Մասնակից:Արշո/Աֆղանստանի կանանց հեղափոխական ասոցիացիա
| Արշո/Աֆղանստանի կանանց հեղափոխական ասոցիացիա |
|---|
Աֆղանստանի հեղափոխական կանանց ասոցիացիա (RAWA) ( pers. جمعیت انقلابی زنان افغانستان, Jamiyat-e Enqelābi-չէք Zanān-e Afghānestān, փուշթու : د افغانستان د ښڅو انقلابی جمعیت) - կանանց կազմակերպություն է`հիմնված Պակիստանի Կվետտա քաղաքում, որը հանդես է գալիս ի պաշտպանություն կանանց իրավունքների, գաղափարների և աշխարհիկ ժողովրդավարության: Ասոցիացիան հիմնադրվել է 1977 թվականին՝ աֆղան ուսանող և ակտիվիստ Մինա Քեշվար Քամալի կողմից: 1987 թվականին փետրվարին, սոցիալական գործունեության պատճառով, Մինան սպանվել է : 1980-ականների սկզբին ոչբռնության ռազմավարությանը աջակցող ասոցիացիան Պակիստան է տեղափոխվել Քաբուլի իր առաջին գրասենյակից:
Ասոցիացիան ձգտում է ներգրավել աֆղան կանանց՝ մասնակցելու քաղաքական և սոցիալական գործողություններին՝ ի պաշտպանություն կանանց նկատմամբ մարդու իրավունքների պահպանման, և դեմ է արտահայտվում Աֆղանստանի ֆունդամենտալիստական քաղաքականություններին՝ կառավարությանը հորդորելով ժողովրդավարության և աշխարհիկության [1]: Ասոցիացիայի ակտիվիստները նաև պայքարում են համապարփակ զինաթափման համար:
Ասոցիացիան սկզբում դեմ էր Աֆղանստանի խորհրդային կառավարությանը, այնուհետև՝ մոջահիդյան և թալիբանական իսլամիստների կառավարության, ինչպես նաև ընդդեմ ԱՄՆ-ի կողմից աջակցվող իսլամական հանրապետության ներկայիս ձևին:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
RAWA-ը ձևավորվել է 1977 թվականին: Քաբուլում՝ որպես մարդու իրավունքների և սոցիալական արդարության պայքար մղող աֆղան կանանց անկախ սոցիալական և քաղաքական կազմակերպություն: Որոշ ժամանակ անց ասոցիացիան մասամբ տեղափոխվել է Պակիստան և այսօր իր գործունեությունն իրականացնում է հիմնականում ի պաշտպանություն աֆղանացի կանանց՝ հիմնականում այնտեղից:
Հիմնադրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
RAWA-ն հիմնադրվել է մի խումբ աֆղանցի կանանց կողմից Մինա Քեշվար Քամալի ղեկավարությամբ: Արդեն 21 տարեկան հասակում ակտիվիստը դրել է Աֆղանստանում կանանց կրթությամբ զբաղվող Ասոցիացիայի գործունեության հիմքերը:1979 թվականին Քամալը արշավ է սկսել Աֆղանստանի խորհրդային միջամտության և Աֆղանստանի Ժողովրդավարական Հանրապետության: 1981 թվականին Մինան սկսել է երկու լեզուներով լույս տեսած Payam-e-Zan ("կնոջ ձայնը") ամսագրի թողարկումը: Նույն թվականին նա մասնակցել է Ֆրանսիայում Սոցիալիստական կուսակցության համագումարին: Մինայի շնորհիվ փախստական երեխաների համար նախատեսված դպրոցները, հիվանդանոցները և փախստական կանանց արհեստագործական կենտրոնները սկսեցին աշխատել Պակիստանում: Քամալի գործունեությունն ու տեսակետները, դրա բաց ընդդիմությունը կառավարությանը և ֆունդամենտալիստներին հանգեցրին ակտիվիստի քաղաքական սպանությանը 1987 թվականի փետրվարի 4-ին:
RAWA-ն 90-ականներին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
90-ականներին Պակիստանում RAWA-ի ջանքերի մեծ մասը կենտրոնացած էր սեմինարների, մամուլի ասուլիսների և դրամահավաքի վրա: Ասոցիացիան հիմնել է Պակիստանում և Աֆղանստանում գաղտնի դպրոցներ, մանկատներ, բուժքույրական կուրսեր, արհեստ կենտրոններ կանանց և երեխաների համար Պակիստանում: RAWA-ի ակտիվիստները գաղտնի կերպով նկարահանել են Շարիաթի պահակության կողմից Աֆղանստանի փողոցներում կանանց ծեծի և մահապատիժների դեպքերը: RAWA-ի գործունեությունն արգելվել է ինչպես Թալիբանի, այնպես էլ Հյուսիսային դաշինքի կողմից[2]:
RAWA-ն 2001 թվականի ԱՄՆ ներխուժումից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
RAWA-ն ակտիվորեն քննադատում է 2001 թվականին ՆԱՏՕ-ի կողմից սանձազերծված պատերազմը Աֆղանստանում քաղաքացիական բնակչության շրջանում զոհերի բարձր ցուցանիշների համար: Կազմակերպությունը դատի է տվել ԱՄՆ կառավարությանը՝ պատերազմի ընթացքում Աֆղանստանում տարածված քարոզչական թերթիկներում ապօրինի օգտագործման չորս լուսանկարներ RAWA կայքից [3]:
ԱՄՆ-ի և Հյուսիսային դաշինքի բանակների կողմից Թալիբանի կառավարության պարտությունից հետո RAWA-ն հրապարակավ հայտարարել է, որ ֆունդամենտալիստական Հյուսիսային դաշինքը նույնքան վտանգավոր է, որքան թալիբները: Ասոցիացիան պնդում է, որ երկրի նախագահ Համիդ Քարզայի կառավարությունը աջակցություն չի գտնում Աֆղանստանում, իսկ ֆունդամենտալիստները նպաստում են կանանց նկատմամբ խտրական վերաբերմունքի մասին օրենքներին, ինչպես դա անում էին թալիբների օրոք: Դա Իսմայիլ Խանն էր, որը ստեղծել է Շարիաթի գվարդիան ինչը կանանց ստիպում է պահպանել հագուստի և վարքի խիստ կանոններ [4] [5]:
RAWA-ն այսօր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
RAWA-ն միջոցներ է հավաքում հիվանդանոցներին, դպրոցներին և մանկատներին աջակցելու համար և շարունակում է իրականացնել բազմաթիվ ծրագրեր Պակիստանում և Աֆղանստանում, ներառյալ CharityHelp.org-ի հետ համատեղ նախագիծը՝ որբներին օգնելու համար:
Ոչ այնքան վաղուց, Ասոցիացիան վերսկսել է իր գործունեությունը Աֆղանստանում և այնտեղ անցկացրել է մի շարք միջոցառումներ: Քաբուլում RAWA-ի ակտիվիստները նշել են կանանց միջազգային օրը 2006, 2007 և 2008 թվականներին:
2006 թվականի RAWA-ի ակտիվիստը առաջին անգամ (հնարավոր է՝ կազմակերպության ողջ պատմության ընթացքում) խոսել է աֆղանական հեռուստատեսության կլոր սեղանի շուրջ՝ TOLO հեռուստաընկերության եթերում: Իսլամական ֆունդամենտալիստների ներկայացուցչի հետ բանավեճում նա նրանց առաջնորդներին անվանել է «պատերազմի հանցագործներ, որոնք պատասխանատու են այսօրվա Աֆղանստանի ողբերգական իրավիճակի համար»: TOLO հեռուստաընկերությունը գրաքննության է ենթարկել ձայնագրության բոլոր հատվածները, որտեղ նշված են հատուկ անուններ:
Հոկտեմբերի 7-ին Աֆղանստանի Կանանց առաքելությունը (Afghan Women’s Mission) կազմակերպել էր բարեգործական միջոցառում`ի աջակցություն RAWA-ի Լոս Անջելեսում [6]: Միջոցառման գլխավոր հյուրն է եղել Եվա Էնսլերը, իսկ ելույթ ունեցողների թվում են եղել Սոնալի Կոլխատկարը և Զոյան:
«Զոյա»-ն RAWA միջազգային կոմիտեի ակտիվիստուհու կեղծանունն է, ով եղել է բազմաթիվ երկրներում, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում, Իսպանիայում և Գերմանիայում: 2003 թվականին նա միջազգային ճանաչում է ձեռք բերել շնորհիվ իր ինքնակենսագրականության՝ «Զոյայի պատմությունը. աֆղանուհու պայքարը հանուն ազատության » (Zoya’s Story — An Afghan Woman’s Battle for Freedom):
2009 թվականին RAWA-ն և կանանց իրավունքների պաշտպանության մյուս կազմակերպությունները խստորեն դատապարտել են շիաների ընտանեկան օրենսգիրքը, որը օրինականացնում է ամուսնական բռնաբարությունը ՝ երեխաների ամուսնության հետ միասին և ամուսնացած կանանց մաքրության (մեկուսացման) պրակտիկան Հյուսիսային Աֆղանստանում շիա մահմեդականների համար: Կոդն հաստատեց Աֆղանստանի նախագահ Համիդ Քարզայը, ով այս ճանապարհով ձգտում էր ձեռք բերել այս տարածաշրջանի բնակչության և հարևան Իրանի Իսլամական Հանրապետության բնակչության աջակցությունը, որը նույնպես հիմնականում բնակեցված է շիաներով: Ի թիվս այլ բաների, օրենսգիրքը օրենսդրորեն սահմանում էր կանանց նկատմամբ խտրական վերաբերմունք ժառանգության և ամուսնալուծությունների վերաբերյալ [[Կատեգորիա:1977 հիմնադրված կազմակերպություններ]] [[Կատեգորիա:Կանանց իրավունքներ]] [[Կատեգորիա:Բռնություն կանանց նկատմամբ]] [[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Վիքիտվյալների արժեքների վերաձևակերպմամբ հոդվածներ]]
- ↑ «RAWA testimony to the Congressional Human Rights Caucus Briefing». U.S. Congressional Human Rights Caucus. 2001-12-18. Արխիվացված է օրիգինալից 2005-01-24-ին. Վերցված է 2011-06-12-ին.
- ↑ «The Taliban show their fangs to RAWA». Excerpts from Wahdat daily, published in Peshawar (April 30,1998). RAWA. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-11-ին. Վերցված է 2010-12-07-ին.
- ↑ «RAWA to sue US authorities - Bureau Report». RAWA. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-11-ին. Վերցված է 2010-12-07-ին.
- ↑ «Human Rights Watch homepage». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-11-ին. Վերցված է 2010-12-07-ին.
- ↑ «RAWA news homepage». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-11-ին. Վերցված է 2010-12-07-ին.
- ↑ «The Afghan Women's Mission». - AWM News. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-11-ին. Վերցված է 2011-06-12-ին.