Jump to content

Աֆրիկա դե լաս Էրաս Գավիլան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Աֆրիկա դե լաս Էրաս Գավիլան
Դիմանկար
Ծնվել էապրիլի 27, 1909(1909-04-27)[1]
ԾննդավայրՍեուտա, Իսպանիա
Մահացել էմարտի 8, 1988(1988-03-08)[1] (78 տարեկան)
Մահվան վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանԽովանսկոե գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Իսպանական հեղափոխություն և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունհետախույզ
ԱմուսինGiovanni Antonio Bertoni? և Felisberto Hernández?
Պարգևներ և
մրցանակներ
Լենինի շքանշան Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան «Խիզախության համար» մեդալ (ԽՍՀՄ) «Հայրենական պատերազմի պարտիզանի» 1-ին դասի մեդալ և «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ
 África de las Heras Վիքիպահեստում

Աֆրիկա դե լաս Էրաս Գավիլան ( իսպ.՝ África de las Heras Gavilán, ապրիլի 27, 1909(1909-04-27)[1], Սեուտա, Իսպանիա - մարտի 8, 1988(1988-03-08)[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային ​​հետախույզ, գնդապետ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աֆրիկա դե լաս Էրաս Գավիլանը ծնվել է 1909 թվականի ապրիլի 26-ին իսպանական Մարոկկոյի Սեուտա քաղաքում։ Հայրը՝ Զոյլո դե լաս Էրաս Խիմենեզ, ռազմական արխիվագետ, մայրը՝ Վիրտուդես Գավիլան դե Պրոն, տնային տնտեսուհի էր:

Մինչև 1923 թվականը նա սովորել է Մադրիդում՝ Հիսուսի սուրբ սրտի քոլեջում (իսպ.՝ Colegio Sagrado Corazón de Jesús), ապա ուսումը շարունակել է Մելիլյա քաղաքի միաբանության դպրոցում։

1933 թվականին, հոր անսպասելի մահից հետո, Աֆրիկան ​​սկսեց անկախ կյանք։ Նա վերջապես տեղափոխվեց Իսպանիա, սկսեց աշխատել Մադրիդի տեքստիլ գործարանում, միացավ Կոմունիստական ​​կուսակցության շարքերը և շուտով մասնակցեց Աստուրիայի հանքագործների զինված ապստամբության նախապատրաստմանը։ Ապստամբությունը ճնշելուց հետո Աֆրիկան ​​ավելի քան մեկ տարի մնաց ընդհատակում։

Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1936 թվականին, Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի բռնկմամբ, Աֆրիկա դե լաս Էրասը մեկնել է ռազմաճակատ և կռվել հանրապետականների կողքին։ Եղել է Կոմունիստական ​​կուսակցության պատվիրակ Ժողովրդական ճակատի կառավարությունում։

1937 թվականին նա սկսեց համագործակցել խորհրդային արտաքին հետախուզության հետ՝ միանալով նրա Մադրիդի կայանին։ Նա հատուկ հանձնարարություններ է կատարել տարբեր երկրներում։ Բնակիչ Ալեքսանդր Օռլովի փախուստի պատճառով ՆԿՎԴ-ն ստիպված եղավ Մեքսիկայից հետ կանչել իր գործակալ Աֆրիկան ​​դե լաս Էրասին, որը Տրոցկու քարտուղարություն էր ներառվել Նորվեգիայում՝ նրա լուծարումը կազմակերպելու համար: Նա լավ էր ճանաչում Օրլովինլ: 1938 թվականի վերջին Աֆրիկային ապօրինի տեղափոխեցին Խորհրդային Միություն, որտեղ նա ստացավ խորհրդային քաղաքացիություն և սկսեց աշխատել տեքստիլ արդյունաբերության մեջ։

Հայրենական մեծ պատերազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրենական մեծ պատերազմի սկզբին Աֆրիկան մեկնեց ռազմաճակատ։ Սկզբում նա հայտնվել է ՆԿՎԴ Առանձին մոտոհրաձգային բրիգադի հատուկ նշանակության բժշկական ստորաբաժանումում: Այնուհետև նա անցել է ռադիոօպերատորների արագացված դասընթաց (ավարտել է 1942 թվականի մայիսին) և ուղարկվել ստեղծվող «Հաղթողներ» հետախուզադիվերսիոն ջոկատ՝ Խորհրդային Միության ապագա հերոս Դմիտրի Նիկոլաևիչ Մեդվեդևի հրամանատարությամբ, ով պետք է գործեր գերմանական օկուպացված տարածքներում։ 1942 թվականի հունիսի 16-ի գիշերը խումբը, որում ներառված էր Աֆրիկան, անկարգելով իջավ Արևմտյան Ուկրաինայի Տոլստի Լես կայարանի մոտ, և թշնամու գծերի հետևում սկսվեցին մարտական ​​աշխատանքները:

