Ջիմ Ջարմուշ
Ջիմ Ջարմուշ անգլ.՝ Jim Jarmusch | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ծնվել է | հունվարի 22, 1953[1][2][3][…] (71 տարեկան) | ||||||
Ծննդավայր | Cuyahoga Falls, Սամիթ շրջան, Օհայո, ԱՄՆ | ||||||
Կրթություն | Կոլումբիայի համալսարան, Լրագրության Մեդիլ դպրոց, Թիշչ արվեստի դպրոց և Cuyahoga Falls High School? | ||||||
Քաղաքացիություն | ԱՄՆ | ||||||
Մասնագիտացում | կինոռեժիսոր, դերասան, սցենարիստ, կինոպրոդյուսեր, գրող, մոնտաժող, երաժիշտ և ռեժիսոր | ||||||
Ոճ(եր) | Նոու ուեյվ | ||||||
Պարգևներ | |||||||
IMDb | ID ID 0000464 | ||||||
|
Ջիմ Ջարմուշ (անգլ.՝ Jim Jarmusch, հունվարի 22, 1953[1][2][3][…], Cuyahoga Falls, Սամիթ շրջան, Օհայո, ԱՄՆ), ամերիկացի կինոռեժիսոր, սցենարիստ և կոմպոզիտոր։ Ամերիկական անկախ ֆիլմարտադրության կարևոր ներկայացուցիչներից մեկը։ Կաննի կինոփառատոնի բազմակի մրցանակակիր (1984, 1989, 1993, 2005, 2016)։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1971 թ. դպրոցն ավարտելուց հետո 1 տարվա ընթացքում լրագրողություն է սովորում Չիկագոյի Հյուսիս-Արևմտյան համալսարանում, հետո փոխում է ուղղությունը անգլիական գրականության և գնում է ուսումը Փարիզում շարունակելու։ Փարիզում գտնվելով նա հետաքրքրվում է ֆրանսիական ֆիլմերով և բառի բուն իմաստով սիրահարվում է ֆրանսիական ֆիլմերին։
1 տարի արտասահմանում անցկացնելուց հետո Ջարմուշը վերադառնում է հայրենիք։ Տեղափոխվում է Կոլումբիական համալսարան, որտեղ 1975 թ. բակալավրի աստիճան է ստանում։ Սերը կինոյի հանդեպ, որը Ջիմը ձեռք էր բերել Փարիզում, նրան տանում է Նյու-Յորքի համալսարանի կինոդպրոց (անգլ.՝ New York University’s school of film)։ Նյու-Յորքում նա աշխատանքի է անցնում հանրահայտ ռեժիսոր Նիկոլաս Ռեյի մոտ, որպես ասիստենտ։ Նիկոլաս Ռեյի հետ նա ջերմ հարաբերություններ է պահպանում մինչև վերջինիս մահը՝ 1979 թ.։
Իր առաջին կինոարվեստի փորձը Ջարմուշը ձեռք է բերում Նիկոլաս Ռեյի և Վիմ Վենդերսի «Կայծակ ջրի վրա» (անգլ.՝ Lightning Over Water, 1980) ֆիլմի նկարահանման ժամանակ։ Վավերագրական ժապավենը ֆիքսում է Ռեյի կյանքից հեռանալու տանջալից վայրկյանները։ Միաժամանակ Ջարմուշը սկսում է աշխատել իր «Արձակուրդ առանց վերջի» լիամետրաժ դեբյուտի վրա։ 15 հազար դոլլարով, 16 միլիմետրանոց ժապավենի վրա նկարված ֆիլմը 1980 թվականին ցուցադրվում է և արժանանում քննադատների բարձր գնահատականին։
Ջարմուշի երկրորդ ֆիլմը «Ավելի տարօրինակ քան դրախտում» (1984)՝ ի հայտ է գալիս այն բանից հետո, երբ նա ավարտում է իր դիպլոմային աշխատանքը՝ 13 րոպեանոց կարճամետրաժ ֆիլմ հունգարական էմիգրանտների մասին «Նոր աշխարհ» (անգլ.՝ New World)։ Այդ փաստն ու աննկարագրելի գեղարվեստական արժանիքները նրան հնարավորություն են տալիս ստանալ «Ոսկե տեսախցիկ» մրցանակը Կաննի կինոփառատոնում լավագույնս ներկայանալու համար։ Անկասկած, «Ավելի տարօրինակ, քան դրախտում» ֆիլմն ամերիկյան անկախ կինոյի ամենակարևոր (և հնարավոր է լավագույն) ժապավեններից մեկն է։ Ջարմուշը նկարահանում է նաև «Օրենքից դուրս» (1986) և «Հանելուկային գնացք» (1989)։ Արդյունքում ստացվում է յուրօրինակ տրիլոգիա, որը ներկայացնում է անծանոթի անսպասելի տեսակետն Ամերիկայի մասին։
