Միլկա Տերնինա

Միլկա Տերնինա
Բնօրինակ անուն	խորվ.՝ Katarina Milka Trnina
Ծնվել է	դեկտեմբերի 19, 1863; Vezišće
Երկիր	Ցիսլեյտանիա
Մահացել է	մայիսի 18, 1941[…] (77 տարեկան); Զագրեբ, Խորվաթիայի անկախ պետություն
Գերեզման	Միրոգոյ գերեզմանատուն
Ժանրեր	օպերա
Մասնագիտություն	երգչուհի, վոկալիստ, օպերային երգչուհի և համալսարանի դասախոս
Երգչաձայն	սոպրանո
Գործիքներ	վոկալ
Աշխատավայր	Ջուլիարդ դպրոց
Կրթություն	Վիեննայի երաժշտության և կատարողական արվեստի համալսարան
	Milka Trnina Վիքիպահեստում

Միլկա Տերնինա (խորվ.՝ Katarina Milka Trnina, 19 դեկտեմբերի, 1863, Վեզիշչե – 18 մայիսի, 1941^[5], Զագրեբ, Խորվաթիա), խորվաթ օպերային երգչուհի, դրամատիկական սոպրանո։ Ելույթ է ունեցել Եվրոպայի ու ԱՄՆ խոշորագույն թատրոններում։ Քննադատներն ու հասարակությունը բարձր են գնահատել նրա ձայնն ու դերասանական վարպետությունը, որ նա ցուցաբերել է գերմանացի ու իտալացի հեղինակների ներկայացումներում դերեր կատարելիս։ 1906 թվականին, երբ գտնվել է իր կարիերայի գագաթնակետին, հիվանդության պատճառով ստիպված է եղել թողնել կարիերան։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կատարինա Միլկա Տերնինան ծնվել է Վեզիշե գյուղում (Կրիժ համայնքի մաս)։ Երգեցողություն պարապել սկսել է մասնավոր մանկավարժ Իդա Վինտերբերնի մոտ Զագրեբում, ապա կրթությունը շարունակել է Վիեննայի կոնսերվատորիայում՝ Յոզեֆ Գենբախերի մոտ։ 1883 թվականին ոսկե մեդալով ավարտել է կոնսերվատորիան։ Օպերայի բեմում Միլկա Տերնինայի նորամուտը կայացել է ուսանողական տարիներին. 1882 թվականին նա կատարել է Ամելիի դերերգը Ջուզեպպե Վերդիի «Պարահանդես-դիմակահանդես» օպերայում։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մշտական թատերախմբում Տերնինան սկսել է աշխատել Լայպցիգում, իսկ 1884 թվականին տեղափոխվել է Գրացի օպերային թատերախումբ։ Այդտեղ նա ելույթ է ունեցել երկու թատերաշրջան՝ կատարելագործելով իր բեմական արվեստը։ Այդ ժամանակ վառ արտահայտվել է նրա նվիրվածությունը օպերային՝ որպես երաժշտական լուրջ ժանրի։

Դիրիժոր Անտոն Զեյդլը, տպավորված Տերնինայի ներուժով, երաշխավորել է նրան բրեմենյան օպերայի համար, որպեսզի նա փոխարինի մեկ այլ հայտնի դրամատիկական սոպրանոյի՝ Կատարինա Կլաֆսկիին (գերմ.՝ Katharina Klafsky): Բրեմենում Տերնինան առաջին անգամ ելույթ է ունեցել Ռիխարդ Վագների «Նիբելունգների մատանին» շարքի բեմադրության մեջ։ 1890 թվականին նրան հրավիրել են Մյունխենի թագավորական թատրոն, որտեղ նա ելույթ է ունեցել մի քանի տարի՝ ամրապնդելով բարձր դասի երգչուհու իր համբավն և իրեն ցուցաբերել որպես Վագների օպերաների հրաշալի կատարող։ Ոչ պակաս հաջողությամբ նա կատարել է Լեոնորայի դերերգը Բեթհովենի «Ֆիդելիո» օպերայում։

1896 թվականին Բոստոնում կայացել է Միլկա Տերնինայի առաջնելույթը Հյուսիսային Ամերիկայում։ Նա կատարել է Բրունգիլդայի դերերգը «Վալկիրիա» օպերայում։ 1898 թվականին նա առաջին անգամ երգել է Լոնդոնի Քովենթ գարդեն թատրոնի բեմում՝ կատարելով Իզոլդայի դերերգը «Տրիստան և Իզոլդա» օպերայում։ Թագավորական թատրոնում նա ելույթ է ունեցել մինչև 1906 թվականը՝ մասնակցելով 98 տարբեր օպերային ներկայացումների։

