Վերա Նեդկովա

Վերա Նեդկովա
Ծնվել է	նոյեմբերի 16, 1906
Ծննդավայր	Սկոպիե, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	հուլիսի 7, 1996 (89 տարեկան)
Մահվան վայր	Սոֆիա, Բուլղարիա
Քաղաքացիություն	Բուլղարիա
Կրթություն	Վիեննայի գեղարվեստի ակադեմիա և Բուլղարիայի գեղարվեստի ազգային ակադեմիա
Մասնագիտություն	նկարչուհի
Ժանր	գեղանկարչություն և գրաֆիկա
Պարգևներ	; և
Հայր	Todor Nedkov?

Վերա Տոդորովա Նեդկովա (բուլղար․՝ Вера Тодорова Недкова; նոյեմբերի 16, 1906(1906-11-16)^[1], Սկոպիե, Օսմանյան կայսրություն - հուլիսի 7, 1996(1996-07-07), Սոֆիա, Բուլղարիա), 20-րդ դարի բուլղարացի նկարչուհի, գեղանկարիչ, քանդակագործ, գրաֆիկ։ Վիեննայի ակադեմիայում գեղարվեստական կրթություն ստացած, մի քանի եվրոպական լեզուներով սահուն խոսող Վերա Նեդկովան նույնքան հեշտությամբ յուրացրեց նկարչության տարբեր ոճական լեզուներ՝ ազատորեն անցնելով նեոկլասիցիզմից դեպի Նեյե Սաչլիչկեյթ, իսկ դրանից՝ էքսպրեսիոնիզմ և աբստրակտ արվեստի որոշակի ձևեր։ 1920-թվականներին նա սկսեց ուսումնասիրել նկարչության տարբեր ոճական լեզուներ, ինչպիսիք են նեոկլասիցիզմը և էքսպրեսիոնիզմը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերա Նեդկովան ծնվել է 1908 թվականի նոյեմբերի 16-ին Սկոպիեում (այժմ ՝ Հյուսիսային Մակեդոնիա) դիվանագետ Տոդոր Նեդկովի ընտանիքում^[2]։ Այնուհետև, հերթական նշանակումից հետո, ընտանիքը հաջորդաբար տեղափոխվում է Էդիրնե, Սալոնիկ, Բուդապեշտ, Բեռն, Վիեննա, Բուխարեստ։

Ուսուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ պատանեկության տարիներին Վերան ստացել է հումանիտար հիմնավոր կրթություն։ 1923 թվականին, Բուլղարիայում կարճատև գտնվելու ընթացքում, նա, որպես մասնավոր ուսանող, ընդունվեց Բուլղարիայի գեղարվեստի ակադեմիա (նկարչության բաժին, պրոֆեսոր Նիկոլա Մարինովի արհեստանոց)։ Մեկ տարի անց, 1924 թվականին ընդունվել Է Վիեննայի գեղարվեստի ակադեմիայի։ Ավարտել է ուսումը Վիեննայում 1930 թվականին՝ գեղանկարչության վերականգնում մասնագիտությամբ։ 1931 թվականին 9 ամիս ապրում է Իտալիայում, սովորում թանգարաններում, կլանում Վերածննդի արվեստի նմուշները Ֆլորենցիայում։ Այս ժամանակահատվածում ստեղծված աշխատանքները լավ ընդունվեցին ավստրիացի քննադատների կողմից, երբ երկու տարի անց Վիեննայում տեղի ունեցավ նրա ցուցահանդեսը^[3]։

Բուլղարիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1934 թվականին ընտանիքը վերադառնում է Բուլղարիա (երիտասարդ նկարչուհու համար անհայտ երկիր)։ Արդեն նույն թվականի ապրիլին կազմակերպվեց Վերա Նեդկովայի անհատական ցուցահանդեսը (նկարչություն, մի քանի բրոնզե քանդակների նկարչություն)։ Ցուցահանդեսի բարեհաճ և հուսադրող ակնարկը հրատարակում է Բուլղարիայի Ազգային թանգարանի նոր բուլղարական արվեստի բաժնի համադրող Նիկոլա Մավրոդինովը։ Նկարչուհին անմիջապես դառնում է Նոր նկարիչների ընկերության անդամ^[4]։

