Արաբական ստրկավաճառություն
Արաբական ստրկավաճառություն, ստրկավաճառության պրակտիկա, որը տեղի է ունեցել Արաբական աշխարհում, հիմնականում Արևմտյան Ասիայում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Հարավարևելյան Աֆրիկայում, Սոմալի, ինչպես նաև Եվրոպայի որոշ մասերում, (օրինակ՝ Պիրենեյան թերակղզում և Սիցիլիայում) այդ տարածքներում արաբների տիրապետության շրջանում։ Առևտուրը կենտրոնացած էր Մերձավոր Արևելքի, Սոմալիի շուկաների վրա։ Հատուկ ռասայի, ազգության կամ կրոնի մարդկանց թրաֆիքինգի սահմանափակումներ չեն եղել[1], իսկ ստրկավաճառները կարող էին ազգությամբ արաբ չլինել։ Եվրոպական գիտական գրականության մեջ այս ստրկավաճառությունը կոչվում է ոչ միայն արաբական, այլ նաև մուսուլմանական կամ նույնիսկ Բերբերյան (տարածքի անունով՝ Բարբարոսական ափ)։
8-րդ և 9-րդ դարերի ընթացքում, Ֆաթիմյան խալիֆայության ժամանակաշրջանում, ստրուկների մեծ մասը եվրոպացիներ էին (կոչվում են սակալիբա), որոնք գերեվարվել էին Եվրոպայի ափերին և պատերազմների ժամանակ[2]։ Պատմաբանները գնահատում են, որ իսլամական երկրներում ստրկության գոյության ողջ ժամանակահատվածում՝ 650-1900 թվականներին, 10-18 միլիոն մարդ ստրկացվել է արաբ ստրկավաճառների կողմից և Եվրոպայից, Ասիայից և Աֆրիկայից դուրս բերվել Կարմիր ծովով, Հնդկական օվկիանոսով և Սահարա անապատով[3]։ Միևնույն ժամանակ, ստրուկները գալիս էին բազմաթիվ շրջաններից, որոնց թվում էին միջերկրածովյան ժողովուրդների ներկայացուցիչներ, պարսիկներ, Կովկասի և Անդրկովկասի լեռնային շրջանների ժողովուրդներ (Վրաստան, Հայաստան և Չերքեզիա) և Կենտրոնական Ասիայի և Սկանդինավիայի մասեր, անգլիացիներ, հոլանդացիներ և իռլանդացիներ, բերբերներ Հյուսիսային Աֆրիկայից, սլավոններ[4],ինչպես նաև տարբեր ծագման տարբեր այլ ժողովուրդներ, այդ թվում` աֆրիկյան ժողովուրդների ներկայացուցիչներ։
Արաբական ստրկավաճառության ամենամեծ կենտրոններից մեկը Աֆրիկյան Տոմբուկտու քաղաքն էր, որն այդ ժամանակ հասանելի էր միայն մուսուլմանների համար, բայց միևնույն ժամանակ ընկած էր հենց արաբական աշխարհից դուրս։ Աֆրիկյան մի շարք պետությունների իշխանություններն իրենք էին արաբների համար ստրուկների ակտիվ մատակարարներ, մասնավորապես՝ Սահելի Միջնադարյան թագավորությունները՝ Կանեմ-Բորնուն և Վադայը կամ Մահդիստական սուլթանությունը[5]։
Հյուսիսային Աֆրիկայում բերբերյան ծովահենները ծովահենության զանգվածային գործողություններ էին իրականացնում Եվրոպական նավերի դեմ և ստրկացնում հազարավոր եվրոպացի քրիստոնյաների։ Մեծ Բրիտանիայում շատ դեպքերում, օրինակ, գյուղական եկեղեցիներն ու համայնքները գումար էին հավաքում նման փրկագինների համար։ Բրիտանական կառավարությունը երբեք փրկագին չի վճարել իր քաղաքացիների համար։ Քրիստոֆեր Հիթչենզը հայտնում է, որ 1530-1780 թվականներին Հյուսիսային Աֆրիկայում ստրկության է վաճառվել, հավանաբար, մոտ 1,5 միլիոն եվրոպացիներ և ամերիկացիներ[6][7]։
