«Թյուրքեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Տող 8. Տող 8.


Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները '''չեն''': Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքեր և թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ժառանգները) և կան թյուրքալեզու ազգեր, որոնք հին թյուրքերի իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։
Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները '''չեն''': Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքեր և թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ժառանգները) և կան թյուրքալեզու ազգեր, որոնք հին թյուրքերի իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։

==Minorities in Turkic countries==
{{Refimprove section|date=August 2018}}

===Azerbaijan===
{{main article|Demographics of Azerbaijan}}
===Kazakhstan===
{{main article|Demographics of Kazakhstan}}
===Kyrgyzstan===
{{main article|Demographics of Kyrgyzstan}}
===Turkey===
{{main article|Demographics of Turkey}}
{| class="wikitable sortable"
|-
! Number !! Ethnic !! Minimum Estimates || Maximum Estimates || Further information
|- style="background:#9acdff;"
!colspan=5 | [[Balkans|Balkan]]
|-
!1
| {{flag|Albania}} || 1,500,000 || 5,000,000 || [[Albanians in Turkey]] / [[Albanians]]
|-
!2
| {{flag|Bosnia and Herzegovina}} || 100,000 || 2,000,000 || [[Bosniaks in Turkey]] / [[Bosnians]]
|-
!3
| {{flag|Bulgaria}} || 350,000 || 750,000 || [[Bulgarians in Turkey]] / [[Pomaks in Turkey]] / [[Bulgarians]]
|-
!4
| {{flag|Greece}} || 2,000 || 30,000 || [[Greeks in Turkey]] / [[Pontic Greeks]] / [[Caucasus Greeks]] / [[Greeks]]
|-
!5
| {{flag|Serbia}} || 15,000 || 60,000 || [[Serbs in Turkey]] / [[Serbs]]
|- style="background:#9acdff;"
| align=center|1 || align=center|Total || '''2,000,000''' || '''7,900,000''' || '''[[Minorities in Turkey]]'''
|- style="background:#9acdff;"
!colspan=5 | [[Peoples of the Caucasus|Caucasus]]
|-
!1
| {{flag|Abkhazia}} || 600,000 || 600,000 || [[Abkhazians]] / [[Abkhaz language]]
|-
!2
| {{flag|Armenia}} || 150,000 || 5,000,000 || [[Armenians in Turkey]] / [[Hidden Armenians]] / [[Armenians]]
|-
!3
| {{flag|Chechnya}} || 100,000 || 100,000 || [[Chechens in Turkey]] / [[Chechens]]
|-
!4
| {{flag|Circassia}} || 150,000 || 7,000,000 || [[Circassians in Turkey]] / [[Circassians]]
|-
!5
| {{flag|Georgia}} || 100,000 || 1,500,000 || [[Georgians in Turkey]] / [[Georgians]]
|-
!6
| {{flag|Lazica}} || 45,000 || 2,250,000 || [[Laz people in Turkey]] / [[Laz people]]
|- style="background:#9acdff;"
| align=center|2 || align=center|Total || '''1,100,000''' || '''16,450,000''' || '''[[Peoples of the Caucasus in Turkey]]''' / '''[[Peoples of the Caucasus]]'''
|- style="background:#9acdff;"
!colspan=5 | [[Demographics of Central Asia|Central Asia]]
|-
!1
| {{flag|Kazakhstan}} || 10,000 || 10,000 || [[Kazakhs]]
|-
!2
| {{flag|Kyrgyzstan}} || 1,600 || 1,600 || [[Kyrgyzs]]
|-
!3
| {{flag|Tajikistan}} || 1,000 || 1,000 || [[Tajiks]]
|-
!4
| {{flag|Turkmenistan}} || 1,500 || 1,500 || [[Turkmens]]
|-
!5
| {{flag|East Turkestan}} || 50,000 || 50,000 || [[Uyghurs]]
|-
!6
| {{flag|Uzbekistan}} || 45,000 || 45,000 || [[Uzbeks]]
