Հեռուստախանութ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Télé Shopping ծրագրի լոգոն TF1-ում 2012 թվականին

Հեռուստախանութ (հեռուստատեսային խանութ, «խանութ բազմոցի վրա»), հեռուստատեսության միջոցով ապրանքների գովազդի տարբերակ, որը թույլ է տալիս ապրանքներ գնել հեռավար վճարման միջոցով, ապրանքի ցուցադրությունը կատարվում է առանց մանրածախ օբյեկտի կամ դրանից դուրս։ Հեռուստատեսային խանութներն առաջարկում են պատվիրել և գնել գովազդվող ապրանքը անմիջապես դրա գովազդի հեռարձակման պահին։ Դիտողին ցուցադրվում են սպառողական տարբեր հատվածների ապրանքներ՝ տանը հեռահար գնումներ կատարելու հնարավորությամբ։ Հեռուստատեսային խանութում շոուի վարողը ցույց է տալիս ապրանքը, ինչպես օգտագործել այն, խոսում է առավելությունների, հիմնական հատկանիշների և ունակությունների, հատկությունների, դրանց արժեքի մասին և առաջարկում է հավաքել վաճառողի հեռախոսահամարը։ Հեռուստախանութներ առկա է գրեթե բոլոր վճարովի հեռուստաալիքներում։ Հեռուստատեսային գնումների հաղորդավարները հեռուստադիտողներին ներկայացնում են ապրանքներ՝ առաջարկելով պատվիրել և գնել գովազդվող ապրանքը անմիջապես դրա գովազդի հեռարձակման պահին։ Գնորդը գնում է ապրանք կամ ծառայություն հեռախոսով կամ համացանցի միջոցով։

Աշխարհում տան և բիզնեսի համար բազմաալիքային գնումների արդյունաբերության շահերը ներկայացնում է ERA Global ոչ առևտրային ասոցիացիան[1]։

Փորձագետների կարծիքով՝ հեռուստատեսային խանութներում ամենատարածված ապրանքները կանանց համար նախատեսված ապրանքներն են և երաժշտական հավաքածուները[2]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպական աուդիովիզուալ աստղադիտարանի և Լիեժի համալսարանի աշխատակից, Եվրոպայի խորհրդի անդամ, մշակութային, մեդիա և վիզուալ մեդիայի ոլորտի փորձագետ Անդրե Լանգեն[3][4] իր կայքում կատարել է հրապարակում առաջին անգամ հեռուստատեսային լրատվամիջոցներով վաճառքի հնարավորության մասին՝ 1934 թվականին[5]։

Մայքլ Օլդրիչ, 2010 թվական

Մեծ Բրիտանիայում վարկած կա, որ 1979 թվականին հեռուստատեսային խանութի «հայրը» եղել է անգլիացի ձեռնարկատեր Մայքլ Օլդրիչը, որը հորինել է ապրանքներ վաճառելու միջոց՝ միացնելով հեռուստատեսային մալուխը և հեռախոսագիծը։ Ժամանակի ընթացքում այս մեթոդը վերածվել է հեռուստախանութների և առցանց խանութների կամ հեռուստատեսության միջոցով առևտրի[6]։

1980 թվականին Օլդրիչի տեխնիկան հայտնի է դարձել որպես էլեկտրոնային առևտրի նախակարապետ «Տելեպյուտեր» (Teleputer) անունով և տարածվել է կորպորատիվ ցանցերի տեսքով։ Համակարգը գործել է եվրոպական մի շարք երկրներում՝ ԱՄՆ-ում, Ավստրալիայում, Կանադայում և ԽՍՀՄ-ում 1980-ականների կեսերին։ Համացանցի տարածմամբ այն ձեռք է բերել տնտեսական կենսունակություն և զգալիորեն ընդլայնել վաճառքի աշխարհագրությունը[7]։

1984 թվականին Գեյթսհեդում իրագործվել է հեռուստատեսային վաճառքի գաղափարը։ Գեյթսհեդի առևտրային տեղեկատվական համակարգը հիմնականում նախաձեռնել է պրոֆեսոր Ռոս Դեյվիսը, որը մասնագիտացել է շրջակա տարածքներում մանրածախ առևտրի աշխարհագրության մեջ։ Առաջին հաճախորդը, որը 1984 թվականին հեռուստացույցով տնից մթերք է պատվիրել եղել է Ջեյն Սնոուբոլը, այս դրվագը մտել է հեռուստատեսության պատմության մեջ։ Ավելի ուշ Նյուքասլի համալսարանը հիմնադրել է Օքսֆորդի մանրածախ կառավարման ինստիտուտը՝ Թեմփլտոնում (Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ) (OXIRM - Oxford Institute of Retail Management): 2008 թվականին Մեծ Բրիտանիայի շուկայում տնից կատարված առցանց գնումների վաճառքը կազմել է ավելի քան 50 միլիարդ ֆունտ ստերլինգ, որից 2,6-ից մինչև 3,9 միլիարդ ֆունտ ստերլինգը ծախսվել է մթերային ապրանքների վրա[8]։

