Jump to content

Օլգա Բենարիո Պրեստես

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Օլգա Բենարիո Պրեստես
գերմ.՝ Olga Benario-Prestes
Դիմանկար
Ծնվել էփետրվարի 12, 1908(1908-02-12)
ԾննդավայրՄյունխեն, Գերմանական ռայխ
Մահացել էապրիլի 23, 1942(1942-04-23)[1] (34 տարեկան)
Մահվան վայրBernburg Euthanasia Centre, Բերնբուրգ, Գերմանիա
Քաղաքացիություն Բրազիլիա,  Գերմանական ռայխ և  Նացիստական Գերմանիա
Մայրենի լեզուպորտուգալերեն
ԿրթությունՄիջազգային լենինյան դպրոց և Städtisches Luisengymnasium München?
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ, հեղափոխական և Դիմադրության մարտիկ
ԱմուսինԼուիս Կարլոս Պրեստես
Ծնողներմայր՝ Eugenie Benario?
ԿուսակցությունԳերմանիայի կոմունիստական կուսակցություն
ԱնդամությունYoung Communist League of Germany?
ԵրեխաներԱնիտա Լեոկադիա Պրեստես
 Olga Benario-Prestes Վիքիպահեստում

Օլգա Բենարիո Պրեստես (պորտ.՝ /ˈɔwgɐ beˈnaɾju prɛstʃis/, փետրվարի 12, 1908(1908-02-12), Մյունխեն, Գերմանական ռայխ - ապրիլի 23, 1942(1942-04-23)[1], Bernburg Euthanasia Centre, Բերնբուրգ, Գերմանիա), Նացիստական Գերմանիայի կողմից մահապատժի ենթարկված գերմանա-բրազիլացի կոմունիստ գրոհային։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օլգա Բենարիո Պրեստեսը 1936 թվականին՝ Բրազիլիայում բանտարկության ժամանակ: Կարճ ժամանակ անց նրան արտաքսել են Գերմանիա և մահապատժի ենթարկել նացիստական ռեժիմի կողմից Բերնբուրգի էվթանազիայի կենտրոնում:

Օլգան ծնվել է Մյունխենում (ի ծնե՝ Օլգա Գուտման Բենարիո), հրեական ընտանիքում[2]։ Նրա հայրը՝ Լեո Բենարիոն, սոցիալ-դեմոկրատ փաստաբան է եղել, մայրը՝ Եվգենին (Գուտման)՝ Բավարիայի բարձր հասարակության անդամ։ 1923 թվականին, տասնհինգ տարեկան հասակում, նա միացել է Կոմունիստական երիտասարդական ինտերնացիոնալին և 1928 թվականին օգնել կազմակերպել իր սիրելիի և կուսակից Օտտո Բրաունի փախուստը Մոաբիթ բանտից[3]։ Նա մեկնել է Չեխոսլովակիա և այնտեղից, միանալով Բրաունի հետ, Մոսկվա, որտեղ Բենարիոն սովորել է Լենինի Կոմունիստական դպրոցում, այնուհետև աշխատել որպես Կոմունիստական երիտասարդական ինտերնացիոնալի հրահանգիչ Խորհրդային Միությունում, Ֆրանսիայում և Մեծ Բրիտանիայում, որտեղ նա մասնակցել է հակաֆաշիստական գործունեության համակարգմանը։ Նա բաժանվել է Օտտո Բրաունից 1931 թվականին։

