Մետիսներ
Մետիսներ (ֆրանսերեն, եզակի թիվը՝ metis, < ուշ լատիներեն misticius — խառը, < լատիներեն misceo — խառնել), միջռասայական ամուսնություններից սերվածները։ Մարդաբանորեն մետիսները գրավում են միջանկյալ դիրք խառնասերվող ռասաների միջև։ Ամերիկայում մետիսներ անվանում են սպիտակամորթների ու հնդկացիների, Միջին Ասիայում՝ մոնղոլոիդների և եվրոպեոիդների ամուսնություններից ծնվածներին։ Բրազիլական մետիսները, որ պորտուգալացիների և երկրի բնակչության մեծամասնությունը կազմող տուպի հնդկացիների ամուսնություններից ծնվածներն են, հայտնի են մամելյուկոս անունով, հնկացիների և աֆրիկական նեգրերի ամուսնություններից ծնվածները՝ պարդո[2]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տարբեր ռասսաների ներկայացուցիչների խառն ամուսնությունները պատմականորեն կապված են մի երկրից մյուսը բնակչության տեղափոխությունների հետ։ Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունները դարձել են առաջին նշանակալի խթանն այդ գործընթացի համար։ Տարբեր ազգությունների ներկայացուցիչների խառն ամուսնությունների թվի ավելացման հարցում մեծ դեր է խաղացել Հոլանդիայի, Անգլիայի, Պորտուգալիայի, Իսպանիայի ստրկատիրական առևտուրը։ Մետիսը՝ որպես բնորոշում, տարբեր ռասաների ծնողների սերունդների անվանում է։ Եվրոպեոիդների և նեգրոիդների սերնդին անվանում են մուլատ, եվրոպեոիդներից ու մոնղոլոիդներից սերվածին՝ «եվրասիացի»[3]։ Շատ երկրներում նկատվում է մետիսների քանակի աճ այլ ռասաների ներկայացուցիչների համեմատ։ Այդ ֆոնի վրա նկատելի է նեգրոիդների և բնիկ ազգերի քանակի կրճատում այլ ժողովուրդների համեմատ[4]։
Աշխարհագրական տարածում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մետիսներ կան Արևմտյան կիսագնդի գրեթե բոլոր երկրներում, այդ թվում նրանք կազմում են բնակչության մեծամասնությունը հետևյալ երկներում՝ Մեքսիկայում, Նիկարագուայում, Կոստա Ռիկայում, Պերուում, Բոլիվիայում, Չիլիում, Կոլումբիայում, Վենեսուելայում, Էկվադորում, Պարագվայում, Գվատեմալայում, Պանամայում։ Այնպիսի իսպանալեզու երկրներում, ինչպիսիք են Արգենտինան և Ուրուգվայը, բնակչության մեծամասնությունը սպիտակամորթներ են։ Մետիսներ կան նաև Ռուսաստանում և Միջին Ասիայում (Ուզբեկստան, Ղրղզստան, Ղազախստան), Սիբիրում, Ուրալում և Պովոլժիեում[5]։
Հայտնի մետիսներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ինկա Գարսիլասո դե լա Վեգա (1539-1616), պերուացի պատմաբան,
- Ժան Բատիստ Ուիլկի (1803-1886), կանադացի մետիսների առաջնորդներից մեկը 19-րդ դարում,
- Գաբրիել Դյումոն (1837-1906), կանադացի մետիսների ներկայացուցիչ, կանադացի մետիսների ու հնդկացիների ամպտամբության առաջնորդներից մեկը[6],
- Գաստոն Ժերվիլ Ռեաշ (1854-1908), ֆրանսիացի քաղաքական գործիչ, Գվադելուպայի բնակիչ,
- Շարոն Բրունո (ծնվ.՝ 1964), կանադացի մետիսների ներկայացուցիչ, մոդել, կուլտուրիստ[7],
- Քալիբ Ստարնես (անգլ.՝ Kalib Starnes, ծնվ.՝ 1975), կանադացի մետիսների ներկայացուցիչ, ընդհանուր մենամարտերի մարտիկ[8]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Gregory Stephens On Racial Frontiers: The New Culture of Frederick Douglass, Ralph Ellison, and Bob Marley. — Энциклопедия. — Cambridge University Press, 1999. — С. 167. — 329 с. — ISBN 0521643937
- ↑ Минц Л. М. Народы мира. — Энциклопедия. — ОЛМА Медиа Групп, 2007. — С. 113. — 638 с. — ISBN 9785373010573
- ↑ Ермакович Д. Хочу всё знать. Большая детская энциклопедия. — ЛитРес, 2015. — С. 168. — 320 с. — ISBN 5457402177
- ↑ Виноградов А. Г. «Демография. Статистические таблицы. Часть 1. Население стран мира с древнейших времён до наших дней». — 2014. — С. 245. — 458 с. — ISBN 9781312040731
- ↑ Брук С. И. Население мира. Этнодемографический справочник. — М.: 1986.
- ↑ Adam Gaudry (08/06/08). «Gabriel Dumont». Aboriginal peoples. The Canadian Encyclopedia. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
- ↑ Philippe Matthews (2011). «Sharon Bruneau – From Bodybuilder to Bombshell». Health & Fitness. The Philippe Matthews Show.
- ↑ «Kalib Starnes». About. World chempionship judo. 2014. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 4-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մետիսներ» հոդվածին։ |
| ||||||