Գովազդը և մարքեթինգը Միացյալ Նահանգներում զարգացել են 1950-ականներից սկսած՝ հեռահաղորդակցության նոր տեխնոլոգիաների ի հայտ գալուց հետո։ Ամենահաջողը Ռոն Պոպեյլի պատմությունն է եղել, որը 1950-ականների կեսերին ապրանքներ է գովազդել Չիկագոյի սուպերմարկետներում և առաջինն է եղել, որն առաջարկել է հեռուստատեսային գովազդ երկու րոպեանոց տեսանյութում՝ նշելով խանութի հասցեն։ QVC-ի նախկին հաղորդավար Սթիվ Բրայանտը նրան անվանել է «ուղիղ արձագանքման հեռուստատեսային բիզնեսի գյուտարար»[9]։ Ռոնի ծրագրի նախորդ տարբերակը եղել է ռադիոալիք, որը վաճառել է ապրանքներ և ի վերջո հաղորդումը դարձրել սովորական շոու։ 1981 թվականին շոուն ցուցադրվել է հեռուստատեսությամբ, այնուհետև վերածվել հեռուստատեսային գնումների ալիքի՝ Home Shopping Network[10]։

1984 թվականին ԱՄՆ Հաղորդակցության դաշնային հանձնաժողովը թույլտվություն է տվել հեռարձակել 120 վայրկյանից երկար գովազդային հոլովակներ։ Դա պայմանավորված է եղել Ռոնալդ Ռեյգանի հեռուստատեսային արդյունաբերության ապակարգավորման քաղաքականությամբ[11], երբ կաբելային հեռուստաալիքները նոր են սկսել իրենց տեղը գրավել ամերիկյան մեդիա ցանցում և դա  տեղական մասշտաբով հսկայական ներուժ է բացել հեռուստատեսության զարգացման համար։ Սկզբնական հաջողությունը հրահրել է հարյուրավոր նոր հեռարձակման կայանների առաջացումը, որոնք հեռարձակել են տարբեր հեռուստատեսային շոուներ տեղական և դաշնային մակարդակներում։ Ամերիկացի հայտնի կրոնական գործիչներն ու հայտնիները դարձել են երիտասարդ հեռուստաալիքների դեմքերը։ Կաբելային հեռուստատեսության արդյունաբերության «պայթյունը» հետագայում երկու խնդիր է առաջացրել՝ շատ երիտասարդ ալիքներ սկսել են ընդհատակ անցնել, քանի որ գովազդը շահույթ չի բերել նրանց և նույնիսկ չի ծածկել ծախսերը, իսկ գիշերային և առավոտյան հեռարձակման ժամերը միայն կորուստներ են բերել։  Դրանից հետո հեռուստաշոփինգի արդյունաբերությունը սկսել է ունենալ իր գերաստղերը։ Նրանցից մեկը Ջեյն Ֆոնդան է եղել, որը կարողացել է համադրել հեռուստաաստղի կերպարը ֆիթնեսը խթանող տեսանյութի հետ։ Նրա մասնակցությամբ բազմաթիվ տեսանյութեր, որոնք հայտնի են ամերիկացի հեռուստադիտողների շրջանում, թարգմանվել են հարավամերիկյան և եվրոպական հանդիսատեսի համար, որտեղ նրանց հաջողվել է ձեռք բերել ոչ պակաս ժողովրդականություն, քան ԱՄՆ-ում։

Հեռուստադիտողներին բոլոր տեսակի ապրանքներ վաճառելու շոուն Ֆրանսիա է եկել ԱՄՆ-ից։ Առաջին շոուն՝ «Օբյեկտի ամսագիրը» հայտնվել է 1987 թվականի աշնանը TF1 ալիքով և ի սկզբանե առաջացրել է հեռուստադիտողների բողոքը, որոնք այն համարել են քողարկված գովազդ[12]։

ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ռուսաստանում ի հայտ են եկել հեռուստատեսային խանութներ, «հեռուստախանութներ բազմոցի վրա» և հեռուստատեսային վաճառքի այլ ձևեր՝ իրենց արևմտյան գործընկերներից ամբողջությամբ պատճենված ձևաչափով[13]։ 2019 թվականին հեռուստատեսային խանութները ճգնաժամ են ապրել և նրանցից շատերը սնանկացել են[14][15]։ Հեռուստատեսային խանութները ապրանքներ են գովազդել և վաճառել մոսկովյան «Телеэкспо» ալիքով, որը նոսրացրել է գովազդը բրազիլական և մեքսիկական հեռուստասերիալներով, ինչպես նաև համառուսական մետրային և դեցիմետրային ալիքներով (2x2[16][17], «TV Center»[18], TV-6[19][20], REN-TV[21][22], STS[23], TNT, TV-3, 7TV[24][25], DTV)[26][27]։ Առաջին հեռուստատեսային խանութը՝ «Веселкин-магазин»-ը, հայտնի է դարձել դերասան Ալեքսեյ Վեսելկինի կողմից։ Բազմաալիքային հեռահար առևտուրը Ռուսաստանում ստեղծվել է բնիկ ուկրաինացի Օլեգ Խարուկի կողմից[28]։

