Թոմազո Կամպանելա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թոմազո Կամպանելա
Tommaso Campanella
Ծնվել էսեպտեմբերի 4, 1568[1][2] Ստիլո, Ռեջիո Կալաբրիա, Կալաբրիա, Իտալիա[3][4]
Մահացել էմայիսի 21, 1639(1639-05-21)[1][2][5][…] (70 տարեկան) Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[1][4]
Քաղաքացիություն Նեապոլի թագավորություն
Դավանանքկաթոլիկություն
Մասնագիտությունփիլիսոփա, գրող, բանաստեղծ, աստղագուշակ, գիտաֆանտաստիկ գրող, կրոնական ծառայող և աստվածաբան
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն
Ալմա մատերՊադովայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինլատիներեն և իտալերեն[2][6]
 Tommaso Campanella Վիքիպահեստում

Թոմազո Կամպանելլա (իտալ.՝ Tommaso Campanella, ավազանի անունը՝ Ջովանի Դոմենիկո, սեպտեմբերի 4, 1568[1][2], Ստիլո, Ռեջիո Կալաբրիա, Կալաբրիա, Իտալիա[3][4] - մայիսի 21, 1639(1639-05-21)[1][2][5][…], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[1][4]), իտալացի փիլիսոփա, բանաստեղծ, քաղաքական գործիչ, կոմունիստական ուտոպիայի ստեղծող։ 1582 թվականից՝ դոմինիկյան վանական։

Տելեզիոյի բնափիլիսոփայության պաշտպանության («Փիլիսոփայություն, ապացուցված զգայություններով», 1591), սխոլաստիկայի քննադատության, ազատամտական հայացքների համար ենթարկվել է ինկվիզիցիայի հետապնդմանը։

1598-1599 թվականներին Կալաբրիայում գլխավորել է իսպանական տիրապետության դեմ դավադրությունը։ 1602 թվականին դատապարտվել է ցմահ բանտարկության։ Մոտ 27-ամյա բանտարկության ընթացքում ստեղծել է փիլիսոփայական, քաղաքական, աստղաբաշխական, բժշկական երկեր։

Կամպանելլա պաշտպանել է փորձնական ճանաչողության անհրաժեշտությունը և զարգացրել «երկակի» հայտնության (Բնության և Սուրբ գրքի) մասին ուսմունքը։ Պաշտպանելով Գալիլեո Գալիլեյին՝ Կամպանելլա չի ընդունել Տիեզերքի անվերջության մասին ուսմունքը, ենթադրելով, սակայն, բազմաթիվ աշխարհների գոյությունը։

Կամպանելլայի կոմունիստական ուտոպիան համընդհանուր սոցիալական վերափոխման ծրագիր է սեփականության հանրայնությամբ («Արևի քաղաք», գրել է 1602 թվականին, լատիներեն թարգմանված հրատարակչություն՝ 1622 թվական, հայերեն հրատարակչություն՝ 1969 թվական), համաշխարհային աստվածապետության շրջանակներում։ Կամպանելլայի իդեալական կոմունիստական համայնքում վերացված է սեփականությունը և ընտանիքը, երեխաներին դաստիարակում է պետությունը, բարձր արտադրողականության և աշխատանքի մեքենայացման շնորհիվ աշխատանքային օրը կրճատվել է 4 ժամով, աշխատանքը պատվավոր է և հավասարապես պարտադիր բոլորի համար։ Մեծ ուշադրություն է դարձվում գիտության, լուսավորության և աշխատանքային դաստիարակության զարգացմանը։ Կոմունիստական համայնքը ղեկավարում է գիտնական քրմերի կաստան։

