Քիթը (պատմվածք)

Քիթը; ռուս.՝ Нос
Հեղինակ	Նիկոլայ Գոգոլ
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Բնօրինակ լեզու	ռուսերեն
Ստեղծման տարեթիվ	1832
Երկիր	Ռուսական կայսրություն
Հրատարակված է	Պետերբուրգյան վիպակներ
Հրատարակման տարեթիվ	1836
Թարգմանիչ հայերեն	Արշակ Աթայան
Հրատարակում հայերեն	1934, Երևան, Պետհրատ
	The Nose (Nikolai Gogol) Վիքիպահեստում

Քիթը (ռուս.՝ Нос), ռուս գրող Նիկոլայ Գոգոլի պատմվածք։ Գրվել է 1832-1833 թվականների ընթացքում։ Հրատարակվել է 1836 թվականին «Սովրեմեննիկ» պարբերականում^[2]^[3]։

1835 թվականին «Московский наблюдатель» ամսագիրը հրաժարվում է հրապարակել Գոգոլի պատմվածքը։ Ի տարբերություն ամսագրի ղեկավարության, Ալեքսանդր Պուշկինը հավանում է ստեղծագործությունը և համոզում հեղինակին հրատարակել Սովրեմեննիկ ամսագրում 1836 թվականին։ Պատմվածքը արժանացել է բազմաբնույթ և խիստ քննադատությունների։ Արդյունքում պատմվածքի որոշ հատվածներ ենթարկվել են փոփոխության։ Օրինակ՝ Մայոր Կովալյովի և Քթի հանդիպման վայրը՝ Կազանի Աստվածամոր տաճարը, հետագայում փոխվում է (Гостиный двор)։ Պատմվածքի վերջաբանը փոփոխվել է մի քանի անգամ։

Գոգոլն իր պատմվածքը համարում էր սովորական կատակ և երկար ժամանակ չէր համաձայնվում տպագրել^[2]։ Հումորը պատմվածքի բովանդակության հիմնական մասն է կազմում, բայց ոչ՝ միակ հատկանիշը։ «Քիթը» պատմվածքում ծիծաղը միաձուլվում է առօրյա կյանքի տեսարաններին՝ միաժամանակ նկարագրելով այդ ժամանակներին բնորոշ դրվագներ^[2]։

Պատմվածքը ներառված է տարբեր գրքերում, ժողովածուներում, այդ թվում՝ «Պետերբուրգյան պատմվածքներ» ժողովածու (1842 թ.)^[4], «Ֆանտաստիկ գրականություն 24 հատորով։ Հատոր 1-ին։ 19-րդ դարի և 20-րդ դարի սկզբի ռուսական ֆանտաստիկ ժանրի արձակ գրականություն» (1986 թ.)^[5], «Ռոմանտիզմի դարաշրջանի ռուսական ֆանտաստիկ գրականություն (1820-1840 թթ.)» (1990 թ.)^[6], «Անսպասելի հյուրեր» (1994 թ.)^[7]։

Սյուժե

Պետերբուրգում ապրող սափրիչ Իվան Յակովլևիչն արթնանալով՝ նոր թխվող հացի հոտ է զգում։ Նախաճաշելիս, երբ հացը բաժանում է 2 մասի, այնտեղ քիթ է տեսնում։ Իրական մարդկային քիթ։

Հարբեցող և գազան, այդ ու՞մ քիթն ես կտրել։ Ես արդեն 3 հոգուց լսել եմ, որ դու սափրելու ժամանակ այնպես ես քաշում մարդկանց քթերից, որ հազիվ են դիմանում։

- Իվանի կինը՝ Օսիպովնա

Իվան Յակովլևիչը ճանաչում է քիթը. դա մայոր Կովալյովինն է, ում շաբաթը 2 անգամ սափրում է։ Փաթաթում է թաշկինակով և որոշում է գետը նետել։ Մի քանի անհաջող փորձերից հետո, հասնում է Նևա գետի մոտ, կանգնում կամրջին, ձևացնում՝ իբրև թե ձկներին է նայում և թաշկինակն աննկատ նետում է գետը։ Հանգստացած շունչ քաշելով՝ արդեն պատրաստվում էր գնալ պանդոկ մի բաժակ օղի խմելու, բայց նրան է մոտենում պարեկը և հարցնում թե ինչ էր անում կամրջի վրա^[8]։

Նույն օրը կոլեգիական ասեսոր Կովալյովն արթնանալով նկատում է, որ իր քիթը չկա։ Դիմում է ոստիկանատուն։ Նրա զարմանքն ավելի է մեծանում, երբ հանդիպում է իր սեփական քթին՝ քաղաքի փողոցներով զբոսնելիս՝ ներկայանալով բոլորին որպես բարձրաստիճան պաշտոնյա^[9]։

Պատմվածքի մոտիվներով այլ ստեղծագործություններ

Մուլտֆիլմ՝
- 1963 թվականին պատմվածքի հիման վրա Ֆրանսիայում նկարահանվել է 11 րոպե տևողությամբ կարճամետաժ մուլտֆիլմ (ֆր.՝ Le nez)։ Ռեժիսորը Ալեքսանդր Ալեքսեևն ու Քլեր Փարքերն են^[10]^[11]^[12]։
Ֆիլմ՝
- 1977 թվականի դեկտեմբերի 30-ին ռեժիսոր և սցենարիստ Ռոլան Բիկովն ու օպերատոր Անատոլի Մուկասեյը հանրությանն են ներկայացնում իրենց նկարահանած ֆիլմը^[13]^[14]^[15]^[16]։
Օպերա՝
- Ռուս կոմպոզիտոր Դմիտրի Շոստակովիչը 1927 թվականին, ներկա գտնվելով Լենինգրադ ժամանած Ալբան Բերգի «Վոցցեկ» օպերայի պրեմիերային, մեկ տարի անց ստեղծում է «Քիթ» օպերան^[17]^[18]։
Կտավ՝

