Ուիլյամ Քլարկ

	Ուիլյամ Քլարկ
Մասնագիտություն՝	ճանապարհորդ հետազոտող, քաղաքական գործիչ, ռազմական գործիչ և բնագետ
Ծննդյան օր	օգոստոսի 1, 1770[…]
Ծննդավայր	Caroline County, Վիրջինիա, ԱՄՆ
Վախճանի օր	սեպտեմբերի 1, 1838[…] (68 տարեկան)
Վախճանի վայր	Սենթ Լուիս, Միսսուրի, ԱՄՆ
Թաղված	Bellefontaine Cemetery
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Հայր	John Clark?
Մայր	Ann Rogers?
Ամուսին	Judith Hancock? և Harriet Kennerly?
Զավակներ	Meriwether Lewis Clark Sr.?
Ինքնագիր
William Clark (explorer)

Ուիլյամ Քլարկ (անգլ.՝ William Clark, օգոստոսի 1, 1770(1770-08-01)^[1]^[2]^[3]^[…], Caroline County, Վիրջինիա, ԱՄՆ - սեպտեմբերի 1, 1838(1838-09-01)^[1]^[2]^[3]^[…], Սենթ Լուիս, Միսսուրի, ԱՄՆ), ամերիկացի հետազոտող, Լյուիսի և Քլարկի արշավախմբի կազմակերպիչներից մեկը, հետագայում Միսուրիի տարածքի երկրորդ և վերջին նահանգապետը։ 1822 թվականից մինչև մահը զբաղեցրել է հնդկացիների գործերի վերակացուի պաշտոնը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուիլյամ Քլարկը ծնվել է Քերոլայն կոմսությունում, անգլիական Վիրջինիայի գաղութում։ Նա եղել է իններորդը տասը երեխաների Ջոն և Էնն Ռոջերսների ընտանիքում։ Ջոնն ու Էնը բնիկ եղել էին Վիրջինյան Քինգ էնդ Քուինի շրջանում, անգլիացիների և շոտլանդացիների հետնորդներ։ Քլարկ ընտանիքը պատկանում էր Անգլիկան եկեղեցուն, ուներ մի քանի կալվածքներ և ստրուկներ։ Ուիլյամի ավագ եղբայրը՝ Ջորջ Ռոջերս Քլարկը, դարձավ ԱՄՆ անկախության պատերազմի հերոս։ Քանի որ Անգլիկան եկեղեցու հոգևորականները պարտավորվում էին հավատարմության երդում տալ բրիտանական միապետին, անկախության պատերազմիցԹոմաս Ջեֆերսոն հետո ԱՄՆ-ի անգլիկան ծխերը խզեցին կապը Անգլիայի Եկեղեցու հետ, իսկ բրիտանական միապետին հավատարմության երդումը հայտարարվեց դավաճանություն։ Նոր եկեղեցին ստացել է Եպիսկոպոսական անվանումը։

Ուիլյամ Քլարկը ոչ մի պաշտոնական կրթություն չի ստացել, բայց, ինչպես այն ժամանակ ընդունված էր, սովորել է տանը։ Անկախության պատերազմից հետո ամբողջ ընտանիքը ստրուկների հետ միասին, հետևելով երկու ավագ որդիներին, տեղափոխվեց Կենտուկի, որն այդ պահին դեռ ԱՄՆ նահանգ չէր դարձել։ Ուիլյամ Քլարկը ժամանել է Կենտուկի 1785 թվականի մարտին՝ սկզբում շարժվելով չոր ճանապարհով, այնուհետև նավով Օհայո գետով։ Ընտանիքը բնակություն հաստատեց Լուիսվիլի մոտակայքում գտնվող պլանտացիայում, որտեղ Քլարկն ապրում էր մինչև 1803 թվականը։

