Վահե Շահվերդյան

Վահե Շահվերդյան;
Ծնվել է	օգոստոսի 19, 1945
Ծննդավայր	Կիրովական, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հոկտեմբերի 31, 2022 (77 տարեկան)
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Կրթություն	Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ (1971)
Մասնագիտություն	կինոռեժիսոր և ռեժիսոր
Աշխատավայր	Վանաձորի դրամատիկական թատրոն, Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ և Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոն
Պարգևներ և ; մրցանակներ	; և Հայաստանի ժողովրդական արտիստ
Երեխաներ	Սուրեն Շահվերդյան

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Շահվերդյան (այլ կիրառումներ)

Վահե (Ֆլոբեր) Սուրենի Շահվերդյան (օգոստոսի 19, 1945(1945-08-19), Կիրովական, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հոկտեմբերի 31, 2022(2022-10-31)^[1]), «ռեժիսորական ներկայացումների» բեմադրիչ, ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1989), ՀՀ ժողովրդական արտիստ (2003)։

Բեմադրիչ, հաղորդավար Սուրեն Շահվերդյանի հայրն է։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1971 թվականին ավարտել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտը (ուսանել է Ռաֆայել Ջրբաշյանի մոտ)։ 1973-1996 թվականներին եղել է Վանաձորի դրամատիկական թատրոն գեղարվեստական ղեկավար։ 1992 թվականից դասախոսում է Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտում, 1994-1998 թվականներին՝ ռեկտոր, 2003 թվականից պրոֆեսոր, 1996-2008 թվականներին՝ Երևանի Սունդուկյանի անվան թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար։ ՀՀ Աժ պատգամավոր՝ 1995-1999 թվականներին։ 2008 թվականից Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար^[2]^[3]։ Աշխատել է ԵԹԿՊԻ-ում, ինչպես նաև ԵԹԿՊԻ Վանաձորի մասնաճյուղում։

Ստեղծագործական ուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վահե Շահվերդյանը ութսունհինգ բեմադրությունների հեղինակ է, որոնցից շատերը հաջողությամբ ներկայացվել են աշխարհի տարբեր երկրներում՝ Ռուսաստան, Լիտվա, Լատվիա, Վրաստան, Ուկրաինա, Մոլդովա, Պորտուգալիա, Ֆրանսիա, Շվեյցարիա, Իտալիա, Կոլումբիա, Լեհաստան, Չեխիա, Թուրքիա, Պարսկաստան^[4]։ Շահվերդյանի լավագույն ներկայացումը համարվում է Ա. Չեխովի «Երեք քույր» ներկայացումը և ինքնատիպ աշխատանք է համարվում նաև Գ. Լորկայի «Բեռնարդա Ալբայի աղջիկները» դրաման, որտեղ անսամբլային դերակատարման շնորհիվ ներկայացումը հաջողություն գրանցեց, իսկ ինքնատիպ դերակատարումով առանձնացավ և «Վահագն» մրցանակի արժանացավ Պոնսիայի դերակատար, Հայաստանի վաստակավոր արտիստուհի, բազմաթիվ մրցանակների դափնեկիր Գրետա Մեջլումյանը^[5]։ Շահվերդյանական բեմադրությունների հատկապես առաջին և երկրորդ շրջանում նկատելի էր աճեմյանական ռեժիսորական ձեռագրի ազդեցությունը։

Բեմադրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մետեռլինկի «Կապույտ թռչուն», 1980
Անտոն Չեխովի «Երեք քույր», 1987, միջազգային թատերական փառատոնի 1-ին մրցանակ, Լիսաբոն, 1990
Ռ. Հակոբջանյանի «Նոյի ժառանգները», 1991, միջազգային թատերական փառատոնի 1-ին մրցանակ, Ուժգորոդ, 1991
Ալեքսանդր Օստրովսկու «Անմեղ մեղավորներ», Ռուս դասական դրամատուրգիայի միջազգային փառատոնի 1-ին մրցանակ, 1993, Օրյոլ
Մ. Կոլտեսի «Ռոբերտո Ձուկկո», 1995, Ստրասբուրգի Ազգային թատրոն
Մուրացան «Ռուզան» - վերաբեմադրվել է մի քանի անգամ
Լևոն Շանթի «Հին աստվածներ», 1999
Թենեսի Ուիլյամսի «Տրամվայ ցանկություն» , 1999
Գարսիա Լորկայի «Բեռնարդա Ալբայի տունը», 2001
Ալեքսանդր Շիրվանզադեի «Պատվի համար», միջազգային թատերական փառատոնի 1-ին մրցանակ, Տրապիզոն, 2006
Վ. Շեքսպիրի «Լիր արքան», 2010
Դ. Դեմիրճյան «Երկիր հայրենի^[6]՛- 2021