1899 թվականին Միլկա Տերնինան Բայրոյթի փառատոնում կատարել է Կունդրիի դերերգը «Պարսիֆալ» օպերայում։ Ըստ Օքսֆորդի օպերային համառոտ բառարանի՝ դա եղել է նրա միակ ելույթը Բայրոյթում։ 1900 թվականի հունվարի 27-ին տեղի է ունեցել Միլկա Տերնինայի նորամուտը Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն օպերայում. նա կատարել է Էլիզաբեթի դերերգը «Տանհոյզեր» օպերայում։ Նյու Յորքի օպերայի հետ բեղմնավոր համագործակցության ընթացքում Միլկա Տերնինան ամերիկյան բեմում առաջին անգամ կատարել է Կունդրիի դերերգը «Պարսիֆալ» օպերայում, սակայն բեմադրությունը չէր թույլատրվել Վագների ընտանիքի կողմից, ինչի պատճառով Տերնինային այլևս երբեք չեն հրավիրել մասնակցելու Բայրոյթի ներկայացումներին, չնայած իր մասնագիտական բարձր մակարդակին։

Հայտնի է դարձել 1901 թվականին Միլկա Տերնինայի ելույթը Ջակոմո Պուչինիի «Տոսկա» օպերայի գլխավոր դերում։ Մետրոպոլիտեն օպերայի այդ բեմադրությունը ներկայացվել է 18 անգամ։ Նախորդ տարում Տերնինան առաջին անգամ կատարել էր Ֆլորիա Տոսկայի դերերգը Լոնդոնում, և Պուչինին, որ ներկա էր այդ ներկայացմանը, նրա կատարումն անվանել է կատարյալ։ Դրա շնորհիվ Տերնինան դարձել է այդ դերերգի ամենահայտնի կատարողն անգլիալեզու աշխարհում։

Կարիերայի ավարտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1906 թվականին Միլկա Տերնինայի դեմքի մկանները (աչքերի շուրջը) կաթվածահար են եղել։ Հիվանդությունը եղել է անբուժելի, և Տերնինան ստիպված է եղել թողնել բեմը։ Մի քանի տարի նա երգեցողություն է դասավանդել Նյու Յորքի Ջուլյարդի դպրոցում, ապա բոլորովին հեռացել է միջազգային երաժշտական բեմից և վերադարձել Զագրեբ։ Խորվաթիայում նա շարունակել է դասավանդել. նրա ամենահայտնի աշակերտուհին է եղել քնարադրամատիկական սոպրանո, Մետրոպոլիտեն օպերայի աստղ Զինկա Միլանովան։

Միլա Տերնինան մահացել է 1941 թվականի մայիսի 18-ին Զագրեբում։ Նրա ձայնի կոմերցիոն ձայնագրությունները չեն պահպանվել, սակայն նրա կատարումներից կարելի է լսել Մապլեսոնի գլանների (անգլ.՝ Mapleson Cylinders) վրա կատարված ձայնագրություններից, որ արվել են 20-րդ դարի սկզբին՝ Մետրոպոլիտեն օպերայում ելույթ ունենալու ժամանակ։ Այդ ձայնագրությունները CD սկավառակով թողարկվել են Symposium Records ընկերության կողմից (համարը կատալոգում՝ 1284):

Միլկա Տերնինայի պատվին կոչվել է ջրվեժ Պլիտվիցե լճերում^[6]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
↑ Hrvatski biografski leksikon (хорв.) — 1983.
↑ FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
↑ «Milka Trnina». hrt.hr (խորվաթերեն). Croatian Radiotelevision. 2012 թ․ դեկտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 8-ին.
↑ «Plitvice: Milke Trnine Slap - European waterfalls» (ամերիկյան անգլերեն). European waterfalls. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 13-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

David Ewen, Encyclopedia of the Opera: New Enlarged Edition. New York; Hill and Wang, 1963.
Harold Rosenthal and John Warrack, The Concise Oxford Dictionary of Opera, second edition. London; Oxford University Press, 1980.
Richard Somerset-Ward, Gods and Angels, New Haven and London; Yale University Press, 2004.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միլկա Տերնինա» հոդվածին։

[_caf01cdce7f4cd26-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_23aafb906c7f4191-2] 2,0 ^2,1 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)

[_678afd07a6756db3-3] Hrvatski biografski leksikon (хорв.) — 1983.

[_e7e746ad93786b26-4] FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)

[HRT-5] «Milka Trnina». hrt.hr (խորվաթերեն). Croatian Radiotelevision. 2012 թ․ դեկտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 8-ին.

[6] «Plitvice: Milke Trnine Slap - European waterfalls» (ամերիկյան անգլերեն). European waterfalls. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 13-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]