1986 թվականին ի հայտ է գալիս վեցրոպեանոց «Սուրճ և ծխախոտներ» ֆիլմը, որում Ռոբերտո Բենինյին ու Սթիվեն Ռայթը օգտագործում են նշված ապրանքներն ու որոշում, թե ում է պետք ատամնաբույժի այցելել։ Այսպես էլ սկսվում է Ջիմ Ջարմուշի ամենաանհավանական նախագիծը, որն ավարտվել է 2003 թվականին՝ «Սուրճ և ծխախոտներ» լիամետրաժ ժապավենի թողարկումով, որը կազմված է 11 նովելից, որտեղ ռեժիսորի սիրելի դերասաններն ու երաժիշտները ծխում են, սուրճ խմում ու հետաքրքիր երկխոսություններ վարում։
Ջարմուշը հայտնի է նրանով, որ սիրում է իր ժապավենները ներկայացնել մի քանի պատմությունների ձևով։ Այսպես, 1991 թվականի «Գիշերը երկրում» ֆիլմը կազմված է 5 նովելներից, որոնք միացած են ընդհանուր թեմայով՝ քաղաք, գիշեր, տաքսի։ «Գիշերը երկրում»՝ դա աշխարհի 5 քաղաք է, 5 պատակահան հանդիպում ու հումորի ու տխրության հինգ միախառնում, ինչը հայտնի է Ջարմուշի երկրպագուներին։
«Մեռյալը» (1995) միստիկ վեսթերնը քննադատների կողմից գնահատվեց միայն մի քանի տարի հետո Կաննի փառատոնում կայացած պրեմիերայից հետո։
«Շուն-ուրվական։ Սամուրայի ուղին» (1999) ֆիլմը նմանակում է հեռավոր անցյալում հոլիվուդում հայտնի գանգստերական ֆիլմերին։ Միաժամանակ, ժապավենը սկիզբ է դնում 21-րդ դարում կինոարտադրության մեջ տարածված մոդաներից մեկին՝ ճապոնացի դերասաններով ամերիկյան ֆիլմեր նկարահանելուն։ Սոֆյա Կոպոլան, Քվենտին Տարանտինոն, Էդվարդ Ցվիկը, Ռոբ Մարշալը իրենց «ճապոնական» ֆիլմերը նկարահանում են արդեն Ջարմուշից հետո։ Սա հաստատում է այն, որ հենց անկախ ռեժիսորներն են գծագրում այն ուղին, որով հետագայում շարժվելու է Հոլիվուդը։
Ջարմուշի «Ջարդված ծաղիկներ» (2005) ֆիլմը դիտվում է, որպես ռեժիսորի քայլ դեպի մենստրիմ։ Սովորական դարձած գլխավոր հերոսների փոխարեն, ֆիլմի գլխավոր հերոսն էր համակարգչային աշխատողը՝ Բիլ Մյուրեյի դերակատարմամբ, ով մեկնում է ճանապարհորդության իր նախկին սիրային արկածների հետևից։ Այս ժապավենի համար Ջիմ Ջարմուշն արժանանում է Կաննի կինոփառատոնի Գրան-պրի մրցանակի։
2009 թվականին Ջարմուշը թողարկում է «Հսկողության սահմաններ» ֆիլմ-պրիտչը՝ Focus Features-ի հովանու ներքո, որն արժանանում է քննադատների տարբեր հակասական կարծիքների։
2012 թվականին Ջիմը, հոլանդացի լյուտնիստ Յոզեֆ Վան Վիսսեմի հետ թողարկում է երկու մինիմալիստական երաժշտական ալբոմ՝ Concerning the Entrance into Eternity և The Mystery of Heaven։
ֆիլմագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռեժիսորական աշխատանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տարի | Տեսակ | Հայերեն անվանում | Օրիգինալ անվանում | Դերը |
---|---|---|---|---|
1980 | ֆիլմ | Արձակուրդ առանց ավարտի | Permanent Vacation | պրոդյուսեր, ռեժիսոր, սցենարիստ |