ԱՊՀ երկրներում «բազմոցների խանութները» սկսել են հայտնվել 90-ականների սկզբին։ Սկզբում հեռուստախանութները հայտնվել են վճարովի մետրային հեռուստաալիքներով, իսկ ավելի ուշ՝ դեցիմետրային հեռուստաալիքներով։ Հիմնականում եղել է ապրանքների արտասահմանյան գովազդի հեռարձակում։ Ֆորմատի գոյության մոդելը բացարձակապես նման է եղել ամերիկյանին` բուն տեսանյութերից մինչև ամբողջ խանութի վաճառքի կառուցվածքը։ Ժամանակի ընթացքում հեռարձակումը հարմարեցվել է հետխորհրդային շուկայի կարիքներին։ Բնօրինակ ազգային գովազդի հերոսները փոփ և կինոյի աստղեր են եղել։ Այդ ամենը դրական ազդեցություն է ունեցել հեռուստախանութի հետագա զարգացման վրա՝ հանդիսատեսը դարձել է ավելի հավատարիմ, ինչի արդյունքում սպառողների հետաքրքրությունը մեծացել է այն ապրանքների նկատմամբ, որոնք ամենից հաճախ անհնար էր գնել սովորական խանութներից։

Հեռուստախանութների համաշխարհային շուկան համաձայն Dataintelo-ի զեկույցի, որը ստանդարտներ է սահմանել շուկայի հետազոտության ոլորտում[29]՝ 2021 թվականի վերջի դրությամբ ընդգրկում է գրեթե ողջ աշխարհը՝ Միացյալ Նահանգները, Եվրոպան, Չինաստանը, Ճապոնիան, Հարավարևելյան Ասիան, Հնդկաստանը, ինչպես նաև Կենտրոնական և Հարավային Ամերիկաները[10]։

Շուկայական վերջին միտումները, շուկայի փոփոխվող դինամիկան և 2019 թվականի համաշխարհային տնտեսական անկումը՝ կապված COVID-19 համավարակի հետ չեն խանգարել հեռուստատեսային վաճառքի աճին, որը 2019 թվականին կազմել է մինչև 1,2%։ Համաշխարհային հեռուստախանութի շուկայի չափը 2019 թվականին կազմել է 44310 միլիոն ԱՄՆ դոլար և ակնկալվում է, որ մինչև 2026 թվականի վերջը կհասնի 48550 միլիոն ԱՄՆ դոլարի՝ 2021-2026 թվականների ընթացքում աճելով 1,3%-ով[30]։

Շուկայի զարգացմամբ հեռուստախանութը սկսել էավելի կազմակերպված կերպով վաճառել ապրանքներ՝ զբաղեցնելով իր յուրաքանչյուր հատվածը՝

  • ըստ տեսակի՝ հեռուստատեսություն, ինտերնետ և կապի այլ միջոցներ,
  • ըստ առևտրի առարկայի՝ կենցաղային ապրանքներ ըստ կիրառման, սննդի և առողջության հավելումներ, կոսմետիկա և մաշկի խնամք, սպառողական էլեկտրոնիկա, ծառայություններ, հագուստ և աքսեսուարներ, զարդեր և այլ ապրանքներ։

ԱՄՆ-ում շուրջ երկու տասնյակ առցանց հիպերմարկետներ կայուն են մնացել և նոր ընկերությունները չեն կարողացել դրական արդյունքների հասնել այս շուկայում։ Ռուսական հեռուստատեսությամբ ութ հեռախանութները հեռահար վաճառքի բավականին հզոր միջոցներ են[31]։

Օրենսդրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատվերների առաքում Ֆիլիպիններով

Ռուսաստանում օրենքը սահմանում է ժամկետ, որի ընթացքում հեռուստատեսային հաղորդումը կարող է գովազդել որոշակի ապրանք՝ ժամում ոչ ավելի, քան 9 րոպե (2006 թվականի մարտի 13-ի թիվ 38-FZ «Գովազդի մասին»)։ Ցանկացած տեսակի գովազդ («Վազող տող», հովանավորչական գովազդ, հեռուստատեսային գնումներ և գովազդի այլ եղանակներ) չի կարող գերազանցել օրենքով սահմանված ժամանակի ընդհանուր տևողությունը՝ ժամում հեռարձակման ժամանակի տասնհինգ տոկոսը։ Ռուսաստանի Դաշնային հակամենաշնորհային ծառայությունը հրաման է արձակել անհամապատասխան գովազդային հեռուստատեսային ծրագրերի դիստրիբյուտորներին գովազդի տարածումը դադարեցնելու վերաբերյալ (օրինակ՝ ЗАО «ТВ Дарьял» и ЗАО «Новый канал», հեռուստատեսային խանութները Դոմաշնի և Պերեց ալիքներով)։ Հեռուստատեսային խանութները չեն կարող ընդհատել հեռուստահաղորդումները, քանի որ գովազդը պետք է տեղադրվի բացառապես նրանց[32] և մյուսների միջև ընդմիջումների ժամանակ)[33]։

Բելառուսիայի Հանրապետությունում հեռուստախանութի գործունեությունը կարգավորվում է «Գովազդի մասին օրենքով», որի համաձայն օտարերկրյա ընկերությունները կարող են գովազդել բելառուսական ապրանքներն ու ծառայությունները։ Փոստով (թղթային և էլեկտրոնային ձևով) գովազդ ուղարկելը, ինչպես նաև հեռահաղորդակցության միջոցով ուղարկված գովազդային առաջարկները Ռուսաստանի նման կարող են ուղարկվել միայն բաժանորդի կամ հասցեատիրոջ համաձայնությամբ, իսկ համաձայնությունը ձևակերպվում է առանձին հայտարարությամբ և չի կարող ներառված լինել մեկ այլ փաստաթղթի տեքստում[34]։