|- style="background:#9acdff;"
| align=center|3 || align=center|Total || '''120,000''' || '''120,000''' || '''[[Central Asian peoples]]'''
|- style="background:#9acdff;"
!colspan=5 | Turkic peoples
|- style="background:#9acdff;"
|-
!1
| {{flag|Azerbaijan}} || 530,000 || 800,000 || [[Azerbaijanis in Turkey]] / [[Azerbaijanis]]
|-
!2
| {{flag|Crimea}} || 150,000 || 6,000,000 || [[Crimean Tatars in Turkey]] / [[Crimean Tatars]]
|-
!3
| {{flag|Karachay-Cherkessia}} || 20,000 || 20,000 || [[Karachays]]
|-
!4
| {{flag|Turkey}} || 40,000 || 75,000 || [[Meskhetian Turks]]
|- style="background:#9acdff;"
| align=center|4 || align=center|Total || '''740,000''' || '''6,895,000''' || '''[[Turkic peoples]]'''
|- style="background:#9acdff;"
!colspan=5 | [[Iranian peoples]]
|-
!1
| {{flag|Afghanistan}} || 25,000 || 50,000 || [[Afghans in Turkey]] / [[Afghans]]
|-
!2
| {{flag|Iran}} || 500,000 || 650,000 || [[Iranian diaspora]] / [[Persians]]
|-
!3
| {{flag|Kurdistan}} || 13,000,000 || 23,000,000 || [[Kurds in Turkey]] / [[Kurdish population]] / [[Turkish Kurdistan]] / [[Kurds]]
|-
!4
| {{flag|Kurdistan}} || 1,000,000 || 3,000,000 || [[Zaza Kurds]] / [[Zaza nationalism]] / [[Zaza language]]
|-
!5
| {{flag|North Ossetia-Alania}} || 50,000 || 50,000 || [[Ossetians in Turkey]] / [[Ossetians]]
|-
!6
| {{flag|Romani}} || 700,000 || 5,000,000 || [[Romani people in Turkey]] / [[Romani people]]
|- style="background:#9acdff;"
| align=center|5 || align=center|Total || '''15,300,000''' || '''31,750,000''' || '''[[Iranian peoples]]'''
|- style="background:#9acdff;"
!colspan=5 | [[Ethnic groups in Europe|European peoples]]
|-
!1
| {{flag|Netherlands}} || 15,000 || 15,000 || [[Dutch people]]
|-
!2
| {{flag|Germany}} || 50,000 || 50,000 || [[Germans in Turkey]] / [[Germans]]
|-
!3
| {{flag|Great Britain}} || 35,000 || 35,000 || [[Britons in Turkey]] / [[British people]]
|-
!4
| {{flag|Italy}} || 35,000 || 35,000 || [[Levantines in Turkey]] / [[Levantines (Latin Catholics)]]
|-
!5
| {{flag|Poland}} || 4,000 || 4,000 || [[Polish diaspora]] / [[Poles]]
|-
!6
| {{flag|Russia}} || 50,000 || 50,000 || [[Russians in Turkey]] / [[Russians]]
|- style="background:#9acdff;"
| align=center|6 || align=center|Total || '''190,000''' || '''190,000''' || '''[[Ethnic groups in Europe|European peoples]]'''
|- style="background:#9acdff;"
!colspan=5 | [[Minorities|Other Minorities]]
|-
!1
| {{flag|African Union}} || 100,000 || 100,000 || [[Afro Turks]] / [[African diaspora]] / [[Africans]]
|-
!2
| {{flag|Arab League}} || 1,500,000 || 5,000,000 || [[Arabs in Turkey]] / [[Iraqis in Turkey]] / [[Arabs]]
|-
!3
| {{flag|Assyria}} || 15,000 || 65,000 || [[Assyrians in Turkey]] / [[Assyrian genocide]] / [[Assyrian people|Assyrians]]
|-
!4
| {{flag|Israel}} || 15,000 || 18,000 || [[Jews in Turkey]] / [[Antisemitism in Turkey]] / [[Jews]]
|- style="background:#9acdff;"
| align=center|7 || align=center|Total || '''1,630,000''' || '''5,200,000''' || '''[[Minorities|Other Minorities in Turkey]]'''
|- style="background:silver;"
| align=center|'''37 Group''' || align=center|'''Grand Total''' || '''21,080,000''' || '''68,505,000''' || '''[[Minorities in Turkey]]'''
|-
|}

