«Ստեփանոս Նազարյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ստեփանոս Նազարյան
Ծնվել է	մայիսի 15 (27), 1812
Ծննդավայր	Թիֆլիս, Վրացական նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	ապրիլի 27 (մայիսի 9), 1879 (66 տարեկան)
Վախճանի վայր	Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Հայկական գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	հրապարակախոս, լուսավորիչ, ուսուցիչ, փիլիսոփա, արևելագետ և գրական քննադատ
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Ներսիսյան դպրոց (1829), Դորպատի գիմնազիա (1834) և Դորպատի կայսերական համալսարան (1840)
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածու (1846) և փիլիսոփայության դոկտոր (1849)
Աշխատավայր	Կազանի կայսերական համալսարան, Լազարյան ճեմարան և Հյուսիսափայլ
	Ստեփանոս Նազարյան Վիքիքաղվածքում
	Ստեփանոս Նազարյան Վիքիդարանում
	Stepanos Nazarian Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

09:50, 25 Մայիսի 2020-ի տարբերակ

Ստեփանոս Նազարյան (1812, մայիսի 15, Թիֆլիս - 1879, ապրիլի 27, Մոսկվա (թաղված է տեղի հայկական գերեզմանատանը)), հայտնի հայ խմբագիր, լուսավորիչ, արևելագետ, գրականակագետ, փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածու։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1812 թվականին Թիֆլիսում։ Սովորել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում, որն ավարտել է 1827 թվականին։ Ուսումնառության ընթացքում Նազարյանը ոգեշնչվում է դպրոցի տեսուչ, ականավոր գրող և մանկավարժ Հարություն Ալամդարյանի գաղափարներով։ Դպրոցի տարիներին ընկերանում է Խաչատուր Աբովյանի հետ, որի հետ ընկերական կապը պահպանում են մինչև վերջ։

Որոշ ժամանակ աշխատել է Ներսիսյան դպրոցում որպես պատմության և աշխարհագրության ուսուցիչ։ 1832 թվականին մեկնում է Դորպատ (այժմյան Տարտուի համալսարանի հին անվանումն է), որտեղ սովորում է նախ պետական գիմնազիայում, և ապա համալսարանում։ Ապրելով ֆինանսապես նեղ պայմաններում՝ այնուամեայնիվ ավարտում է ուսումը 1840 թվականին և ստանում փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածուի կոչում։

Դրանից հետո նա տեղափոխվում է Պետերբուրգ, զբաղվում արևելյան լեզուների ուսումնասիրությամբ։ 1842 թվականին Կազանի համալսարանում աշխատանքի է անցնում որպես հայոց լեզվի ամբիոնի վարիչ։

Նազարյանը 1849 թվականին պաշտպանում է դոկտորական դիսերտացիա, որի թեման էր Ֆիրդուսու «Շահնամեն»։ Այնուհետև Նազարյանը մեկնում է Մոսկվա և Լազարյան ճեմարանի արևելագիտական բաժնում պաշտոնավորում է որպես լատիներենի, արաբերենի և պարսկերենի դասախոս։ 1869 թվականին նա գալիս է Անդրկովկաս և ավելի մոտիկից է ծանոթանում հայերի կյանքին ու ապրելակերպին։ Որոշ ժամանակ մնում է Թիֆլիսում, 1870 թվականին վերադառնում է Մոսկվա, որտեղ ապրում է մինչև իր կյանքի վերջը։

Հասարակական և լուսավորական գործունեությունը

Նազարյանը եռանդագին պայքար է մղում գրականության մեջ աշխարհաբար լեզվի արմատավորման համար։ Նա հսկայական դեր է հատկացնում հայոց նոր լեզվին ժողովրդի լուսավորության գործում։

Նազարյանի լուսավորական գործունեությունը լայնորեն ծավալվում է հատկապես նրա խմբագրած «Հյուսիսափայլ» ամսագրի ժամանակ (1858-1964), որի շուրջը համախմբվում են մի շարք լուսամիտ, առաջադեմ հայ մտավորականներ ու գործիչներ։ Ամսագրում լույս են տեսնում աշխարհաբար գրված և աշխարհիկ բովանդակություն ունեցող գեղարվեստական երկեր, ինչպես նաև գրաքննադատական ու գիտական բնույթի հոդվածներ։

«Հյուսիսափայլը» հսկայական դեր է կատարում լուսավորական գաղափարների տարածման գործում։ Նա համարձակորեն խարազանում է կղերաֆեոդալական հոսանքի ներկայացուցինչներին և ցույց տալիս նրանց բացասական դերը հայ հասարակական կյանքում։

Ստեղծագործությունները

Նազարյանը հեղինակ է մի շարք արժեքավոր երկերի։ Մեծ աժեք ունի Ֆիրդուսու «Շահնամեի» վերաբերյալ նրա աշխատությունը, «Հոգեբանություն» ձեռնարկը, «Առաջին հոգեղեն կերակուր» և «Հանդես նոր հայախոսության» աշխարհաբար լեզվի ընթերցարանները և այլն։ Գրել է նաև չափածո երկեր, որոնցից նշանավոր է հայրենասիրական ոգով տոգորված «Մայրենի լեզու» ոտանավորը։

Երկեր

Երկերի ժողովածու, Երևան, 1996:
Երկեր, հ. 1, Թ., 1913:
Յաղագս փորձական հոգեբանութեան ճառ, Մ., 1851:
Առաջին հոգեղէն կերակուր հայազգի երեխաների համար, Մ., 1953:
Վարդապետարան կրօնի, Մ., 1853:
Հանդես նոր հայախօսութեան, մաս 1-2, Մ., 1857:
Տեսական եւ գործնական առաջնորդ ռուս լեզուի ի պէտս հայկազեան մանուկների, Թ., 1871:
Նամականի, Երևան, 1969:

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 142—143.
↑ ^2,0 ^2,1 Назарян Степан Исаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

Գրականություն

Լեո, Ստեփանոս Նազարեանց, հ. 1-2, Թ., 1902:
Անանուն Դ.,Ռուսահայերի հասարակական զարգացումը 19-րդ դարում (1800-1870), հ. 1, Բաքու, 1916:
Մխիթարյան Մ., «Հյուսիսափայլ» ամսագիրը, Երևան, 1958:
Կարապետյան Ռ., Ստեփանոս Նազարյանց: Փիլիսոփայական հայացքները, Երևան, 1976:
Նանումյան Ռ., Ստեփանոս Նազարյանն, Երևան, 1978:
Հուշեր և հոդվածներ Ստեփահոս Նազարյանի մասին, Երևան, 1996:

Աղբյուր

Թ. Գ. Ջուհարյան «Հայ Գրականություն», 1990 թ., «Լույս» հրատարակչություն

Արտաքին հղումներ

«Ստեփանոս Նազարյանը կրոնական հանդուրժողականության և խղճի ազատության մասին», հոդված

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփանոս Նազարյան» հոդվածին։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփանոս Նազարյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփանոս Նազարյան» հոդվածին։

[_59cf023ec79a08c2-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 142—143.

[_e3ddbe1260d473bb-2] 2,0 ^2,1 Назарян Степан Исаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[1]

[2]

@@ Տող 63. / Տող 63. @@
 [[Կատեգորիա:19-րդ դարի թարգմանիչներ]]
 [[Կատեգորիա:Հայ գրողներ]]
+[[Կատեգորիա:Տարտուի համալսարանի շրջանավարտներ]]