Բրիտանիայում մնալուց հետո, որտեղ նա կարճ ժամանակով ձերբակալված է եղել[4], Օլգան հաճախել է Ժուկովսկու անվան ռազմական ակադեմիայի դասընթացին, ինչի հետևանքով որոշ պատմաբաններ նրան դիտել են որպես խորհրդային ռազմական հետախուզության գործակալ[5]։ Իր ռազմական պատրաստության շնորհիվ 1934 թվականին նրան հանձնարարվել է օգնել Բրազիլիա վերադառնալու Լուիս Կառլոս Պրեստեսին, ում նա նշանակել է որպես թիկնապահ[6]։ Այս առաքելությունն իրականացնելու համար կեղծ փաստաթղթեր են ստեղծվել այն մասին, որ նրանք պորտուգալացի ամուսնական զույգ են։ Երբ 1935 թվականին նրանք հասել են Ռիո դե Ժանեյրո, այս շապիկը իրականություն է դարձել, քանի որ զույգը սիրահարվել է։ 1935 թվականի նոյեմբերին ձախողված ապստամբությունից հետո Բենարիոն և նրա ամուսինը թաքնվել են և հազիվ փախչելով Իպանեմայի ոստիկանական արշավանքից[7], նրանք երկուսն էլ ի վերջո ձերբակալվել են 1936 թվականի հունվարին՝ Գետուլիո Վարգասի կողմից հայտարարված դաժան հակակոմունիստական արշավի ժամանակ։ Նա հայտարարել է ռազմական դրություն և արդեն ծրագրել 1937 թվականի հեղաշրջումը, որն ի վերջո հանգեցրել է ֆաշիստական նման Էստադո Նովո ռեժիմի հաստատմանը։

Օլգա Բենարիո Պրեստես

Հղի և Պրեստեսից բաժանված Բենարիոն կառչել է իր կեղծանունից, միայն թե բրազիլացի դիվանագետները բացահայտեն նրա իրական ինքնությունը՝ ձեռք ձեռքի տված աշխատելով Գեստապոյի հետ[8]։ Նրա փաստաբանները փորձել են խուսափել արտահանձնումից Բրազիլիայի Գերագույն դաշնային դատարանում գերագույն մարմնի միջոցով՝ հիմնվելով նրա հղիության վրա, քանի որ արտահանձնումը նորածին Բրազիլիայի քաղաքացուն կթողներ օտար կառավարության իշխանության տակ։ Քանի որ Բրազիլիայի օրենսդրությունն արգելել է քաղաքացիների արտահանձնումը[9], Օլգայի փաստաբաններն ակնկալել են, որ ժամանակ շահեն, քանի դեռ Օլգան բրազիլական հողում ծննդաբերել է փաստացի Բրազիլիայի քաղաքացուն՝ անկախ երեխայի հայրությունից, ինչն օրինականորեն կասկածելի է եղել Օլգայի ապացույցների բացակայության պատճառով։ Պրեստեսի ամուսնությունը եղել է մի բան[10], որը շատ քիչ հավանական կդարձներ արտահանձնումը[11]։ Հայցը, սակայն, արագորեն չեղարկվել է, զեկուցող-արդարադատությունը պնդել է, որ գերագույն մարմինը փոխարինվել է ռազմական դրությամբ[12], և որ Օլգայի արտաքսումը հիմնավորվել է որպես «հասարակական կարգի համար վնասակար օտարական»[13]։

Բրազիլիայի Գերագույն դատարանի որոշումից հետո և չնայած միջազգային արշավին, Օլգան բռնի կերպով 1936 թվականի սեպտեմբերին վերադարձվել է Գերմանիա[14]։ Գերմանական նավատորմի կապիտանը, որը նրան չեղարկել է պլանավորված կանգառները ոչ գերմանական եվրոպական նավահանգիստներում՝ ձախողելով նրան փրկելու կոմունիստների փորձերը, ժամանելուն պես նրան բանտ է նստեցրել Բեռլինում, որտեղ նոյեմբերի 27-ին նա դուստր է ունեցել՝ Անիտա Լեոկադիային։ Տասնչորս ամսական հասակում երեխան ազատ է արձակվել իր հայրական տատի՝ Լեոկադիա Պրեստեսի խնամքին[15]։

Երեխայի ծնվելուց հետո Օլգան 1938 թվականին ուղարկվել է Լիխտենբուրգի համակենտրոնացման ճամբար, 1939 թվականին տեղափոխվել է Ռավենսբրյուկի համակենտրոնացման ճամբար և վերջապես 1942 թվականին Բերնբուրգի էվթանազիայի կենտրոն, որտեղ նրան գազով սպանել են հարյուրավոր այլ կին քաղբանտարկյալների հետ[15]։

Հետևանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ Վարգասը միացել է ՄԱԿ-ին, իսկ Բրազիլիան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մեջ է մտել առանցքի դեմ, Լուիս Կառլոս Պրեստեսը՝ Անիտա Լեոկադիայի հայրը և Օլգա Բենարիոյի նախկին գործընկերը, ի վերջո քաղաքական գործընկերություն է կնքել նրա հետ՝ 1945 թվականին Վարգասի անհապաղ հեռացումից խուսափելու համար, ինչը պահանջել են ինչպես նրա ավելի աջակողմյան ներքին հակառակորդները, այնպես էլ Ադոլֆ Բերլը որպես ԱՄՆ դեսպան[16]։ Այս քայլը համահունչ է եղել այն ժամանակվա Ժողովրդական ճակատի կոմունիստական քաղաքականությանը[17][18]։ Նրա ձերբակալությունը Բրազիլիայում և, ի վերջո, արտահանձնումը նացիստական Գերմանիա, որտեղ հետագայում նա մահանացել է (Ռավենսբրյուկի համակենտրոնացման ճամբարում), նույնպես հնարավոր է դարձել Բրազիլիայի իշխանությունների հետ բրիտանական MI6-ի համագործակցության շնորհիվ[19]։

Ժառանգություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիլլ Լամմերտի «Ողբերգական մահ» հուշահամալիրը, որն ստեղծվել է Բենարիո Պրեստեսի պատվին Ռավենսբրյուկում

Ժորժի Ամադուն իր 1942 թվականի «Վիդա դե Լուիս Կառլոս Պրեստես» կենսագրական վեպում Օլգա Բենարիոյին համեմատել է Անա Ռիբեյրո դա Սիլվայի՝ Գարիբալդիի բրազիլացի կնոջ հետ և նշել, որ «ի դեմս Օլգայի, Եվրոպան մարել է պարտքը Լատինական Ամերիկային» ( այսինքն, նրա դեպքում դա եվրոպացի կին հեղափոխական է եղել, որն ամուսնացել է լատինաամերիկյան հեղափոխական առաջնորդի հետ)[փա՞ստ]:

Հետպատերազմյան Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետությունում Օլգան ներկայացվել է որպես կին հեղափոխականի մոդել, իսկ գրող Աննա Զեգերսը 1951 թվականին նրա մասին Կանանց միջազգային օրվա կապակցությամբ կենսագրական էսքիզ է գրել[20]։

Եվգենիա Կլեմմի, Անտոնինա Նիկիֆորովայի, Մելա Էռնստի, Ռոզա Յոխմանի, Կատյա Նիդերկիրշների, Ռոզա Թալմանի, Օլգա Կյորների, Մարթա Դեսրումոյի, Մինա Վիլյենի և Մարիա Գրոլմյուսի հետ միասին Օլգա Բենարիո Պրեստեսը եղել է Ռամորի համակենտրոնացման ճամբարի հայտնի բանտարկյալներից՝ ԳԴՀ-ի Ռավենսբրյուկի ազգային հուշահամալիրի ազատագրման տոնակատարությունների ժամանակ[21]։

Օլգա Բենարիոն եղել է Գ. Պ. Կրիբարիի Entre la Piel y el Alma օպերայի թեման, որի պրեմիերան տեղի է ունեցել Գլազգոյում, Շոտլանդիայի թագավորական երաժշտության և դրամայի ակադեմիայում, 1992 թվականի մայիսի 22-ին[փա՞ստ]։

ԳԴՀ-ում Ռութ Վերները 1961 թվականին հրատարակել է Օլգա Բենարիոյի մասին հաջողակ կենսագրական վեպ երիտասարդ ընթերցողների համար[22]։

2004 թվականին Բենարիոյի կյանքի վրա հիմնված բրազիլական հանրահայտ ֆիլմը՝ Օլգան, ռեժիսոր Ջեյմ Մոնժարդիմը, որն առաջարկել է Օլգայի կյանքի հիմնովին ապաքաղաքականացված պատմությունը՝ կենտրոնացած Պրեստեսի հետ նրա սիրավեպի վրա, ի հիասթափություն գերմանացի քննադատների, այն անվանել է «կիչ գովազդ»[23]։

