Jump to content

Սևագիր:B-2

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
B-2

B-2, ամերիկյան հետախուզական, ռազմավարական ռմբակոծիչ, որը մշակվել է Northrop Grumman ընկերության կողմից:

B-2-ը՝ «թռչող թևերի» դիզայնով, ժամանակակից արտադրության առաջին ծանր ինքնաթիռն է։ Նախատեսված է խիտ հակաօդային պաշտպանություն (ՀՕՊ) ճեղքելու և սովորական կամ միջուկային զենք մատակարարելու համար: Թռիչքներն սկսվել են 1989 թվականին, արտադրությունը դադարեցվել է 2000 թվականին։ Ինքնաթիռը լայնորեն օգտագործում է հետախուզական տեխնոլոգիաներ. այն ծածկված է ռադիոկլանող նյութերով, որոնք ստեղծված են՝ ըստ «թռչող թևի» աերոդինամիկ սխեմայի, շարժիչի շիթերը պաշտպանված են [1]: B-2-ի արդյունավետ ցրման տարածքի ճշգրիտ արժեքը չի հաղորդվում, սակայն, ըստ տարբեր գնահատականների, այն կազմում է 0,0014[2][3]:

Թռիչքի տեխնիկական բնութագրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
B-2 ռմբակոծիչի ուրվագիծը

Տեխնիկական բնութագրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Անձնակազմ՝ 2 հոգի
  • Թևերի բացվածք՝ 52,42 մ
  • Երկարություն՝ 21,03 մ
  • Բարձրություն՝ 5,18 մ
  • Թևի տարածք՝ 460 մ²
  • Քաշ՝ 72 575 կգ[4]
    • բարձրացման առավելագույն քաշ՝ 152 634 կգ
    • վառելիքի զանգված՝ 75 750 կգ
    • օգտակար բեռնվածքի զանգված՝ մինչև 22,730 կգ (արդիականացումից հետո մինչև 27,000 կգ[5])
  • Թևերի ծանրաբեռնվածություն՝
    • բարձրացման առավելագույն քաշ՝ 372 կգ/մ²
  • Շարժիչ՝
    • շարժիչի տեսակ՝ տուրբոռեակտիվ երկշղթա
    • մոդել՝ F118-GE-100
    • Շարժում
      • մաքսիմալ 4 × 7847 կԳ
    • շարժիչի քաշ՝ 1452 կգ
  • Հպման-քաշի հարաբերակցություն՝
    • բարձրացման առավելագույն քաշով՝ 0,18 կԳ/կգ

Թռիչքի բնութագրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Առավելագույն արագություն՝ 1010 կմ/ժ (М=0,95)
  • Կրուիզինգ արագություն՝ 900 կմ/ժ (М=0,85)
  • Թռիչքի միջակայք՝
    • մաքսիմալ՝ 11 105 կմ
    • մարտական ​​շառավիղ՝ 5300 կմ
  • Գործնական առաստաղ՝ 15 240 մ
  • Արդյունավետ ցրման տարածք՝ որոշ տվյալներով՝ ~0,0014-ից մինչև ~0,1 մ²

Սպառազինություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Մարտական ​​ծանրաբեռնվածություն՝ մինչև 18144 կգ
  • Միջուկային զենք՝ 16 х В61-11 կամ 16 х B83
  • Սովորական ռումբեր՝ 80 х Mk.82 կամ 16 х Mk.84 կամ 36 կասետային ռումբ х CBU-87/CBU-89 GATOR
  • Բարձր ճշգրտության զենքեր՝ 8 х GBU-27 կամ AGM-154 JSOW կամ 12 х JDAM
  • Թևավոր հրթիռներ՝ 16 х AGM-158 JASSM[6]

Համեմատում այլ մոդելների հետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ Ту-95 Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ Ту-160 Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ B-1B Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ B-2A Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ B-52H
Արտաքին տեսք
Վերելքի առավելագույն քաշ, տ 185 275 216,36 152,63 221,35
Առավելագույն մարտական ​​ծանրաբեռնվածություն, տ 20,8 40 34+22.7[7][8] 18,1 31,7
Առավելագույն արագություն, կմ/ժ 830 2000 1328 1010 1046
Առավելագույն միջակայք, կմ 10 500 14 000 11 998 11 105 14 162
Հեռավորությունը մարտական ​​ծանրաբեռնվածությամբ, կմ — 10 500 — — —
Մարտական ​​շառավիղ, կմ 6 500 7 300[9] 5 543 5 300 7 210[10]
Աշխատանքային առաստաղ, մ 10 500 15 600 9 200 15 240 15 240
Շարժիչի ընդհանուր մղում, կԳ 44 130 100 216 54 248 31 388 61 688
Հետախուզության տեխնոլոգիայի կիրառում չկա չկա մասամբ կա չկա
Սպասարկման մեջ գտնվող օդանավերի քանակ 60 16 45 20 76

Արտադրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր առմամբ արտադրվել է 21 B-2 Spirit ինքնաթիռ[11]։ Գրեթե բոլորը կրում են ԱՄՆ նահանգների անունները[12][13][14]։

Կողային համար Անուն Շահագործման հանձնման ամսաթիվ Ծանոթագրություն
82-1066 Spirit of America 2000 թվականի հուլիսի 14 Սկզբում եղել է նախատիպը, 1996 թվականին այն արդիականացվել է՝ մինչև մարտական ​​պատրաստության ստորաբաժանում։ Իր առաջին թռիչքը կատարել է 1989 թվականի հուլիսի 17-ին։
82-1067 Spirit of Arizona 1997 թվականի դեկտեմբերի 4
82-1068 Spirit of New York 1997 թվականի հոկտեմբերի 10
82-1069 Spirit of Indiana 1999 թվականի մայիսի 22
82-1070 Spirit of Ohio 1997 թվականի հուլիսի 18
82-1071 Spirit of Mississippi 1997 թվականի մայիսի 23
88-0328 Spirit of Texas 1994 թվականի օգոստոսի 21
88-0329 Spirit of Missouri 1994 թվականի մարտի 31 Առաջին B-2-ը, որը մտել է ծառայության:
88-0330 Spirit of California 1994 թվականի օգոստոսի 17
88-0331 Spirit of South Carolina 1994 թվականի դեկտեմբերի 30
88-0332 Spirit of Washington 1994 թվականի հոկտեմբերի 29 Հրդեհի հետևանքով լրջորեն տուժել է: Վերականգնվել է[15]:
89-0127 Spirit of Kansas 1995 թվականի փետրվարի 17 Վթարի է ենթարկվել 2008 թվականի փետրվարի 23-ին։
89-0128 Spirit of Nebraska 1995 թվականի հունիսի 28
89-0129 Spirit of Georgia 1995 թվականի նոյեմբերի 14
90-0040 Spirit of Alaska 1996 թվականի հունվարի 24
90-0041 Spirit of Hawaii 1996 թվականի հունվարի 10
92-0700 Spirit of Florida 1996 թվականի հուլիսի 3
93-1085 Spirit of Oklahoma 1996 թվականի մայիսի 15
93-1086 Spirit of Kitty Hawk 1996 թվականի օգոստոսի 30 Ռայթ եղբայրների հայրենիքի անունով այն ներկայացնում է Հյուսիսային Կարոլինա նահանգը։
93-1087 Spirit of Pennsylvania 1997 թվականի օգոստոսի 5
93-1088 Spirit of Louisiana 1997 թվականի նոյեմբերի 11

Արդիականացում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
B-2-ը՝ Խաղաղ օվկիանոսի օդում՝ վառելիքի լիցքավորման ժամանակ
Շարժիչ General Electric F118-GE-100
B-2-ը՝ F-22 Raptor կործանիչի ուղեկցությամբ, 2010 թվական
  • 2008 թվականին ԱՄՆ Կոնգրեսը ֆինանսավորել է զենքի կառավարման համակարգերի արդիականացման ծրագրին՝ շարժվող ցամաքային թիրախների ներգրավման համար[16]:
  • 2008 թվականի դեկտեմբերի 29-ին պայմանագիր է կնքվել B-2-ի ռադիոտեղորոշիչ համակարգերի արդիականացման վերաբերյալ։ Արդիականացման ընթացքում ռադիոլոկացիոն համակարգերը տեղափոխվել են հաճախականության այլ տիրույթ։ Պայմանագիրը Միացյալ Նահանգների վրա արժեցել է մոտավորապես 468,000,000 ԱՄՆ դոլար[17][18]: 2009 թվականի հունիսի 22-ին հայտնի է դարձել, որ բոլոր արդիականացված B-2-ները անցել են «երկրորդ վերանայման», որը ներառել է ռադարների հնարավորությունների բարելավում։
  • 2009 թվականի ապրիլի 28-ին հայտարարվել է, որ արդիականացված B-2-ը կարող է տեղափոխել մինչև 13500 կիլոգրամ ծանրաբեռնվածություն՝ յուրաքանչյուր ռազմաճակատում[5]:
  • 2010 թվականի սկզբին Northrop Grumman-ը հայտարարել է, որ ավարտել է հաշվարկները, որոնք կլուծեն B-2 Spirit-ի հետ կապված խնդիրը, որը պարբերաբար առաջացել է նախորդ 20 տարիների ընթացքում: Խնդիրը կայացել է նրանում, որ մետաղական վահանակի ճեղքվածքը, որը գտնվում է շարժիչների միջև՝ ծածկել է կոմպոզիտային շրջանակը տաք ռեակտիվ հոսքից: Խնդիրն առաջացել է մետաղի հոգնածությունից, որն արտահայտվել է բարձր ջերմաստիճանի ազդեցության, ինչպես նաև էլեկտրակայանների շահագործման ժամանակ առաջացող թրթռումների պատճառով։ Northrop Grumman-ը նախատեսել է հաղթահարել խնդիրը՝ օգտագործելով նոր նյութեր, ինչպես նաև աննշան փոփոխություններ կատարել B-2-ի ​​պոչի հատվածի ձևավորման մեջ և նշել, որ ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերում գոյություն ունեցող ռմբակոծիչների արդիականացումը թանկ չի լինի և չի պահանջի էական նախագծային փոփոխություններ[19]:
  • 2012 թվականի ապրիլի 4-ին ավարտվել են B-2-ի ​​փորձարկումները՝ արդիականացված ծրագրային ապահովման, նավիգացիոն և կապի համակարգերով, որոնք մշակվել էին «Չափազանց բարձր հաճախականության (EHF) Increment 1» ծրագրի շրջանակներում: Փորձարկման ընթացքում B-2-ը մի շարք թռիչքներ է կատարել դեպի Հյուսիսային բևեռ և հակառակ ուղղությամբ: Թռիչքների նպատակն է եղել ստուգել արդիականացված ռմբակոծիչի՝ կլիմայական կոշտ պայմաններում բարձրությունների վրա թռչելու ունակությունը։ Հյուսիսային բևեռ թռիչքի ժամանակ ռմբակոծիչը նետել է չորս BDU-38 ազատ անկման ուսումնական ռումբ։ Զինամթերքի նետումն ու փորձարկումն ընդհանուր առմամբ հաջողված են համարվել[20]:
  • 2012 թվականի սեպտեմբերի 24-ին Northrop Grumman-ը հայտարարել է B-2 ռմբակոծիչների արդիականացման ավարտի մասին, որի շրջանակներում օդանավում տեղադրվել են նոր AN/APQ-181 ռադարներ AFAR-ով։ 2008 թվականին ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի կողմից պատվիրված արդիականացման արժեքը կազմել է մոտավորապես 468,000,000 դոլար: Ինքնաթիռում տեղադրվել են նաև նոր ավիոնիկա և կապի համակարգեր։ Արդիականացման շնորհիվ ռմբակոծիչները մուտք են գործել Պենտագոնի միասնական մարտական ​​տեղեկատվության և կառավարման համակարգ[21]:

Արժեք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

B-2-ը աշխարհի ամենաթանկ ինքնաթիռն է (և, հավանաբար, ամենաթանկ ինքնաթիռը ավիացիայի պատմության մեջ): 1998 թվականին մեկ B-2-ի ​​արժեքը, առանց R&D-ի, կազմել է 1,157 միլիարդ դոլար[22]: Ամբողջ B-2 ծրագրի արժեքը 1997 թվականին գնահատվել է մոտ 45 միլիարդ դոլար; Այսպիսով, հաշվի առնելով R&D-ը, մեկ մեքենայի արժեքը այն ժամանակ հասել է 2,1 միլիարդ դոլարի[23]։

Ըստ ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի և արտադրողների՝ ինքնաթիռի բարձր արժեքը հիմնականում պայմանավորված է նրա գնումների կրճատմամբ։ ԽՍՀՄ փլուզման պատճառով՝ ի սկզբանե նախատեսված 132 ռմբակոծիչներից ամբողջ արտադրական ժամանակահատվածում գնվել է ընդամենը 20 միավոր[24]։

Գնումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինքնաթիռների գնում
Տարի Ինքնաթիռների քանակ Բյուջե (մլրդ դոլար) Աղբյուր
Ինքնաթիռներ Արդիականացում Պահեստամասեր Ընդամենը
1986 2 $2,3484 մլրդ $1,7157 մլրդ 0 $4,1440 մլրդ [25]
1987 1 $2,7982 մլրդ $1,5460 մլրդ 0 $4,3693 մլրդ [25]
1988 4 $2,6866 մլրդ $1,2614 մլրդ 0 $4,0282 մլրդ [25]

Մարտական ​​օգտագործում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Mk 82 ռումբերը՝ զորավարժությունների ժամանակ նետվել են Խաղաղ օվկիանոսից ոչ հեռու գտնվող՝ Պոյտ Մուգու կետի մոտ (Կալիֆորնիա)
  • Մարտական ​​կիրառման առաջին դեպքը տեղի է ունեցել 1999 թվականին [[ՆԱՏՕ-ն և հակամարտությունը Հարավսլավիայում|Հարավսլավիայում ՆԱՏՕ-ի հակամարտության ժամանակ]]։ Թիրախների վրա նետվել են ավելի քան 600 ճշգրիտ կառավարվող ռումբեր (JDAM), որոնք նույնպես օգտագործվել են առաջին անգամ[26]։ Միևնույն ժամանակ B-2-ները Միսսուրի նահանգի Ուայթման ռազմաօդային բազայից անդադար թռել են Կոսովո և հակառակ ուղղությամբ: Մայիսի 7-ին B-2-ի ռմբակոծությունից ավերվել է Չինաստանի դեսպանատունը, ինչի հետևանքով զոհվել են մի քանի չինացի լրագրողներ և մեկ չինացի քաղաքացիական անձ:
  • Հետագա տարիներին B-2-ն օգտագործվել է Իրաքի և Աֆղանստանի պատերազմներում։ B-2-ը թռել է իր ամենաերկար մարտական թռիչքներից մեկը (համարվում է, որ ամենաերկարն է համաշխարհային պատմության մեջ)՝ 44 ժամ տևողությամբ օդային վերալիցքավորման թռիչք, օդ է բարձրացել Միսսուրիի Ուայթման ռազմաօդային բազայից և մարտական ​​առաջադրանքն ավարտելով Աֆղանստանում՝ ետ վերադարձել[27][22]:
  • 2003 թվականին՝ Իրաքի ազատագրում հակամարտության ընթացքում B-2-ները մարտական ​​առաքելություններ են կատարել Դիեգո Գարսիա Ատոլից և մեկ այլ «առաջադեմ բազայից», որի անունը չի հաղորդվում: Այս երկու դիրքերից իրականացվել է 22 թռիչք։ Whiteman AFB-ից 27 մարտական ​​թռիչք է իրականացվել: 49 թռիչքների ընթացքում ավելի քան 300 տոննա զինամթերք է նետվել։ Մարտական ​​առաջադրանքների տևողությունը եղել է ավելի քան 30 ժամ։ Թռիչքներից մեկի ժամանակ B-2-ը՝ առանց վայրէջքի 50 ժամ մնացել է օդում[22]։
  • 2011 թվականի մարտի 19-ին՝ Լուսաբացի Ոդիսականը ռազմական գործողության ժամանակ, Միսսուրիի Ուայթման ռազմաօդային բազայից օդ են բարձրացել ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի երեք B-2: Հարավային Դակոտայից երկու B-1 ռմբակոծիչների հետ նրանք ուղարկվել են Լիբիա։ Ողջ գործողության ընթացքում B-2-ները ոչնչացրել են 45, իսկ B-1B-ները՝ 105 թիրախ, որոնց թվում են եղել զենքի պահեստներ, հակաօդային պաշտպանության օբյեկտներ, հրամանատարական և կառավարման կետեր, ավիացիայի և այլ ռազմական տեխնիկայի սպասարկման օբյեկտներ[28][29]։

Վթարներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գուամում տեղի ունեցած վթարի հետևանքները

Ըստ ԱՄՆ պաշտոնյաների` մինչև 2010 թվականը ոչ մարտական ​​միջադեպի հետևանքով մեկ B-2 ռմբակոծիչ է կորել: 2008 թվականի փետրվարի 23-ին B-2 ինքնաթիռը (պոչի համարը 89-0127, անվանումը՝ Spirit of Kansas) կործանվել է Խաղաղ օվկիանոսի Գուամ կղզում՝ ամերիկյան Անդերսեն ռազմաբազայում։ Այն եղել է առաջին դեպքը, երբ նման տիպի ինքնաթիռ է կործանվել։ Երկու օդաչուներին էլ հաջողվել է նետվել[30]։ 2008 թվականի ապրիլի վերջին թռիչքները վերսկսվել են[31]։

Քննչական հանձնաժողովը եզրակացրել է, որ վթարի պատճառը եղել է ցամաքային անձնակազմի անփութությունը, որոնք չեն միացրել օդի ճնշման ընդունիչի ջեռուցումն այնտեղ կուտակված կոնդենսատը հեռացնելու համար[32]։ Այդ պատճառով օդանավի կառավարման համակարգն ստացել է արագության գերագնահատված արժեք և ժամանակից շուտ տվել է գետնից բարձրանալու հրաման: Անձնակազմի գործողությունները ճիշտ են ճանաչվել, ինքնաթիռի համակարգերի շահագործման մեջ ստանդարտ ռեժիմից այլ շեղումներ չեն հայտնաբերվել, և սիմուլյատորի վրա իրավիճակի մոդելավորումը ցույց է տվել, որ անհնար է փրկել ինքնաթիռը[32]:

2010 թվականի փետրվարին ևս մեկ B-2 (պոչի համարը 88-0332, անվանումը՝ Spirit of Washington) լրջորեն վնասվել է շարժիչի խցիկում բռնկված հրդեհի հետևանքով, երբ շարժիչները գործարկել են նույն՝ Անդերսեն ռազմաօդային բազայում: Վնասված ինքնաթիռը վերանորոգման մեջ է եղել գրեթե 4 տարի և նորից երկինք բարձրացել միայն 2013 թվականի դեկտեմբերի 16-ին[33]։ Վերականգնման աշխատանքների ընդհանուր արժեքը գերազանցել է 105,000,000 ԱՄՆ դոլարը[34]:

2021 թվականի սեպտեմբերի 13-ի լույս 14-ի գիշերը B-2-ը վթարային վայրէջք է կատարել Whiteman AFB-ում: Ինքնաթիռը վայրէջք է կատարել, թռիչքուղուց սահել խոտածածկի մեջ և կանգնել ձախ կողմում: Ավելի ուշ պարզվել է, որ պատճառը եղել են վայրէջքի սարքերի անսարք աղբյուրները և օդանավի հիդրավլիկ միացումների «միկրոճեղքերը»: Վթարի հետևանքով առնվազն 10,1 միլիոն դոլարի վերանորոգման վնաս է հասցվել[35][36]:

2022 թվականի դեկտեմբերի 10-ին B-2-ը, որը նշանակված է եղել 509-րդ ռմբային թևին, վթարային վայրէջք է կատարել Whiteman AFB-ում: Վայրէջքից հետո ռմբակոծիչն անսարքության է հանդիպել, ինքնաթիռը բռնկվել է, կրակը մարվել է, սակայն ինքնաթիռը վնասվել է[37][38][39]:

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • B-2-ը (կենտրոնում)՝ F/A-18 և F-16 բազմանպատակային կործանիչների հետ
    B-2-ը (կենտրոնում)՝ F/A-18 և F-16 բազմանպատակային կործանիչների հետ
  • B-2-ի թռիչքը Միսիսիպի գետի վրայով (Սենթ Լուիս, Միսսուրի): Հետին պլանում Սենթ Լուիսի կամարն է, որը ԱՄՆ երրորդ նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնի անունը կրող հուշահամալիրի մուտքն է։
    B-2-ի թռիչքը Միսիսիպի գետի վրայով (Սենթ Լուիս, Միսսուրի): Հետին պլանում Սենթ Լուիսի կամարն է, որը ԱՄՆ երրորդ նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնի անունը կրող հուշահամալիրի մուտքն է։
  • B-2-ի մակետ, որը կառուցվել է Միացյալ Նահանգների ռազմաօդային ուժերի ազգային թանգարանում՝ Ռայթ-Պատերսոն (Դեյթոն, Օհայո) ռազմաօդային բազայի տարածքում ստատիկ փորձարկման համար:
    B-2-ի մակետ, որը կառուցվել է Միացյալ Նահանգների ռազմաօդային ուժերի ազգային թանգարանում՝ Ռայթ-Պատերսոն (Դեյթոն, Օհայո) ռազմաօդային բազայի տարածքում ստատիկ փորձարկման համար:
  • B-2 ինքնաթիռը օդ է բարձրանում Անդերսենի ռազմաօդային բազայից, որը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսի Գուամ կղզում:
    B-2 ինքնաթիռը օդ է բարձրանում Անդերսենի ռազմաօդային բազայից, որը գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսի Գուամ կղզում:
  • B-2-ն «Էդվարդս» ռազմաօդային բազայում (Լանքասթեր, Կալիֆորնիա):
    B-2-ն «Էդվարդս» ռազմաօդային բազայում (Լանքասթեր, Կալիֆորնիա):
  • B-2-ի ​​առաջին հանրահայտ թռիչքը, 1989 թվական:
    B-2-ի ​​առաջին հանրահայտ թռիչքը, 1989 թվական:
  • B-2-ը թռչում է ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի 8 F/A-18 Hornet կործանիչների հետ միասին:
    B-2-ը թռչում է ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի 8 F/A-18 Hornet կործանիչների հետ միասին:
  • B-2-Spirit կործանիչի երկրաչափական սխեման, որտեղ կարելի է նվազեցնել ESR-ը, թևերի առջևի և հետևի եզրերը. օդային մուտքերի և շարժիչի վարդակների եզրերն ունեն զուգահեռ երկրաչափություն:
    B-2-Spirit կործանիչի երկրաչափական սխեման, որտեղ կարելի է նվազեցնել ESR-ը, թևերի առջևի և հետևի եզրերը. օդային մուտքերի և շարժիչի վարդակների եզրերն ունեն զուգահեռ երկրաչափություն:

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ PASSIVE MULTISTATIC RADARS IN ANTI-STEALTH AIR DEFENCE. By Lieutenant Colonel Paul E. Hudson, BSc, CD1 // Canadian Forces College (անգլ.)(չաշխատող հղում)
  2. ↑ B-2A Spirit Արխիվացված է Փետրվար 24, 2013 Wayback Machine-ի միջոցով: (Ստուգված է 5 Հունիսի 2013)
  3. ↑ Radar cross section: The measure of stealth Արխիվացված է Դեկտեմբեր 7, 2019 Wayback Machine-ի միջոցով: // Military Embedded Systems
  4. ↑ «B-2 Spirit». Air Force (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-04-20-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Mayer, Daryl. Northrop Grumman and USAF Verify Proper Fit of 30,000lb Penetrator Weapon on B-2 Bomber Արխիվացված 2009-08-21 Wayback Machine defpro.com, 22 July 2009. Retrieved: 13 September 2009.
  6. ↑ «Northrop Grumman - B-2 Spirit Weapons» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  7. ↑ «North American Aircraft Rockwell International: B-1B - Книга фактов, с. 12, таблица A-1a» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  8. ↑ «Управление Конгресса США по бюджету: Бомбардировщик B-1B и возможности его улучшения, с. 85/111, таблица А-1» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-06-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  9. ↑ "Tu-160 Blackjack (Tupolev)." Արխիվացված է Հունիս 17, 2009 Wayback Machine-ի միջոցով: globalsecurity.org. Retrieved 3 August 2009.
  10. ↑ Ильин В. Е., Левин М. А. Бомбардировщики. - М.: Виктория, АСТ. 1996. - 272 с. Том 1. С. 68 ISBN 5-89327-004-5
  11. ↑ "Air Force names final B-2 bomber 'Spirit of America'." Արխիվացված է Հոկտեմբեր 25, 2012 Wayback Machine-ի միջոցով: fas.org, 14 July 200. Retrieved 16 June 2010.
  12. ↑ «B-2 Spirit (fas.org)». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-10-12-ին. Վերցված է 2009-03-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  13. ↑ Pace 1999, p. Appendix.
  14. ↑ "B-2." Արխիվացված է Հոկտեմբեր 12, 2007 Wayback Machine-ի միջոցով: fas.org. Retrieved 16 June 2010.
  15. ↑ «Lenta.ru: Наука и техника: Оружие: США восстановили повреждённый пожаром бомбардировщик B-2». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-11-ին. Վերցված է 2014-01-11-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  16. ↑ «Northrop Grumman Adding Mobile Targets to B-2 Bomber Capabilities.» Արխիվացված է Օգոստոս 18, 2012 Wayback Machine-ի միջոցով: Northrop Grumman, 7 February 2008. Retrieved: 13 September 2009.
  17. ↑ «B-2 radar modernization program contract awarded.» US Air Force, 30 December 2008. Retrieved: 13 September 2009.
  18. ↑ «USAF Awards B-2 Radar Upgrade Production.» (չաշխատող հղում — պատմություն, կրկնօրինակ) Aviation Week, 30 December 2008. Retrieved: 13 September 2009.
  19. ↑ «Бомбардировщик B-2 избавят от 20-летней неполадки». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-22-ին. Վերցված է 2010-03-19-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  20. ↑ «Бомбардировщик B-2 завершил испытания над Северным полюсом». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-09-30-ին. Վերցված է 2012-07-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  21. ↑ «Бомбардировщики B-2 получили новые радары». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-09-28-ին. Վերցված է 2012-10-01-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 B-2 SPIRIT (af.mil)
  23. ↑ «B-2 Bomber: Cost and Operational Issues (Letter Report, 08/14/97, GAO/NSIAD-97-181)». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-07-21-ին. Վերցված է 2009-03-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  24. ↑ «GlobalSecurity.org - B-2 Production» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-11-14-ին. Վերցված է 2012-12-19-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Program Acquisition Costs by Weapon System. Department of Defense Budget for Fiscal Year 1993 Արխիվացված է Փետրվար 25, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:. — January 29, 1992. — P. 22 — 124 p.
  26. ↑ Myers, Dominique (2002), «Acquisition Reform-Inside The Silver Bullet» (PDF), Acquisition Review Journal, IX, no. 2 (Fall 2002): 312–322, Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007-09-26-ին, Վերցված է 2007-09-01-ին {{citation}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն) «Источник» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007-09-26-ին. Վերցված է 2010-02-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  27. ↑ Northrop Grumman похвалилась бомбежками Ирака, Афганистана, Сербии и Ливии Արխիվացված է Օգոստոս 28, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով: // Лента. Ру, 25 апреля 2020
  28. ↑ «Air Force Magazine - Bombers over Libia» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  29. ↑ «Wired Magazine - Two Bombers, 24 Hours, 100 Libyan Targets Destroyed» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  30. ↑ «ВЗГЛЯД / Разбился уникальный самолет». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-11-06-ին. Վերցված է 2008-02-23-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  31. ↑ «Лента новостей — PDA.AVIA.RU — Авиационные новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2009-05-31-ին. Վերցված է 2008-04-24-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 15 (օգնություն)
  32. ↑ 32,0 32,1 23 февраля 2008 года: капельки воды привели к трагедии Արխիվացված 2014-02-03 Wayback Machine
  33. ↑ «When You've Only Got 20 B-2 Bombers». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-04-ին. Վերցված է 2014-01-03-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  34. ↑ «The $105M resurrection of a B-2 stealth bomber». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-23-ին. Վերցված է 2014-03-22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  35. ↑ «Faulty landing gear springs led to B-2 bomber crash last year, report finds». Stripes. 2022-03. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-12-12-ին. Վերցված է 2022-12-12-ին.
  36. ↑ USAF AAIB Report Արխիվացված 2022-07-12 Wayback Machine 11 March 2022
  37. ↑ «Самый дорогой бомбардировщик в мире загорелся после аварийной посадки». Lenta.ru (ռուսերեն). 2022-12-12. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-12-12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  38. ↑ Tyler Rogoway (2022-12-10). «B-2 Stealth Bomber Damaged During Emergency Landing». The War Zone (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023-08-20-ին. Վերցված է 2023-08-13-ին.
  39. ↑ «Pentagon seeks to reassure after Air Force grounds entire B-2 bomber fleet». The Hill (անգլերեն). 2022-12-20. Արխիվացված օրիգինալից 2023-08-13-ին. Վերցված է 2023-08-13-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • В. Юрцев. Новый американский бомбардировщик // "Зарубежное военное обозрение", № 2, 1987. стр.93

Կատեգորիա:1989 հիմնադրումներ ԱՄՆ-ում

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սևագիր:B-2&oldid=10106930» էջից