Ղաուրմա

Ղաուրմա
Գյուղ
	Ղաուրմա
	վրաց.՝ ყაურმა
Երկիր	Վրաստան
Մխարե	Սամցխե-Ջավախք
Մունիցիպալիտետ	Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետ
Պաշտոնական լեզու	վրացերեն
Բնակչություն	302 մարդ (2014)
Ազգային կազմ	Հայեր 99,7 %
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4

Ղաուրմա (վրաց.՝ ყაურმა), գյուղ Վրաստանի Սամցխե-Ջավախեթի մարզի Նինոծմինդայի մունիցիպալիտետում։

Տեղադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը գտնվում է Ախալքալաքից ուղիղ գծով 11 կմ հարավ-արևելք, շրջկենտրոն Նինոծմինդաից 6,5 կմ հյուսիս, Փարվանա գետի երկու ափերին, ծովի մակարդակից 1835-1860 մ բարձրության վրա։ Հին թաղը գետի աջ կողմում է։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդամենը 3 տուն բնակիչ ունեցող 12.000 ակչե հարկվող գյուղը 1595 թվականին հիշվում է Ղաուրմեք անվանաձևով։ Հայտնի է նաև, որ բնակչության բռնի մահմեդականացումից հետո` 1705-1706 թվականներին` տանուտեր Մուստաֆայի օրոք, Ղաուրմայից հարկվել է 7,000 ակչե։

1880-ական թվականներին գյուղի կալվածատերն էր Մանուկ Բայբուրդցյանցը։

Երկրորդ աշխարհամարտին Ղաուրմայից մասնակցել են 76 հոգի, նրանցից 38-ը չեն վերադարձել։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուշագրավ է, որ ղաուրմացիների նախնիները սերում էին ոչ թե Կարոն գավառից, այլ, ինչպես վկայում են տեղացիները, կարսի Գյարք գյուղից։

Բնակավայրի բնակչությունը ըստ տարեթվերի
Տարեթիվ	տուն	արական	իգական	ընդհանուր
1853	-	42	35	77
1863	-	72	58	130
1873	-	91	79	170
1883	-	122	100	222
1893	-	165	123	288
1902	-	215	146	361
1916	-	251	216	467
1918	64	257	245	502
1921	-	170	160	330
1926	68	-	-	382
1975	146	-	-	797
1987	122	-	-	586
1988	143	-	-	780

Սբ. Աստվածածին եկեղեցի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եկեղեցին գտնվում է գյուղամիջում։ Ի սկզբանե եղել է հունածես և, ըստ ամենայնի, 12-ից 13-րդ դարերի կառույց է^[2], բայց 1850-ական թվականներին օծվել է հայոց եկեղեցու ծեսով, Սբ. Աստվածածին անվամբ և սկսել գործել իբրև ծխական եկեղեցի։

Համակ սրբատաշ քարից միանավ շինություն է (արտաքին չափերն են՝ 9,05 x 5,42 մ), որի միակ մուտքը բացված է հարավային ճակատից։ Հյուսիսային պատի մեջ պահպանվում է մկրտարանի ավազանը։ Եկեղեցու արտաքին հարդարանքից առաձնապես ուշագրավ են լուսամուտների քանդակազարդ շրջանակները։ Որմերին պահպանվել են վրաց մեսրոպատառ արձանգրություններ։

Կամուրջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղի երկու թաղերն իրար միացած է Փարվանա գետի վրա ձգված ԺԸ-ԺԹ դարերով թվագրվող հնգաթռիչք կամուրջի միջոցով^[3]։ Ըստ Ն. Բերձենիշվիլու վկայությունը, մինչև 1893 թվականին կամրջի ճակատին ագուցված է եղել վրացերեն շինարարական արձանագրությամբ մի քար, որն իբր հուշարձանի նորոգման ժամանակ փոխարինվել է հայերենով։ Վերջինս 1933 թվականից նույնպես տեղում չի եղել։

Գյուղի շրջակայքում եղել է հին բնակավայր, որը թվագրվում է վաղ միջնադարին և որի գոյության մասին վկայում է գյուղին հարակից բերդասարում գտնվող հնադարյան համանուն բերդը։ Բերդի մասին մի շարք ավանդապատումներ և վարկածներ կան։ Վարկածներից մեկի համաձայն այն կիկլոպյան ամրոց է։ Բերդն ունի նաև ստորգետնյա ճանապարհ։