30-ականների ընթացքում Վերա Նեդկովայի գեղանկարչության մեջ գերակշռում են դիմանկարները և փոխաբերական կոմպոզիցիաները։ Իր երկրորդ անհատական ցուցահանդեսում (1939) նա ներկայացրեց հովիվների կոմպոզիցիաներ, որոնք արածեցնում էին նախիրները, նկարներ ձկնորսների, գյուղացիների հետ։ Նրա ցուցահանդեսը ստացավ շատ քննադատական ակնարկներ և սկիզբ դրեց մամուլում բուլղարական մոդեռնիզմի բուռն քննարկմանը։

Երրորդ ցուցահանդեսը տեղի է ունեցել 1943-ի վերջին-սրանք նկարչի տպավորություններն էին Մակեդոնիայի ճանապարհորդությունից (բոլոր աշխատանքները զոհվել են դաշնակից ավիացիայի կողմից Սոֆիայի ռմբակոծության արդյունքում, 1944 թվականի հունվարին)^[5]։ 1946-1961 թվականներին նա Նիկոլա Մավրոդինովի հովանավորության աշխատել է որպես միջնադարյան արվեստի վերականգնող և գեղանկարչության պահպանողական Ազգային հնագիտական թանգարանում (Սոֆիա)^[6]։

1963 թվականից հետո, բուլղարական «հալեցման» սկիզբով, նկարչուհին, բազմաթիվ գործընկերների հետ միասին, որոնք 1950-ականներին չէին տեղավորվում կոմունիստական գաղափարախոսության մեջ, վերականգնվեց։ Հանվել է մասնագիտության արգելքը, թույլատրվում են արտերկիր ուղևորությունները։ Կյանքի վերջին տասնամյակների ընթացքում Վերա Նեդկովան բեղմնավոր կերպով յուղանկարչական աշխատանքներ է կատարում։ Նրա նկարչությունը դառնում է ավելի անկաշկանդ, տոնական, ավելի քիչ կապված է առարկայական աշխարհին^[7]։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդեն 1963 թվականին Վերա Նեդկովան պարգևատրվեց Բուլղարիայի նկարիչների միության մրցանակով, ևս մեկ անգամ՝ 1971 թվականին։

Պարգևատրվել է նաև «Կիրիլ և Մեթոդիոս» շքանշանով՝ II աստիճանի (1963) և I աստիճանի (1971), Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության շքանշանով՝ I աստիճանի (1978) շքանշաններով։

1977 թվականին Վերա Նեդովան արժանացել է «ժողովրդական նկարիչ» կոչմանը; 1983-ին ' սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչում։

Վերա Նեդկովան մահացել է 1996 թվականի հուլիսի 7-ին Սոֆիայում։

Վերա Նեդկովայի թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1995 թվականին Վերա Նեդկովան պետությանը՝ ի դեմս Արվեստի ազգային պատկերասրահի, կտակել է արվեստի գործերի անձնական հավաքածու (սրբապատկերների տպավորիչ հավաքածու), հնաոճ կահույք, գրադարան, անձնական և Ընտանեկան արխիվ, 117 նկար և 1282 գծանկար իրենց աշխատանքներից։ Նրա տան թանգարանը (Սոֆիա, «օգոստոսի 11», տուն 2 հասցեում ) բացվել է 2004 թվականին^[8]։

Նկարներ ցանցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերա Նեդկովա։ Ամառ, 1941. Յուղանկար Արվեստի ազգային պատկերասրահ (Սոֆիա)
Վերա Նեդկովա։ Ընտանիք, 1942։ Կտավ, յուղանկար 79 × 74,5 см։ Արվեստի ազգային պատկերասրահ (Սոֆիա)
Վերա Նեդկովա։ Ինքնադիմանկար Պլովդիվի քաղաքային արվեստի պատկերասրահ(բուլղ.)