1984 | ֆիլմ | Ավելի տարօրինակ, քան դրախտում | Stranger Than Paradise | ռեժիսոր, սցենարիստ |
1986 | կարճամետրաժ ֆիլմ | Սուրճ և ծխախոտներ | Coffee and Cigarettes | ռեժիսոր, սցենարիստ |
1986 | ֆիլմ | Օրենքից դուրս | Down By Law | ռեժիսոր, սցենարիստ |
1989 | կարճամետրաժ ֆիլմ | Սուրճ և ծխախոտներ, մեմֆիսական տարբերակ | Coffee and Cigarettes, Memphis Version | ռեժիսոր, սցենարիստ |
1989 | ֆիլմ | Հանելուկային գնացքը | Mystery Train | ռեժիսոր, սցենարիստ |
1991 | ֆիլմ | Գիշերը երկրում | Night on Earth | ռեժիսոր, սցենարիստ, պրոդյուսեր |
1992 | վավերագրական ֆիլմ | Ավտոտնակի ժապավեններ | The Garage Tapes | ռեժիսոր |
1993 | կարճամետրաժ ֆիլմ | Սուրճ և ծխախոտներ, ինչ-որ տեղ Կալիֆորնիայում | Coffee and Cigarettes։ Somewhere in California | ռեժիսոր, սցենարիստ |
1995 | ֆիլմ | Մեռյալը | Dead Man | ռեժիսոր, սցենարիստ |
1997 | վավերագրական ֆիլմ | Ձիու տարի | Year of the Horse։ Neil Young and Crazy Horse Live | ռեժիսոր, օպերատոր |
1999 | ֆիլմ | Շուն-ուրվականը։ Սամուրայի ուղին | Ghost Dog։ The Way of the Samurai | ռեժիսոր, սցենարիստ, պրոդյուսեր |
2002 | ֆիլմ | 10 րոպե մեծ։ Փողայիններ | Ten Minutes Older։ The Trumpet | ռեժիսոր, սցենարիստ |
2003 | ֆիլմ | Սուրճ և ծխախոտներ | Coffee and Cigarettes | ռեժիսոր, սցենարիստ |
2005 | ֆիլմ | Ջարդված ծաղիկներ | Broken Flowers | ռեժիսոր, սցենարիստ |
2008 | ֆիլմ | Հսկողության սահմաններ | The Limits of Control | ռեժիսոր, սցենարիստ |
2013 | ֆիլմ | Ողջ կմնան միայն սիրեկանները | Only Lovers Left Alive | ռեժիսոր, սցենարիստ |
Դերերը կինոյում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տարի | Տեսակ | Հայերեն անվանում | Օրիգինալ անվանում | Դերը |
---|---|---|---|---|
1983 | ֆիլմ | Ֆրեյլին Բեռլին | Fräulein Berlin | - |
1984 | ֆիլմ | Ամերիկյան ավտոբան | American Autobahn | պրոդյուսեր |
1987 | ֆիլմ | Ուղիղ դեպի դժոխք | Straight to Hell | Ամոս Դեյդ |
1987 | ֆիլմ | Հելսինկի-Նելապոլ ամբողջ գիշեր շարունակ | Helsinki-Naples All Night Long | Բարմեն համար 2 |
1988 | ֆիլմ | Սառնաշաքարային լեռը | Candy Mountain | - |
1989 | ֆիլմ | Լենինգրադյան կովբոյները մեկնում են ամերիկա | Leningrad Cowboys Go America | Մեքենա վաճառողը Նյու-Յորքում |
1990 | ֆիլմ | Ոսկե նավակը | The Golden Boat | Անծանոթը |
1992 | ֆիլմ | Ապուրում | In the Soup | Մոնտի |
1994 | ֆիլմ | Երկաթե ձիավորներ | Iron Horsemen | Արծաթե ձիավորը |
1995 | ֆիլմ | Թախիծը դեմքին | Blue in the Face | Բոբ |
1996 | ֆիլմ | Հարթեցված սայր | Sling Blade | Տղա-պաղպաղակ |
1996 | ֆիլմ | Մարդ-Կաննը | Cannes Man | Կամեո |
1997 | Վավերագրական ֆիլմ | Ձիու տարի | Year of the Horse | Ջիմ Ջարմուշ |
2002 | ֆիլմ | Վի-Այ-Փի | V.I.P. | - |
2005 | Վավերագրական ֆիլմ | Տեսանկյուն։ Պանկ-Ռոքի պատմություն | Punk։ Attitude | - |