Կամպանելլան գրել է կանցոններ, մադրիգալներ, սոնետներ։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Metaphysica, 1638
  • Aforismi politici, a cura di A. Cesaro, Guida, Napoli 1997
  • An monarchia Hispanorum sit in argomento, vel in statu, vel in decremento, a cura di L. Amabile, Morano, Napoli 1887
  • Antiveneti, a cura di L. Firpo, Olschki, Firenze 1944
  • Apologeticum ad Bellarminum, a cura di G. Ernst, in «Rivista di storia della filosofia», XLVII, 1992
  • Apologeticus ad libellum ‘De siderali fato vitando’, a cura di L. Amabile, Morano, Napoli 1887
  • Apologeticus in controversia de concepitone beatae Virginis, a cura di A. Langella, L’Epos, Palermo 2004
  • Apologia pro Galileo, a cura di G. Ditadi, Isonomia, Este 1992
  • Apologia pro Scholis Piis, a cura di L. Volpicelli, Giuntine-Sansoni, Firenze 1960
  • Articoli prophetales, a cura di G. Ernst, La Nuova Italia, Firenze 1977
  • Astrologicorum libri VII, Francofurti 1630
  • L’ateismo trionfato, ovvero riconoscimento filosofico della religione universale contra l’antichristianesimo macchiavellesco, a cura di G. Ernst, Edizioni della Normale, Pisa 2004 ISBN 88-7642-125-4
  • De aulichorum technis, a cura di G. Ernst, in «Bruniana e Campanelliana», II, 1996
  • Avvertimento al re di Francia, al re di Spagna e al sommo pontefice, a cura di L. Amabile, Morano, Napoli 1887
  • Calculus nativitatis domini Philiberti Vernati, a cura di L. Firpo, in Atti della R. Accademia delle Scienze di Torino, 74, 1938—1939
  • Censure sopra il libro del Padre Mostro. Proemio e Tavola delle censure, a cura di L. Amabile, Morano, Napoli 1887
  • Censure sopra il libro del Padre Mostro։ «Ragionamenti sopra le litanie di nostra Signora», a cura di A. Terminelli, Edizioni Monfortane, Roma 1998
  • Chiroscopia, a cura di G. Ernst, in «Bruniana e Campanelliana», I, 1995
  • La Città del Sole, a cura di L. Firpo, Laterza, Roma-Bari 2008 ISBN 88-420-5330-9
  • Commentaria super poematibus Urbani VIII, codd. Barb. Lat. 1918, 2037, 2048, Biblioteca Vaticana
  • Compendiolum physiologiae tyronibus recitandum, cod. Barb. Lat. 217, Biblioteca Vaticana
  • Compendium de rerum natura o Prodromus philosophiae instaurandae, Francofurti 1617
  • Compendium veritatis catholicae de praedestinatione, a cura di L. Firpo, Olschki, Firenze 1951
  • Consultationes aphoristicae gerendae rei praesentis temporis cum Austriacis ac Italis, a cura di L. Firpo, Olschki, Firenze 1951
  • Defensio libri sui 'De sensu rerum’, apud L. Boullanget, Parisiis 1636
  • Dialogo politico contro Luterani, Calvinisti e altri eretici, a cura di D. Ciampoli, Carabba, Lanciano 1911
Թոմազո Կամպանելա հուշարձանը Ստիլոյում
  • Dialogo politico tra un Veneziano, Spagnolo e Francese, a cura di L. Amabile, Morano, Napoli 1887
  • Discorsi ai principi d’Italia, a cura di L. Firpo, Chiantore, Torino 1945
  • Discorsi della libertà e della felice soggezione allo Stato ecclesiastico, a cura di L. Firpo, s.e., Torino 1960
  • Discorsi universali del governo ecclesiastico, a cura di L. Firpo, UTET, Torino 1949
  • Disputatio contra murmurantes in bullas ss. Pontificum adversus iudiciarios, apud T. Dubray, Parisiis 1636
  • Disputatio in prologum instauratarum scientiarum, a cura di R. Amerio, SEI, Torino 1953
  • Documenta ad Gallorum nationem, a cura di L. Firpo, Olschki, Firenze 1951
  • Epilogo Magno, a cura di C. Ottaviano, R. Accademia d’Italia, Roma 1939
  • Expositio super cap. IX epistulae sancti Pauli ad Romanos, apud T. Dubray, Parisiis 1636
  • Index commentariorum Fr. T. Campanellae, a cura di L. Firpo, in «Rivista di storia della filosofia», II, 1947
  • Lettere 1595—1638, a cura di G. Ernst, Istituti Editoriali e Poligrafici Internazionali, Pisa-Roma 2000
  • Lista dell’opere di fra T. Campanella distinte in tomi nove, a cura di L. Firpo, in «Rivista di storia della filosofia», II, 1947
  • Medicinalium libri VII, ex officina I. Phillehotte, sumptibus I. Caffinet F. Plaignard, Lugduni 1635
  • Metafisica. Universalis philosophiae seu metaphysicarum rerum iuxta propria dogmata. Liber 1º, a cura di P. Ponzio, Levante, Bari 1994
  • Metafisica. Universalis philosophiae seu metaphysicarum rerum iuxta propria dogmata. Liber 14º, a cura di T. Rinaldi, Levante, Bari 2000
  • Monarchia Messiae, a cura di L. Firpo, Bottega d’Erasmo, Torino 1960
  • Philosophia rationalis, apud I. Dubray, Parisiis 1638
  • Philosophia realis, ex typographia D. Houssaye, Parisiis 1637
  • Philosophia sensibus demonstrata, a cura di L. De Franco, Vivarium, Napoli 1992
  • Le poesie, a cura di F. Giancotti, Einaudi, Torino 1998
  • Poetica, a cura di L. Firpo, Mondatori, Milano 1954
  • De praecedentia, presertim religiosorum, a cura di M. Miele, in «Archivum Fratrum Praedicatorum», LII, 1982
  • De praedestinatione et reprobatione et auxiliis divinae gratiae cento Thomisticus, apud I. Dubray, Parisiis 1636
  • Quod reminiscentur et convertentur ad Dominum universi fines terrae, a cura di R. Amerio, CEDAM, Padova 1939 (L. I—II), Olschki, Firenze 1955—1960 (L. III—IV)
  • Del senso delle cose e della magia, Rubbettino, Soveria Mannelli 2003
  • De libris propriis et recta ratione. Studendi syntagma, a cura di A. Brissoni, Rubbettino, Soveria Mannelli 1996
  • Theologia, L. I—XXX, տարբեր հրատարակչություններ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Firpo L. Dizionario Biografico degli Italiani (իտալ.) — 1974. — Vol. 17.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Кампанелла Томмазо (ռուս.) / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Encyclopædia Britannica
  6. ↑ CONOR.Sl
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոմազո Կամպանելա» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոմազո Կամպանելա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 210)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թոմազո_Կամպանելա&oldid=9770086» էջից