Ջիվան Գասպարյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Գասպարյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Ջիվան Գասպարյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել էհոկտեմբերի 12, 1928(1928-10-12)[1]
Սոլակ, Հայաստան
Երկիր ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մահացել էհուլիսի 6, 2021(2021-07-06)[2] (92 տարեկան)
Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
ԳերեզմանԿոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն
ԺանրերՀայկական ազգային երաժշտություն և Էթնիկ երաժշտություն
Մասնագիտությունկոմպոզիտոր
Գործիքներդուդուկ
ԱշխատավայրԵրևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա
ԼեյբլAll Saints Records? և EMI
Պարգևներ
ԿայքՋիվան Գասպարյան
 Djivan Gasparyan Վիքիպահեստում

Ջիվան Արամայիսի Գասպարյան (հոկտեմբերի 12, 1928(1928-10-12)[1], Սոլակ, Հայաստան - հուլիսի 6, 2021(2021-07-06)[2], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), նշանավոր հայ դուդուկահար և կոմպոզիտոր։ ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1978 թ.): Հայաստանի և Կանադայի երաժշտական ակադեմիաների անդամ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջիվան Գասպարյանը ծնվել է Կոտայքի մարզի Սոլագ գյուղում 1928 թվականին։ Դժվար մանկություն է ունեցել քանի որ մայրը վաղ էր մահացել և հայրը Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմում զինվոր է եղել։ Այդ պատճառով էլ մեծացել է որբանոցում։

Դուդուկ սկսել է նվագել վեց տարեկանից՝ առանց դասավանդումի։ 1947 թվականին մեկնում է Մոսկվա ազգային սիրողական համույթի հետ, որտեղ համերգից հետո Ստալինից ստանում է Պոբեդա ժամացույց։ 1949 թվականին միանում է Թաթուլ Ալթունյանի անվան Հայկական ժողովրդական երգի-պարի պետական անսամբլի Ազգային երգ ու պարի համույթին, և իր առաջին մասնագիտական ելույթը որպես մենակատար լինում է Երևանյան երաժշտասիրական նվագախմբի հետ, քանի դեռ նոտաները կարդալ չգիտեր։

1956 թվականին ստանում է առաջին մրցանակը, 1959 թվականին՝ առաջին ոսկե մեդալը Չորրորդ Միջազգային փառատոնում՝ ՄԱԿԳՄի (UNESCO) հովանավորության տակ։ Նույն մրցույթին մասնակցելով, 1962 թվականին ստացել է արծաթե մեդալ, 1973 թվականին՝ բրոնզե, 1973 թվականին արժանացել է ՀՀ Ազգային արվեստագետ պատվավոր կոչմանը։

Միջազգային գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուշացած լուսանկար արձանախումբը՝ նվիրված Վաչե Հովսեփյանին, Լևոն Մադոյանին և Ջիվան Գասպարյանին

1988 թվականից սկսել է միջազգային երաժշտական գործունեությունը։ Նույն թվականին Բրայան Ինոն, պատահաբար լսելով երաժշտի ներկայացումը Մոսկվայում, որոշում է նրան Լոնդոն հրավիրել։ Պիտեր Գաբրիելը նրա նվագը օգտագործել է Մարտին Սկորսեզեի ֆիլմում՝ «Քրիստոսի վերջին գայթակղությունը»։ Համագործակցել է Կրոնոս կվարտետի և Լոս Անջելեսի Երաժշտասիրական Օրկեստրայի հետ։

Ջիվան Գասպարյանը մասնակցել է համաշխարհային ճանաչում վայելած ֆիլմերի երաժշտությունների ստեղծմանը` «Քրիստոսի վերջին գայթակղությունը» (1988 թ., ԱՄՆ), «Ռոնին» (1998 թ., ԱՄՆ), «Օնեգին» (1999 թ., ԱՄՆ), «Գլադիատոր» (2000 թ., ԱՄՆ), «Սիրանա» (2005 թ., ԱՄՆ), «Արյունոտ ադամանդ» (2006 թ., ԱՄՆ), «Ձյուն և մոխիր» (2015 թ., Ռուսաստան) և այլն։

Թողարկել է ավելի քան 20 ձայնասկավառակ, ունի ավելի քան 1000 ձայնագրություններ, նվագել է շուրջ 20 հազար համերգներում։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ, 1978 թ.
  • Երևանի պատվավոր քաղաքացի, 2000 թ.
  • ՀՀ «Մեսրոպ Մաշտոց» մեդալ, 2001 թ.
  • «Ոսկե գլոբուս» մրցանակ, 2001 թ.
  • «Womex Award» միջազգային հեղինակավոր մրցանակ, 2002 թ.
  • 2006 թվականին ներկայացվել է ԱՄՆ «Գրեմմի» միջազգային երաժշտական մրցանակի
  • ՀՀ Ազգային Ժողովի Պատվո մեդալ, 2013 թ.
  • «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան, 2017 թ.[3]
  • ՀՀ մշակույթի նախարարության շնորհակալագիր, 2017 թ.[4]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 ČSFD (չեխերեն) — 2001.
  2. 2,0 2,1 2,2 Legendary Armenian duduk player Jivan Gasparayn dies aged 92
  3. «ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ [պաշտոնական կայք]». նախագահ.հայ (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  4. «ՀՀ մշակույթի նախարարության պարգևներ - ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ». mincult.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 6-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]