1983 թվականին քսանամյա ռուս նկարիչ Գոլուբենկովը ստեղծում է «Կոլեգիական ասեսորի երազը» կտավը^[19]։

Հուշարձաններ՝
- Սանկտ Պետերբուրգի Վոզնեսենսկի նրբանցքում ներկայումս կանգնեցված է «Մայոր Կովալյովի քիթը» հուշարձանը։ Այն այնքան բնական տեսք ունի, որ արժանացել է իր նախատիպի ունեցած հաջողությանը։ Հուշարձանն իրենից ներկայացնում է քիթ՝ առանց Կովալյովի։ Հուշարձանը ստեղծված է ուկրաինական վարդագույն մարմարից, կշռում է ավելի քան 100 կգ^[20]։ Մարմարե քիթը 2002 թվականին անհետացել է իր պատվանդանից և միայն մեկ տարի անց գտնվել և վերադարձվել է իր հին տեղը։ Այս շրջանը հուշարձանի պատմության մեջ մինչ օրս ամենահետաքրքրական և հանելուկային դեպքն է^[21]։ Կանգնեցվել է 1995 թվականին^[22]^[23]։
- «Մայոր Կովալյովի քիթը» անվանումով մեկ այլ հուշարձան է գտնվում Սանկտ Պետերբուրգի Չերնորեցկի նրբանցքում։ Վոզնեսենսկի նրբանցքում տեղադրված հուշարձանի անհետացումից հետո Քաղաքային քանդակագործության թանգարանի քանդակագործ Վ. Պանֆիլովը ստեղծում է կրկնօրինակը^[20]։

Սանկտ Պետերբուրգում կանգնեցված այլ հուշարձաններ ևս կան^[20]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Նիկոլայ Գոգոլի ստեղծագործությունները հայերեն թարգմանությամբ
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Պատմվածքի կարճ բովանդակություն
↑ Նիկոլայ Գոգոլի կենսագրություն
↑ «Պետերբուգյան պատմվածքներ» ժողովածու՝ բաղկացած 7 պատմվածներից
↑ «Ֆանտաստիկ գրականություն 24 հատորով»
↑ Ռոմանտիզմի դարաշրջանի ռուսական ֆանտաստիկ գրականություն
↑ «Անսպասելի հյուրեր»
↑ [rushist Պատմվածքի բովանդակություն]
↑ «Հայֆեստ» միջազագային թատերական փառատոն
↑ Ֆրանսիական մուլտֆիլմ պատմվածքի մոտիվներով
↑ Ֆրանսիական մուլտֆիլմ
↑ «Ֆրանսիական կարճամետրաժ մուլտֆիլմ». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.
↑ «Քիթը» ֆիլմը (1977)
↑ «Ռոլան Բիկովի՝ պատմվածքի մոտիվներով նկարահանված ֆիմ». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.
↑ Ռոլան Բիկովի կենսագրություն, աշխատանքներ
↑ Խորհրդային ֆիլմ՝ պատմվածքի մոտիվներով
↑ «Քիթը» օպերա
↑ Շոստակովիչի օպերան
↑ Գոլուբենկովի ենսագրություն և աշխատանքներ
↑ ^20,0 ^20,1 ^20,2 ««Քիթը» հուշարձան». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.
↑ ««Մայոր Կովալյովի քիթը» հուշարձանը Սանկտ Պետերբուրգում». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.
↑ Սանկտ Պետերբուրգում գտնվող հուշարձան
↑ Սանկտ Պետերբուրգի հուշարձան

Արտաքին հղումներ

Պատմվածի ամբողջական տեքստ (ռուս.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քիթը (պատմվածք)» հոդվածին։

[opac-1] 1,0 ^1,1 Նիկոլայ Գոգոլի ստեղծագործությունները հայերեն թարգմանությամբ

[rushist-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Պատմվածքի կարճ բովանդակություն

[3] Նիկոլայ Գոգոլի կենսագրություն

[4] «Պետերբուգյան պատմվածքներ» ժողովածու՝ բաղկացած 7 պատմվածներից

[5] «Ֆանտաստիկ գրականություն 24 հատորով»

[6] Ռոմանտիզմի դարաշրջանի ռուսական ֆանտաստիկ գրականություն

[7] «Անսպասելի հյուրեր»

[8] [rushist Պատմվածքի բովանդակություն]

[9] «Հայֆեստ» միջազագային թատերական փառատոն

[10] Ֆրանսիական մուլտֆիլմ պատմվածքի մոտիվներով

[11] Ֆրանսիական մուլտֆիլմ

[12] «Ֆրանսիական կարճամետրաժ մուլտֆիլմ». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.

[13] «Քիթը» ֆիլմը (1977)

[14] «Ռոլան Բիկովի՝ պատմվածքի մոտիվներով նկարահանված ֆիմ». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.

[15] Ռոլան Բիկովի կենսագրություն, աշխատանքներ

[16] Խորհրդային ֆիլմ՝ պատմվածքի մոտիվներով

[17] «Քիթը» օպերա

[18] Շոստակովիչի օպերան

[19] Գոլուբենկովի ենսագրություն և աշխատանքներ

[pushkinlib-20] 20,0 ^20,1 ^20,2 ««Քիթը» հուշարձան». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.

[21] ««Մայոր Կովալյովի քիթը» հուշարձանը Սանկտ Պետերբուրգում». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.

[22] Սանկտ Պետերբուրգում գտնվող հուշարձան

[23] Սանկտ Պետերբուրգի հուշարձան

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]