Անդերս Ֆրիսկ
 | |||
|---|---|---|---|
| Քաղաքացիությունը |
 Շվեդիա | ||
| Ծննդյան ամսաթիվ | փետրվարի 18, 1963 (61 տարեկան) | ||
| Ծննդավայր | Գյոթեբորգ | ||
|
| |||
|
| |||
|
| |||
|
| |||
|
| |||
Պեր Ստեֆան Անդերս Ֆրիսկ (շվեդ.՝ Per Stefan Anders Frisk, փետրվարի 18, 1963, Գյոթեբորգ), շվեդ ֆուտբոլային մրցավար, 1990-ականների վերջի և 2000-ականների սկզբի ամենահայտնի ֆուտբոլային մրցավարներից մեկը։ Հայտնի է որպես 2000 թվականի Եվրոպայի առաջնության եզրափակչի գլխավոր մրցավար։ Մասնագիտությամբ ապահովագրական գործակալ։ Իր կարիերայի ընթացքում սպասարկել է ավելի քան 118 խաղ։ Բազմիցս դարձել է երկրպագուների հարձակումների և սպառնալիքների թիրախ։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մրցավարությամբ Ֆրիսկն սկսել է զբաղվել 1978 թվականից, առաջին անգամ Ալսվենսկանի (Շվեդիայի բարձրագույն դիվիզիոն) խաղերին ընդունվել է 1989 թվականին։ ՖԻՖԱ-ի մրցավար է դարձել 1991 թվականից, զբաղվել է նաև Կարմիր խաչի կազմակերպության հետ համագործակցությամբ։ Նրա աշխատանքի հիշարժան պահերից մեկը Սիերա Լեոնեում ճանապարհորդությունն էր, և Ֆրիսկն, իր իսկ խոսքով, հուզվեց երեխաների ընտանիքներ վերադառնալու տեսարաններով։
Միջազգային կարիերայի սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1991 թվականին Ֆրիսկն իր նորամուտը նշեց որպես ՖԻՖԱ-ի լիիրավ մրցավար՝ սպասարկելով 1991 թվականի հուլիսի 17-ին Իսլանդիա-Թուրքիա հանդիպումը։ Այն ժամանակ նա 28 տարեկան էր։ Նույն թվականին նա աշխատել է Եվրոպայի պատանեկան առաջնությունում 16 տարեկանից ոչ բարձր խաղացողների համար, երեք տարի անց նա դատել է Ճապոնիայում կայանալիք մինչև 17 տարեկանների աշխարհի առաջնության հանդիպումները։ Այդպիսով Անդերսը վստահություն է ձեռք բերել ՈՒԵՖԱ-ում։
Ֆրիսկն առաջին անգամ դատվել է 1996 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում։ Ռուս երկրպագուներին նա հայտնի է որպես Ռուսաստան-Չեխիա խմբային խաղի մրցավար, որն ավարտվել է խոշոր ոչ-ոքի՝ 3:3 հաշվով (խաղը կայացել է Լիվերպուլում)։ 1998 թվականի աշխարհի առաջնությունում Ֆրիսկը չի աշխատել մեջքը վնասելու պատճառով, սակայն 1999 թվականին արդեն սպասարկել է Կոնֆեդերացիաների գավաթի եզրափակիչը, որում Մեքսիկան 4:3 հաշվով հաղթել է Բրազիլիային։
2000-2004 թվականներին աշխատել է միջազգային մրցաշարերում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անդերս Ֆրիսկի համար նվաճման ամենաբարձր կետը 2000 թվականի Եվրոպայի առաջնության եզրափակիչը դատելու իրավունքն էր, որը տեղի ունեցավ Ռոտերդամի «Ֆեյենորդ» մարզադաշտում։ Ֆրիսկը խաղի հիմնական ժամանակին, երբ Իտալիան 1:0 հաշվով հաղթում էր, երկրորդ խաղակեսում ավելացրեց չորս րոպե[1], և հենց չորրորդ րոպեին Սիլվեն Վիլտորը հավասարեցրեց հաշիվը և խաղը տեղափոխեց լրացուցիչ ժամանակ, իսկ լրացուցիչ ժամանակում Դավիդ Տրեզեգեն խփեց հաղթական գոլը։ Խաղից հետո ֆրիսկն ասում էր, որ հուզմունքից իր մարմնով հաճախ սագի ցնցումներ էին անցնում։