18 - րդ և 19-րդ դարերում Հարավարևելյան Աֆրիկայից զինջա ստրուկների (բանտու) հոսքը մեծացավ Զանզիբարի Սուլթանության ծաղկման հետ, որը հիմնադրվել էր Զանզիբարում (այժմ՝ Տանզանիա)։ Զանզիբարի արաբները ուղղակի առևտրային շահերի բախման մեջ են մտել Արևելյան Աֆրիկայի ափի երկայնքով պորտուգալացիների և այլ եվրոպացիների հետ մրցակցության մեջ[8]։ Արևելյան Աֆրիկայի ներքին տարածքներում որոշ ցեղեր, ինչպիսիք են Յաոն, վերածվել են արաբ վաճառականներին ստրուկ մատակարարողների։ Ստրուկների մեծ մասը «ձեռք են բերվել» Աֆրիկական Մեծ լճերի շրջանում, հատկապես Նյասա և Տանգանիկա լճերի ափերին։ Մինչև 19-րդ դարի կեսերը ստրուկների գրավումը և դրանց գնումը կատարվում էին ափերին ավելի մոտ, բայց հետո սկսվեց արաբ ստրկավաճառների ինտենսիվ առաջխաղացումը դեպի մայրցամաքի խորքերը։ Եղել են դեպքեր, երբ ստրկավաճառության արդյունքում որևէ գյուղի բնակչությունն ամբողջությամբ անհետացել է. կան պնդումներ, որ Աֆրիկայի արևմտյան ափին ստրկավաճառության արդյունքում որոշ տարածքներ ամայացել են։ 19-րդ դարի վերջին, երբ սկսվեց Արևելյան Աֆրիկայում եվրոպական գաղութների ստեղծումը, եվրոպացիները սկսեցին պայքարել Արաբական ստրկավաճառության դեմ[9]։
Ստրուկները կատարել են տարբեր աշխատանքներ, այդ թվում՝ տնային գործեր, ինչպես նաև ենթարկվել են սեռական շահագործման։ Համեմատական ճանաչում են ստացել ստրուկ երաժիշտները, կայնները։ Սովորաբար բաց մաշկ ունեցող ստրուկները գնահատվում էին ավելի բարձր, քան սևամորթները. այսպիսով, որոշ ուլեմներ, այդ թվում՝ Աբու Ամր իբն Ալ-Ալան, մեկնաբանելով Մուհամմադ մարգարեի հադիսը ստրուկին հանձնելու մասին՝ որպես փոխհատուցում ձախողման հրահրման համար, կարծում էին, որ ընդունվում է միայն սպիտակ ստրուկը, բայց ոչ սևը[10]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Confronting anti-black racism in the Arab world». Al-Jazeera. 2013 թ․ հուլիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 3-ին.
{{cite news}}:|first=missing|last=(օգնություն); Check|first=value (օգնություն) - ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 3-ին.
- ↑ «Encyclopædia Britannica's Guide to Black History». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 3-ին.
- ↑ «6. Рабы. (1986)». historic.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
- ↑ Jean Sellier, Atlas des peuples d’Afrique, ed. La Découverte, 2003, ISBN 2-7071-4129-1.
- ↑ Christopher Hitchens (Spring 2007). «Jefferson Versus the Muslim Pirates». City Journal (անգլերեն). Manhattan Institute for Policy Research. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
- ↑ M. A. Khan Islamic Jihad: A Legacy of Forced Conversion, Imperialism, and Slavery. — Bloomington, IN: iUniverse, 2009. — P. 320. — 388 p. — ISBN 978-1440118463
- ↑ Owen Alik Shahadah. «Arab Slave Trade». African Holocaust Society. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունվարի 4-ին.
- ↑ «С.Ю. Абрамова АФРИКА: ЧЕТЫРЕ СТОЛЕТИЯ РАБОТОРГОВЛИ». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 10-ին.
- ↑ Сунан Абу Дауда, Хадисы 4570-4571 с комментариями Արխիվացված 2021-04-16 Wayback Machine
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Edward A. Alpers, The East African Slave Trade, Berkeley, 1967;
- Allan G. B. Fisher, Slavery and Muslim Society in Africa, éd. C. Hurst, Londres, 1970;
- Ronald Segal, Islam’s Black Slaves, Atlantic Books, Londres, 2002;
- Robert C. Davis, Christian Slaves, Muslim Masters: White Slavery in the Mediterranean, the Barbary Coast, and Italy, 1500—1800, Palgrave Macmillan, 2003.
- John Wright, The Trans-Saharan Slave Trade, Londres-New York, Routledge, 2007.