2007 | ֆիլմ | Ջո Սթրամեր։ Ապագան՝ ինչպես մաքուր թուղթ | Joe Strummer։ The Future Is Unwritten | - |
2009 | սերիալ | Մահացու ձանձրալի | Bored to Death | Ջիմ Ջարմուշ |
Այլ նախագծեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1980-ականների սկզբներին Ջարմուշը համագործակցում էր Dark Day-ի հետ, ավանգարդային DNA (անգլ.) No Wave-խմբի ստեղնաշարային սայդ-պրոյեկտի դերում։ Որոշ ժամանակ նա ևս մի No Wave-խմբի՝ The Del-Byzanteens-ի անդամ էր, որը ստուդիո ալբոմ թողարկեց, EP «Draft Riot» սինգլը։ Washington Post ամսագրին տված հարցազրույցում՝ հրապարակված 1984 թվականի հոկտեմբերյան համարում, ռեժիսորը դա այսպես մեկնաբանեց. «Այդ ժամանակ Նյու-Յորքում ամենքն իր խումբն ուներ։ Համարվում էր, որ պետք չէ տաղանդավոր երաժիշտ լինել, որպեսզի ունենալ սեփական խումբը. հոգին, գաղափարներն ավելի կարևոր էին համարվում, քան լավ երգելու կարողությունը։ Դա մեծ ազդեցություն թողեց իմ ու մնացած ռեժիսորների վրա»[6]։
Ռեժիսորը մինչև օրս էլ շարունակում է համագործակցել տարբեր երաժիշտների հետ. այսպես, 2005 թվականին նա, հյուրի կարգավիճակում, հայտնվեց Wu-Tang Clan-ի «Wu-Tang Meets Indie Culture» ալբոմ-հավաքածուում, 2006 թվականին White Stripes-ը թողարկեց հատուկ՝ 2000 օրինակով, սինգլը, որում ներառված էին իրենց «Blue Orchid» երգի Ջարմուշի ու Միշել Հոնդրիի ռեմիքսները[7]։
Բացի այդ, Ջարմուշը հայտնի երաժիշտների ու խմբերի մասին ակնարկների հեղինակ է, նա նաև քաղաքական հրապարակումներ ունի։ Հենց նա է «Sons of Lee Marvin» (Լի Մարվինի որդիներ) «գաղտնի հասարակության» հիմնադիրը, կազմված մարդկանցից, ովքեր «այնպիսի տեսք ունեն, ասես Լի Մարվինի որդիները լինեն»։ Այդ հասարակության անդամներից հատկապես հայտնի են Թոմ Ուեյթսը, Ջոն Լուրին, Ջոն Բուրմենը և Նիք Քեյվը, որոշ աղբյուրներ հայտնում են նաև այնպիսի անդամների մասին ինչպիսիք են Իգի Փոփը, Նիլ Յանգը, Թյորսթոն Մուրը, Ջոշ Բրոլինը և այլն։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Discogs — 2000.
- ↑ 2,0 2,1 filmportal.de — 2005.
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ https://fr.yna.co.kr/view/AFR20161102001200884
- ↑ https://web.archive.org/web/20180316151758/https://www.europeanfilmacademy.org/1996.94.0.html
- ↑ «Jim Jarmusch Breaks In: Discovering a Hot New Director at the New York Film Festival, հարցազրույցի տեքստը jim-jarmusch.net». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 29-ին.
- ↑ «Connecting the White Stripes». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 15-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ռեժիսորի կյանքի և Ֆիլմագրությունյի մասին մանրամասն տեղեկություն(անգլ.)
- Ջիմ Ջարմուշի մասին հոդվածները «Սեանս» ամսագրում Արխիվացված 2008-07-28 Wayback Machine
- Լրացավ Ջիմ Ջարմուշի 57-ամյակը (Սերգեյ Դյոշին, Kinote)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջիմ Ջարմուշ» հոդվածին։ |
|