ԱՄՆ-ում հեռուստախանութի գործունեությունը կարգավորվում է բազմաթիվ կանոններով, սահմանվում է որպես «ուղիղ վաճառք» և ենթակա է «Սպառողների պաշտպանության ակտի»[35]։

Մեծ Բրիտանիայում հեռուստախանութի գործունեությունը կարգավորվում է կառավարության լիազորություններով վերապահված գործակալության կողմից՝ Office of Communications[36]։

Իսպանիայում հեռուստատեսային գովազդը՝ ներառյալ հեռուստախանութը հիմնականում տարածվում է կաբելային հեռուստատեսության միջոցով։ Տեղեկատվական գովազդը տեղադրվում է հեռուստատեսության դիտման ամենաակտիվ ժամանակից հետո, սովորաբար երեկոյան կամ գիշերը, առևտրային հեռարձակողների հիմնական ժամերին[37]։

1989 թվականին Եվրամիությունն ընդունել է «Հեռուստատեսություն առանց սահմանների» դիրեկտիվը, որի թարմացված տարբերակը թողարկվել է 2008 թվականին «Աուդիովիզուալ մեդիա ծառայությունների մասին» վերնագրով և սահմանել նվազագույն չափորոշիչներ ԵՄ երկրներում տեսալսողական մեդիա ծառայությունների կարգավորման համար։ Հրահանգի համաձայն՝ Եվրամիությունում հեռուստաշոփինգի գովազդը չպետք է տևի 12 րոպեից ավելի և մեկ ժամվա ընթացքում զբաղեցնի ժամանակի 20%-ից ոչ ավելին։

Վաճառքի առանձնահատկությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցեյլոնի առաջին օնլայն-խանութը

Ապրանքների առանձնահատկությունները որոշվում են հեռուստատեսային հեռարձակմամբ։ Արտադրողներն իրենց արտադրանքը հեռախանութին են տրամադրում առավելությունների ամբողջական նկարագրությամբ, թեստի արդյունքների նկարագրությամբ, թիրախային լսարանի մեկնաբանություններով, փաստաթղթերով, վկայականով, գովազդային տեսանյութով (եթե առկա է), շուկայում գների վերլուծությամբ՝ նշելով ցանկալի գինը։ Նախապայմանը ապրանքների սահմանափակ մատակարարումն է[31]։

Վաճառվող ապրանքի զեղչը, որը սովորաբար գործում է սահմանափակ ժամանակով, երբեմն բավականին զգալի է` մինչև 50%, ինչը մեծացնում է դրա վաճառքը։ Արտադրանքը ներկայացնելու համար հրավիրվում են հատուկ պատրաստվածություն ունեցող վաճառողներ, որոնք ունեն արտիստիկ ունակություններ, նրանք կարող են երբեմն լինել հայտնի դեմքեր։ «Երկխոսությունն» օգտագործվում է, երբ բանախոսներից մեկը խոսում է ապրանքի արժանիքների, հարմարության և առավելությունների մասին, իսկ երկրորդը աջակցում է նրան հավանության ժեստերով, արտահայտություններով և հիացմունքի դրական գնահատականներով[31]։ Որոշ ընկերություններ հրավիրում են պրոֆեսիոնալ դերասանների և պարողների[38]։

Ռուսաստանում, շատ դեպքերում, 25-ից 35 տարեկան տղամարդկանց մոտ 40%-ը և կանանց 60%-ը օգտվում են հեռուստախանութի ծառայություններից[31]։

Չնայած հեռուտսախանութների դեմ նախնական նախապաշարմունքներին՝ դրանց ձևաչափը գոյություն ունի ավելի քան 30 տարի։ Վիճակագրության համաձայն՝ 10 ամերիկացիներից 3-ը տարվա ընթացքում առնվազն մեկ անգամ գնում է կատարում հեռուստախանութից[39]։

Գնորդի համար հիմնական առավելություններն են ապրանքի բացառիկությունը և դրա ցածր արժեքը։ Կան մի շարք առավելություններ, որոնց շնորհիվ հեռավաճառքի ոլորտը դեռևս բավականին բարձր ցուցանիշներ է ցուցադրում հեռուստատեսային գովազդի այլ տեսակների շարքում[40]

  • համապարփակ ցուցադրումը թույլ է տալիս ցույց տալ արտադրանքի օբյեկտիվ առավելություններն ու թերությունները,
  • Ապրանքի օգտագործման եղանակների ներկայացումը օգնում է դիտողին կազմակերպել տեղեկացված գնումներ, ինչը հետևաբար հանգեցնում է հաճախորդների դրական արձագանքներին և վերադարձի նվազագույն դրույքաչափին
  • Կանոնավոր ակցիաները թույլ են տալիս հնարավորինս սեղմ ժամկետներում վաճառել մեծ քանակությամբ ապրանքներ գնորդի համար՝ առավել բարենպաստ գնով
  • Տրամադրված ապրանքի երաշխիքը և վերադարձի հնարավորությունը գնորդին հնարավորություն են տալիս առավելագույնս տեղեկացված լինել գնման որոշման վերաբերյալ

