Օգյուստ Մարիետ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Օգյուստ Մարիետ
ֆր.՝ Auguste Mariette
ֆր.՝ François Auguste Ferdinand Mariette
Ծնվել էփետրվարի 11, 1821(1821-02-11)[1][2][3][…]
Բոլուն սյուր Մեր[4][5]
Մահացել էհունվարի 18, 1881(1881-01-18)[5][6] (59 տարեկան)
Կահիրե, Եգիպտոս[4][5]
բնական մահով
ԳերեզմանԿահիրե
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա[7]
Մասնագիտությունեգիպտագետ, հնագետ, ֆոնդապահ և գրող
Գործունեության ոլորտԵգիպտագիտություն
Պաշտոն(ներ)թանգարանի տնօրեն, տնօրեն և ֆոնդապահ
ԱնդամակցությունԱրձանագրությունների և բելետրիստիկայի ակադեմիա[8][9][10], Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[5][11], Société nationale des Antiquaires de France?[12], Academia Imperial de Belas Artes (Brazil)?[13], Արձանագրությունների և բելետրիստիկայի ակադեմիա[14], Բելգիայի գիտությունների, գրականության և կերպարվեստի թագավորական ակադեմիա[15], Բրիտանացի ճարտարապետների թագավորական ինստիտուտ[16], Société nationale des Antiquaires de France?[17] և Royal Academy of Archaeology of Belgium?[18]
Տիրապետում է լեզուներինֆրանսերեն[1]
Պարգևներ
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Auguste Mariette Վիքիպահեստում

Ֆրանսուա Օդյուստ Ֆերդինան Մարիետ (ֆր.՝ François Auguste Ferdinand Mariette, փետրվարի 11, 1821(1821-02-11)[1][2][3][…], Բոլուն սյուր Մեր[4][5] - հունվարի 18, 1881(1881-01-18)[5][6], Կահիրե, Եգիպտոս[4][5]), ֆրանսիացի եգիպտագետ, ով 19-րդ դարի կեսերին եգիպտական իշխանություններից ստացել է մենաշնորհ երկրում հնագիտական հետազոտություններ կատարելու համար։ Կահիրեի Եգիպտական թանգարանի հիմնադիրն ու առաջին ղեկավարը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարիետը Հին Եգիպտոսով տարվել է, ուսումնասիրելով իր կուզենի՝ մոտիկ ընկեր և ուղեկից Շամպոլյոնի թղթերը։ 1849 թվականին նա ծառայության մտավ Լուվրում և հաջորդ տարի ուղարկվեց Եգիպտոս՝ հին ձեռագրերի որոնման համար։ Գրադարանի լռության մեջ աշխատելու փոխարեն նա ուղևորվեց Սահարայում գտնվող Աստիճանավոր բուրգ և սկսեց ուսումնասիրել նրա շրջակայքը։ Շուտով նրա կողմից հայտնաբերվեցին Սֆինքսների Ալլեան և Սերապեումը՝ սուրբ ցուլերի հուղարկավորության վայրը։ Մարիետը 4 տարի շարունակում էր իր հնագիտական հետազոտությունները Սահարայում, Լուվր ուղարկելով բազում գտածոներ, ինչի համար Ֆրանսիա վերադառնալուց հետո նշանակվեց հսկիչ։ Հենց նա է ներշնչել Ջուզեպպե Վերդիին գրել հին եգիպտական թեմայով օպերա։

1858 թվականին Մարիետը ընդունեց եգիպտական իշխանությունների «Պեղումների և եգիպտական հնությունների» բաժնում հնությունների վերակացու աշխատելու հրավերը և նորից ուղևորվեց Եգիպտոս, բայց այս անգամ ընդմիշտ։ Նա արգելք դրեց հնությունների վաճառքի և երկրից արտահանելու վրա, ինչպես նաև վճռական միջոցներ ձեռնարկեց հնագետ - սիրահարների կողոպտիչ գործունեության դեմ։ Պատմության մեջ առաջին անգամ նա պեղումներ իրականացրեց Կառնակում, Աբիդոսում, Դեյր էլ-Բահարիում, Թանիսում և Ջեբել - Բարկալում։ Նրա հայտնագործություններից են՝ հրաշալի պահպանված Սեթի I - ի տաճարը, Էդֆուի և Դանդերի տաճարները։ Նրա կողմից հրապարակված Սահարայի պատերի գրությունները թույլ տվեցին վերստեղծել Հին Թագավորության կյանքի մանրամասն պատկերը։ Մեծ Սֆինքսը նրա ղեկավարությամբ ազատվել է բազմադարյա ավազոտ շերտերից և ձեռք է բերել իր ներկայիս տեսքը։