Հեղափոխական պատերազմի ավարտից հետո Կենտուկին ներգրավվեց Օհայո գետից հյուսիս գտնվող հնդկացիների դեմ պատերազմում։ 1789 թվականին Քլարկը կամավոր միլիցիայում ընդգրկվեց մայոր Ջոն Հարդինի ղեկավարությամբ։ Ենթադրվում էր, որ Հարդինի ջոկատը հարձակվելու է Ուոբաշ գետի վրա ապրող դարի հնդկացիների վրա, սակայն սխալմամբ նրանք հարձակվել են խաղաղ շաունի հնդկացիների ճամբարի վրա և սպանել մի քանի մարդու, այդ թվում՝ կանանց և երեխաների։

1790 թվականին հյուսիսարևմտյան տարածքի նահանգապետը Քլարկին նշանակեց Քլարկսվիլի ոստիկանության կապիտան (այժմ Օհայո նահանգ, քաղաքը անվանվել է Քլարկի եղբոր անունով)։ Թե ինչով է զբաղվել Քլարկը հենց այդ պաշտոնում, հայտնի չէ, բայց ենթադրաբար նա շատ է ճանապարհորդել միջին Արևմուտքով և հարավով մինչև Նոր Օռլեան։ 1791 թվականից ծառայել է Միացյալ Նահանգների Լեգեոնում, մասնավորապես աչքի է ընկել 1794 թվականին ընկած ծառերի ճակատամարտում՝ գլխավորելով կանադական և հնդկական բանակի թիկունք մտած ջոկատը։ 1796 թվականի հուլիսի 1-ին նա հրաժարական տվեց։

Լյուիսի և Քլարկի արշավախումբը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1804-1806 թվականներին Քլարկը Մարիվեթեր Լյուիսի հետ միասին գլխավորեց պատմության մեջ առաջին արշավախումբը, որը դուրս եկավ երկրի երկայնքով դեպի Խաղաղ օվկիանոս։ Արշավախմբի նպատակն էր ուսումնասիրել Լուիզիանան, որը ձեռք է բերվել Ֆրանսիայից 1803 թվականին^[6], առևտրային հարաբերություններ հաստատել բնիկ հյուսիսամերիկյան բնակչության հետ Միսուրի գետի վրա, այնուհետև պահանջել ԱՄՆ-ի հյուսիս-արևմտյան տարածքների և Օրեգոնի հողերի սեփականության իրավունքը, նախքան եվրոպական տերությունները։ Արշավախմբի կազմակերպիչ ԱՄՆ նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնը նշանակել է իր անձնական քարտուղար Լյուիսին, իսկ Լյուիսը Քլարկին նշանակել է համակազմակերպիչ։ Պաշտոնապես Քլարկը հնազանդվում էր Լյուիսին, բայց իրականում կատարում էր արշավախմբի կազմակերպիչներից մեկի անկախ գործառույթը, որը պատասխանատու էր քարտեզագրման, արշավախմբի պաշարների համալրման և որսի համար։ Այս արշավախումբն այժմ հայտնի է որպես Լյուիսի և Քլարկի արշավախումբ։

Լյուիսն ու Քլարկը հանդիպեցին Սենթ Չարլզում (այժմ՝ Միսուրի), և արշավախումբը հետևեց Միսուրի գետի երկայնքով, Այնուհետև հատեց ժայռոտ լեռները և Կոլումբիա գետի ավազանում միաձուլվեց դեպի օվկիանոս, որից հետո նրանք վերադարձան՝ հասնելով Սենթ Լուիս 1806 թվականի սեպտեմբերի 23-ին։ Արշավախմբի ամբողջական զեկույցը հրապարակվել է 1814 թվականին։ Արշավախումբը մեծ նշանակություն ուներ Հյուսիսային Ամերիկայի աշխարհագրությունը հասկանալու համար (դրանից առաջ, օրինակ, հայտնի չէր ժայռոտ լեռների գոյության մասին), Հյուսիսային Ամերիկայի բնական ռեսուրսները ուսումնասիրելու և հնդիկների հետ դաշնակցային հարաբերություններ հաստատելու համար։

