Մասնակից:Armine H-yan/Ավազարկղ57

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Պարաթա, հնդկական թերակղզու տափակ հաց [1], որի ամենավաղ հիշատակումը նշված է վաղ միջնադարյան տեքստում՝ Կարնատակա, Հնդկաստան[1]: Տարածված է ժամանակակից Հնդկաստանում, Շրի Լանկայում, Պակիստանում, Նեպալում, Բանգլադեշում, Մալդիվներում, Աֆղանստանում, Մյանմարում,[2] Մալայզիա, Սինգապուր, Թաիլանդ, Մավրիկիոս, Ֆիջի, Գայանա, Սուրինամ և Տրինիդադ և Տոբագոն, որտեղ ցորենը ավանդական հիմնական ապրանքն է: Հնդկական թերակղզու և Մերձավոր Արևելքի ամենահայտնի տափակ հացերից է[3][4]: Պարաթան պարատ և ատտա բառերի միաձուլումն է, որը բառացիորեն նշանակում է եփած խմորի շերտեր[5]: Այլընտրանքային ուղղագրություններն ու անունները ներառում են paratha, paratha, paratha, parontay, paronthi (փենջաբերեն), paratha (բենգալերեն), paratha (օդիա, ուրդու, հինդի), palata (কাগাপ্র:IPA-my; Մյանմարում),[2] պորոտա (ասամերեն), ֆորոտա (Սիլհեթիում), ֆարատա (Մավրիկիոսում և Մալդիվներում), պրատա (Հարավ-արևելյան Ասիայում), պարաթա, նավթային ռոտի (անգլոֆոն Կարիբյան կղզիներում) և ռոտի կանայը Մալայզիայում և Ինդոնեզիայում :

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարաթա բառը ծագել է սանսկրիտից (S. para, կամ para+sthah, կամ sthitah)[6]: Տարբեր լցոնված ցորենի պուրան պոլիսի բաղադրատոմսեր (որը Աչայան (2003) նկարագրում է որպես պարատահներ) հիշատակվում են Մանասոլլասաում՝ 12-րդ դարի սանսկրիտ հանրագիտարանում, որը կազմվել է Արևմտյան Չալուկիայի թագավոր Սոմեշվարա III-ի կողմից, որը կառավարում էր ներկայիս Հնդկաստանի Կարնատակա քաղաքից[7] :Պարաթային մասին է հիշատակել նաև Նիջարը (1968), իր «Փանջաբ սուլթանների օրոք» գրքում, 1000–1526 մ.թ., երբ նա գրում է, որ պարաթա ուտում էին Փենջաբի ազնվականությունը և արիստոկրատները[8]:

Ըստ Բաներջիի (2010), պարաթաները կապված են փենջաբիական և հյուսիսային հնդկական խոհարարության հետ: Փենջաբի մեթոդը պարաթաները լ լցոնում են տարբեր միջուկներով: Այնուամենայնիվ, ըստ Բաներջիի, մուղալները սիրում էին նաև պարաթաները, որոնք առաջացրել են դաքայ պարաթան՝ բազմաշերտ և շերտավոր, որն իր անունն է վերցրել Բանգլադեշի Դաքայից[9]: Օ'Բրայենը (2003 թ.) ենթադրում է, որ ճիշտ չէ պնդել, որ փենջաբական պարաթան տարածվել է Դելիում 1947 թվականին Հնդկաստանի բաժանումից հետո, քանի որ փենջաբերենը մինչ այդ տարածված էր Դելիում[10]:

Պարզ և լցոնված տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարաթաները հնդկական թերակղզում ամենահայտնի բաղարջ հացերից մեկն են, որը պատրաստվում է թավայի վրա ամբողջական ցորենի (ատտա) խմորից թխելուց կամ եփելուց և վերջացնել ծանծաղ տապակով[11] :Պարզ պարաթաներն ավելի հաստ են և ավելի էական, քան chapatis/rotis-ը, քանի որ դրանք շերտավորվել են յուղով կամ յուղով պատելով և բազմիցս ծալվել, ինչպես շերտավոր խմորի կամ լամինացված խմորի տեխնիկայի համար օգտագործվող մեթոդը, և արդյունքում ունեն շերտավոր հետևողականություն: Լցոնած պարաթաները կարող են ներառել բաղադրամասերի լայն տեսականի և պատրաստվել տարբեր պատրաստման ոճերով՝ ավանդաբար կախված ծագման տարածաշրջանից և չեն կարող օգտագործել ծալված խմորի տեխնիկա։

