեռացրին ներգրավված ուսուցիչներից մեկին։ Չայֆեցի որդուն տեղափոխել են նոր դպրոց, որտեղ, ըստ Չայֆեցի, իր մոտ ամեն ինչ լավ է[27][28]։ Այնուամենայնիվ, թվում է, որ սովորելու դժվարություն ունեցող ուսանողները կարող են ավելի շատ վտանգված լինել ուսուցիչների կողմից բռնության ենթարկվելու համար[4]։
2014-ի հունիսին Բրիտանիան առաջարկել է«Մոխրոտի մասին» օրենքը, որը հուզական բռնությունը կներառեր Քրեական օրենսգրքում[29]։
Ժամանակակից մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուսուցիչները, որոնք ներկայացվում են որպես բուլինգ անողներ հայտնվել են ժամանակակից մշակույթում, ինչպես նաև ուսուցիչների հետ կատարվող աշխատանքները, որոնք ենթարկվում են բռնության այլ ուսուցիչների, ուսանողների և նույնիսկ տնօրենի կողմից։
Ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Երեխաները Ամերիկայում, մի խումբ աշակերտներ որոշ ուսուցիչների օգնությամբ փորձում են խանգարել իրենց տնօրենուհուն դառնալ վերահսկիչ՝ հասկանալով, թե ինչ վնաս կարող է նա պատճառել։
- Խելագար պրոֆեսորը, դպրոցական կռվարարը հալածում է պրոֆեսորին։
- Մաթիլդա, համանուն վեպի հիման վրա տելեկինեզով տառապող աշակերտուհին օգնում է իր համակուրսեցիներին և ուսուցչին կանգնեցնել դաժան տնօրենի ահաբեկչությունը դպրոցում։
- Նախաճաշի ակումբը, տնօրեն Վերնոնը, հաճախ բուլինգի է ենթարկում պատիժը կրող աշակերտներին։
- Պարոն Վուդքոք, ֆիլմը կենտրոնանում է մի մարդու վրա, որը վրդովված է, որ մարզադահլիճի իր նախկին ուսուցիչը, որը բուլինգի է ենթարկել իրեն և իր դասընկերներին, պատրաստվում է դառնալ իր խորթ հայրը։
- Փոքրիկ Արքայադուստրը, գլխավոր հերոսը գիշերօթիկ դպրոցի կաշառակեր տնօրենի թիրախն է։
- 400 Հարված, Անտուան Դուանելին տանջում է նրա ուսուցիչ Գի Դեկոմբլը։
- Մոլեգնություն[30], Էնդրյու Նեյմանը բռնության է ենթարկվում իր դաժան ուսուցիչ Թերենս Ֆլետչերի կողմից[31]։
Գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հարրի Փոթերի ֆիլմերում ներկայացված են բուլինգի ենթարկող ուսուցիչներ, հիմնականում՝ Սևերուս Սնեյփը և Դոլորես Ամբրիջը։
- Աղջիկների համար բրիտանական կոմիքսները սերիալներում և սովորական ժապավեններում հաճախ պատկերում էին բուլինգի ենթարկող ուսուցիչներին և դպրոցների տնօրեններին։
Հեռուստատեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- iCarly, եղել են դրվագներ, ինչպիսին է «Ես ունեմ իմ տնօրենները», որտեղ տիկին Ֆրենսին Բրիգսը և պարոն Հովարդը ակնհայտորեն բուլինգգի են ենթարկում ուսանողներին, ներառյալ գլխավոր հերոսներին, որոնցից մեկը՝ Սեմը, ինքն իրեն բուլինգի ենթարկող է։ Պարոն Դևլինը և Լորեն Աքերմանը նույնպեսբուլինգի են ենթարկել ուսանողներին։
- Նեդի գաղտնազերծված դպրոցական գոյատևման ուղեցույցը, գիտության ուսուցիչ պարոն Սվինին, ներկայացված է որպես ջղայն մինչև 3-րդ եթերաշրջանը, սակայն նա շտկվում է այն աստիճանի, որ փրկում է իր աշակերտներին փոխտնօրեն Հարվի Քրաբսից, որը ծաղրում է ուսանողներին, հիմնականում գլխավոր հերոսներին։
- Glee, մարզիչ Բիեստեն ենթարկվում է բուլինգի անձնակազմի, այդ թվում՝ Սյու Սիլվեստրի և ուսանողների կողմից։
- Տանը և հեռու, Քեյսի Բրեքսթոնը բռնության է ենթարկվում պարոն Դեյվ Թաունսենդի կողմից Summer Bay ավագ դպրոցում։
- Սիմփսոնները սիթքոմում, Լիզային հետապնդում է փոխարինող ուսուցչուհի Միսս Քենթվելը։
- Ավելի ուշ «Blazed and Confused» դրվագում Բարթը ենթարկվում է բուլինգի իր դաժան և սադիստական նոր ուսուցիչ պարոն Ջեք Լասսենի կողմից, որը դասարանում սափրում է տղայի մազերը։
- Գրեյնջե Հիլ (չորրորդ եթերաշրջան, չորրորդ սերիա) ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչ պարոն Հիքսը ծաղրում է Քրիստոֆեր Ստյուարտին մինչև անգամ ֆիզիկական վնասվածք ստանալը։
Երաժշտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Փինք Ֆլոյդի «Մեր կյանքի ամենաերջանիկ օրերը» երգը՝ բռնություն գործադրող ուսուցիչների մասին է, ովքեր իրենք են բռնության ենթարկվում իրենց կանանց կողմից տանը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Teachers Bullying Students». No Bullying: Anti Bullying Help Center. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ Hoel, H. & Cooper, C.L. Destructive Conflict and Bullying at Work, Sponsored by the British Occupational Health Research Foundation, Manchester School of Management, UMIST (2000)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 BULLYING in the staffroom is having a deeply traumatic effect on some teachers and their families, new research reveals. Irish Independent April 14, 2009
- ↑ 4,0 4,1 «Students with Learning Disabilities at Risk for Teacher Bullying». Kids in the House. 2015 թ․ սեպտեմբերի 10. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ «Teaching Bullies». Ginger Kadlec: BeAKidsHero™. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ «Why don't kids speak up about bullying?». The Edvocate. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ «10 Signs That Your Child's Teacher or Coach May Be a Bully». Healing Walls. 2015 թ․ հոկտեմբերի 26. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ PhD, Jennifer Fraser (2015 թ․ օգոստոսի 7). «Recognizing the Abusive Coach as Jekyll and Hyde». Teaching Bullies. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ «Rewarding Adults Who Bully». Kids in the House. 2015 թ․ հուլիսի 14. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Parsons L Bullied Teacher, Bullied Student: How to Recognize the Bullying Culture in Your School and What to Do About It (2005)
- ↑ Terry, AA (1998). «Teachers as targets of bullying by their pupils : a study to investigate incidence». British Journal of Educational Psychology. 68 (2): 255–268. doi:10.1111/j.2044-8279.1998.tb01288.x.
- ↑ de Wet C The Reasons for and the Impact of Principal-on-Teacher Bullying on the Victims' Private and Professional Lives - Teaching and Teacher Education: An International Journal of Research and Studies, Vol 26 No 7 Pages 1450-1459 Oct 2010
- ↑ McEvoy A Teachers Who Bully Students: Patterns and Policy Implications - Hamilton Fish Institute’s Persistently Safe Schools Conference, Philadelphia, September 11-14, 2005 Արխիվացված Հուլիս 16, 2011 Wayback Machine
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Field T Staffroom bullying The Times Educational Supplement (TES) Magazine 21 June 2002
- ↑ Strickland S Bullies in the staff room The Independent 23 November 1995
- ↑ Dean C Call to beat the staffroom bullies Արխիվացված 2012-10-03 Wayback Machine The Times Educational Supplement (TES) 16 April 2004
- ↑ Being bullied in the staffroom BBC News 20 November 2006
- ↑ McCall B Staffroom suffering Education Guardian, 20 November 2006
- ↑ «Abuse or motivation? I know it when I see it. Do you? By Matt Davidson, Ph.D., President, Institute for Excellence & Ethics (IEE)». Excellence and Ethics (Blog). Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ «Preventing Child Maltreatment: a guide to taking action and generating evidence» (PDF). World Health Organization / International Society for Prevention of Child Abuse and Neglect.