Հետագա կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1807 թվականին վերադառնալուց հետո Քլարկը նշանակվեց նախագահ Ջեֆերսոնի կողմից Լուիզիանայի տարածքի միլիցիայի բրիգադային գեներալ։ Քլարկը ծառայում էր որպես տարածքի կառավարության ներկայացուցիչ հնդիկների հետ հարաբերությունների մեջ։ Նրա բյուրոն գտնվում էր տարածքի մայրաքաղաք Սենթ Լուիսում։ Քլարկը ակտիվորեն մասնակցել է 1812 թվականի անգլո-ամերիկյան պատերազմին, որը տեղի է ունեցել Միսիսիպիի վերին հոսանքում։

1813 թվականին Քլարկը նշանակվեց Միսուրիի տարածքի նահանգապետ, ինչպես 1812 թվականից հետո կոչվում էր Լուիզիանայի տարածք, և դարձավ նրա երկրորդ և վերջին նահանգապետը։ Նրա նշանակումը հաստատվել է 1816 և 1820 թվականներին։ 1821 թվականին տարածքի հարավ-արևելքը մտավ ԱՄՆ-ի կազմի մեջ որպես Միսսուրի նահանգ, և նահանգի նահանգապետ ընտրվեց Ալեքսանդր Մաքնեյրը։ Քլարկը մասնակցեց ընտրություններին և պարտվեց։ 1822 թվականին նա նշանակվեց հնդկական գործերի վերակացու և պաշտոնավարեց մինչև իր մահը՝ 1838 թվականը։ Քլարկը մահացավ և թաղվեց Սենթ Լուիսում։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուիլյամ Քլարկն ամուսնացել է Ջուլիա Հենքոքի հետ 1808 թվականի հունվարի 5-ին Վիրջինիայում։ Մերիվեթեր (անվանվել է Լյուիսի անունով, 1809-1881), Ուիլյամ Պրեստոն (1811-1840), Մերի Մարգարեթ (1814-1821), Ջորջ Ռոջերս Հենքոկ (1816-1858), Ջոն Ջուլիուս (1818-1831)։ 1820 թվականին Julուլիայի մահից հետո նա ամուսնացավ իր քրոջ՝ Հարիեթ Քեններլի Ռեդֆորդի հետ և նրա հետ ունեցավ երեք երեխա՝ Ջեֆերսոն Քիրնի (1824-1900), Էդմունդ (1826-1827), Հարիեթ (մահացել է մանկության տարիներին)։ Նրա երկրորդ կինը մահացավ 1831 թվականին։

Հիշողության հավերժացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քլարկի անունով են կոչվում Կիպրոսի ընտանիքի բույսերի կլարկիա շքեղը, ինչպես նաև կենդանիների երեք տեսակ՝ Oncorhynchus clarki իշխան, ամերիկյան մայրահավ (Nucifraga columbiana) և Քլարկի դոդոշ (Aechmophorus clarkii): Հինգ նահանգներ ունեն նրա անունով շրջաններ՝ Այդահո, Արկանզաս, Վաշինգտոն, Միսուրի և Մոնտանա (Լյուիս և Քլարկ)։ Նրա անունով են կոչվում Քլարկս գետերը արևմտյան Կենտուկիում, Քլարկ Ֆորկը Այդահոյում և Մոնտանայում, ինչպես նաև Քլարկս Ֆորկ Յելոուսթոունը Մոնտանայում և Վայոմինգում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Buckley J. H. Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
↑ Find A Grave — 1996.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Kindred Britain
↑ Точные границы Луизианы были неизвестны.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The Journals of Lewis and Clark hypertext from American Studies at the University of Virginia.
William Clarkի գործերը Գուտենբերգ նախագծում
Biography from Indiana Historical Bureau

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուիլյամ Քլարկ» հոդվածին։

[_3564b8e0065005e2-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Buckley J. H. Encyclopædia Britannica

[_df362729e158e8df-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_e4567711f99dcdc0-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480

[_fd248d017c2401e3-4] Find A Grave — 1996.

[_09f672183709df64-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Kindred Britain

[6] Точные границы Луизианы были неизвестны.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]