Պապություն

Հռոմի Պապ

Հռոմի Պապ

Պապություն, կաթոլիկական եկեղեցու բարձրագույն ղեկավարության հիմնարկ, կրոնապետական կենտրոն, որը ղեկավարում է Հռոմի պապը։ Հռոմի կայսրությունում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելուց (325 թվականին) հետո աճել է Հռոմի եկեղեցու դերը։ 4-րդ-5-րդ դարերը մի շարք քաղաքական իրադարձություններից (մայրաքաղաքի տեղափոխումը Կոստանդնուպոլիս 330 թվականին, կայսրության բաժանումը 395 թվականին, Արևմտյան Հռոմեական կայսրության վերջին կայսեր տապալումը 476 թվականին) հետո Պապությունը դառնում է իշխանության միակ ներկայացուցիչը Հռոմում, ձգտելով հանդես գալ որպես համաեվրոպական միասնության կրողը (տես Կաթողիկոսությունը)։ 756 թվականին պապական մարզի ստեղծումով սկիզբ է դրվել պապի աշխարհիկ իշխանությանը։ Հետագայում Պապությունը ենթարկվել է ֆրանսիական թագավորությանը, այնուհետև՝ Հռոմեական սրբազան կայսրությանը։ 11-րդ դարում Պապություն ընդարձակել և ամրապընդել է իր իրավունքները, ձեռնարկել խաչակրաց արշավանքներ, ստեղծել բազմաթիվ միաբանություններ, ասպետական օրդեններ, ինկվիզիցիա, վաճառել ինդուչգենցիաներ։ Պապությյանը լուրջ հարված է հասցրել ֆրանսիական թագավոր Ֆիլիպ IV Գեղեցիկը, որը պապի աթոռանիստը Հռոմից տեղափոխել է Ավինյոն (1309-1377)։ Պապության ազդեցությունը թուլացել է հատկապես Ռեֆորմացիայի հետևանքով, երբ եվրոպական բազմաթիվ երկրներ անջատվել են Հռոմի եկեղեցուց։

Պապությունը պայքարել է նոր ձևավորվող բուրժուազիայի և նրա գաղափարախոսության՝ բողոքականության դեմ։ Հետագայում Պապությունը հարմարվել է կապիտալիզմին, սոցիալիզմի ստեղծումից հետո ծավալել հակախորհրդային և հակակոմունիստական գործունեություն, ԽՍՀՄ-ի դեմ «խաչակրաց արշավանքների» կոչ արել։ Սոցիալիզմի համաշխարհային համակարգի ստեղծումը, ազգային-ազատագրական շարժման վերելքը, խաղաղության կողմնակիցների շարքերի ստվարացումը, քրիստոնեական եկեղեցիներում դիտվող ճգնաժամային երևույթները յանը ստիպել են 1960-ական թվականներին սկսած վարել հարմարվողական քաղաքականություն։

Ցանկ Հռոմի պապերի և հակապապերի

• Պետրոս առաքյալ, Լինոս (67-76)
• Կղետոս (Անակղետոս) (76-88)
• Կղեմես առաջին (88-97)
• Եվարիստոս (97-105)
• Ալեքսանդր առաջին (105-115)
• Սիքստոս առաջին (115-125)
• Տելեսփորոս (125-136)
• Հյուգենոս (136-140)
• Պիոս առաջին (140-155)
• Անիկետուս (155-166)
• Սովտեր (166-175)
• Ելեթերոս (175-189)
• Վիկտոր առաջին (189-199)
• Զեփյուռինոս (199-217)