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Джидров, Драго. Вера Недкова. — С.: Българки художник, 1975. — 56 с.(բուլղ.)(անգլ.)(ռուս.)(ֆր.)(գերմ.)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 https://european-art.net/person/redirect?i=15&p=person%2F8693
↑ 1918 թվականին Շվեյցարիայում Տոդոր Նեդկովը մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո խաղաղ պայմանագրի նախապատրաստմանը, որտեղ հանդիպել է Ռոմեն Ռոլանի հետ։ Նրանք երկար տարիներ ունեցել են նամակագրական կապ։
↑ Мутафчиева, Ирина. (2001 թ․ սեպտեմբերի 8). «Аспекти/Ракурси : Вера Недкова (1908 - 1996)» (բուլղարերեն). «Култура». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 3-ին.
↑ Նոր նկարիչների ընկերության կազմում էին, մասնավորապես, գեղանկարիչներ Բենչո Օբրեշկովը, Նենկո Բալկանսկին, Կիրիլ Ցոնևը, գրաֆիկներ Ալեքսանդր Ժենդովը, Ստոյան Սոտիրովը։ Վաղ շրջանում նախագահել է ընկերության հիմնադիրներից մեկը՝ քանդակագործ Իվան Ֆունևը։
↑ Նրա ճակատագրին են արժանացել Սոֆիայում աշխատած շատ նկարիչներ՝ Բենչո Օբրեշկովը, Կոնստանտին Շտիրկելովը, Իվան Նենովը։ Նրանց արվեստանոցները, նախորդ տարիներին կատարած աշխատանքի ողջ ծավալով, նույնպես անվերադարձ ոչնչացել են դաշնակցական ուժերի ռմբակոծություններից։
↑ «Вера НЕДКОВА / Енциклопедия» (բուլղարերեն). BgArt. 2013 թ․ սեպտեմբերի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 3-ին.
↑ Вера Недкова. Родопы, 1982 Արխիվացված 2015-05-31 Wayback Machine Холст, масло; Городская художественная галерея «Борис Георгиев», Варна Արխիվացված 2017-01-19 Wayback Machine
↑ Музей-квартира Веры Недковой Летняя школа для детей (фото)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Аукционные лоты на сайте галереи «Виктория»

[_0c9deab789d315eb-1] 1,0 ^1,1 https://european-art.net/person/redirect?i=15&p=person%2F8693

[2] 1918 թվականին Շվեյցարիայում Տոդոր Նեդկովը մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո խաղաղ պայմանագրի նախապատրաստմանը, որտեղ հանդիպել է Ռոմեն Ռոլանի հետ։ Նրանք երկար տարիներ ունեցել են նամակագրական կապ։

[3] Мутафчиева, Ирина. (2001 թ․ սեպտեմբերի 8). «Аспекти/Ракурси : Вера Недкова (1908 - 1996)» (բուլղարերեն). «Култура». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 3-ին.

[4] Նոր նկարիչների ընկերության կազմում էին, մասնավորապես, գեղանկարիչներ Բենչո Օբրեշկովը, Նենկո Բալկանսկին, Կիրիլ Ցոնևը, գրաֆիկներ Ալեքսանդր Ժենդովը, Ստոյան Սոտիրովը։ Վաղ շրջանում նախագահել է ընկերության հիմնադիրներից մեկը՝ քանդակագործ Իվան Ֆունևը։

[5] Նրա ճակատագրին են արժանացել Սոֆիայում աշխատած շատ նկարիչներ՝ Բենչո Օբրեշկովը, Կոնստանտին Շտիրկելովը, Իվան Նենովը։ Նրանց արվեստանոցները, նախորդ տարիներին կատարած աշխատանքի ողջ ծավալով, նույնպես անվերադարձ ոչնչացել են դաշնակցական ուժերի ռմբակոծություններից։

[6] «Вера НЕДКОВА / Енциклопедия» (բուլղարերեն). BgArt. 2013 թ․ սեպտեմբերի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 3-ին.

[7] Вера Недкова. Родопы, 1982 Արխիվացված 2015-05-31 Wayback Machine Холст, масло; Городская художественная галерея «Борис Георгиев», Варна Արխիվացված 2017-01-19 Wayback Machine

[8] Музей-квартира Веры Недковой Летняя школа для детей (фото)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]