Ղեկավարել է Վանաձորի Հովհաննես Աբելյանի անվան պետթատրոնը, որի բեմադրությունների շնորհիվ Վանաձորի դրամատիկական թատրոնն արժանացել է ճանաչման։ Շահվերդյանի արվեստին բնորոշ են դասական գործերի նոր ու ինքնատիպ ընթերցումը, վառ թատերայնությունը և ասելիքի հոգեբանական խորությունը, սիմվոլներն ու մետաֆորները, վիզուալ գեղեցկությունը, երբեմն բնագրից հեռանալը։ Նրա «ռեժիսորական» ներկայացումներում կարևորվում են ոչ թե դերասանի անհատականությունը, այլ ռեժիսորական գաղափարները դերասանի միջոցով մատուցելը։ Ռեժիսորական լուծումները և գերապատվությունը ռեժիսուրային նրա բեմադրությունների մեկնակետերն են։ Նրա լավագույն բեմադրություններ են համարվում Ա. Չեխովի «Երեք քույր», Գ. Լորկայի «Բեռնարդա Ալբան և նրա աղջիկները» և Շեքսպիրի «Լիր արքա» ներկայացումները։ Նրա բեմադրություններում առաջին պլանում ռեժիսուրայի կարևորումն է։ Նրա ներկայացումները կոչվում են ռեժիսորական, քանի որ ռեժիսորական լուծումները գերակա դիրք ունեն դերասական խաղի նկատմամբ։ Ռեժիսուրայում համարվում է ֆորմալիստական ուղղության ներկայացուցիչ։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, 1989
Մովսես Խորենացու մեդալ, 1996
ՀՀ ժողովրդական արտիստ, 2003
Վահագն համահայկական մրցանակ, 2003
ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության ոսկե մեդալ, 2005
ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ, 2005
ԵՊՀ ոսկե մեդալ, 2006
ՀԳԹՄ «Արտավազդ» մրցանակ, 2006
«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալ, 2016^[7]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Մահացել է ՀՀ ժողովրդական արտիստ Վահե Շահվերդյանը
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, էջ 248, Երևան, 2007.
↑ «Վահե Շահվերդյանի կենսագրությունը AV production կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 17-ին.
↑ «Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն, Հայաստանի ժողովրդական արտիստ Վահե Շահվերդյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
↑ «Ամփոփվել են «Վահագնե մրցանակաբաշխության երկրորդ փուլի արդյունքները». armenpress.am. 00:00, 3 Մայիս, 2002.
↑ «Դեմիրճյանի «Երկիր հայրենի»-ն՝ Վանաձորի թատրոնի բեմում». hraparak.am. 2021 թ․ սեպտեմբերի 20.
↑ «ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ». նախագահ.հայ. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մութաֆյան Լ., Վահե Շահվերդյան, Ե., 2004։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վահե Շահվերդյան. Այսօր թատրոնը շատ հիվանդություններ ունի

[_7d493e6e7c5c0c46-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Մահացել է ՀՀ ժողովրդական արտիստ Վահե Շահվերդյանը

[2] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, էջ 248, Երևան, 2007.

[3] «Վահե Շահվերդյանի կենսագրությունը AV production կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 17-ին.

[4] «Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն, Հայաստանի ժողովրդական արտիստ Վահե Շահվերդյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 12-ին.

[5] «Ամփոփվել են «Վահագնե մրցանակաբաշխության երկրորդ փուլի արդյունքները». armenpress.am. 00:00, 3 Մայիս, 2002.

[6] «Դեմիրճյանի «Երկիր հայրենի»-ն՝ Վանաձորի թատրոնի բեմում». hraparak.am. 2021 թ․ սեպտեմբերի 20.

[7] «ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ». նախագահ.հայ. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]