• Կալիստոս առաջին (217-222)
• Տիպպոլիտոս (հակապապ, 217-235)
• Ուրբանոս առաջին (222-230)
• Պոնտիանոս (230-235)
• Անտերոս (235-236)
• Փաբիանոս (236-250)
• Կոռնելիոս (251-253)
• Նովատիանոս (հակապապ, 251-թվականից մոտ 258)
• Ղուկիոս առաջին (253-254)
• Ստեփանոս առաջին (254-257)
• Սիքստոս երկրորդ (257-258)
• Դիոնիսիոս (259-269)
• Փելիքս առաջին (269-274)
• Եվտիքիանոս (275-283)
• Գայիոս (283-296)
• Մարկեղիանոս (296-304) *
• Մարկեղոս առաջին (308-309)
• Եվսեբիոս (309 կամ 310)
• Մելքիադես (311-314)
• Սեղբեստրոս առաջին (314-335)
• Մարկոս (336) * Հուլիոս առաջին (337-352)
• Լիբերիոս (352-366)
• Փելիքս երկրորդ (հակապապ, 355-365)
• Դամասոս առաջին (366-384)
• Ուրսինոս (հակապապ, 366-367)
• Սիրիկիոս (384-399)
• Անաստաս առաջին (399-401)
• Իննովկենտիոս առաջին (401-417)
• Զոսիմոս (417-418)
• Բոնիվաւկիոս առաջին (418-422)
• Եվլալիոս (հակապապ, 418-419)
• Կելեստինոս առաջին (422-432)
• Սիքստոս երրորդ (432-440)
• Լևոն առաջին (440-461)
• Հիլարիոս (461-468)
• Սիմպլիկիոս (468-483)
• Փելիքս երրորդ(երկրորդ) առաջին (483-492)
• Դելասիոս առաջին (492-496)
• Անաստաս երկրորդ (496-498)
• Սիմմաքոս (498-514)
• Լավրենտիոս (հակապապ, 498, 501-505)
• Որմիզդես (514-523)
• Հովհաննես առաջին (523-526)
• Փելիքս չորրորդ (երրորդ) (526-530)
• Բոնիփակիոս երրորդ(530-532)
• Դիոսկորոս (հակապապ, 530)
• Հովհաննես երկրորդ (533-535)
• Ագապետոս առաջին (535-536)
• Սիլվերիոս (536-537)
• Վիգիլիոս (537-555)
• Պեղագիոս առաջին (556-561)
• Հովհաննես երրորդ (561-574)
• Բենեդիկտոս առաջին (575-579)
• Պեղագիոս երկրորդ (579-590)
• Գրիգոր առաջին (590-604)
• Սաբինիանոս (604-606)
• Բոնիփակիոս երրորդ (607)
• Բոնիփակիոս չորրորդ (608-615)
• Դեուսդեդիտ (Աստվածատուր) առաջին (615-618)
• Բոնիփակիոս հինգերորդ (619-625)
• Ոնորիոս առաջին (625-638)
• Աեերիանոս (640)
• Հովհաննես չորրորդ (640-642)
• Թեոդորոս առաջին (642-649)
• Մարտինոս առաջին (640-655)
• Եվգինեոս առաջին (654-657)
• Վիտալիանոս (657-672)
• Ադեոդատ (Աստվածատուր) երկրորդ (672-676)
• Դոնոս (676-678)
• Ագաթոն (678-681)
• Լևոն երկրորդ (682-683)
• Բենեդիկտոս երկրորդ (684-685)
• Հովհաննես հինգերորդ (685-686)
• Կոնոն (686-687)
• Թեոդորոս (հակապապ, 687)
• Պասքալիս (հակապապ, 687)
• Սարգիս առաջին (687-701)
• Հովհաննես վեցերորդ (701-705)
• Հովհաննես յոթերորդ (705-707)
• Սիսիննիոս (708) * Կոստանդինոս (708-715)