===Turkmenistan===
{{main article|Demographics of Turkmenistan}}
===Uzbekistan===
{{main article|Demographics of Uzbekistan}}

==Past and future population==
* {{main|List of countries by past and future population}}
* {{main|List of countries by future population (United Nations, medium fertility variant)}}
* [[List of countries by past and future population]] provide 1950, 2000 and 2050 population while [[List of countries by future population (United Nations, medium fertility variant)]] provide 2100 population.
{| class="sortable wikitable" style="text-align: center"
!Rank!!Country!!Area!!1950!!2000!!2050!!2100
|-
|1||align=left|{{TUR}}||783,562||21,122,000||65,970,000||89,291,000||87,983,000
|-
|2||align=left|{{UZB}}||447,400||6,293,000||25,042,000||35,117,000||32,077,000
|-
|3||align=left|{{KAZ}}||2,724,900||6,694,000||15,688,000||22,238,000||24,712,000
|-
|4||align=left|{{AZE}}||86,600||2,886,000||8,464,000||11,210,000||9,636,000
|-
|5||align=left|{{KGZ}}||199,900||1,739,000||4,938,000||7,064,000||9,046,000
|-
|6||align=left|{{TKM}}||488,100||1,205,000||4,386,000||6,608,000||5,606,000
|-
!colspan=2|'''Total'''||'''4,730,462'''||'''39,939,000'''||'''124,488,000'''||'''171,528,000'''||'''169,060,000'''
|}

==Land and water area (excluding [[Caspian Sea]])==
* {{main|Exclusive economic zone}}
This list includes [[dependent territories]] within their [[List of sovereign states|sovereign states]] (including uninhabited territories), but does not include claims on [[Antarctica]]. EEZ+TIA is exclusive economic zone (EEZ) plus [[List of countries and outlying territories by total area|total internal area]] (TIA) which includes land and internal waters.
{| class="sortable wikitable" style="text-align: center"
!Rank!!Country!!Area!!EEZ!!Shelf!!EEZ+TIA
|-
|1||align=left|{{TUR}}||783,562||261,654||56,093||1,045,216
|-
|2||align=left|{{UZB}}||447,400||0||0||447,400
|-
|3||align=left|{{KAZ}}||2,724,900||0||0||2,724,900
|-
|4||align=left|{{AZE}}||86,600||0||0||86,600
|-
|5||align=left|{{KGZ}}||199,900||0||0||199,900
|-
|6||align=left|{{TKM}}||488,100||0||0||488,100
|-
!colspan=2|'''Total'''||'''4,730,462'''||'''261,654'''||'''56,093'''||'''4,992,116'''
|}


== Պատկերասրահ ==
== Պատկերասրահ ==

05:46, 5 Սեպտեմբերի 2019-ի տարբերակ

Թյուրքալեզու ազգերի տարաբնակեցման քարտեզը
Բելուխա սարը (Ալթայ), որը համարվում է թյուրքերի ծննդավայրը

Թյուրքերը եվրասիական ազգերի խումբ են, որոնք ապրում են Եվրասիայի հյուսիսային, կենտրոնական և արևմտյան մասերում։ Նրանք խոսում են թյուրքական լեզվախմբին պատկանող լեզուներով[1]: Որոշ չափով դրանք ունեն մշակութային և պատմական ադաթներ։ Թյուրքեր տերմինը ներկայացնում է մեծ էթնոլեզվային խմբեր, օրինակ՝ ադրբեջանցիները, ղազախները, թաթարները, ղրղզները, թուրքերը, թուրքմենները, ուզբեկները, ույղուրները և այլ ազգեր։

Բոլոր թյուրքական լեզուները ծագում են Միջին Ասիայից։ Բայց ծագումից հետո թյուրքերը սկսեցին տարածվել գաղթման և նվաճման միջոցներով այլ ազգերի հողերին՝ այդ թվում նաև Հայկական լեռնաշխարհում, որտեղ գտնվում են ժամանակակից թուրքերը և ադրբեջանցիները, որոնց նախնիները քոչել են այստեղ Միջին Ասիայից և Ալթայից։ «Թյուրք» տերմինը կարող է վերաբերվել ցանկացած թյուրքին, սակայն թուրք տերմինը վերաբերվում է միայն ազգությամբ թուրքերին։