Կատարվում են հեռուստախանութների շուկայի և սպառողների արձագանքի ուսումնասիրություններ՝ «գովազդային շոու» ձևաչափի նկատմամբ։ «Պլանավորված, թե՞ իմպուլսիվ գնումներ․ Ինչպես ստեղծել արդյունավետ գովազդային տեսահոլովակներ» աշխատության հեղինակները՝ Օքլենդի համալսարանից Թոմ Էջդին և Քվինսլենդի տեխնոլոգիական համալսարանից Բրետ Ա. Ս. Մարտինը ուսումնասիրել են խոշոր միջազգային գովազդային գործակալության վեց ապրանքների գովազդային հոլովակների հանդեպ 878 գնորդների պահվածքը և պարզել, որ գնորդները նույն արձագանքն են ունեցել՝ գովազդային ցուցադրություն դիտելիս, ինչպես և նախքան պլանավորված գնումներ կատարելը։ Նրանք նաև ուսումնասիրել են գովազդային շոուի բովանդակության ազդեցությունը սպառողի վրա։ Գնումների ամենաարդյունավետ դրդապատճառներն են փորձագետների մեկնաբանությունները, ակնարկները և առաջարկվող ապրանքի ցուցադրությունները[41][42]։

Հեռուստատեսային խանութների շահութաբերությունը մեծապես ապահովված է որոշ հեռուստադիտողների դյուրահավատությամբ, ինչպես նաև շոու վարողների կողմից բանավոր մանիպուլյացիայի մեթոդների ակտիվ կիրառմամբ։ Շատ դեպքերում վաճառողները ուռճացնում են պայմանական խնդրի նշանակությունը, որը պոտենցիալ գնորդը կարող է լուծել առաջարկվող ապրանքի օգնությամբ՝ հատկապես, եթե խնդրի առարկա իրավիճակը վերաբերում է առօրյա և տնտեսական խնդիրներին։ Սա հաստատելու համար հեռուստաշոուն հեռարձակում է տեսահոլովակ, որտեղ առաջարկվող ապրանքի անհրաժեշտությունը ցուցադրվում է չափազանցված ձևով (օրինակ՝ այն պատկերում է որոշ առօրյա խնդիրների լուծման որոշ դժվարություններ, որոնք առկա էին մինչև ապրանքը գնելը, արտիստները ցույց են տալիս, թե ինչ աստիճանի անհարմար կլիներ նրանց կյանքը առանց դրա)[28]։

Ազդեցիկ ապրանքանիշերը՝ Apple[43], Microsoft, Thermos-Grill[44] օգտագործել են գովազդային շոուներ՝ գնորդի հետ ավելի սերտ կապ ստեղծելու և ապրանքի խորը պատմությունը հաղորդելու համար։ Բրենդերը որդեգրում են ավանդական գովազդային շոուների «ժպտացող» ատրիբուտներից խուսափելու ռազմավարություն՝ արտադրանքի, ապրանքանիշի և սպառողի մասին ավելի բարենպաստ տպավորություն ստեղծելու համար։ Apple-ը աստիճանաբար դադարեցրել է գովազդային շոուների օգտագործումը 1997 թվականին, երբ Սթիվ Ջոբսը վերադարձել է ղեկավարելու ընկերությունը։

Հեռարձակման ֆորմատ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեդիա բովանդակություն ստեղծելիս հեռուստատեսային խանութները կենտրոնանում են հեռուստադիտողների շրջանում հայտնի հեռուստատեսային ձևաչափերի վրա։ Պատրաստի արտադրանքը կարող է դասվել ժամանցի, տեղեկատվական, էմոցիոնաներով լի և երբեմն բոլոր հատկանիշների համակցմամբ։ Իր գոյության պատմության ընթացքում հեռուստատեսային գնումները յուրացրել են բազմաթիվ հեռարձակման ձևաչափեր՝ առավելագույն լսարանի արձագանքման և վաճառքը մեծացնելու համար՝ այս հեռուստատեսային ժանրի զարգացման տարբեր դարաշրջաններում ստեղծողները իրենց գաղափարներն իրականացրել են հեռուստատեսային աճուրդների[45] և «տնային շոփինգ» շոուի տեսքով»։

ԱԱյս ձևաչափերը ժամանակի ընթացքում ապացուցել են, որ անարդյունավետ են և այդպիսով ճանապարհ են հարթել հեռուստադիտողների համար ավելի ծանոթ հեռուստատեսային գնումների համար, ինչպիսիք են թոք-շոուները կամ ցուցադրական շոուները։ Ներկայումս հեռուստատեսային գնումների արդյունաբերությունը օգտագործում է այնպիսի ձևաչափեր, ինչպիսիք են ցուցադրական շոուները, երկարաժամկետ պատմությունների տեսանյութերը, փաստաթղթերի շոուները, բրենդային շոուները և թոք-շոուները։ Ձևաչափերից յուրաքանչյուրը վայելում է լսարանի մեծ ժողովրդականություն և ունի ինչպես ակնհայտ առավելություններ, այնպես էլ թերություննեи[46]