• Գրիգոր երկրորդ (715-731)
• Գրիգոր երրորդ (731-741)
• Զաքարիա (՚741-752)
• Ստեփանոս երկրորդ (752-757)
• Պողոս առաջին (757-767)
• Կոստանդինոս (հակապապ, 767-769)
• Փիլիպպոս(հակապապ, 768)
• Ստեփանոս երրորդ (չորրորդ) (768-772)
• Ադրիանոս առաջին (772-795)
• Լևոն երրորդ (795-816)
• Ստեփանոս չորրորդ (հինգերորդ) (816-817)
• Պասքաէիս առաջին (817-824)
• Եվգինեոս երկրորդ (824-827)
• Վաղենտինոս (827)
• Գրիգոր չորրորդ (827-844)
• Հովհաննես (հակապապ, 844)
• Սարգիս երկրորդ(844-847)
• Լևոն չորրորդ (847-855)
• Բենեդիկտոս երրորդ (855-858)
• Անաստաս (հակապապ, 855)
• Նիկողայոս առաջին (858-867)
• Ադրիանոս երկրորդ (867-872)
• Հովհաննես ութերորդ (872-882)
• Մարինոս առաջին (882-884)
• Ադրիանոս երրորդ (884-885)
• Ստեփանոս հինգերորդ (չորրորդ) (885-891)
• Փորմոսոս (891-896)
• Բոնիփակիոս վեցերորդ (896)
• Ստեփանոս վեցերորդ (յոթերորդ) (896-897)
• Ռոմանոս (897) * Թեոդորոս երկրորդ (897)
• Հովհաննես իներորդ (898-900)
• Բենեդիկտոս չորրորդ (900-903)
• Լևոն հինգերորդ (903)
• Քրիստափոր (հակապապ, 903-904)
• Աարգիս երրորդ (904-911)
• Անաստաս երրորդ (911-913)
• Լանդոս (913-914)
• Հովհաննես տասերորդ (914-928)
• Լևոն հինգերորդ (928)
• Ստեփանոս յոթերորդ (ութերորդ) (928-931)
• Հովհաննես տասնմեկերորդ (931-935)
• Լևոն յոթերորդ (936-939)
• Ստեփանոս ութերորդ (իներրորդ) (939-942)
• Մարտինոս երկրորդ (942-946)
• Ագապեաոս երկրորդ (946-955)
• Հովհաննես տասներկուերորդ (955-964)
• Լևոն ութերորդ (հակապապ, 963-965)
• Բենեդիկաոս հինգերորդ (964-966)
• Հովհաննես տասներեքերորդ (965-972)
• Բենեդիկաոս վեցերորդ (973-974)
• Բոնիփակիոս յոթերորդ (հակապապ, 974, 984-985)
• Բենեդիակիոս յոթերորդ (974-983)
• Հովհաննես տասնչորսերորդ (983-984)
• Հովհաննես տասնհինգերորդ (985-996)
• Գրիգոր հինգերորդ (996-999)
• Հովհաննես տասնվեցերորդ (հակապապ, 997-998)
• Սեղբեսարոս երկրորդ (999-1003)
• Հովհաննես տասնյոթերորդ (1003)
• Հովհաննես տասնութերորդ (1004-1009)
• Սարգիս չորրորդ (1009-1012)
• Բենեդիկաոս ութերորդ (1012-1024)
• Գրիգոր (հակապապ, 1012)
• Հովհաննես տասնիններորդ (1024-1032)
• Բենեդիկաոս իններորդ (1032-1044)
• Սեղբեստրոս երրորդ (1045)
• Բենեդիկաոս իներորդ (1045)
• Գրիգոր վեցերորդ (1045-1046)
• Կղեմես երկրորդ (1046-1047)
• Բենեդիկաոս իներորդ (1047-1048)
• Դամասոս (1048)
• Լևոն իներորդ (1049-1054)
• Վիկաոր երկրորդ (1055-1057)
• Սաեփանոս իներորդ (իներորդ) (1057-1058)