Պարզ պարաթաների համար շերտավոր խմոր ստանալու համար գոյություն ունեն մի շարք ավանդական ձևեր[12]: Դրանք ներառում են բարակ փաթաթված խմորեղենը յուղով ծածկելը, թղթե օդափոխիչի նման ետ ու առաջ ծալելը և ստացված շերտը կլոր ձևավորելը մինչև հարթ գլորելը, թավայի վրա թխելը կամ մակերեսային տապակելը: Մեկ այլ մեթոդ է խմորի շրջանագիծը կենտրոնից մինչև իր շրջագիծը իր շառավղով կտրել, խմորը յուղով քսել և սկսելով կտրված եզրից գրտնակել այնպես, որ ձևավորվի կոն, որն այնուհետև սեղմվում է սկավառակի ձևով և գլորվում: Գոյություն ունի նաև խմորը յուղելու և բազմիցս ծալելու եղանակը, ինչպես արևմտյան շերտավոր խմորում, և դա զուգորդվում է ծալովի նախշերով, որոնք ավանդական երկրաչափական ձևեր են հաղորդում պատրաստի պարաթաներին։ Պարաթաները կարող են լինել կլոր, յոթանկյուն, քառակուսի կամ եռանկյուն:

Ընդհանուր լցոնված տեսակներ ներառում են համեմված կարտոֆիլի պյուրե (ալո պարաթա), դալ, ծաղկակաղամբ (գոբի պարաթա) և աղացած գառան միս (keema paratha): Ավելի քիչ տարածված լցոնման բաղադրիչները ներառում են խառը բանջարեղեն, կանաչ լոբի, գազար, միս, տերևավոր բանջարեղեն, բողկ և պանիր: Ռաջաստանի մունգ լոբի պարաթան օգտագործում է ինչպես շերտավորման տեխնիկան, այնպես էլ մունգ դալը խառնված խմորի մեջ: Որոշ լցոնված պարաթաներ շերտավորված չեն, չունենալով պարզ պարաթաների շերտավորությունը, և փոխարենը հիշեցնում են լցոնած կարկանդակ, որը տապակված է երկու կողմից, օգտագործելով երկու սկավառակներ, որոնք փակված են եզրերի շուրջը: Որպես այլընտրանք, դրանք կարող են պատրաստվել՝ օգտագործելով խմորի մեկ սկավառակ՝ միջուկի գնդիկը փակելու համար և փակելով մի շարք ծալքերով, որոնք կպչում են խմորի մեջ վերևի շուրջը, այնուհետև դրանք նրբորեն հարթվում են ձեռքի ափով , նախքան գլորելը: [փաստ]

Մատուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարաթան հնդկական թերակղզու ավանդական նախաճաշի կարևոր մասն է: Ավանդաբար այն պատրաստվում է յուղով, բայց օգտագործվում է նաև ձեթ: Որոշ մարդիկ կարող են նույնիսկ այն թխել ջեռոցում առողջական պատճառներով: Սովորաբար պարաթան ուտում են՝ վրան սպիտակ կարագի ներով: Կողմնակի ճաշատեսակները, որոնք շատ լավ համադրվում են պարաթայի հետ, հետևյալն են՝ կաթնաշոռը, տապակած ձուն, ձվածեղը, ոչխարի խիման (բանջարեղենով և համեմունքներով եփած ոչխարի միս), նիարի (գառան մսով կերակրատեսակ), Չաման կարտոֆիլով (կարտոֆիլ՝ թեթև տապակված չամանով), դաալ և ռաիտան ,որպես նախաճաշի մաս: Այն կարելի է լցոնել կարտոֆիլով, պանիրով, սոխով, քիմոն կամ չիլի պղպեղով:

