Գաետանո Դոնիցետի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գաետանո Դոնիցետի
Gaetano Donizetti
Հիմնական տվյալներ
Բնօրինակ անունիտալ.՝ Gaetano Donizetti
Ի ծնե անունիտալ.՝ Domenico Gaetano Maria Donizetti
Ծնվել էնոյեմբերի 29, 1797(1797-11-29)[1][2][3][…]
Բերգամո, Լոմբարդիա[4][5][6]
Երկիր Լոմբարդո-Վենետիկ
Մահացել էապրիլի 8, 1848(1848-04-08)[1][3][7][…] (50 տարեկան)
Բերգամո, Լոմբարդիա, Լոմբարդո-Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն[4][8][6]
ԳերեզմանGrave of Gaetano Donizetti[9]
Ժանրերօպերա
Մասնագիտությունկոմպոզիտոր
Գործունեություն1818 - 1844
ԿրթությունՋովաննի Բատիստա Մարտինիի կոնսերվատորիա
Պարգևներ
Ոսկե խթանի պարգև և Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ
Ստորագրություն
Ստորագրություն
 Gaetano Donizetti Վիքիպահեստում

Գաետանո Դոնիցետի (իտալ.՝ Gaetano Donizetti, նոյեմբերի 29, 1797(1797-11-29)[1][2][3][…], Բերգամո, Լոմբարդիա[4][5][6] - ապրիլի 8, 1848(1848-04-08)[1][3][7][…], Բերգամո, Լոմբարդիա, Լոմբարդո-Վենետիկ, Ավստրիական կայսրություն[4][8][6]), իտալացի օպերային կոմպոզիտոր։ Ջոակինո Ռոսսինիի և Վինչենցո Բելլինիի հետ միասին համարվում է 19-րդ դարի առաջին կեսին ծաղկում ապրած «բելկանտո» օպերային ոճի նշանավոր ներկայացուցիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երաժշտություն ուսանել է ծննդավայրում երգահան Սիմոն Մայրի մոտ, հետագայում Բոլոնիայի երաժշտական դպրանոցում։ Դոնիցետիի առաջին օպերան բեմադրվել է 1818 թվականին Վենետիկում («Էնրիկո, Բուրգունդիայի կոմսը»). այդ ստեղծագործության հաջողությունը մղեց երգահանին նվիրել իրեն օպերաների ստեղծմանը։ Դոնիցետտիի 1820-ական թվականների օպերաները կրում են իտալացի երգահան Ռոսսինիի երաժշտության մեծ ազդեցությունը։ Իր գործունեության առաջին շրջանում Դոնիցետտին ստեղծագործում էր բացառիկ արագությամբ, տարեկան ստեղծելով երեք-չորս օպերա։ Դոնիցետտիի այդ ստեղծագործությունները, թեև լավ էին ընդունվում հանդիսատեսի կողմից, սակայն երկար չէին մնում բեմի վրա։

Իր ուրույն ոճը Դոնիցետտին գտավ 19-րդ դարի 30-ական թվականների սկզբներին՝ այդ ժամանակ ստեղծելով իր առաջին գլուխգործոցները՝ «Սիրո ըմպելիք» (1832, Միլան), «Լուկրեցիա Բորջիա» (1833, Միլան) օպերաները։

1830-ական թվականների. սկզբներին Դոնիցետտին ստիպված էր դիմակայելու Վինչենցո Բելլինիի մրցակցությանը, որի օպերաները ևս խանդավառությամբ էին ընդունվում հանդիսատեսի կողմից։ Այսպես, 1830 թվականին Միլանի «Լա Սկալա» թատրոնում Բելլինիի "Լուսնոտը" օպերայի հետ միաժամանակ բեմադրվեց Դոնիցետիի «Աննա Բոլեյնը», իսկ 1835 թվականին Փարիզում Դոնիցետտիի «Մարինո Ֆալիերո» օպերայի բեմադրությանը նախորդեց Բելլինիի "Պուրիտաններ" օպերան։ Այս մրցակցությունը ստիպեց Դոնիցետտիին հղկել և կատարելագործել իր ոճը։ Դրա արդյունքում 1835 թվականին երգահանը ստեղծեց իր լավագույն օպերաներից մեկը՝ "Լյուչիա դի Լամմերմուր"-ը (ըստ Վալտեր Սքոթի ստեղծագործության)։

Բելլինիի վաղահաս մահից հետո՝ Դոնիցետտին դարձավ իտալական երաժշտական բեմի միակ նշանավոր երգահանը՝ պահպանելով իր այդ դիրքը մինչև մահը։ 1839 թվականից Դոնիցետտին ապրել է Փարզում, 1840-ական թվականների սկզբներին այցելել է մի շարք եվրոպական մայրաքաղաքներ՝ մեծ հաջողությամբ բեմադրելով իր օպերաները։ 1844 թվականին հոգեկան հիվանդության հետևանքով ստիպված է եղել դադարել ստեղծագործելը։

Դոնիցետտին ստեղծել է շուրջ 70 օպերա։ Այդ թվում ֆրանսիական «մեծ օպերա»-յի ոճով գրված դրամատիկական ստեղծագործություններ «Մարիա Ստյուարտ» (1834), «Ֆավորիտուհի» (1840), ռոմանտիկ՝ «Գնչուհի» (1822), սենտիմենտալ կատակերգություններ «Լինդա դի Շամունի» (1842), ֆրանսիական կոմիկական օպերաներ «Զորագնդի դուստրը» (1840), օպերա- բուֆֆ՝ «Դոն Պասկուալե» և այլն (1843

Դոնիցետտիի «Պողիկտոս» օպերայի (1838, առաջին բեմադրությունը՝ 1848 թ.) սյուժեի հիմքում ընկած է հայ ազնվական Պողիկտոսի մարտիրոսական մահվան պատմությունը։ «Պողիկտոս» օպերան բեմադրվել է նաև Հայաստանում՝ Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնում 1994 թվականին (ռեժիսոր-բեմադրիչ՝ Տիգրան Լևոնյան

Հիմնական օպերաները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 438