2002 թվականի աշխարհի առաջնությունում Ֆրիսկը սպասարկել է երկու հանդիպում՝ խմբային փուլի Բրազիլիա-Չինաստան խաղը (աշխարհի ապագա չեմպիոնների ջախջախիչ հաղթանակը 4։ 0 հաշվով) և 1/8 եզրափակչի Իռլանդիա-Իսպանիա հանդիպումը։ Հենց վերջին խաղում Ֆրիսկը դարձավ իսպանացիների կողմից զանգվածային հարձակումների թիրախ՝ Ֆերնանդո Մորիենտեսի և Ֆրանցիսկո դե Պեդրոյի անկումից հետո երկու անգամ նա 11-մետրանոց չտվեց իռլանդացիների դարպասին, իսկ հետո երկու անգամ 11-մետրանոց նշանակեց իսպանացիների դարպասին։ Առաջին դեպքում Իկեր Կասիլյասը հակադարձեց Իան Հարթի հարվածին, իսկ ահա երկրորդում (ավելացված ժամանակում) Ռոբի Քինը հավասարեցրեց հաշիվը։ Միայն 11 մետրանոցներով իսպանացիներին հաջողվեց առաջ անցնել, սակայն Ֆրիսկային դրանից հետո թույլ չտվեցին մասնակցել աշխարհի առաջնության խաղերին[2]։
2003 թվականին Ֆրիսկը սպասարկել է Չեմպիոնների լիգայի կիսաեզրափակչի «Չելսի»-«Մոնակո» հանդիպումը։ 2004 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում Ֆրիսկն աշխատել է խմբային փուլում Իսպանիա-Պորտուգալիա և Գերմանիա-Նիդեռլանդներ խաղերում, ինչպես նաև դատում է քառորդ եզրափակիչ Ֆրանսիա-Հունաստան և կիսաեզրափակիչ Պորտուգալիա-Նիդեռլանդներ։ Չնայած այդ մրցաշարում նա որևէ լուրջ սխալ թույլ չտվեց, Ռուդ վան Նիստելրոյը ֆրիսկին մեղադրեց կիսաեզրափակչում ոչ կոմպետենտ մրցավարության մեջ, քանի որ նա անընդհատ մեկնաբանում էր հոլանդացիների դեմ բոլոր վիճելի պահերը և նույնիսկ չէր հաշվում վան Նիստելրոյի գոլը, որը, ըստ մրցավարի, խփեց խաղից դուրս վիճակից[3]։
ՈՒԵՖԱ Չեմպիոնների լիգա 2004/2005՝ ամենասկանդալային մրցաշարը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՈՒԵՖԱ-ի 2004/2005 մրցաշրջանի Չեմպիոնների լիգան, ինչպես պարզվեց, վերջինն էր Անդերս Ֆրիսկի համար իր կարիերայում։ 2004 թվականի սեպտեմբերի 15-ին Հռոմի «Օլիմպիկո» մարզադաշտում Անդերս Ֆրիսկը մրցեց տեղի «Ռոմայի» և «Կիևի Դինամոյի» միջև խաղը։ Առաջին խաղակեսի վերջին վայրկյաններին 1:0 հաշվի ժամանակ կիևցիների օգտին իտալացիները մնացին 10 հոգով՝ ֆրանսիացի լեգեոներ Ֆիլիպ Մեքսեսը կանխամտածված կերպով ոտք դրեց Մարիս Վերպակովսկիսի ոտքին, և Ֆրիսկն անմիջապես կարմիր քարտ ցույց տվեց ֆրանսիացուն։ «Ռոմայի» կատաղած երկրպագուները սկսել են ձեռքի տակ եղած իրերը նետել խաղադաշտ՝ շշեր, մետաղադրամներ, ճայթրուկներ և նույնիսկ բջջային հեռախոսներ։ Եվ հենց որ Անդերս Ֆրիսկն ընդմիջման համար սուլիչ է տվել (կիեւցիները հաղթում էին 1:0 հաշվով) և ուղևորվել հանդերձարան, «Ռոմայի» երկրպագուներից մեկը նրա վրա նետել է ոչ այն է՝ մետաղադրամ, ոչ այն է՝ Կրակայրիչ և արյան մեջ ջարդել Ֆրիսկայի գլուխը[4]։ 40 րոպե անց Ֆրիսկը, որին հաջողվել է ուշքի բերել, հայտարարել է խաղը դադարեցնելու մասին։ Արդյունքում «Ռոմային» տեխնիկական պարտություն են գրանցել 3:0 հաշվով և պարտավորեցրել տնային երկու հանդիպում անցկացնել առանց հանդիսականների։