Նաև 2004 թվականին նա եղել է գերմանական վավերագրական ֆիլմի (վերակառուցված տեսարաններով)՝ ռեժիսոր Ռայներ Վերներ Ֆասբինդերի, Գալիպ Իյիտանիրի Olga Benário - Ein Leben für die Revolution-ի նկարահանման առարկան[24]։

2006 թվականին Ժորժի Անտունեսի «Օլգա» օպերայի պրեմիերան տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 14-ին Բրազիլիայի Սան Պաուլոյի Թատրոնի Ակադեմիայում[փա՞ստ]:

2009 թվականին Օլգա Բենարիոն շվեյցարացի գրող Ռոբերտ Կոենի վիպակի երեք կին հերոսներից մեկն է եղել, որը պատմել է հակաֆաշիստական աքսորի՝ Exil der frechen Frauen-ի մասին[25]։

2013 թվականի հունվարին գերմանացի դրամատուրգ Դեա Լոհերի «Օլգայի սենյակը» պիեսի անգլերեն թարգմանությունը ներկայացվել է «Լեզուներով խոսող» թատերական ընկերության կողմից Լոնդոնի «Արկոլա» թատրոնում[26]։

2013 թվականին Ռոբերտ Քոհենը խմբագրել է Օլգա Բենարիոյի և Լուիս Կառլոս Պրեստեսի միջև բանտերից և համակենտրոնացման ճամբարներից նամակների փոխանակումը[27]։

2016 թվականին Ռոբերտ Քոհենը հրապարակել է Օլգա Բենարիոյի վերաբերյալ Գեստապոյի փաստաթղթերի միայն վերջերս հասանելի մեծ դոսիեի խմբագրված տարբերակը[28]։