• Բենեդիկաոս տասներորդ (հակապապ, 1058-1059)
• Նիկողայոս երկրորդ (1059-1061)
• Ալեքսանդր երկրորդ (1061-1073)
• Ոնորիոս երկրորդ (հակապապ, 1061-1072)
• Գրիգոր յոթերորդ (1073-1085)
• Կղեմես երրորդ (հակապապ, 1084-1100)
• Վիկաոր երրորդ (1086-1087)
• Ուրբանոս երկրորդ (1088-1099)
• Պասքալիս երկրորդ (1099-1118)
• Թեոդորիկ (հակապապ, 1100)
• Ալբերտոս (հակապապ, 1102)
• Սեղբեսարոս չորրորդ (հակապապ, 1105-1111)
• Գելպսիոս (1118-1119)
• Գրիգոր ութերորդ (հակապապ, 1118-1121)
• Կալիսարաաոս երկրորդ (1119-1124)
• Ոնորիոս երկրորդ (1124-1130)
• Կելեսաինոս երկրորդ (հակապապ, 1124)
• Իննովկենաիոս երկրորդ (1130-1143)
• Անակղեաոս երկրորդ (հակապապ, 1130-1138)
• Վիկտոր չորրորդ (հակապապ, 1138)
• Կելեսաինոս երկրորդ (1143-1144)
• Ղուկիոս երկրորդ (1144-1145)
• Եվգինեոս երրորդ (1145-1153)
• Անաստաս չորրորդ (1153-1154)
• Ադրիանոս չորրորդ (1154-1159)
• Ալեքսանդր երրորդ (1159-1181)
• Վիկտոր չորրորդ (հակապապ, 1159-1164)
• Պասքալիս երրորդ (հակապապ, 1164-1168)
• Կալիսարաաոս երրորդ (հակապապ, 1168-1178)
• Իննովկենաիոս երրորդ (հակապապ, 1179-1180)
• Ղուկիոս երրորդ (1181-1185)
• Ուրբանոս երրորդ (1185-1187)
• Գրիգոր ութերորդ (1187)
• Կղեմես երրորդ (1187-1191)
• Կելեսաինոս երրորդ (1191-1198)
• Իննովկենտիոս երրորդ (1198-1216)
• Ոնորիոս երրորդ (1216-1127)
• Գրիգոր իններորդ (1227-1241)
• Կելեսաինոս չորրորդ (1241)
• Իննովկենաիոս չորրորդ (1243-1254)
• Ալեքսանդր չորրորդ (1254-1261)
• Ուրբանոս չորրորդ (1261-1264)
• Կղեմես չորրորդ (1265-1268)
• Գրիգոր տասերորդ (1271-1276)
• Իննովկենտիոս հինգերորդ (1276)
• Ադրիանոս հինգերորդ (1276)
• Հովհաննես քսանմեկերորդ (1276-1277)
• Նիկողայոս երրորդ (1277-1280)
• Մարակնոս չորրորդ (1281-1285)
• Ոնորիոս չորրորդ (1285-1287)
• Նիկողայոս չորրորդ (1288-1292)
• Կելեստինոս հինգերորդ (1294)
• Բոնիփակիոս ութերորդ (1294-1303)
• Բենեդիկտոս տասնմեկերորդ (1303-1304)
• Կղեմես հինգերորդ (1305-1314)
• Հովհաննես քսաներկուերորդ (1316-1334)
• Նիկողայոս հինգերորդ (հակապապ, 1328-1330)
• Բենեդիկտոս տասներկուերորդ (1334-1342)
• Կղեմես վեցերորդ (1342-1352)
• Ինովկենտիոս վեցերորդ (1352-1362)
• Ուրբանոս հինգերորդ (1362-1370)
• Գրիգոր տասնմեկերորդ (1370-1378)
• Ուրբանոս վեցերորդ (1378-1389)
• Կղեմես յոթերորդ (հակապապ, 1378-1394)
• Բոնիփակիոս իներորդ (1389-1404)
• Բենեդիկտոս տասներեքերորդ (հակապապ, 1394-1423)