Ձևաչափ Ինչի է դա նման Առավելությունները Թերություններ Ապրանքներ, որոնք արդյունավետորեն վաճառվում են այս ձևաչափով
Դեմո շոու Կարևորում է արտադրանքի կիրառումը Հեռուստադիտողին ցուցադրվում է արտադրանքի գործնական կիրառումը ժամանցային ծրագրի ձևաչափով Օգտատիրոջ ժողովրդականությունը մեծապես կախված է հաղորդավարի ունակություններից, այն արդյունավետ չէ մանրածախ ապրանքանիշերի ներդրման համար։ Կենցաղային իրեր, պարագաներ, տեխնիկա
Սյուժետային գովազդ Գեղարվեստական պատմություն, որը գրավում է զգացմունքները Բարձրորակ վիզուալ, հետաքրքիր սյուժե հեռուստադիտողի համար Վատ կատարման անկանխատեսելի ռիսկ Արդյունավետ մանրածախ ապրանքանիշերի համար, որտեղ իմիջը հաջողության ամենակարևոր բաղադրիչներից է
Վավերագրական շոու Լրատվական/վավերագրական Տեղեկատվությունը հակիրճ է, նպաստում է արտադրանքի ավելի բարձր դիրքավորմանը Ժամանակի և ֆինանսների մեծ ծախսեր արտադրության ընթացքում։ Նվազագույն ժամանցային տեղեկատվություն Բարձր գներով սեգմենտի ապրանքներ
Բրենդի ցուցադրություն Ցուցադրական ձևաչափ, որը դրդում է գնումներ կատարել հեռախոսով, առցանց կամ որոշակի ապրանքանիշի մանրածախ ցանցով Հեռախոսով գնումներ կատարելու սովոր հանդիսատեսին մանրածախ ցանցերից ապրանք ներկայացնելու հնարավորություն Վաճառքի նվազման ռիսկը, եթե ապրանքը միաժամանակ ներկայացվի հեռուստատեսությամբ և մանրածախ ցանցում։ Հաճախորդի և գովազդ արտադրողի միջև կարող են լինել հակասություններ՝ կապված ապրանքի ներկայացման հետ Մանրածախ ցանցի համար նոր ապրանքի թողարկում կամ գոյություն ունեցողների բաշխման ալիքի ընդլայնում։ Օգտագործվում է խոշոր մանրածախ ցանցերի կողմից
Թոք շոու Հանդիսատեսը խոսում է կոնկրետ ապրանքի կամ ծառայության մասին Ցածր բյուջե Հեռուստադիտողների հետաքրքրությունը պահպանելու համար սյուժետային բոլոր քայլերը պետք է պլանավորվեն բարձր պրոֆեսիոնալիզմով Անպատրաստ հեռուստադիտողների համար անձնական փոփոխությունների և բիզնես սխեմաների կատարման հնարավորությամբ ապրանքներ

Քննադատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լրատվական տարածքում իրերի մասին գիտելիքները ձևավորվում են հեռուստատեսային գովազդով և այս տեսանկյունից «ոչ այնքան «իրեր»» են առարկայական  իմաստով, որքան դրանց մասին մեր պատկերացումների պրոյեկցիաները»։ Հեռուստատեսային խանութում մեդիա իրականությունը համեմատած լրատվական լրագրության հետ՝ ցույց է տալիս գովազդային տեղեկատվության ավելի մեծ կենտրոնացում արտաքին միջավայրի վրա՝ այն ստեղծվում է հեռուստադիտողներին ուղղված կոչի հիման վրա, առօրյա կյանքի տեսարաններ ցուցադրելու, առօրյա խնդիրների ցուցադրման և առօրյայի խնդրահարույց իրավիճակներ վրա, ինչը բնորոշ է հեռուստատեսային խանութի մեդիա իրականությանը[47]։

Որպես կանոն՝ վաճառքի են դրվում ապրանքներ, որոնք նման են այլ խանութներում ներկայացված ապրանքներին, բայց հեռախանութից բացի դրանք այլ տեղից չեն կարող գնել, ինչը բացառում է գնորդի կողմից գները համեմատելու հնարավորությունը և հնարավորություն է տալիս բարձրացնել ապրանքային նշանը երբեմն մինչև հարյուր տոկոսի[31]։ Հաճախ հեռուստախանութում ցածրորակ կամ սովորական ապրանքներ են վաճառում ուռճացված գնով[48]։ Հեռուստատեսային գնումների կայքերը հաճախ տրամադրում են ապրանքների ոչ ճշգրիտ նկարագրություններ, օգտագործում են մեծ քանակությամբ ապակողմնորոշիչ գովազդ[38] և գովազդում են միջին որակի ապրանքներ և սովորական առօրյա ապրանքներ՝ որպես «աշխարհի ութերորդ հրաշալիք»[28]։

Գովազդի միջոցով հեռուստախանութում ձևավորվում է սուբյեկտիվ բարեկեցության պատկեր, կիրառվում են համոզելու արդյունավետ մեթոդներ, իսկ իմպուլսային գնումների միտումը օգտագործվում է շատ երիտասարդ և տարեց մարդկանց մոտ[49]։

Կանխատեսումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաշխարհային հեռավաճառքի շուկայի չափը կանխատեսվում է, որ մինչև 2027 թվականը կհասնի 49,180 միլիոն ԱՄՆ դոլարի՝ 2020 թվականին 44,930 միլիոն ԱՄՆ դոլարի դիմաց, 2021-2027 թվականներին միջտարեկան աճը ավելանալու է 1,3%-ով[50]։

