Շիլիոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Շիլիոն
Նկարագրություն
Տեսակwater castle? և շատո
ՀասցեAvenue de Chillon 21, 1820 Veytaux
Վարչական միավորVeytaux?[1]
Երկիր Շվեյցարիա[1]
Համալիրի մասlist of cultural properties in Veytaux?
Կառուցված1160
ՃարտարապետJames of Saint George?
Շինանյութքար
Բարձրություն25 մետր
Ճարտարապետական ոճՌոմանական ճարտարապետություն և Գոթական ճարտարապետություն
Իրադարձություններվերակառուցում և վերակառուցում
Կայքchillon.ch
Քարտեզ
Քարտեզ
 Château de Chillon Վիքիպահեստում

Շիլիոն (ֆր.՝ Shillon. հայերեն գրականության մեջ առավել տարածված է ամրոցի Շիլիոն անվանաձևը, թեև ֆրանսերենից ճիշտ տառադարձությամբ պետք է լինի Շիյոն), ամրոց Շվեյցարիայում՝ Ժնև լճի ափին, Շվեյցարական Ռիվիերայում, Մոնտրյոյից 3 կիլոմետր հեռավորության վրա, Վեյտո և Վիլնյով բնակավայրերի միջակայքում։ Տարբեր ժամանակներում կառուցված 25 շինությունների համալիր է։ Առաջին անգամ հիշատակվել է 1160 թվականին։ Միջնադարում եղել է Սավոյի կոմսերի (ապա՝ դուքսերի) նստավայրը։ 1530-1536 թվականներին Շիլիոնի ամրոցի ներքնահարկում կալանավորված է եղել շվեյցարական ազատամիտ քաղաքական գործիչ Ֆրանսուա Բոնիվարը (Ջորջ Բայրոնի «Շիլիոնի կալանավորը» պոեմի հերոսի նախատիպը)։ 1536 թվականին բեռնցիների կողմից ամրոցի գրավման և Բոնիվարի ազատագրման թեմայով 1890 թվականին ցինկից, պողպատից ու բրոնզից ստեղծվել է 1:100 մասշտաբով, 100 սմ × 67 սմ × 42 սմ չափերով մեխանիկական մոդել, որը 2016 թվականի մարտին Փարիզում կայացած աճուրդում 59 հազար շվեյցարական ֆրանկով գնել են Շիյոնի ամրոցի բարեկամների ընկերակցությունն ու նրան աջակցող երկու կազմակերպություն[2][3][4]։

Շիյոնը զբոսաշրջիկների կողմից առավել հաճախ այցելվող միջնադարյան ամրոցներից մեկն է Շվեյցարիայում և Եվրոպայում[5]։ Պաշտոնապես գրանցված է որպես Շվեյցարիայի՝ ազգային կարևորություն ունեցող մշակութային սեփականություն[6]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամրոցի հիմնադրման ժամանակներում տեղանքն ունեցել է կղզուն բնորոշ բնութագիր[7]։ Կառուցվել է Ժնևի լճի մեջ մխրճված կրաքարե ժայռի օվալաձև, համեմատաբար հարթ գագաթամասի վրա։ Դիրքն ունեցել է ռազմավարական կարևորություն, հնարավորություն է տվել հսկողության տակ պահելու դեպի Ֆրանսիա, Գերմանիա, Իտալիա տանող ճանապարհային անցումը, դիտելու լճի հակառակ ափին կատարվող տեղաշարժերը։ Մեկ կայազորն ի վիճակի է եղել պաշտպանելու ռազմական և առևտրային ելումուտը այդ կարևորագույն տեղանքում, ինչպես նաև հարկուտուրք հավաքելու։

Ամրոցի տեսքը վերևից (1948)

Դեռ հինհռոմեական ժամանակներից Շիյոնը ծառայել է ռազմական նպատակների։ Շիյոնի ամրոցի տարեգրության հետագա ժամանակամիջոցը բաժանվում է երեք շրջանի՝ սավոյական, բեռնյան և Վոյի[8] (1160-1536 թվականներին պատկանել է Սավոյի կոմսերին կամ դուքսերին, 1536-1798 թվականներին՝ բեռնցիներին, այնուհետև՝ Վոյի կանտոնին