- ↑ «The use of homophobic slurs in sports: It's for the athletes' own good, right?». The Edvocate. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ 22,0 22,1 22,2 Lepkowska D The shocking stories of teacher-on-teacher bullying Արխիվացված 2017-06-19 Wayback Machine Secondary Education News (SecEd) 11 Nov 2010
- ↑ Cribb, Robert (2015 թ․ ապրիլի 2). «Jennifer Fraser says she left because of a "hostile, humiliating, poisoned or intolerable work environment," created after she complained her son was being abused by teacher coaches. The school says allegations have no basis». The Toronto Star. ISSN 0319-0781. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ Munday K The Bullying of Teachers Through the Use of Formal Disciplinary Procedures 2003 Արխիվացված Հունիս 17, 2011 Wayback Machine
- ↑ Horace Mann Elementary School website
- ↑ "Teacher/Bully: How My Son Was Humiliated and Tormented by his Teacher and Aide", Stuart Chaifetz, video at YouTube, posted April 20, 2012
- ↑ NJ Father Records Teachers Bullying His Autistic Child, MyFoxPhilly.com
- ↑ "Verbal abuse of autistic student sparks calls for reform", Jim Walsh and Phil Dunn, Cherry Hill Courier-Post, reprinted at USA Today website, 29 April 2012
- ↑ «Should Emotional Abuse Be Criminalized?». www.hautlife.com. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ Whiplash(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ PhD, Jennifer Fraser (2015 թ․ օգոստոսի 26). «Whiplash: Drum Solo versus Suicide». Teaching Bullies. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրքեր
- Blase, J; JR Blase (2003). Breaking the Silence: Overcoming the Problem of Principal Mistreatment of Teachers. Corwin Press. ISBN 978-0-7619-7772-8.
- Hart, N.; J. Hurd (2000). Teacher stress: the consequences of harassment and bullying. Monitor. ISBN 978-1-871241-31-0.
- Horwitz, K. (2008). White Chalk Crime: The REAL Reason Schools Fail. Booksurge Llc. ISBN 978-1-4196-9407-3.
- Schnall, R.S. (2009). When Teachers Talk: Principal Abuse of Teachers / The Untold Story. Goldenring Publishing. ISBN 978-0-578-00563-8.
Գիտական աշխատություններ
- Allen, K.P. (Spring 2010). «Classroom Management, Bullying, and Teacher Practices» (PDF). The Professional Educator. 34 (1).
- Barnes CA A study investigating the opinions and experiences OF selected teachers regarding teacher bullying - 2007
- Delfabbro, P.; Winefield T.; Trainor S.; Dollard M.; Anderson S.; Metzer J; Hammarstrom A. (2006). «Peer and teacher bullying/victimization of South Australian secondary school students: Prevalence and psychosocial profiles». British Journal of Educational Psychology. 76 (1): 71–90. doi:10.1348/000709904X24645. PMID 16573980.
- Hepburn, A (2000 թ․ դեկտեմբեր). «Power lines: Derrida, discursive psychology and the management of accusations of teacher bullying». British Journal of Social Psychology. 39 (4): 605–628. doi:10.1348/014466600164651. PMID 11190687.
- Monsvold T, Bendixen M, Hagen R Exposure to teacher bullying in schools: A study of patients with personality disorders - Nordic Journal of Psychiatry 2011 Feb 25
- Twemlow, SW; P Fonagy; FC Sacco; JR Brethour Jr. (2006 թ․ մայիս). «Teachers who bully students: A hidden trauma» (PDF). International Journal of Social Psychiatry. 52 (3): 187–198. doi:10.1177/0020764006067234. PMID 16875191. S2CID 9158504. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 16-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Ուսուցիչները "բռնության են ենթարկվել դպրոցում"». BBC News. 2003 թ․ ապրիլի 12. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
- Ուսուցիչների ինքնասպանությունների թիվը կրկնապատկվում է