• Իննովկենտիոս յոթերորդ (1404-1406)
• Գրիգոր տասնեկուերորդ (1406-1415)
• Ալեքսանդր հինգերորդ (հակապապ, 1409-1410)
• Հովհաննես քսաներեքերորդ (հակապապ, 1410-1415)
• Մարաինոս հինգերորդ (1417-1431)
• Եվգինեոս չորրորդ (1431-1447)
• Փելիքս հինգերորդ (հակապապ, 1439-1449)
• Նիկողայոս հինգերորդ (1447-1455)
• Կալիսարաաոս երրորդ (1455-1458)
• Պիոս երկրորդ (1458-1464)
• Պողոս երկրորդ (1464-1471)
• Սիքսաոս չորրորդ (1471-1484)
• Իննովկենտիոս ութերորդ (1484-1492)
• Ալեքսանդր վեցերորդ (1492-1503)
• Պիոս երրորդ (1503)
• Պիոս երկրորդ (1503-1513)
• Լեոն տասներորդ (1513-1521)
• Ադրիանոս վեցերորդ (1522-1523)
• Կղեմես յոթերորդ (1523-1534)
• Պողոս երրորդ (1534-1549)
• Հուլիոս երրորդ (1550-1555)
• Մարկեղոս երկրորդ (1555)
• Պողոս չորրորդ (1555-1559)
• Պիոս չորրորդ (1559-1565)
• Պիոս հինգերորդ (1566-1572)
• Գրիգոր տասներեքերորդ (1572-1585)
• Սիքսաոս հինգերորդ (1585-1590)
• Ուրբանոս յոթերորդ (1590)
• Գրիգոր տասնչորսերորդ (1590-1591)
• Իննովկենտիոս իներորդ (1591)
• Կղեմես ութերորդ (1592-1605)
• Լևոն տասնմեկերորդ (1605)
• Պողոս հինգերորդ (1605-1621)
• Գրիգոր տասնհինգերորդ (1621-1623)
• Ուրբանոս ութերորդ (1623-1644)
• Իննովկենտիոս տասներորդ (1644-1655)
• Ալեքսանդր յոթերորդ (1655-1667)
• Կղեմես (1667-1669)
• Կղեմես տասներորդ (1670-1676)
• Իննովկենաիոս տասնմեկերորդ (1676-1689)
• Ալեքսանդր ութերորդ (1689-1691)
• Իննովկենտիոս տասներկուերորդ (1691-1700)
• Կղեմես տասնմեկերորդ (1700—1721)
• Իննովկենաիոս տասներեքերորդ (1721-1724)
• Բենեդիկտոս տասներեքերորդ (1724-1730)
• Կղեմես տասներկուերորդ (1730-1740)
• Բենեդիկտոս տասնչորսերորդ (1740-1758)
• Կղեմես տասներեքերորդ (1758-1769)
• Կղեմես տասնչորսերորդ (1769-1774)
• Պիոս վեցերորդ (1775-1799)
• Պիոս յոթերորդ (1800-1823)
• Լեոն տասներկուերորդ (1823-1829)
• Պիոս ութերորդ (1829-1830)
• Գրիգոր տասնվեցերորդ (1831-1846)
• Պիոս իներորդ (1846-1878)
• Լեոն տասներեքերորդ (1878-1903)
• Պիոս տասներորդ (1903-1914)
• Բենեդիկտոս տասնչորսերորդ (1914-1922)
• Պիոս տասնմեկերորդ (1922-1939)
• Պիոս տասներկուերորդ (1939-1958)
• Հովհաննես քսաներեքերորդ (1958-1963)
• Պողոս վեցերորդ (1963-1978)
• Հովհաննես Պողոս առաջին (1978)
• Հովհաննես Պողոս երկրորդ (1978-2005)։
• Բենեդիկտոս տասնվեցերորդ (2005-2013)
• Ֆրանցիսկոս (2015 թվականից)

Նշումներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 134)։