Կազանի դաշնային համալսարան

Կազանի դաշնային համալսարան ռուս.՝ Казанский (Приволжский) федеральный университет և թաթ.՝ Казан (Идел буе) федераль университеты
Հապավում	ԿԴՀ
Տեսակ	federal university?
Միջազգային անվանում	Kazan (Volga region) Federal University, Kazan University
Հիմնադրված է	1804 (բացվել է 1805)
Հիմնադրիր	Ալեքսանդր I
Տիպ	պետական
Նախագահ	Մյակզյում Սալախով Խալիմուլովիչ (ընտրվել է 2010 թվականի մայիսի 27-ին)
Ռեկտոր	Իլշատ Գաֆուրով Ռաֆկատովիչ (նշանակվել է 2010 թվականի ապրիլի 9-ին)
Ուսանողներ	ավելի քան 35 000
Ընդհանուր անձնակազմ	2300 մարդ
Ասպիրանտուրա	ավելի քան 850
Դոկտորներ	ավելի քան 400
Դասախոսներ	ավելի քան 2300
Անդամակցություն	Եվրոպայի համալսարանների միություն
Երկիր	Ռուսաստան
Տեղագրություն	Կազան
Հասցե	420008, Կազան, Կրեմլյովսկայա փողոց 18
Պարգևներ	և
Կայք	kpfu.ru​(ռուս.)
Կազանի դաշնային համալսարան (Ռուսաստան) Կազանի դաշնային համալսարան, Ռուսաստան
Kazan University Վիքիպահեստում

Գլխավոր մասնաշենքը ձմռանը

Կազանի համալսարանը 1830-ական թվականներին

Կազանի դաշնային համալսարան (ռուս.՝ Казанский (Приволжский) федеральный университет), Ռուսաստանում Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի անվան հնագույն համալսարաններից։ Հիմնադրվել Է 1804 թվականին։ Մինչհեղափոխական շրջանում ունեցել է պատմաբանասիրական, ֆիզմաթ, բժշկական և իրավաբանական ֆակուլտետներ։ Համալսարանում սովորել և աշխատել են Ն. Լոբաչևսկին (1827-1846 թվականներին՝ ռեկտոր), Ա. Բուտլերովը, Մ. Կովալսկին, Վ. Բեխտերևը, Օ. Կովալևսկին, Ի. Ռոդուեն դե Կուրտենեն։

Կազանի համալսարանը եղել է Ռուսաստանի առաջավոր հասարակական մտքի և հեղափոխական պայքարի կենտրոններից։ 1887 թվականին իրավաբանական ֆակուլտետ է ընդունվել Վլադիմիր Ուլյանովըը (Լենին), դեկտեմբերի 4 ( 16)-ի ուսանողական հավաքի նախապատրաստմանն ու անցկացմանը ակտիվորեն մասնակցելու համար հեռացվել է համալսարանից։ 1839-1852 թվականներին գործել է հայոց լեզվի ամբիոն, որը 1842-1849 թվականներին ղեկավարել է Ս. Նազարյանը։ Խորհրդային իշխանության տարիներին Կազանի համալսարանը դարձել է գիտաուսումնական կենտրոն։

Մեծ է համալսարանի դերը Պովոլժիեի և Մերձուրալի ժողովուրդների կրթության և մշակույթի զարգացման գործում։ 1925 թվականին Կազանի համալսարանին շնորհվել Է Վ. Ի. Ուլյանով-Լենինի անունը։ Կազանի համալսարանը 1972 թվականին ուներ կենսաբանահողային, աշխարհագրական, երկրաբանական, պատմա-բանասիրական (թաթարական լեզվի և գրականության բաժնով), մեխանիկա-մաթեմատիկական, ֆիզիկայի, քիմիայի, իրավաբանական, բուհերում դասավանդողների որակավորման ֆակուլտետներ, նախապատրաստական, երեկոյան և հեռակա բաժիններ, ասպիրանտուրա, 65 ամբիոն, ԳՀԻ-ներ, աստղադիտարան, հաշվողական կենտրոն, 8 խնդրային լաբորատորիա, կենդանաբանական, երկրաբանական և ազգագրական թանգարաններ, մագնիսական և օդերևութաբանական դիտարաններ, կենդանաբանական և կենսաբանական կայաններ, հրատարակչություն, գրադարան (մոտ 4 միլիոն գիրք)։

Կազանի համալսարանում գործում է Լենինի անվան թանգարանը։ 1821 թվականից հրատարակում է «Գիտական տեղեկագիր»։

Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով (1955)։

Գրականություն

• Булич Н. Н. Из первых лет Казанского университета (1805-1819)։ Рассказы по арх. документам / Ч. 1-2. - Казань։ тип. Имп. ун-та, 1887-1891. - 2 т. (2-е изд. - СПб.։ тип. И. Н. Скороходова, 1904. - 2 т.)
• Загоскин Н. П. Материалы для истории кафедр и учреждений Казанского университета (1804-1826 гг.). - Казань։ типо-лит. Ун-та, 1899. - 572 с.
• Загоскин Н. П. Деятели Императорского Казанского университета. 1805 г. - 1900 г.։ Опыт краткого биографического словаря профессоров и преподавателей Казанского ун-та за первые 95 лет его существования. - Казань։ типо-лит. Имп. ун-та, 1900.
• Загоскин Н. П. История Императорскаго казанскаго университета за первые сто лет его существования, 1804-1904 / Соч. Н. П. Загоскина, заслуженного ординарнаго проф. - Казань։ Типо-литогр. Имп. казан. ун-та, 1902-1904. - (в четырёх томах).
• Биографический словарь профессоров и преподавателей Императорского Казанского университета։ За сто лет (1804-1904)։ В 2 ч. / Под ред. заслуж. орд. проф. Н. П. Загоскина. - Казань։ типо-лит. Имп. ун-та, 1904.
• Корбут М. К. Казанский государственный университет им. В. И. Ульянова-Ленина за 125 лет. 1804/05-1929/30։ В 2 т. - Казань, 1930.
• Ионенко И. М., Попов В. А. Казанский университет в годы Великой Отечественной войны. - М.։ Изд-во Казан. ун-та, 1985. - 159 с.
• Биобиблиографический словарь профессоров и преподавателей Казанского университета, 1905-1917 / Составители Е. М. Мишина и др. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 1986. - 78 с.
• Усманова Д. М. Профессора и выпускники Казанского университета в Думе и Госсовете России, 1906-1917։ Биографические очерки. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 137 с. - ISBN 5-7464-0374-1.
• Астафьев В. В. и др. Очерки истории Казанского университета. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 373 с. - ISBN 5-7464-0693-7.
• Императорского Казанского университета список о студентах (1804-1839 гг.) / Подгот. Ю. А. Лексина и др. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 130 с. - ISBN 5-7464-0845-X.
• Казанский университет в юбилейных изданиях, 1856-1980։ Библиографический указатель / Сост. В. И. Шишкин. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2003. - 52 с. - ISBN 5-7464-0940-5.
• Вишленкова Е. А. Казанский университет Александровской эпохи։ Альбом из нескольких портретов. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2003. - 240 с. - ISBN 5-7464-0490-X.
• Казанский университет (1804-2004)։ Биобиблиографический словарь / Гл. ред. Г. Н. Вульфсон. - В трёх томах։
  • Т. 1։ 1804-1904. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2002. - 808 c. - ISBN 5-7464-0742-9.
  • Т. 2. 1905-2004, А-М. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 880 с. - ISBN 5-7464-0537-X.
  • Т. 3. 1905-2004, Н-Я. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 768 с. - ISBN 5-7464-0605-8.
• История Казанского университета. 1804-2004 / Гл. ред. И. П. Ермолаев. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 651 с. - ISBN 5-7464-0586-8.
• Ректоры Казанского университета 1804-2004 гг.։ очерки жизни и деятельности / Сост. и науч. ред.։ В. С. Королёв. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2004. - 359 с. - ISBN 5-7464-0582-5.
• Исаков А. П. Летопись Казанского государственного университета։ история в фактах, подтверждённых документами / В двух томах. - Казань; Лондон։ МИАН։
  • Т. 1։ 1804-1945. - 2004. - 487 с. - ISBN 5-902788-01-3.
  • Т. 2։ 1946-2004. - 2005. - 575 c. - ISBN 5-902788-02-1.
• Казанский университет как исследовательское и социокультурное пространство։ сборник научных статей и сообщений [Посвящается 200-летию Казанского государственного университета] / Редкол.։ Г. П. Мягков (отв. ред.) и др. - Казань։ Тип. Издат. центра КГУ им. В. И. Ульянова-Ленина, 2005. - 382 с. - ISBN 5-98180-173-5.
• Вишленкова Е. А., Малышева С. Ю., Сальникова А. А. Terra Universitatis։ Два века университетской культуры в Казани. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2005. - 500 с. - ISBN 5-98180-197-2.
• Михайлова С. В., Коршунова О. Н. Казанский университет։ между Востоком и Западом. - Казань։ Изд-во Казан. ун-та, 2006. - 207 с. - ISBN 5-7464-0545-0.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կազանի դաշնային համալսարան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 155)։