Գարնանը նա դատում էր Չեմպիոնների Լիգայի 1/8 եզրափակչի «Բարսելոնա»-«Չելսի» հանդիպումը։ Լոնդոնցիների օգտին 1:0 հաշվի ժամանակ Ֆրիսկը երկրորդ դեղին քարտից հետո խաղադաշտից հեռացրել է Դիդյե Դրոգբային։ Արդյունքում կատալոնացիները հաղթանակ կորզեցին Մաքսի Լոպեսի և Սամուել Էտո'Օ-ի գոլերի շնորհիվ։ Խաղից հետո Ժոզե Մոուրինյոն չի ներկայացել մամուլի ասուլիսին, իսկ հետո նաև բացահայտ մեղադրել է Ֆրիսկին՝ «Բարսելոնայի» գլխավոր մարզիչ Ֆրանկ Ռայկարդին մրցավար հրավիրելու եւ նրա հետ ինչ-որ բանի մասին շփվելու մեջ[5]։ Ինքը՝ Ֆրիսկը, հերքել է նման փաստը, իսկ ապրիլի 7-ին ՈՒԵՖԱ-ի ներկայացուցիչ Պասկալ Ֆրատելիան հայտարարել է, որ տեսել է, թե ինչպես է Ռայկարդը պարզապես բարևել մրցավարին ենթասպառական սենյակում և առաջարկել խոսել հանդիպման մասին, Սակայն Ֆրիսկը հայտարարել է՝ «Հիմա խաղը քննարկելու ժամանակը չէ և այստեղ տեղը չէ» և փակվել է մրցավարական սենյակում[6]։
Պատասխան խաղում «Չելսին», այնուամենայնիվ, 4:2 հաշվով հասավ անհրաժեշտ հաղթանակի և դուրս եկավ քառորդ եզրափակիչ։ Արդյունքում ֆրիսկային արդարացրին, իսկ Մոուրինյոյին որակազրկեցին «Բավարիայի» դեմ քառորդ եզրափակիչի երկու հանդիպումներով։ Սակայն «արիստոկրատների» երկրպագուները չեն հանդարտվել և սկսել են շանտաժի ենթարկել Ֆրիսկին՝ սպառնալով նրան ինչպես նամակներով, այնպես էլ հեռախոսով։ Սպառնալիքներ են հնչել նաև Ֆրիսկի ընտանիքի հասցեին, ինչի արդյունքում նա որոշում է կայացրել վաղաժամ ավարտել կարիերան, ինչի մասին հայտնել է Շվեդիայի ֆուտբոլային մրցավարների ասոցիացիայի ղեկավար Բու Կարլսոնը[7][8][9]։
2005 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Անդերս Ֆրիսկն արժանացել է ՖԻՖԱ-ի նախագահի մրցանակին՝ դա հարգանքի նշան էր մրցավարի նկատմամբ, ում կարիերան դադարեցվել էր ընտանիքին սպառնացող սպառնալիքների պատճառով[10]։
Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կնոջ անունը Էրիկա Լարհագ է։ Անդերսը դաստիարակում է չորս երեխա։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Драматичные развязки чемпионата Европы Արխիվացված 2013-09-03 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ Судья — скандинав! Արխիվացված 2013-05-10 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ Судья Фриск помог сопернику Արխիվացված 2019-06-09 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ «Рома»-«Динамо»: болельщик до крови разбил арбитру голову Արխիվացված 2014-08-12 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ Гол в ворота «Челси» засчитан неправильно? Արխիվացված 2019-06-09 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ «Uefa report backs Blues on Frisk». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 5-ին.
- ↑ Шведский рефери Андерс Фриск завершил карьеру из-за угроз семье(չաշխատող հղում)(ռուս.)
- ↑ Андерс Фриск больше не хочет судить футбольные матчи Արխիվացված 2011-08-06 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ I’m off! Արխիվացված 2017-12-13 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Ronaldinho wins world award again Արխիվացված 2016-01-12 Wayback Machine(անգլ.)