Ժամանակին ամրոցը ծառայել է նաև որպես բանտ։

Զբոսաշրջություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

18-րդ դարի վերջերից Շիյոնի ամրոցն առանձնահատուկ ուշադրության է արժանացել ու ոգեշնչել է տարբեր երկրների ռոմանտիկ գրողների, այդ թվում՝ Ժան-Ժակ Ռուսսոյին, Վիկտոր Հյուգոյին, հայր և որդի Ալեքսանդր Դյումաներին, Գյուստավ Ֆլոբերին, Մերի Շելլիին, Ջորջ Բայրոնին... 1939 թվականի տվյալներով ամրոցի տարեկան այցելուների միջին թվաքանակը եղել է ավելի քան 100.000: 2005 թվականի տվյալներով այդ ցուցանիշը հասել է 300.000-ի[9]։

Ամրոցը, որի մուտքն ազատ է, ճանաչվել է Շվեյցարիայի առավել հաճախ այցելվող պատմական հուշարձանը / "Switzerland's most visited historic monument"[10]: Այցելուները ներսում կարող են դիտել նկուղային հարկում գործած զնդանի խցերը, վերին հարկերում ստեղծված չորս մեծ սրահները, երեք բակ, մի շարք ննջասենյակներ, ներառյալ Camera domini-ն, որը ժամանակին զբաղեցրել է Սավոյի դուքսը և պատկերազարդված է 14-րդ դարի որմնանկարներով[11]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 archINFORM (գերմ.) — 1994.
  2. Béda, Claude (2016 թ․ հունիսի 21). «Disparu durant un siècle, un automate fait revivre l'illustre prisonnier de Chillon». VQH (ֆրանսերեն). ISSN 1424-4039. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 16-ին.
  3. «Couleurs locales - Vidéo». Play RTS (ֆրանսերեն). Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 16-ին.
  4. «VD: l'automate d'exception du château de Chillon se remet en marche - Vidéo». Play RTS (ֆրանսերեն). Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 17-ին.
  5. Mc Currach, Ian (2003 թ․ ապրիլի 27). «One Hour From: Geneva». The Independent. London. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 30-ին.
  6. «Swiss inventory of cultural property of national and regional significance». A-Objects. Federal Office for Cultural Protection (BABS). 2018 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  7. Gil, Annika (2006 թ․ դեկտեմբերի 13). «Combien d'îles sur le lac Léman» (PDF). La Gazette.
  8. «Château de Chillon - History overview». Chillon.ch. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 13-ին.
  9. Chillon in German, French and Italian in the online Historical Dictionary of Switzerland.
  10. «Chillon Website - Main Page». Chillon.ch. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 13-ին.
  11. «Chillon Website - Rooms». Chillon.ch. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 13-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Шильон». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  • Степанов А. В. Литературные тени Шильонского замка // Проблемы развития зарубежного искусства от Средних веков к Новому времени. Памяти Цецилии Генриховны Нессельштраус (1919—2010) / Ред., сост. В. И. Раздольская, Т. А. Лопатина. — СПб.: Институт живописи, скульптуры и архитектуры имени И. Е. Репина, 2013. — С. 157—167. — ISBN 978-5-903677-34-4
  • Cox, Eugene L. The Green Count of Savoy. — Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1967.
  • de Fabianis, Valeria, ed. Castles of the World. — New York: Metro Books, 2013. — ISBN 978-1-4351-4845-1
  • Cox, Eugene L. (1967). The Green Count of Savoy. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. LCCN 67-11030.
  • de Fabianis, Valeria, ed. (2013). Castles of the World. New York: Metro Books. 978-1-4351-4845-1
  • Fonds : Château de Chillon (600-2013) [Archives de l'Association du château de Chillon (antérieurement Association pour la restauration du château de Chillon) et archives provenant du Secrétariat général du Département de l'instruction publique et des cultes et du Service des bâtiments concernant le château de Chillon : photographies, plans, inventaires, journaux de fouilles, écrits non publiés, contrats, règlements, procès-verbaux, rapports, correspondance, comptabilité, imprimés, publicité, registres des visiteurs du château, dossiers divers, archives de l'architecte Otto Schmid. 172,20 mètres linéaires]. Cote : CH-000053-1 N 2. Archives cantonales vaudoises. (présentation en ligne [archive])
  • Denis Bertholet, Olivier Feihl, Claire Huguenin, Autour de Chillon. Archéologie et restauration au début du siècle, Lausanne 1998.
  • Claire Huguenin, Patrimoines en stock. Les collections de Chillon, Lausanne 2010.
  • Paul Bissegger, «Henri de Geymüller versus E.-E. Viollet-le-Duc: le monument historique comme document et œuvre d'art. Avec un choix de textes relatifs à la conservation patrimoniale dans le canton de Vaud vers 1900», Monuments vaudois 2010, p. 5-40.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]


Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 495