2019 թվականին Քոհենը հրապարակել է Բենարիոյի կյանքի վերաբերյալ ծավալուն հետազոտական փաստաթուղթ՝ «Հանցագործները և նրանց զոհը. Զեկույց Օլգա Բենարիոյի մասին գեստապոյի դոսիեի վերաբերյալ»[29]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ Morais, Fernando (2004 թ․ դեկտեմբերի 1). Olga. Grove Press. ISBN 9780802141897 – via Google Books.
  3. ↑ Teresa A. Meade, A History of Modern Latin America: 1800 to the Present, Malden: Wiley-Blackwell, 2010, 978-1-4051-2050-0 , page 186
  4. ↑ Nigel West, MASK: MI5's penetration of the Communist Party of Great Britain. New York: Routledge, 2005, 0-415-35145-6 ,page 23
  5. ↑ See the anticommunist history of the 1935 uprising in Brazil by TV Globo journalist William Waack, Camaradas, São Paulo, Cia. das Letras, 1993, 85-7164-342-3 , page 94 (a version which is repeated by Shawn C. Smallman, Fear & memory in the Brazilian army and society, 1889-1954, University of North Carolina Press, 2002 page 51); Waack admits, however, that according to existing archival evidence Olga's actual affiliation to Soviet intelligence is only a possibility, albeit a strong one: Camaradas, page 100
  6. ↑ Katherine Morris, ed., Odyssey of exile: Jewish women flee the Nazis for Brazil. Detroit: Wayne State University Press, 1996, 0-8143-2563-7, page 126
  7. ↑ Having as an unwitting witness the writer Pedro Nava, who wrote about the episode in his memoir Galo-das-trevas: as doze velas imperfeitas. São Paulo: Ateliê Editorial, 2003, 85-7480-160-7 , 451
  8. ↑ João Henrique Botteri Negrão, Selvagens e Incendiários: O Discurso Anticomunista do Governo Vargas. São Paulo: Humanitas/FAPESP, 2005, 85-98292-74-5 ,page 163
  9. ↑ Carmen Tiburcio, The human rights of aliens under international and comparative law. The Hague: Kluwer Law International, 90-411-1550-1 ,pages 132/133
  10. ↑ Vargas' propagandists at the time sustained that Prestes' marriage was a sham, a cover for the fact that Olga had been posted besides him as a liaison for the Soviet political police: Robert M. Levine, Father of the poor?: Vargas and his era. Cambridge University Press, 1998, 0-521-58528-7 , page 43
  11. ↑ Stanley E. Hilton, Brazil and the Soviet Challenge 1917-1947. Austin: University of Texas Press, 1991, 0-292-70781-9 , pages 81/86.
  12. ↑ Paulo Fernando Silveira, O morro das sete voltas: guerrilha na serra da Saudade. Curitiba: Juruá, 2008, 978-85-362-2058-1 ,page 100
  13. ↑ Emília Viotti da Costa, O Supremo Tribunal Federal e a construção da cidadania.São Paulo: UNESP, 2006, page 90
  14. ↑ Nigel West, MASK, page 24.
  15. ↑ 15,0 15,1 Saidel, Rochelle G. (2009 թ․ մարտի 1). «Olga Benário Prestes». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia (Jewish Women's Archive). Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 21-ին.
  16. ↑ David Rock, ed., Latin America in the 1940s: War and Postwar Transitions. Berkeley: University of California Press, 1994, 0-520-08416-0 , pages 152 and 157
  17. ↑ According to the explanation offered by Prestes in a later broadcast interview: Paulo Markun, O melhor do Roda viva: Poder. São Paulo: Conex, 2005, 85-7594-054-6 ,pages 52/53
  18. ↑ David Rock,Latin America in the 1940s ,152
  19. ↑ Sarah Helm, If this is a woman:inside Ravensbrück, Hitler’s concentration camp for women, Little Brown, 2015
  20. ↑ Wiebke von Bernstorff, Fluchtorte: die mexikanischen und karibischen Erzählungen von Anna Seghers. Göttingen, Wallsten Verlag, 2006, page 55. However, for Seghers Olga was also a character that joined "ideal German qualities with the exotic Latin American aura - a dreamy synthesis between two worlds that charmed Seghers" (Friedrich Albrecht, Bemühungen: Arbeiten zum Werk von Anna Seghers 1965-2004. Bern: Peter Lang, 2005, 3-03910-619-8, page 430
  21. ↑ Tillack-Graf, Anne-Kathleen (2012). Erinnerungspolitik der DDR. Dargestellt an der Berichterstattung der Tageszeitung „Neues Deutschland“ über die Nationalen Mahn- und Gedenkstätten Buchenwald, Ravensbrück und Sachsenhausen. Frankfurt am Main: Peter Lang. էջեր 59, 64–65. ISBN 978-3-631-63678-7.
  22. ↑ Ruth Werner. Olga Benario. Die Geschichte eines tapferen Lebens. Berlin: Verlag neues Leben. 1961
  23. ↑ «Filme "Olga" decepciona crítica alemã (in Portuguese)». Deutsche Welle. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  24. ↑ «Olga Benario, Ein Leben für die Revolution». Kino. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-07-19-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  25. ↑ Robert Cohen. Exil der frechen Frauen. Berlin: Rotbuch Verlag. 2009
  26. ↑ «Speaking in Tongues Theatre Company: Olga's Room». Arcola Theatre. 2016 թ․ հունվարի 19. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 6-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  27. ↑ Robert Cohen (ed.). Die Unbeugsamen. Olga Benario – Luiz Carlos Prestes: Briefwechsel aus Gefängnis und KZ. Göttingen: Wallstein Verlag 2013.
  28. ↑ Robert Cohen. Der Vorgang Benario. Die Gestapo-Akte 1936-1942. Berlin: edition berolina 2016.
  29. ↑ Robert Cohen. "The Perpetrators and their Victim. A Report on the Gestapo Dossier on Olga Benario." Moreshet. Journal for the Study of the Holocaust and Antisemitism. Givat Haviva (Israel). Vol. 16, 2019: 461-93.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օլգա Բենարիո Պրեստես» հոդվածին։
 ⛭ 


Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Օլգա_Բենարիո_Պրեստես&oldid=10068969» էջից