Նստածները (աջից ձախ)՝ Օգյուստ, Ժոզեֆինա դը Ֆոնսեքա Կոստա, Բոմ Ռեթրիոյի բարոն, Թերեզա Քրիստինա և Պեդրո II (աջից)

Իր բազում ծառայությունների համար Մարիետը, բացի եվրոպական ակադեմիաների անդամակցությունից, արժանացել է տեղական իշխանությունների կողմից արժանացել է փաշայի և բեյի կոչումների։ 1859 թվականին նա թույլատվություն է ստացել իր գտածոները ցուցադրել Կահիրեում հատուկ այդ նպատակով կառուցված շենքում։

1869 թվականի հոկտեմբեր - նոյեմբեր ամիսներին Մարիետը եղել է Եվգենյա կայսրուհու անձնական զբոսավարը, նրա Եգիպտոս այցելության ժամանակ, երբ եկել էր Սուեզի ջրանցքի բացումը կատարելու։

1859 թվականին Մուհամեդ Սաիդ փաշայի կառավարման ժամանակ, որպեսզի վերջ դնի հնագիտական պեղումների վայրերի կողոպուտներին և փրկի թանկագին գտածոները ֆրանսիացի եգիպտագետ Օգյուստ Մարիետը գլխավորեց «Եգիպտական հնությունների ծառայությունը»[27]։ 1878 թվականին նրա կողմից գլխավորած Բուլակյան թանգարանը տուժեց ջրհեղեղից, որը վնասեց ցուցանմուշները, ոչնչացրեց նկարներն ու գրառումները։ Թանգարանը փակեցին վերակառուցողական աշխատանքների համար մինչև 1881 թվականը[27]։ Կուրացած ու թույլ գիտնականը հետնորդ նշանակեց Գաստոն Մասպերոյին։

Նրա կտակի համաձայն Մարիետին դրել էին մարմարե սարկոֆագի մեջ և թաղել Թահրիր հրապարակում իր կողմից հիմնված թանգարանի այգում[27]։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օգյուստ Մարիետի հուշարձանը և սարկոֆագը Կահիրեի եգիպտական թանգարանի տարածքում

Օգյուստ Մարիետի հուշարձանը գտնվում է Կահիրեի Եգիպտական թանգարանի մեծ եգիպտագետներին նվիրված հուշահամալիրում[28]։ Բրոնզե արձանը հիշեցնում է երկաթյա կամքով, եգիպտական արտեֆակտները պահպանող գիտնականի մասին[27]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Annuaire prosopographique : la France savante
  7. ↑ RKDartists (նիդերլ.)
  8. ↑ http://www.aibl.fr/membres/academiciens-depuis-1663/article/auguste-mariette
  9. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f842.item
  10. ↑ https://aibl.fr/academiciens-depuis-1663/
  11. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f718.item
  12. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f699.item
  13. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f722.item
  14. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f759.item
  15. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f795.item
  16. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f831.item
  17. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f838.item
  18. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f845.item
  19. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f672.item
  20. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f696.item
  21. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f705.item
  22. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f753.item
  23. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f771.item
  24. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f778.item
  25. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f806.item
  26. ↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b525134292/f823.item.zoom
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 REVIVAL OF THE EGYPTIAN MUSEUM (англ.) // Foreign Office of the Federal Republic of Germany. — С. 10. Архивировано из первоисточника 29 Մարտի 2017.
  28. ↑ Dans la cour du musée du Caire, le monument de Mariette... et les bustes qui l'entourent
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Օգյուստ_Մարիետ&oldid=9549231» էջից