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատրաստվում են պարատաներ
  • Ալո պարաթա (լցոնված կծու խաշած կարտոֆիլի և սոխի խառնուրդով).
  • Չիլիի պարոթա կամ միրչի պարաթա (ներառում է փոքր, կծու մանրացված կտորներ)
  • Դուլհան պարաթա (Ծագումով Հայդերաբադից, Սինդ)
  • Գոբի պարաթա (լցոնված բուրավետ ծաղկակաղամբով)
  • Պանեեր պարաթա(լցոնված կաթնաշոռով)
  • Եռացրած պարաթան (լցոնված Keema-ով, համեմված աղացած միս, որը սովորաբար բաղկացած է հավի կամ գառան մսից)
  • Պյազ պարաթա (լցոնված համով սոխով)
  • Պանիր պարաթա (լցոնված պանրով)
  • Մուղլայ պարաթա(խորը տապակած լցոնված պարաթա, որը լցված է ձվով և աղացած միսով Բանգլադեշից և Հնդկաստանի Արևմտյան Բենգալից)
  • Պեթայ պարաթա (բարակ, շերտավոր և ձեռքով ջարդված պարաթա Արևմտյան Բենգալիայից, Հնդկաստան)
  • Դաքայ պարաթա (Falki Layred Paratha Բանգլադեշից և Հնդկաստանի Արևմտյան Բենգալիայից)
  • Դրանով հայտնի են Murthal Paratha-ն, խորովածը, Հարյանայի Դաբասը և հատկապես Murthal on Grand Trunk Road-ը:[13][14][15]:
  • Ռոտի Պարաթա (Սինգապուր)
  • Ռոտի կանայ (Մալայզիա և Ինդոնեզիա)
  • Ավտոբուս-փակ (Տրինիդադ, անունը տրինիդադյան կրեոլերեն է, որը նշանակում է «փշրված վերնաշապիկ», մանրացված հացի նմանության համար փշրված հին հագուստի հետ)
  • Փենջաբի Ալո Պարաթան մատուցվել է կարագով, Հնդկաստանից
    Փենջաբի Ալո Պարաթան մատուցվել է կարագով, Հնդկաստանից
  • Մուղլայ Պարաթա Կալկաթայից, Հնդկաստան:
    Մուղլայ Պարաթա Կալկաթայից, Հնդկաստան:
  • Դաքայ ՊարաթաԱրևմտյան Բենգալիայից, Հնդկաստան
    Դաքայ ՊարաթաԱրևմտյան Բենգալիայից, Հնդկաստան
  • Ալո պարատա հյուսիսային Հնդկաստանից
    Ալո պարատա հյուսիսային Հնդկաստանից
  • Պարաթան թեյի հետ մատուցվում էր պակիստանյան տաքարանումl
    Պարաթան թեյի հետ մատուցվում էր պակիստանյան տաքարանումl
  • Հնդկաստանի Մումբայ քաղաքի ռեստորանում մատուցվում է լցոնված բենգալյան պարաթա
    Հնդկաստանի Մումբայ քաղաքի ռեստորանում մատուցվում է լցոնված բենգալյան պարաթա
  • Տրինիդադյան ոճի roti paratha (ավտոբուսի փակում)
    Տրինիդադյան ոճի roti paratha (ավտոբուսի փակում)
  • IՄյանմայում պարաթան սովորաբար ուտում են որպես աղանդեր՝ շաքարով շաղ տալով:
    IՄյանմայում պարաթան սովորաբար ուտում են որպես աղանդեր՝ շաքարով շաղ տալով:
  • Պեթայ պարաթա արևմտյան բենգալյան տարբերակ, որը մատուցվում է թեթև բուսական կարրիով
    Պեթայ պարաթա արևմտյան բենգալյան տարբերակ, որը մատուցվում է թեթև բուսական կարրիով
  • Լաչհա Պարաթա
    Լաչհա Պարաթա

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Chitrita Banerji (10 December 2008). Eating India: An Odyssey into the Food and Culture of the Land of Spices. Bloomsbury Publishing. էջեր 119–. ISBN 978-1-59691-712-5.
  2. ↑ 2,0 2,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Cummings» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  3. ↑ «Al Islami Foods Expands into Frozen Dough Market with New Paratha - the Halal Times». 17 March 2021.
  4. ↑ Beranbaum, Rose Levy (30 September 2003). The Bread Bible. W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-05794-2.
  5. ↑ Verma, Neera. Mughlai Cook Book. Diamond Pocket Books (P) Ltd. ISBN 9788171825479 – via Google Books.
  6. ↑ Platts, John (1884). «A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English». A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English. W. H. Allen & Co. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-09-ին. Վերցված է 2017-03-19-ին. «parāṭhā [S. पर, or परा+स्थः, or स्थितः], s.m. A cake made with butter or ghī, and of several layers, like pie-crust.»
  7. ↑ K. T. Achaya (2003). The Story of Our Food. Universities Press. էջ 85. ISBN 978-81-7371-293-7.
  8. ↑ Nijjer, Bakhshish Singh (1968). Panjāb under the sultāns, 1000–1526 A.D.. Sterling Publishers.
  9. ↑ Banerji, Chitrita (2010). Eating India: Exploring the Food and Culture of the Land of Spices. Bloomsbury.
  10. ↑ O'Brien, Charmaine (2003). Flavours Of Delhi: A Food Lover's Guide. Penguin.
  11. ↑ Jaffrey, Madhur (18 December 2008). Climbing the Mango Trees: A Memoir of a Childhood in India. Knopf Doubleday Publishing Group. ISBN 9780307517692 – via Google Books.
  12. ↑ Jaffrey, Madhur (18 December 2008). Climbing the Mango Trees: A Memoir of a Childhood in India. Knopf Doubleday Publishing Group. ISBN 9780307517692 – via Google Books.
  13. ↑ «The Tribune - Magazine section - Windows». www.tribuneindia.com.
  14. ↑ Balasubramaniam, Chitra (2013-02-02). «Food Safari: In search of Murthal Paratha The Hindu newspaper, 2-Feb-2013». The Hindu.
  15. ↑ «Highway Bites: Dhabas Vs food chains - Times of India». The Times of India. 6 September 2015.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Armine_H-yan/Ավազարկղ57&oldid=9574866» էջից