Վերջին երեք տարիների ընթացքում ԱՄՆ հեռուստատեսային ցանցերում վաճառքները նվազել են, համացանցը մեծ ազդեցություն է ունեցել ընդհանուր առևտրի և հեռուստատեսային հեռարձակումների վրա, իսկ տնտեսական և քաղաքական անորոշությունը  ազդել է սպառողների վստահության վրա։ Խանութներն ավելի ու ավելի են օգտվում առցանց վաճառքից, հիմնականում ինտերնետի միջոցով, ընդ որում վաճառքի մեծ մասը ստացվում է բջջային հեռախոսների պատվերներից։ Մանրածախ առևտրի, լրատվամիջոցների և ինտերնետային ընկերությունների կորպորատիվ միաձուլումների միտումը հուշում է, որ տնային գնումների ապագա նորարարությունները կենտրոնացած կլինեն «տեղեկատվական սարքի»՝ հեռուստատեսության և ինտերնետի միության վրա[51][52]։

2017 թվականին QVC-ի (Qurate Retail Group) առցանց վաճառքներն ԱՄՆ-ում կազմել են 59 տոկոս, իսկ 2018 թվականին դրանք աճել են մինչև 62 տոկոսի։ Գնումների 66 տոկոսը կատարվել է բջջային հավելվածի միջոցով[53]։

Հետազոտողների կարծիքով (Lippincot ստեղծագործական գործակալության աշխատակից Դեյվիդ Ռ. Մայերը և Oliver Wyman խորհրդատվական ընկերության գործընկեր և համաղեկավար Նիք Հարիսոնը) համաշխարհային առևտրի շուկայում նոր հեղափոխական փոփոխություններ տեղի կունենան ձայնային օգնականների օգտագործման հետ՝ Alexa և Siri, որոնք օգտագործում են արտադրանքի բնութագրերը համեմատելու և առաջարկություններ ստեղծելու ալգորիթմներ։ Սպառողները ավելի ու ավելի են օգտագործում դրանք համացանցում ամենօրյա ապրանքներ որոնելու համար՝ սկսած ամենապարզ ապրանքներից, օրինակ՝ «ամենաէժան ալյուրի պարկը» մինչև բարդը, օրինակ՝ «ամենակայուն մարտկոցը», թվային սարքավորումները և այլն[54]։