Թյուրքերի ավանդական զբաղմունքը եղել է և որոշ ազգերի մոտ դեռ գույություն ունի քոչվոր անասնապահությունը, իսկ որտեղ հողերը դրա համար լավ են՝ նրանք զբաղվում են հողագործությամբ։

Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից թյուրքերը հին թյուրքերի ուղիղ ժառանգորդները չեն: Շատ թյուրքալեզու էթնոսներ, որոնք կոչվում են «թյուրքեր», դարեր առաջ կազմվել են թյուրքակական մշակույթի և լեզվի ազդեցությամբ Եվրասիայում այլ էթնոսների հետ խառնվելուց։ Պետք է հասկանալ, որ կան թյուրքեր և թյուրքական ազգեր (հին թյուրքերի ժառանգները) և կան թյուրքալեզու ազգեր, որոնք հին թյուրքերի իրական ժառանգները չեն, սակայն ընդունել են նրանց լեզուն և մշակույթը։

Minorities in Turkic countries

Կաղապար:Refimprove section

Azerbaijan

Հիմնական հոդված՝ Demographics of Azerbaijan

Kazakhstan

Հիմնական հոդված՝ Demographics of Kazakhstan

Kyrgyzstan

Հիմնական հոդված՝ Demographics of Kyrgyzstan

Turkey

Հիմնական հոդված՝ Demographics of Turkey
Number Ethnic Minimum Estimates Maximum Estimates Further information
Balkan
1 Կաղապար:Country data Albania 1,500,000 5,000,000 Albanians in Turkey / Albanians
2 Կաղապար:Country data Bosnia and Herzegovina 100,000 2,000,000 Bosniaks in Turkey / Bosnians
3 Կաղապար:Country data Bulgaria 350,000 750,000 Bulgarians in Turkey / Pomaks in Turkey / Bulgarians
4 Կաղապար:Country data Greece 2,000 30,000 Greeks in Turkey / Pontic Greeks / Caucasus Greeks / Greeks
5 Կաղապար:Country data Serbia 15,000 60,000 Serbs in Turkey / Serbs
1 Total 2,000,000 7,900,000 Minorities in Turkey
Caucasus
1 Կաղապար:Country data Abkhazia 600,000 600,000 Abkhazians / Abkhaz language
2 Կաղապար:Country data Armenia 150,000 5,000,000 Armenians in Turkey / Hidden Armenians / Armenians
3 Կաղապար:Country data Chechnya 100,000 100,000 Chechens in Turkey / Chechens
4 Կաղապար:Country data Circassia 150,000 7,000,000 Circassians in Turkey / Circassians
5 Կաղապար:Country data Georgia 100,000 1,500,000 Georgians in Turkey / Georgians
6 Կաղապար:Country data Lazica 45,000 2,250,000 Laz people in Turkey / Laz people
2 Total 1,100,000 16,450,000 Peoples of the Caucasus in Turkey / Peoples of the Caucasus
Central Asia
1 Կաղապար:Country data Kazakhstan 10,000 10,000 Kazakhs
2 Կաղապար:Country data Kyrgyzstan 1,600 1,600 Kyrgyzs
3 Կաղապար:Country data Tajikistan 1,000 1,000 Tajiks
4 Կաղապար:Country data Turkmenistan 1,500 1,500 Turkmens
5 Կաղապար:Country data East Turkestan 50,000 50,000 Uyghurs
6 Կաղապար:Country data Uzbekistan 45,000 45,000 Uzbeks
3 Total 120,000 120,000 Central Asian peoples
Turkic peoples
1 Կաղապար:Country data Azerbaijan 530,000 800,000 Azerbaijanis in Turkey / Azerbaijanis
2 Կաղապար:Country data Crimea 150,000 6,000,000 Crimean Tatars in Turkey / Crimean Tatars
3 Կաղապար:Country data Karachay-Cherkessia 20,000 20,000 Karachays
4 Կաղապար:Country data Turkey 40,000 75,000 Meskhetian Turks
4 Total 740,000 6,895,000 Turkic peoples
Iranian peoples
1 Կաղապար:Country data Afghanistan 25,000 50,000 Afghans in Turkey / Afghans
2 Կաղապար:Country data Iran 500,000 650,000 Iranian diaspora / Persians
3 Կաղապար:Country data Kurdistan 13,000,000 23,000,000 Kurds in Turkey / Kurdish population / Turkish Kurdistan / Kurds
4 Կաղապար:Country data Kurdistan 1,000,000 3,000,000 Zaza Kurds / Zaza nationalism / Zaza language
5 Կաղապար:Country data North Ossetia-Alania 50,000 50,000 Ossetians in Turkey / Ossetians
6 Կաղապար:Country data Romani 700,000 5,000,000 Romani people in Turkey / Romani people
5 Total 15,300,000 31,750,000 Iranian peoples
European peoples
1 Կաղապար:Country data Netherlands 15,000 15,000 Dutch people
2 Կաղապար:Country data Germany 50,000 50,000 Germans in Turkey / Germans
3 Կաղապար:Country data Great Britain 35,000 35,000 Britons in Turkey / British people
4 Կաղապար:Country data Italy 35,000 35,000 Levantines in Turkey / Levantines (Latin Catholics)
5 Կաղապար:Country data Poland 4,000 4,000 Polish diaspora / Poles
6 Կաղապար:Country data Russia 50,000 50,000 Russians in Turkey / Russians
6 Total 190,000 190,000 European peoples
Other Minorities
1 Կաղապար:Country data African Union 100,000 100,000 Afro Turks / African diaspora / Africans
2 Կաղապար:Country data Arab League 1,500,000 5,000,000 Arabs in Turkey / Iraqis in Turkey / Arabs
3 Կաղապար:Country data Assyria 15,000 65,000 Assyrians in Turkey / Assyrian genocide / Assyrians
4 Կաղապար:Country data Israel 15,000 18,000 Jews in Turkey / Antisemitism in Turkey / Jews
7 Total 1,630,000 5,200,000 Other Minorities in Turkey
37 Group Grand Total 21,080,000 68,505,000 Minorities in Turkey