1944 թվականի վերջին Աֆրիկան ​​կրկին հայտնվեց Մոսկվայում, որտեղ նրան առաջարկեցին աշխատանքի գնալ ապօրինի արտասահմանյան հետախուզության ստորաբաժանումում: Այդ ժամանակվանից սկսվեց հատուկ ուսուցումը և ապօրինի դիրքերից հետախուզություն իրականացնելու համար անհրաժեշտ հմտությունների ձեռքբերումը։ Եվ կրկին, հիմա խաղաղ ժամանակներում Աֆրիկան ​​ներգրավվեց հետախուզական աշխատանքներում:

Պատերազմից հետո

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին պատկերներ
Աֆրիկա դե լաս Էրաս Գավիլանը և Վալենտինո Մարկետտին

1946 թվականի հունվարին մեքենայով Բեռլինից տեղափոխվեց Փարիզ, որտեղ շուտով նրան հաջողվեց ապահով կերպով բնակություն հաստատել՝ ներկայանալով որպես փախստական, ով իբր հատել է իսպանա-ֆրանսիական սահմանը 1945 թվականի վերջին։ 1947 թվականին Կենտրոնը որոշեց Աֆրիկային ​​ուղարկել Ուրուգվայ՝ հետախուզական աշխատանքների համար։ 1948 թվականի դեկտեմբերին նա ավարտեց իր գործը Ֆրանսիայում և մեկնեց նպատակակետ երկիր, որտեղ նրան վիճակված էր աշխատել քսան տարի։ Նա հաստատվել է Մոնտեվիդեոյում, որտեղ դարձել է ֆրանսիական նորաձեւության սրահի սեփականատեր։ Այնտեղ հավաքվել էին գլխավոր շտաբի սպաների, դիվանագետների և գործարարների կանայք, որոնցից հետախույզն ընտրում էր համալրման համար թեկնածուներ[2]։

1956 թվականի մայիսին Կենտրոնից ռադիոգրաֆիա է ստանում, որ իր մոտ որպես ռեզիդենտ են ուղարկում «իտալացի ընկերոջ»: Հետախույզը գնացել է հարեւան պետության մայրաքաղաք, որտեղ շուտով տեղի է ունեցել անօրինական հետախույզների հանդիպումը։ Մոսկվայում մշակված օպերատիվ լեգենդ-կենսագրության համաձայն՝ նրանք պետք է ամուսին ու կին դառնան։ Նա առանց վարանելու համաձայնեց ղեկավարությունից ստացված առաջարկին և ամուսնության մեջ մտավ նախկինում անծանոթ մարդու՝ Վալենտինո Մարկետիի հետ (իսկական անունը՝ Ջովանի Անտոնիո Բերտոնի, գործառնական կեղծանունը՝ Մարկո)[3]։ Աֆրիկան ​​և ամուսինը ձեռք բերեցին հնաոճ իրերի առևտրի արտոնագիր և տուն գնեցին Մոնտեվիդեոյում, որի առաջին հարկը վերածվեց խանութի, իսկ երկրորդ հարկում նրանք սարքեցին մութ սենյակ և ռադիոստուդիա՝ դառնալով Արևմտյան կիսագնդում խորհրդային անօրինական ներգաղթյալներից առաջինը, ովքեր երկկողմանի կայուն ռադիոկապ հաստատեցին Կենտրոնի հետ։ Նրանք հնաոճ իրերի առևտուր էին անում Հարավային Ամերիկայի տարբեր երկրներում և այնտեղ օգտակար կապեր ձեռք բերում։ Կենտրոնի ցուցումով նրանք գաղտնի հանդիպումներ ունեցան Սալվադոր Ալյենդեի հետ, որն այն ժամանակ Չիլիի սենատոր էր, և Էռնեստո Չե Գևարայի հետ՝ Granma զբոսանավով նրա մեկնելու նախօրեին, որպես Ֆիդել Կաստրոյի ջոկատի մաս՝ Կուբայում իշխանությունը զավթելու համար[2]։