Մասսայական մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Գ/ֆ. «Սուրբը» (1998)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «The Electronic Retailing Association». era-global.org (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  2. McCrea, Bridget. «Are Infomercials Dead Infographic» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  3. «André LANGE». andrelangemedart.academia (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  4. «André Lange». scholar.google.se (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  5. «"La télévision permet d'acheter à distance", Le Monde illustré, 17 novembre 1934». André Lange (ֆրանսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  6. «Michael Aldrich Invents Online Shopping». HistoryofInformation.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  7. Анна Старкова. «История e-commerce». turumburum.ua (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  8. {{{վերնագիր}}}. — ISSN 1058-6180. Արխիվացված է 17 Նոյեմբերի 2021 սկզբնաղբյուրից:
  9. Daniel Victor. «Ron Popeil, Inventor and Ubiquitous Infomercial Pitchman, Dies at 86». Times (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  10. 10,0 10,1 «Global Teleshopping Market by Type». dataintelo.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  11. «Телеиндустрия». kartaslov.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  12. «Is teleshopping becoming trendy?». Limited Times (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  13. Леонид Коник. «С экрана - в дом». ComNews (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  14. Валерия Лебедева. «Россияне перестают покупать вещи в телемагазинах». fontanka.ru (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  15. «Магазины на топчане». Коммерсантъ (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  16. {{{վերնագիր}}}. — «Компания „2х2“, занимающая на третьем канале самый большой отрезок времени — это обычный, средней руки коммерческий продукт, где львиную часть эфира занимают сериалы (по пять в день), мультики, попса и, разумеется, шопы. На диване»
  17. «Менеджмент «Проф-медиа» приступил к разработке стратегии развития холдинга». Федеральное агентство по печати и массовым коммуникациям. 2007 թ․ հուլիսի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. «Эксперты отмечали слабый охват аудитории "2 х 2" из-за проблем с контентом — под брэндом когда-то известного музыкального канала вещал "магазин на диване"»
  18. «Метровый канал с провинциальной судьбой. Печальная история ТВЦ» (PDF). Культура. 2003 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  19. «Телевидение открывает магазины. Невыносимая легкость приобретения ненужных вещей». Коммерсантъ. 1995 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  20. «"Телемагазин. "Спасибо за покупку!"». ТВ-6 Волна. «Мы искренне удивимся, если Вы никогда не смотрели по телеканалу ТВ 6 программу "Телемагазин. "Спасибо за покупку!". <...> Эту замечательную программу делаем мы!»
  21. «Кто соблазняет нас на диване?». Вечерняя Москва. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  22. «В мире дециметров ценятся мозги и обаяние». Компания. 1999 թ․ մայիսի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  23. «Магазин на диване с черного хода». Аргументы и факты. 2001 թ․ սեպտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  24. «Спасибо за покупку!». Маркетолог. 2004-01. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  25. ««7ТВ» увлекся телешопингом». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  26. «Купи у нас насос - и он не подкачает! Наш корреспондент решила выяснить: как хозяевам телемагазинов удается впаривать покупателям совершенно ненужный товар?». Комсомольская правда. 2003 թ․ հոկտեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2004 թ․ օգոստոսի 3. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  27. «Вертолёт». Завтра. 2001 թ․ հուլիսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  28. 28,0 28,1 28,2 Светлана Поворазнюк. «Иисусьих тряпок продавцы». lenta.ru (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  29. «DATAINTELO». dataintelo.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  30. «Teleshopping Market 2021 is estimated to clock a modest CAGR of 1.3% during the forecast period 2021-2026». KTVN EEO (անգլերեն). 2021 թ․ մայիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  31. 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 Юрий Державин. «Что такое телемагазин». Всероссийский бизнес-клуб (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  32. «ФАС признала слишком длинной рекламу телемагазинов на каналах "Перец" и "Домашний"» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  33. «Телемагазины придется закрыть». ФАС России (ռուսերեն). 2015 թ․ ապրիլի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  34. «Иностранцам разрешат снимать и сниматься. МАРТ показал правки в закон "О рекламе"». marketing.by (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  35. Sanjeeb Mukherjee. «Direct sale, teleshopping to be under Consumer Protection Act». New Delhi (անգլերեն). Business Standard Private Ltd. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  36. «Review of television advertising and teleshopping regulation». Office of Communications (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  37. Ruiz Mafé, Carla; Sanz Blas, Silvia [docplayer.net/43902233-Analysis-of-key-drivers-in-teleshopping.html Analysis of key drivers in teleshopping](իսպ.) // EsicMarket : Business Journal. — 2007. — № 128. — С. 27-51. — ISSN 0212-1867.
  38. 38,0 38,1 Sean Poulter. «Ofcom launches probe into TV shopping channels». DAILY MAIL (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  39. McCrea, Bridget. «Infomercials: Many Buy? Few Often» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  40. McCrea, Bridget. «Effective advertising techniques we can learn from infomercials» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  41. Brett A. S. Martin, Andrew Bhimy and Tom Agee Planned or Impulse Purchases? How to Create Effective Infomercials(անգլ.) // Journal of Advertising Research : Journal. — 2010. — № 41 (6). — С. 35-42. — ISSN [1]. — doi:10.2501/JAR-41-6-35-42 Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2021.
  42. Brett A. S. Martin, Andrew Bhimy and Tom Agee Infomercials and Advertising Effectiveness: An Empirical Study(անգլ.) // Journal of Consumer Marketing : Journal. — 2002. — № 19 (6). — С. 468—480. — doi:10.2501/JAR-41-6-35-42 Архивировано из первоисточника 27 Մարտի 2014.
  43. «Infomercial history highlights». USA Today (անգլերեն). 2004 թ․ հոկտեմբերի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 5-ին.
  44. Rudnick, Michael. «Char-Broil's First DRTV Effort Gets Grill Sales Sizzling». www.dmnews.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 4-ին. DMNews. 16 May 2001.
  45. «Телеаукцион». kartaslov.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  46. Жукова А. Г Стратегия создания ажиотажа в дискурсе телепродаж // Верхневолжский филологический вестник : Научный журнал. — 2018. — № 1. — С. 157-166. — ISSN 2499-9679. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2021.
  47. Кожемякин Е. А., Красикова Т. Р «Этот товар говорит сам за себя»: конструирование медиареальности в телемагазине ( ) // НИУ БелГУ : Научные ведомости. — 2017. — Т. Выпуск 33. — № 7 (256). — С. 106-113. — ISSN 2712-7451. Архивировано из первоисточника 17 Նոյեմբերի 2021.
  48. Роман Кильдюшкин. «Бред телемагазинов». News Media (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  49. Min-Sun Lee. «Television shopping: the effect of persuasive strategies on parasocial interaction…». lib.dr.iastate.edu (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  50. Industry Research. «Global Teleshopping Market Size & Share 2021:Industry Demand, Advantage of Teleshopping, Largest Share for Home Items …». GlobeNewswire, Inc (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  51. «Home Shopping Networks». Encyclopedia.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  52. Badd Margolis. «How to Sell Your Product Via a TV Shopping & Web Streamed Channel». LinkedIn (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  53. Kaitlyn Tiffany. «At-home shopping shows still make a lot of money». Vox (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
  54. Дэвид Р. Майер, Ник Харрисон. «Как изменятся онлайн-покупки в ближайшие 10 лет». Ведомости (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Акша, Р. Создание эффективной рекламы.– М.: ООО «Вершина», 2003. – 272 с.
  • Алдер Х. НЛП: современные психотехнологии. – М.: «ИнтекТЕХ», 1993. – 238 с.
  • Cohen, Lizabeth. A Consumers' Republic: The Politics of Mass Consumption in Postwar America. New York: Knopf, 2003.
  • Marling, Karal. As Seen on TV: The Visual Culture of Everyday Life in the 1950s. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1994.
  • Nathanson, Jon (2013 թ․ նոյեմբերի 14). «The Economics of Infomercials». Priceonomics. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին.