Ստամոքսաղիքային թափածակում
| Ստամոքսաղիքային թափածակում | |
|---|---|
 | |
| Բժշկական մասնագիտություն | աղեստամոքսաբանություն և անհետաձգելի բժշկություն |
| ՀՄԴ-9 | 569.83 և 863.9 |
| ՀՄԴ-10 | K63.1 |
Ստամոքսաղիքային թափածակում, անցք, որն առաջանում է ստամոքսաղիքային տրակտի պատում[1]։ Ստամոքսաղիքային տրակտը ներառում է կերակրափողը, ստամոքսը, բարակ աղին և հաստ աղին[1]։ Արտահայտվում է խիստ որովայնային ցավով[1]։ Երբ թափածակումը գտնվում է ստամոքսի կամ բարակ աղու մոտակա հատվածում ՝ ցավի առաջացումը հանկարծակի է, իսկ հաստ աղու հատվածում տեղակայվելու դեպքում այն կարող է ավելի աստիճանական բնույթ կրել[1]։ Ցավը սովորաբար մշտական բնույթ է կրում[1]։ Որպես թափածակման բարդություն կարող է առաջանալ՝ սեպսիս, սրտի զարկերի հաճախացում, հաճախացած շնչառություն, տենդ և գիտակցության մթագնում[1]։
Թափածակման պատճառներ կարող են հանդիսանալ վնասվածքները (դանակով հասցված վերքը, կոշտ և սուր առարկա ուտելը) կամ բժշկական հետազոտությունները, ինչպես օրինակ՝ կոլոնոսկոպիան, աղիների խցանումը կամ ոլորումը, հաստ աղիքի քաղցկեղը, դիվերտիկուլիտը, ստամոքսի խոցը, իշեմիկ կոլիտը և մի շարք վարակներ ներառյալ C. difficile -ն[1]։ Թափածակման հետևանքով աղիքային պարունակությունը թափանցում է որովայնի խոռոչ[1]։ Աղիքային բակտերիաների որովայնի խոռոչ թափանցումը հանգեցնում է պերիտոնիտի, որն էլ հետագայում կարող է թարախակույտի առաջացման պատճառ դառնալ[1]։ Ստամոքսի թափածակումը կարող է հանգեցնել քիմիական պերիտոնիտի` ստամոքսահյութի դեպի որովայնի խոռոչ անցման պատճառով[1]: Համակարգչային շերտագրությունը սովորաբար ախտորոշման նախընտրելի մեթոդ է համարվում։ Իսկ որովայնի ազատ գազը հաճախ կարելի է տեսնել ընդհանուր ռենտգեն պատկերով[1]։
Թափածակումը պահամջում է անհետաձգելի վիրաբուժական միջամտություն` ախտորոշիչ լապարատոմիայի ձևով[1]։ Սովորաբար դա իրականացվում է ներերակային հեղուկների ներմուծման և հակաբիոտիկների օգտագործման հետ միասին[1]։ Կարող են օգտագործվել տարբեր հակաբիոտիկներ, ինչպիսիք են՝ պիպերացիլին/տազոբակտամ կամ ցիպրոֆլոքսացին/մետրոնիդազոլ համադրությունը[2][3]։ Երբեմն թափածակված հատվածը փակում են կարերով, մինչ դեռ շատ հաճախ աղիքային ռեզերվացիա անելու անհրաժեշտություն է առաջանում[1]։ Նույնիսկ առավելագույն բուժման դեպքում մահվան ռիսկը կարող է լինել 50%[1]։ Ստամոքսի խոցի հետևանքով առաջացած թափածակումը հայտնաբերվում է տարեկան 10.000 մարդուց 1-ի մոտ, իսկ դիվերտիկուլիտից առաջացածը հանդիպում է մոտավորապես10.000 մարդուց 0,4-ի մոտ[4][5]։
Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նշաններն ու ախտանիշները կարող են ներառել էպիգաստրիալ ցավը, որը միջին գծի աջ կողմում է և վկայում է դուոդենալ խոցի թափածակման մասին։ Ստամոքսի խոցի թափածակման ժամանակ ի հայտ է գալիս այրող ցավ էպիգաստրիալ շրջանում փորփքանքի և դիսպեպսիայի հետ զուգակցված։
Աղիքային հատվածում թափածակման ժամանակ ցավն սկսվում է թափածակման հատվածից և ճառագայթում ողջ որովայնով։
Ստամոքսային թափածակումն հանգեցնում է խիստ որովայնային ցավերի, սրտխառնոցի, փսխման և հեմատեմեզիսի։ Ուշ ախտանշանները ներառում են տենդը և ցնցումները[6]։ Որովայնը դառնում է ռիգիդ։ Ժամանակի ընթացքում որովայնային աղմուկները դադարում են և որովայնի աուսկուլտացիայի ժամանակ կարող են լսվել սրտի տոները, որովայնը ուռչած է։
Կերակրափողային թափածակուման ժամանակ կարող է դիտվել հանկարծակի առաջացող հետկրծոսկրային ցավ։
Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատճառները ներառում են՝ ստամոքսային խոցը, դուոդենալ խոցը, ապանդիցիտը, գաստրոինտեստինալ քաղցկեղը, դիվերտիկուլիտները, աղիքի բորբոքային հիվանդությունները, վերին միջընդերային զարկերակի սինդրոմը, տրավման և ասկարիդոզը։ Որովայնային տիֆը[7], ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցները[8][9] նույնպես կարող են թափածակման պատճառ հանդիսանալ[10]։
Մագնիսներ ուտելը նույնպես կարող է հանգեցնել թափածակման, եթե մագնիսները կպչեն իրար աղիքի տարբեր հանգույցներում[11]։
Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռենտգեն պատկերի վրա երևում է ազատ գազ որովայնի խոռոչում։ Գազը հեշտությամբ արտացոլվում է ռենտգենով, երբ հիվանդը գտնվում է ուղղահայաց դիրքում։ Թափածակումը հաճախ կարող է ախտորոշվել համակարգչային տոմոգրաֆիայի օգնությամբ։ Արյան մեջ լեյկոցիտները հաճախ բարձրանում են։
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիրահատական միջամտությունը գրեթե միշտ պահանջում է ախտորոշիչ լապարոտոմիա և պերիտոնեալ լվացում։ Երբեմն այն կարող է կատարվել լապարոսկոպիկ եղանակով[12]։ Գրահամի եղանակով ճարպոնային դրենավորումը հաճախ օգտագործվում է դուոդենալ թափածակման դեպքում։
Կոնսերվատիվ բուժումը ներառում է ներերակային հեղուկների ներմուծումը, հակաբիոտիկների օգտագործումը, նազագաստրիալ զոնդի տեղադրումը և աղիքի հանգստությունը։ Կոնսերցատիվ բուժումը կիրառվում է միայն այն դեպքում, երբ հիվանդի վիճակը կայուն է և թունավորման նշանները բացակայում են։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 Langell JT, Mulvihill SJ (May 2008)։ «Gastrointestinal perforation and the acute abdomen.»։ The Medical Clinics of North America 92 (3): 599–625, viii–ix։ PMID 18387378։ doi:10.1016/j.mcna.2007.12.004
- ↑ Wong PF, Gilliam AD, Kumar S, Shenfine J, O'Dair GN, Leaper DJ (ապրիլի 18, 2005)։ «Antibiotic regimens for secondary peritonitis of gastrointestinal origin in adults.»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD004539։ PMID 15846719։ doi:10.1002/14651858.CD004539.pub2
- ↑ Wilson William C., Grande Christopher M., Hoyt David B. (2007)։ Trauma: Resuscitation, Perioperative Management, and Critical Care (անգլերեն)։ CRC Press։ էջ 882։ ISBN 9781420015263։ Արխիվացված օրիգինալից 2016-08-17-ին
- ↑ Domino Frank J., Baldor Robert A. (2013)։ The 5-Minute Clinical Consult 2014 (անգլերեն)։ Lippincott Williams & Wilkins։ էջ 1086։ ISBN 9781451188509։ Արխիվացված օրիգինալից օգոստոսի 17, 2016-ին։ Վերցված է օգոստոսի 4, 2016
- ↑ Yeo Charles J., McFadden David W., Pemberton John H., Peters Jeffrey H., Matthews Jeffrey B. (2012)։ Shackelford's Surgery of the Alimentary Tract (անգլերեն) (7 ed.)։ Elsevier Health Sciences։ էջ 701։ ISBN 978-1455738076։ Արխիվացված օրիգինալից 2016-08-17-ին
- ↑ Ansari, Parswa։ «Acute Perforation»։ Merck Manuals։ Արխիվացված օրիգինալից July 10, 2016-ին։ Վերցված է June 30, 2016
- ↑ «Typhoid Intestinal Perforation: 24 Perforations in One Patient»։ Ann Med Health Sci Res. 3 (Suppl1): S41–S43։ 2013։ PMC 3853607։ PMID 24349848։ doi:10.4103/2141-9248.121220
- ↑ R I Russell (2001)։ «Non-steroidal anti-inflammatory drugs and gastrointestinal damage—problems and solutions»։ Postgrad Med J 77 (904): 82–88։ PMC 1741894։ doi:10.1136/pmj.77.904.82։ Արխիվացված օրիգինալից 2016-07-01-ին
- ↑ Carlos Sostres, Carla J Gargallo, Angel Lanas (2013)։ «Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and upper and lower gastrointestinal mucosal damage»։ Arthritis Res. Ther. 15 (Suppl 3): S3։ PMC 3890944։ PMID 24267289։ doi:10.1186/ar4175
- ↑ Ramasamy, Kovil, Gumaste, Vivek V. (2003)։ «Corrosive Ingestion in Adults»։ Journal of Clinical Gastroenterology 37 (2): 119–124։ doi:10.1097/00004836-200308000-00005
- ↑ Lima Mario (2016)։ Pediatric Digestive Surgery (անգլերեն)։ Springer։ էջ 239։ ISBN 9783319405254
- ↑ Rustagi T, McCarty TR, Aslanian HR (2015)։ «Endoscopic Treatment of Gastrointestinal Perforations, Leaks, and Fistulae.»։ Journal of Clinical Gastroenterology 49 (10): 804–9։ PMID 26325190։ doi:10.1097/mcg.0000000000000409
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||