Թեև Պատրիան և Մարկոն ստեղծեցին ամուսնական զույգ Մոսկվայի թելադրանքով, որպեսզի դյուրացնեն իրենց հանձնարարված կարևոր հետախուզական առաջադրանքների իրականացումը, նրանց ամուսնությունը երջանիկ դարձավ: Նրանք միասին ապրել են ութ տարի։ 1964 թվականի սեպտեմբերի 1-ին Մարկոն հանկարծամահ է լինում։ Ամուսնու մահից հետո Աֆրիկան ​​շարունակեց ակտիվորեն աշխատել ևս երեք տարի։

1967 թվականի աշնանը Աֆրիկա դե լաս Էրասը թողեց Լատինական Ամերիկան ​​և վերադարձավ Մոսկվա։ Սակայն ևս երեք անգամ նա ստիպված է եղել գործուղումների մեկնել արտերկիր՝ կարևոր հանձնարարություններ կատարելու։

1971 թվականից Աֆրիկան ​​ակտիվորեն մասնակցել է անօրինական հետախույզների երիտասարդ սերնդի կրթությանը՝ նրանց փոխանցելով իր փորձը։ Նրա ուսանողների թվում էին Վիտալի Վյաչեսլավովիչ Նետիկսան և նրա կինը՝ Թամարա Իվանովնան, որոնք հետագայում հաջողությամբ աշխատել են որպես անօրինական հետախույզներ Լատինական Ամերիկայում, պարգևատրվել են շքանշաններով և մեդալներով, իսկ Վիտալի Նետիկսան արժանացել է Ռուսաստանի Դաշնության հերոսի կոչմանը[4]։

Աֆրիկան թոշակի է անցել 1985 թվականին։ Սակայն նա մինչև վերջին օրը չի խզել կապը հետախուզության հետ։

Աֆրիկա դե լաս Էրասը մահացել է 1988 թվականի մարտի 8-ին՝ 79 տարեկան հասակում, Մոսկվայում։Թաղված է Խովանսկոե գերեզմանատանը։

  • Ռազմական գործողություններին և պարտիզանական շարժմանը ակտիվ մասնակցելու համար պարգևատրվել է Կարմիր աստղի շքանշանով, ինչպես նաև «Արիության համար» և «Հայրենական պատերազմի կուսակցական» 1-ին աստիճանի մեդալներով։
  • Անօրինական աշխատանքում ձեռք բերված արդյունքների և ցուցաբերած նախաձեռնության ու հաստատակամության համար պարգևատրվել է Կարմիր աստղի երկրորդ շքանշանով և «Արիության համար» երկրորդ մեդալով։
  • 1976 թվականի մարտին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով՝ հատուկ ծառայությունների համար, իսկ 1985 թվականի մայիսին՝ Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշանով։

Արվեստի մի շարք գործեր նվիրված են Աֆրիկա դե լաս Էրասին.

  • «Կինը «Գաղտնի» կնիք-մակագրով» ֆիլմը (ООО «Студия АРТЕЛЬ», 2010, պատվիրված՝ Առաջին ալիքի կողմից) գլխավոր դերում՝ Էստրելլա Սապատերո[5]:
  • Դմիտրի Մեդվեդևի «Դա եղել է Ռովնոյի մոտ» գիրքը[6]
  • 2019 թվականի մարտի 12-ին Արտաքին հետախուզության ծառայության 100-ամյակի կապակցությամբ շրջանառության մեջ դրվեց նամականիշ՝ նվիրված Աֆրիկա դե Լաս Էրասին։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Diccionario biográfico español (իսպ.)Real Academia de la Historia, 2011.
  2. 2,0 2,1 «Подвиг разведчицы: Африка - «Patria» нашей Родины». Արխիվացված է օրիգինալից 2022-12-17-ին. Վերցված է 2022-12-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  3. Rodrigo Fernández. Una española, espía en el KGB Արխիվացված է Սեպտեմբեր 25, 2023 Wayback Machine-ի միջոցով:(իսպ.)
  4. Николай Долгополов (2020-01-28). «Семеро вышли из тени». https://rg.ru/ (ռուսերեն). Российская газета - Столичный выпуск № 17(8071). Արխիվացված է օրիգինալից 2020-03-21-ին. Վերցված է 2020-03-21-ին. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն); External link in |website= (օգնություն); Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |subtitle= ignored (օգնություն)
  5. «Женщина под грифом «СЕКРЕТНО»». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-23-ին. Վերցված է 2013-03-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  6. Полковник Африка де Лас Эрас (русский) // Солдаты Великой Отечественной войны : журнал. — 2015. — Т. 65. — С. 11—12.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աֆրիկա դե լաս Էրաս Գավիլան» հոդվածին։