Turkmenistan

Հիմնական հոդված՝ Demographics of Turkmenistan

Uzbekistan

Հիմնական հոդված՝ Demographics of Uzbekistan

Past and future population

Rank Country Area 1950 2000 2050 2100
1 {{{2}}} Թուրքիա 783,562 21,122,000 65,970,000 89,291,000 87,983,000
2 {{{2}}} Ուզբեկստան 447,400 6,293,000 25,042,000 35,117,000 32,077,000
3 {{{2}}} Ղազախստան 2,724,900 6,694,000 15,688,000 22,238,000 24,712,000
4 {{{2}}} Ադրբեջան 86,600 2,886,000 8,464,000 11,210,000 9,636,000
5 {{{2}}} Ղրղզստան 199,900 1,739,000 4,938,000 7,064,000 9,046,000
6 {{{2}}} Թուրքմենստան 488,100 1,205,000 4,386,000 6,608,000 5,606,000
Total 4,730,462 39,939,000 124,488,000 171,528,000 169,060,000

Land and water area (excluding Caspian Sea)

This list includes dependent territories within their sovereign states (including uninhabited territories), but does not include claims on Antarctica. EEZ+TIA is exclusive economic zone (EEZ) plus total internal area (TIA) which includes land and internal waters.

Rank Country Area EEZ Shelf EEZ+TIA
1 {{{2}}} Թուրքիա 783,562 261,654 56,093 1,045,216
2 {{{2}}} Ուզբեկստան 447,400 0 0 447,400
3 {{{2}}} Ղազախստան 2,724,900 0 0 2,724,900
4 {{{2}}} Ադրբեջան 86,600 0 0 86,600
5 {{{2}}} Ղրղզստան 199,900 0 0 199,900
6 {{{2}}} Թուրքմենստան 488,100 0 0 488,100
Total 4,730,462 261,654 56,093 4,992,116

Պատկերասրահ

Տես նաև

Ծանոթագրություն

  1. ↑ Turkic people, Encyclopædia Britannica, Online Academic Edition, 2008

Արտաքին հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թյուրքեր&oldid=6534376» էջից